VLAAMSE OVERHEID inventarisatie van het onroerend erfgoed : ORGELS

Transcriptie

1 VLAAMSE OVERHEID inventarisatie van het onroerend erfgoed : ORGELS Provincie West-Vlaanderen Administratieve entiteit LEDEGEM Gemeente SINT-ELOOIS-WINKEL Parochiekerk Sint-Eligius Arrondissement Roeselare KERK Er was in Winkel reeds een kapel in de 14 de e.; in 1747 werd het dorp afgescheiden van Gullegem en kwam een zelfstandige parochie tot stand; een nieuwe kerk werd gebouwd in Er was schade in beide wereldoorlogen. Het gebouw brandde af in 1953, enkel sacristie bleef gespaard; heropgebouwd in ORGEL Voorgeschiedenis - Vóór 1940 was er een orgel aanwezig, waarvan auteur en bouwjaar onbekend blijven; het was tijdens WO I beschadigd en werd in 1921 hersteld door J. Anneessens (Menen). Dezelfde orgelbouwer plaatste in 1931 een electro-ventilator. Dit orgel werd vernield bij de eerste beschietingen in WO II. - In 1942 werd een nieuw orgel geleverd door B. Pels (Alkmaar & Lier), gefinancierd door het fonds voor oorlogsschade; dit instrument ging ging op zijn beurt verloren in de kerkbrand van Huidige toestand Er is slechts een electronium in gebruik. datum onderzoek : juni 2001 ARCHIVALIA A. Aangaande het orgel vóór 1942 Bedrijfsarchief van orgelbouwer J. Anneessens ( ), Benedictinessenstraat, Menen. (Archiefmappen ons ter inzage gegeven door dhr. P. Andriessen, huidig zaakvoerder.) In de map Wynkel S.Eloy zijn volgende documenten aanwezig : 1) postkaart van pastoor S. S t Martin aan J. Anneessens

2 Bij deze laat ik u weten dat gij den orgel van Wynkel S t Eloy moogt herstellen. Ik reken op uwe zorg en bekommernis voor den goeden naam van uw huis, opdat gij alles met de meeste oplettendheid en met goed orde zoudt verrichten. Ik zou mijn orgel gelijk in 't nieuwe willen gesteken zien. Is er nog iets noodig dat op uwen geëerden brief niet staat, wij zullen wel malkander verstaan. De twee nieuwe spelen moogt gij insteken. Daar Meenen niet al te ver van hier is, peis ik dat het onnoodig is hier te overnachten. Misschien ook, daar wij nu nog in 't goede Jaargetijde zijn, zult gij allichte hand aan 't werk slaan. Den 1 sten Zondag van oktober is 't hier kermis. Vermits wij toch niets kunnen doen met die oude spelen, hoop ik dat gij dezelve wel zult willen overnemen. Hartelijke groeten S. S t Martin 2) postkaart van pastoor S t Martin aan Anneessens Daar is van een electrique wind-blaasbalg nog geen sprake. Als 't zooverre komt zijt gij mijn man. S t Martin P[astor]. 3) s.d. (door Anneessens bijgeschreven "Reçu le ") - naamkaartje van pastoor S t Martin aan Anneessens De blaasbalg van mijn orgel is ten deele kapot. Een bezoek van u of van een uwer onderhoorigen ware mij aangenaam om misschien nog verdere verbeteringen te bespreken. Verwittig mij op voorhand. 4) bestek/contract voor het plaatsen van een electro-ventilator door de pastoor en Anneessens ondertekend; "ventilator - motor - valve, 1430 toeren, courant triphasé, 220/380 V, 50 perioden"; prijs 3300 fr.; door Anneessens bijgeschreven "placé le " 5) factuur van G. Meidinger (CH - Basel) aan Anneessens voor de ventilator & electromotor 6) s.d. - naamkaartje van pastoor S t Martin aan Anneessens Heer, De aanvraag is gedaan en toegestaan door de electriciteitsmaatschappij, Kortrijk. Vandaag heb ik reeds den cabinier gehad om te zien voor het plaatsen van den compteur.- Hij zegt dat gij te plaatsen hebt bij den compteur: een tableau met drie plons, sleutel. 7) factuur (doorslag) van Anneessens voor levering en plaatsing van de ventilator

3 8) brief (doorslag) van Anneessens aan pastoor S t Martin Eerweerde Heer Pastor, Ik heb u de rekening gezonden van ventilator, doch had vergeten er de rekening bij te voegen voor het herstel van den blaasbalg, welke ik de eer heb U nu te zenden. Gelief, Eerweerde Heer Pastor, mijne eerbiedige groeten te aanveerden. Bijgevoegd: rekening van 360,00 fr. 9) brief van pastoor S t Martin aan Anneessens Mijn orgel is kapot geschoten en lag te midden der kerk. Al het lood ervan ligt op den okzaal. Doch daar het blootgesteld is aan diefte en kwajongensstreken vraag ik u van zoogauw mogelijk het aftehalen, en mij de weerde ervan te betalen. Later, veel later zal er sprake zijn van nen nieuwen. Ik reken op uwe goedwilligheid. S. S t Martin pastoor 10) postkaart van pastoor S t Martin aan Anneessens Gij kent den toestand van mijn orgel. Zou ik u niet mogen vragen wat ik mag aanrekenen voor oorlogschade? Dankbaar op voorhand. S. S t Martin 11) verklaring (doorslag) van Anneessens Parochiale kerk van WINKEL-ST-ELOOI. -:-:-:-:-:-:-:- Door het inschieten der kerk werd het orgel van WINKEL st ELOOI gansch vernield; Dit orgel was in goeden staat. Ik kende het goed daar ik het gedurende lange jaren onderhouden heb. Een nieuw orgel in dienzelfden aard zou hedendaagsch ongeveer acht en vijftig duizend frank ( fr.) kosten. Meenen den 9 Juli ) brief van arch. E. Allewaert (Izegem) aan Anneessens Mag ik U beleefd verzoeken me tegen 1 Juli a.s. prijs te willen geven voor het maken van een nieuwen orgel (of kan hij hersteld worden) voor de Kerk te Winckel St Eloy. Voor zulke werken van heropbouw zijn er bewijzen te krijgen tot het bekomen van materialen. Ik verwacht zoo vroeg mogelijk een bescheidend antwoord. EAllewaert

4 13) postkaart van A. Bouckaert (priester, raadgever in orgelzaken) aan Anneessens Kom zoo gauw mogelijk spreken over het orgel van S t Eloois Winkel. Kunt ge de maten der kerk niet medebrengen en weten wat er van acoustiek in is. u toegenegen ABouckaert. [in potlood bijgeschreven : enkele afmetingen der kerk] 14) tweede verklaring (doorslag) van Anneessens KERK VAN WINKEL-ST-ELOOI. Door het inschieten der kerk werd het orgel van WINKEL ST ELOOI, gansch vernield, er kan niets van hersteld worden. Een nieuw orgel, in den zelfden aard van het vernielde zou tegenwoordig ongeveer vijf en zeventig duizend frank ( fr.) kosten, gansch voltrokken in de kerk. Meenen, den 27 Juni ) postkaart van arch. Allewaert aan Anneessens Mag ik U verzoeken mij zoo spoedig mogelijk eene beschrijving te willen geven van Uw voorziene werk voor het orgel te Winckel St Eloy. 16) bestek (doorslag) van Anneessens voor de bouw van een nieuw orgel 2 klav. & ped., 13 reg., pneumatisch systeem, voor fr. (zonder orgelkast; alleen de blaasbalg van het oud orgel zal herbruikt worden) [vanwege de wetgeving op de overheidsopdrachten diende er bij de toewijzing van dit werk mededinging georganiseerd te worden; aldus kwam de opdracht in handen van de firma Pels, die de laagste regelmatige inschrijver zal geweest zijn] B. Aangaande het orgel van 1942 (vernield 1953) zie online-werklijst van B. Pels Opus : 172 Jaar : 1942 Plaats : Wickel-St. Elay (B) [sic] Bestemming : R.K kerk Basis : 8' Klavieren : 2 Manuaal registers : 5+6

5 Pedaal registers : 3 Systeem : pneumatische kegelladen Type : Dispositie : Onderklavier I C-g3 1. Gedekt 16' 2. Prestant 8' 3. Octaaf 4' 4. Octaaf 2' 5. Mixtuur III-IV 1 1/3' Pedaal C-f1 12. Subbas 16' 13. Gedektbas 8' 14. Fluitbas 4' Diversen 1. Autom. Pedaal 2. 3 vaste combinaties 3. Tremolo Bovenklavier II C-g3 6. Wilgenpijp 8' 7. Gedekt 8' 8. Open Fluit 4' 9. Gemshoorn 2' 10. Hooge Kwint 1 1/3' 11. Kromhoorn 8' Koppelingen 1. P + I 2. P + II 3. I + II 4. I + II 16' 5. I + II 4' [geen afbeelding] ICONOGRAFIE K.I.K. (Brussel), afd. Fototheek. Op de schaarse beelden van vóór 1953 is het orgel niet zichtbaar.