Administratieve entiteit PITTEM Gemeente PITTEM Kloosterkapel der Zusters van Maria (Stationsstraat 1)

Transcriptie

1 VLAAMSE OVERHEID inventarisatie van het onroerend erfgoed : ORGELS Provincie West-Vlaanderen Arrondissement Tielt Administratieve entiteit PITTEM Gemeente PITTEM Kloosterkapel der Zusters van Maria (Stationsstraat 1) KAPEL Klooster van de zusters van Maria van Pittem, met aanpalende school. Het huidige uitzicht gaat voornamelijk terug op de verbouwingscampagnes van , met uitbreiding uit de jaren 1920 en schoolgebouwen uit Voorloper was een in 1837 opgerichte 'armenschool'. In 1847 werd de gemeenschap erkend als congregatie van de Zusters van Maria. Een eerste kloosterkapel werd gewijd in In 1882 werd een nieuwe kapel gebouwd op de hoek van de Stationsstraat en de Koolskampstraat. In 1887 werden ook de oude gebouwen opnieuw ingenomen. In werden klooster (incl. kapel) en school nagenoeg volledig herbouwd in neogotische stijl. Eenbeukige kapel van zes traveeën onder een houten spitstongewelf met aansluitend koor. De huidige interieuraankleding gaat grotendeels terug op een verbouwingscampagne uit het einde van de jaren 1950, waarbij de kapel aan achterzijde tevens met twee traveeën verlengd werd (huidig doksaal). ORGEL Voorgeschiedenis Na de bouw van de nieuwe kapel ( ) was een nieuw orgel geleverd door J. Deprez & Zoon (Gent). In 1934 werd dit instrument tweedehands verkocht aan de kerk van Zandvoorde (bij Zonnebeke) waar het zich nog steeds bevindt. Huidig orgel Auteur oorspronkelijk instrument : J. Anneessens (Menen) Bouwjaar : 1934 Ombouw : P. Anneessens (Menen), ca INSTRUMENT Dispositie P 01 Subbas 16' 02 Gedektbas 8' ext. 03 Fluitbas 4' ext. 04 P + I 05 P + II I 06 Prestant 8' 07 Gedekt 8' 08 Fluit 4' 09 Mixtuur 2' 3r 10 I + I 4' 11 I + II 16' 12 I + II 13 I + II 4' II 14 Dolce 8' 15 Roerfluit 8' 16 Koppelfluit 4' 17 Kwint 1 1 /3' 18 Trompet-muset 8' - Tremulant - Tutti

2 voetbediend : graduele zweltrede manuaalomvang : C - g 3 pedaalomvang : C - f 1 Klaviatuur - vrijstaande speeltafel vóór het orgel; de organist heeft het altaar aan zijn rechterzijde - speeltafel uit 1934, gerenoveerd ca tuimelschakelaars op een horizontale rij boven het klavier Pijpwerk - deels uit 1934; nieuwe toevoegingen door P. Anneessens Windladen - uit 1934; aangepast door P. Anneessens Tractuur - electro-pneumatisch ORGELKAST Het orgel van 1934 was niet op de vloer van het doksaal geplaatst maar aan de muur opgehangen (mondelinge mededeling van E.Zr. Petra ( 1911!), die sinds 1934 dit orgel bespeelt). Bij de renovatie werd het instrument wel beganegronds geplaatst; er is thans geen eigenlijke orgelkast, enkel een sokkel (fineerplaat) met daarop het pijpwerk in open opstelling geplaatst. HUIDIGE TOESTAND normaal datum onderzoek : maart 2011

3 ARCHIVALIA Bedrijfsarchief van orgelbouwer J. Anneessens ( ), Benedictinessenstraat, Menen. (Archiefmappen ons ter inzage gegeven door dhr. P. Andriessen, huidig zaakvoerder.) In de map Pitthem. Klooster zijn volgende documenten aanwezig : -) op de voorzijde van de kaft heeft J. Anneessens de dispositie genoteerd van het voormalige Deprez-orgel (dat hij nadien naar Zandvoorde zou overplaatsen) Ancien orgue et placé à Zandvoorde (Ypres) fin hoog orgue non expressif Recit fl.h. 8 sal. 8 V.C. 8 fl. 4 pédale accroché G.O B 16 B. 8 m. 8 Prest. 4 fl.écho 4 Doub. 2 fournit 3 R. In de map bevindt zich een kaartje waarop nogmaals de dispositie van "orgue couvent Pitthem" genoteerd is; naast de bovengemelde gegevens staat hier ook nog: G.O. au pédalier Réc. " " Réc. au G.O. 1) postkaart van J. Ghesquiere aan J. Anneessens [Joseph Ghesquiere, directeur van de Normaalschool in Torhout, verbleef op dat moment in Halle, bij zijn vader, organist en componist Remi Ghesquiere]

4 Geachte Heer, Ik ben blij dat de zaak van Veldeghem effen is. De koster zal tevreden zijn! 't Zal een goede reklaam zijn, als ge 't goed herstelt. Wat Pithem betreft : maak maar eens een devis en geef hem aan moeder overste. Ik zal hem ook wel krijgen. Ik heb aangeraden, een klein orgel van twee klavieren en onafhankelijk pedaal, met eenige (laat ons zeggen een achttal) zachte spelen. Ik zou veel vinden in spelen in den aard van die van het orgeltje van Schoore. De directeur van 't klooster van Moorslede, E.H. Verhelst (mijn kozijn) spreekt ook van een orgel voor zijn kapel. Hij zou willen een occasie koopen, maar ik heb vroeger reeds aangeraden een goed nieuw te koopen. 't Zou moeten iets zijn in den aard van Pithem, doch iets grooter, want de kapel is merkelijk grooter. Ga maar eens. Vriendelijke groeten! [get.] JGhesquiere 2) brief (doorslag) van J. Anneessens aan de overste van de Zusters van Maria Zeer Eerweerde Moeder Overste, Ik was juist vertrekkens gereed toen ik uw geëerd schrijven ontving. Daar U maar zinnens zijt het orgel binnen 2-3 jaar te bestellen denk ik dat het nutteloos is er U nu te komen over spreken, doch daar het bestek toch gereed was heb ik de eer het U toch maar te zenden. Ik houd er aan U te doen opmerken, dat, wanneer U het orgel bestelt, U op één jaar moet rekenen vooraleer het gansch afgemaakt is. Ik heb de eer U hieronder de prijzen te zenden van de harmoniums, welke U gansch ter trouwe moogt koopen, zij zijn heel schoon van meubel en bijzonderlijk van klank, de prijzen die ik geef zijn de vervoerkosten begrepen. In geval U een harmonium koopt en hij staat U niet aan, zoo moogt U hem mij seffens terugzenden, doch de kosten van terugzenden vallen dan op U. 1/ 3 spelen- 14 registers- 5 octaven- 2 genouillieren- vast klavier fr. 2/ 2 spelen- 11 registers- 5 oct. 2 gen. vast klav fr. 3/ 2 sp. 9 reg. 5 oct. 2 gen. vast klav fr. De volgende zijn met klavier transpositeur. 4/ 2 sp. 12 reg. 5 oct. 2 gen fr. 5/ 1 sp. zonder reg. 4 oct. 1 gen fr. N 5- wordt heel veel gebruikt in kloosters en college's om in de klassen de zang aan te leeren. In de hoop met eene bestelling te zullen vereerd zijn bid ik U, Zeer Eerweerde Moeder Overste, mijne eerbiedige groeten te aanveerden.

5 2b) bijlage (doorslag) bij vorige brief; 2 exempl. "Bestek met beschrijving voor het leveren en plaatsen van een nieuw orgel in de kapel." [ etc. ] [dit bestek werd niet uitgevoerd] 2c) bijlage (doorslag) bij vorige brief [opgave van dispositie en kostprijs van voormeld orgel] 3) naamkaartje van Zuster Overste aan J. Anneessens Ik zou U gaarne zoogauw mogelijk nen keer spreken over nen nieuwen orgel en over het overnemen van den onzen... Al de dagen dezer week zijn goed, buiten Dinsdag namiddag en woensdag en donderdag (geheel den dag) dan ben ik afwezig! Tot ziens, ons aller hartelijke groeten! Z.M. Theresia overste 4) Prijsofferte van A. Laukhuff (D - Weikersheim) aan Anneessens, voor een "Cor de Nuit 2p.", 56 pijpen, open 5) brief (doorslag) van Anneessens aan Zr. Overste Zeer Eerweerde Moeder Overste, Ik heb de eer U hierbij een bestek in dubbel te zenden, volgens de verbeteringen van Eerw. Heer Ghesquiere, die ik verleden week gezien heb, en welke die verbeteringen geschreven heeft op het vroeger bestek dat ik hierbij voeg. Ik zal Zaterdag middag om 12 u. in 't klooster zijn, ik zal reeds gemiddagmaald hebben; ik zou dan eerst nog willen eene maat nemen en zal gereed zijn om te vertrekken om u. op die manier zullen wij voor den donkeren thuis zijn. Ik [heb] de Eerw. Oversten van Kortrijk en Rousselaere verwittigd. Voor het oud orgel zal ik fr. geven in plaats van fr. doch gij blijft nog altijd vrij het zelf te verkoopen. Hierbij eene circulaire van pianos die ik onlangs ontvangen heb, doch ik weet niet of gij die prijzen kunt bekomen zonder de tusschenkomst van een handelaar, wij zullen daar zaterdag eens over spreken. De groote harmoniums zijn merkelijk in prijs verminderd sedert gij den uwen gekocht hebt. Gelief, Zeer Eerweerde Moeder Overste, mijne eerbiedige groeten te aanveerden, ook van mijne vrouw. 6) Bestek (1 ondertekend origineel en 2 doorslagen) van Anneessens voor een nieuw orgel. [briefhoofd firma Anneessens] Klooster der Zusters van Maria te PITTHEM. Bestek en beschrijving voor het leveren en plaatsen van een

6 nieuw orgel in de kapel. Tusschen Zeer Eerweerde Moeder Overste, eenerzijds; en Jules Anneessens, orgelmaker te Meenen, anderzijds; is overeengekomen als volgt: 1/ Een nieuw orgel zal gemaakt worden volgens pneumatiek stelsel en geplaatst in de kapel.- 2/ Het orgel zal geplaatst worden op het hoogzaal of zal hangen, dit volgens de beslissing van Z. Eerw. Moeder Overste, zonder verandering van prijs.- 3/ In den prijs in dit bestek opgegeven is er geen Buffet begrepen.- 4/ Het orgel zal bestaan uit 2 handklavieren, ieder 56 noten- 1 voetklavier, 30 noten- en 8 combinaties of verbindingen.- 5/ De speelkas gemaakt in eik, zal inhouden : de 2 handklavieren, de registers (touches basculantes) en de combinaties; zij zal sluiten met een roldeksel 6/ De expressiekas, voorzien van deurkens, zal goed werken; zij zal in beweging gebracht worden door een basculeerend pedaal in de speelkas.- 7/ De blaasbalg gemaakt in schoon droog hout, zonder gebreken, zal groot genoeg zijn om het orgel in volle spel te spijzen; hij zal in beweging gebracht worden bij middel van twee pompen en 2 door een electrieke ventilator draaiende 1430 toeren per minuut, volgens courant triphasé, 220 volten, 50 perioden.- 8/ Alle spelen zullen volledig zijn, het spel Sousbasse 16- met transmissie.- 9/ De houten pijpen zullen gemaakt worden uit schoon droog hout, zonder gebreken; de stoffen pijpen zullen bestaan uit 40% tin en lood; eenige bassen in gebronzeerden zink.- 10/ De stellingen der pijpen zullen sterk gemaakt worden om het omvallen te beletten.- 11/ Het harmoniseeren der spelen zal door den orgelmaker zelf gedaan worden; ieder spel zal zijn eigen, echt karakter hebben.- 12/ Alle materialen zullen van eerste hoedanigheid zijn.- 13/ Het orgel is gewaarborgd gedurende vijf jaar tegen alle gebreken van constructie.- 14/ Alle onkosten zijn ten laste van den orgelmaker, uitgenomen het verplaatsen der electrieke draden, het licht dat men mogelijks zou noodig hebben in de kapel, een blazer of gebruik van ventilator gedurende het harmoniseeren, welke ten laste zijn van het klooster.- Groot orgel- 1/ Montre 8-2/ Bourdon 16-3/ Flûte harmonique 8-4/ Prestant 4- Samenstelling van het orgel- Reciet- 5/ Diapason 8-6/ Salicional 8-7/ Voix céleste 8-8/ Flûte 4-9/ Quinte 2 2/3- Pedaal- 10/ Sousbasse 16-

7 Verbindingen: 1/ Groot orgel aan pedaal- 2/ Reciet aan pedaal- 3/ Reciet op groot orgel- 4/ Hoog octaaf op groot orgel- 5/ Laag octaaf reciet op groot orgel- 6/ Hoog octaaf reciet op groot orgel- 7/ Expression op gansch het orgel- Prijs voor het hierboven beschreven orgel frank. (twee en vijftig duizend vijf honderd fr.) [in inkt bijgeschreven:] waarvan Tien duizend frcs voor het oud orgel mag afgehouden worden Gedaan in dubbel te Meenen den 6 Februari Zeer Eerweerde Moeder Overste De orgelmaker Z.M. Theresia Jules Anneessens 7) brief van J. Cosyn, onderpastoor in Marke aan Anneessens [E.H. Cosyn is blijkbaar naar het oud orgel in het klooster in Pittem gaan kijken met het oog op eventuele overname door het kerkbestuur van Marke] Mijnheer 'k Ben gisteren naar Pitthem gaan zien met een kerkmeester. Ziehier mijn oordeel: 'K vrees dat dit orgel zal te licht vallen voor onze kerk - misschien geeft het daar zijn volle klank niet omdat zoo ingesloten is als bouw ziet het er nog al verzorgd uit. 'k heb al de spelen onderzocht: 'k vind dat er maar weinig zijn die hun echt karakter dragen. zoo de - montre - vind ik te licht niet vol van klank de - voix céleste - salicional - flûte harmonique vind ik niet als in hun timber 'k heb niet kunnen onderzoeken of al de spelen hun getal pijpen hebben? 'k Zal eens het gedacht vragen van E.H. Bouckaert die desnoods toch zal moeten gevraagd als lid van de Bisschoppelijke Kommissie. vriendelijk J. Cosyn [?] onderpastoor. ik wil zeer voorzichtig zijn en zeker, want ik wil geen ondank halen bij EH.Pastor en Kerkraad. 8) brief (doorslag) van J. Anneessens aan firma A. Laukhuff (orgelonderdelen) [Anneessens vraagt een prijsofferte voor diverse onderdelen: speeltafel, windladen e.a.] 9) naamkaartje van 'De Overste en de Zusters van Maria' aan J. Anneessens

8 Vandaag, Dinsdag, ben ik afwezig... Morgen, Woensdag, en Donderdag ben ik thuis, als 't God belieft..., volgende 2 dagen niet... Zoo UE. begeert deze week te komen, (per gelegenheid) geheel wel... Is het de volgende week, ook goed! Hartelijke groeten. Z.M. Theresia overste 10) prijsofferte van A. Laukhuff aan Anneessens [voor een speeltafel, pneumatische kegelladen enz.] 11) brief (doorslag) van Anneessens aan Laukhuff [bestelling van de in voormelde prijsofferte opgesomde orgelonderdelen] 12) brief (doorslag) van Anneessens aan Zr. Overste Zeer Eerweerde Moeder Overste, Ik heb de eer U hierbij ons onderhoud van heden te bevestigen, t.w. den ouden blaasbalg zal in goeden staat gebracht worden en gebruikt aan het nieuw orgel; hierdoor vermindert den prijs van het orgel van frank. (Vijftien honderd frank.) Gelief, Zeer Eerweerde Moeder Overste, mijne eerbiedige groeten te aanveerden. 13) naamkaartje van 'De Overste en de Zusters van Maria' aan J. Anneessens Uwe mannen zijn deze week niet gekomen. 't Ware nu beter, dat ze zouden wachten tot Maandag aanst. nietwaar? 't Is retreite tot Zaterdag avond. De orgelwijding is vastgesteld op Zondag, 2 den Dec... E den Heer J. Ghesquière zal komen. Ik denk, dat alles in orde zal zijn Niet noodig te antwoorden, Mijnheer; aanvaard ons aller genegene groeten! ZM Theresia overste 14) prentkaart (foto klooster, voorgevel) van Zr. Theresia aan Anneessens Goed uw schrijven ontvangen, dat U komt op 19 den Nov. om het orgel te akkordeeren. Jammer, dat de werklieden niet vroeger komen en dat alles hier blijft liggen... Nu, we moeten zeggen: 't is wel. Maar 'k had het veel liever vroeger gehad. Genegen groeten. ZM Theresia

9 15) brief (doorslag) van Anneessens aan Laukhuff [het is niet duidelijk of deze brief verband houdt met het orgel van de Zusters van Maria in Pittem; nota: van de vermelde "lettre du " is geen kopie aanwezig in deze archiefmap] Monsieur, Suite à ma lettre du : Hier j'ai placé un gros conduit pour le g.o. seul, au petit orgue en question, et séparé le vent de la tirasse du g.o. et du récit. Le résultat est mieux, mais pas encore très bien. Réponse à votre honorée carte du ; j'apprends avec plaisir que les petits sommiers et ventilateur ont été expédiés. Je regrette beaucoup que les sommiers comm. ordre n 3818 ne seront pas expédiés le 10 ct, et espère bien que le restard ne sera que de quelques jours. N'oubliez pas les 2 consoles s.v.pl. Je vous commande définitivement une basse de Flute 8-, à la condition expresse qu'elle me sera expédiée encore cette année, donc si vous ne pouvez pas la livrer en ce délai, veuillez considérer cette commande comme non advenue et avertissez moi le plus vite possible: 12 basses de Flute harm. 8- en zinc- harmonisation très douce, parce que destinée à une très petite chapelle, pression 10 cm. C 8-12 cm. - B 8-82 mm.- Ce jeu sera placé dans une boite expressive qui n'a que 2 m. de hauteur, par conséquent certains des plus grands tuyaux, devront être recourbés intérieurement; donc les tuyaux ne peuvent avoir plus de 2 m. de long, y compris les pieds. Agréez, Monsieur, mes salutations distinguées. 16) uitnodigingskaart tot de inwijding van het orgel bij de Zusters van Maria in Pittem

10 17) naamkaartje van 'De Overste en de Zusters van Maria' aan J. Anneessens Wanneer UE. langshier moet voorbijrijden, wil binnenkomen, om nog eene betaling van 't nieuw Orgel te ontvangen! [gedrukt:] 'De Overste en de Zusters van Maria' en bijgeschreven "bieden UE. en gansch de familie hunne wenschen. Van gelukkig en heilig Nieuwjaar! Z.M. Theresia"

11 18) postkaart van Zr. Theresia aan Anneessens Dank voor uwe waarschuwing... Ik zal dit verder onderzoeken en UE. op de hoogte brengen!!! Wat de harmoniums betreft; 't is nogal veel zulle 2300 Toch moogt U er 2 leveren, als UE. denkt, dat de prijs niet meer zal verminderen. Want er is bij ons geen haaste bij! Ons aller hartelijke groeten! ZM Theresia overste [in de marge:] Best de levering van de 2 te samen. 19) naamkaartje van 'De Overste en de Zusters' aan J. Anneessens Over eenigen tijd, hebben wij bij UE, door toedoen van E den Heer J. Ghesquière, nen grooten harmonium gekocht voor 5000fr; die staat nu in ons klooster van Zevecote. Ik zou gaarne zulk een koopen, of misschien iets minder, die past voor onze nieuwe kapel in ons klooster van S te Kruis... Maak a.u.b. nen zeer, uiterst voordeeligen prijs (wij zijn trouwens zulke goede kalanten) en 't moet natuurlijk een zeer goed spel zijn. Zeer wel, dat U binnenkomt, als U langshier voorbijrijdt. Beste groeten! Z.M. Theresia overste 20) brief (doorslag) van Anneessens aan Zr. Overste Zeer Eerweerde Moeder Overste, Dank voor Uw geëerd schryven van heden. Dit instrument koste meer dan fr. Ik heb er nog eenen zelfde fabrikaat - 1 spel minder, dus 2 spelen - 5 octaven - 11 registers - 2 genouillieren - transpositeur voor U en voor U uitsluitelyk - alleen min 5% - geleverd statie Meenen, emballagie kist voor kooper. Wat een zelfde zoude kosten aan de nieuwe pryzen weet ik niet, doch veel duurder; U moogt hem gerust ter trouw koopen, en die zal voldoende zyn voor de Kapel. Ik heb 3 oude kleine Harmoniums voor scholen, 1 spel zonder registers - 5 octaven vast klavier, prys voor ieder 500 fr. thuis geleverd. Die instrumenten zyn nogal hard van toon, (dus niet zoo zacht dan de nieuwe die ik U geleverd heb, zy zyn zeer goed hersteld, omzeggens nieuwe blazery enz.. Voor sommige lage klassen, (voor kleine kinders) is dat zeer voldoende. Eerbiedige groeten. [in potlood bijgeschreven:] Vendu les 3 petits et le nouveau 21) naamkaartje van 'De Overste en de Zusters' aan J. Anneessens

12 Gelief dien harmonium (grooten) waarvan U beschrijving en prijs opgeeft, te leveren naar ons klooster van S te Kruis, Zusters van Maria, dicht bij de kerk. (op mijne rekening) Die 3 kleine harmoniums (als het goed spel is) aan 500 ieder moogt UE. naar hier leveren. Ik reken, dat alles in orde zal zijn en bied UE. onze beste groeten. We zullen bidden tot volledige herstelling van Madame. ZM. Theresia overste 22) brief (doorslag) van Anneessens aan Zr. Overste Eerweerde Moeder Overste, Veel dank voor de bestelling. Morgen maandag, zal den nieuwen Harmonium, verzenden worden naar Ste. Kruis. Prachtig instrument. De 3 kleine, zyn gereed, doch moeten nog accordeert worden, en voorzien niet het deze week te kunnen doen. Vele dank voor de gebeden. De zieke is beter, en, is deze middag voor 1 uur mogen opstaan. Eerbiedige groeten. 23) brief (doorslag) van Anneessens aan Zr. Overste Zeer Eerweerde Moeder Overste, Er bestaan nu kleine harmoniums voor in de klassen van 1 spel - 3 oktaven, met vast klavier, (deze die ik U vroeger geleverd heb waren van 4 oktaven en met klavier transpositeur) ik kan ze U thuis leveren voor frank. Het meubelke is zeer eenvoudig. Gelief, Zeer Eerweerde Moeder Overste, mijne eerbiedige groeten te aanveerden. 24) naamkaartje van 'De Overste en de Zusters van Maria' aan J. Anneessens Goed uw schrijven ontvangen! U moogt ons 2 zulke harmoniums, per gelegenheid, thuis bestellen. U zult wel nog iets laten vallen voor onze Missiën nietwaar? We hebben nu juist den 10 den missiepost "Kayoye" gesticht. Besten dank op voorhand en daarvoor 's Heeren mildsten zegen!!! Onze allerhartelijkste groeten. Z.M. Theresia overste 25) postkaart van Zr. Overste aan Anneessens In antwoord op uw schrijven van 8 n dezer laat ik U weten dat ge moogt 1) het harmonium zenden van 2650 fr. (1 spel, zonder

13 registers, 1 genouilliere, 4 octaven, klavier transpositeur) 2) het harmonium van 3400 fr. (2 spelen, 5 octaven, 11 registers, klavier transpositeur) In de hoop dat de bestelling mij volle bevrediging zal geven bied ik U, mijn dankbare groeten bij voorbaat. ZM. Theresia Overste. 26) prentkaart (missiepost) van Zr. Petra (i.o. van Zr. overste) aan Anneessens Wil U dan zo goed zijn, zodra U bij de E. Broeders te Pittem komt werken, terzelfder tijd iemand naar het klooster der Zusters te zenden om het orgel te accorderen? Beleefde groeten. In naam van Z.E. Moeder, Zr M. Petra [NB Zr. M.-Theresia, overste sinds 1920, was overleden op ] BIBLIOGRAFIE 1a) MUSICA SACRA, jg. XXXXI, 1934, Vlaamse uitgave, blz. 49, in de rubriek "KRONIEK", (door J. Anneessens) Nog uit te voeren werken: 1) [... ] 9. Pitthem, Zusters van Maria. - 1b) id., jg. XXXXII, 1935, Vlaamse uitgave, blz. 58, in de rubriek "Nieuwe orgels" KAPEL DER ZUSTERS VAN MARIA TE PITTHEM. - Op Zondag 2 December, 1934, te u., had de wijding plaats van het nieuw orgel bij de Zusters van Maria te Pitthem, door Z.E.H. HOLVOET, pastoor van Pitthem. Een orgelconcert werd gegeven door E.H. Jozef GHESQUIERE. Daarna plechtig Lof. Het orgel werd geleverd door het huis Jules ANNEESSENS-TANGHE, van Meenen. SAMENSTELLING VAN HET ORGEL [... ] 2) "Orgels - Werken / uitgevoerd door Jules Anneessens - Menen / " (brochure uitgegeven in eigen beheer door firma Anneessens / Menen); "Pittem, Zusters van Maria" komt voor in de lijsten - Nieuwe Orgels - Electrische Ventilators 3) A. Verschuere ofm : De Zusters van Maria van Pittem , uitg. Lannoo, Tielt, [geen gegevens over kapel of orgels] INTERNET inventarisatierapport van Zonnebeke-Zandvoorde, zie

14 ICONOGRAFIE 1) K.I.K. (Brussel), afd. Fototheek : nihil 2) foto's VIOE, maart 2011

15