Gemeente KOEKELARE Parochiekerk Sint-Martinus

Transcriptie

1 VLAAMSE OVERHEID inventarisatie van het onroerend erfgoed : ORGELS Provincie West-Vlaanderen Administratieve entiteit KOEKELARE Gemeente KOEKELARE Parochiekerk Sint-Martinus Arrondissement Diksmuide KERK De oorspronkelijke kerk werd grotendeels herbouwd in Deze constructie werd geheel vervangen door de huidige driebeukige neo-gotische hallenkerk met schip van 1878 e.v. en kruisbeuk, koor en toren van ORGELS Voorgeschiedenis In 1569 reeds was er een orgel aanwezig (een priester wordt als organist betaald). In 1769 werd een nieuw orgel geplaatst; ook hierover ontbreken verdere gegevens. Huidige toestand A. HET OUDE ORGEL (doksaal) Bouwfasen : , nieuw orgel door Pierre (jr) van Peteghem en zoon (Gent), in een aanwezige oude orgelkast , nieuwbouw door Ph. Forrest (Roeselare) met integratie van een ruime hoeveelheid Van Peteghem-pijpwerk , herstelling door J. Deprez (Gent) , verbouwing/herstelling door M. Delmotte (Doornik) - vanaf 1926, herstellingen en onderhoud door J. Anneessens (Menen); deze firma plaatste een electro-ventilator in 1927 en onderhield het orgel tot aan de tweede wereldoorlog - in 1984 werden enkele registers uit het orgel weggenomen en verwerkt in een nieuw koororgel INSTRUMENT a) beschrijving van de toestand in 1982 Dispositie Gr.Org. (1) Bourdon 16 (2) Bourdon 8 (3) Montre 8 (4) Flûte harmonique 8 (5) Prestant 4 (6) Quinte 3 (7) Flûte 4 (8) Cornette (9) Fourniture (10) Trompette 8 Pos. (11) Traversière 8 (12) Salicional 8 (13) Bourdon 8 (14) Quinte (15) Octavin harmonique 2 (16) Flûte d'écho 4 (17) Voix céleste 4 (18) Hautbois-Basson 8

2 pedalen : - Accouplement des Pédales et du Grand Orgue - Accouplement des Pédales et du Positif - [onleesbaar] = klavierkoppeling - Tremolo (nieuw naamplaatje) - \ [zwelkas-trede, gradueel] (vermoedelijk van na 1887) manuaalomvang : C - g 3 pedaalomvang : C - d 1 Klaviatuur - vrijstaande speeltafel vóór de kast waarin zich het Gr.Org. bevindt - nieuw toetsbeleg (vermoedelijk Anneessens) - plat en recht voetklavier - registertrekkers boven en terzijde van de manualen : Gr.Org. (1-10) : witte porceleinen naamplaatjes, met zwarte letters Pos. (11-18) : witte porceleinen naamplaatjes, met rode letters Pijpwerk - de fronten bevatten enkel sierpijpen in zink - het houten pijpwerk lijkt erg vermolmd; corpora in rode Noorse grenen, eiken voorslagen; windregeling d.m.v. houtschoeven; een aantal pijpen is ondersteboven geïnstalleerd * Gr.Org. * Cornette : achteraan in de kast; de twee eiken bankjes zijn uit 1843, doch thans tot één geheel samengevoegd; 5 koren; sprekend vanaf c# 1 ; integraal Van Peteghem-pijpwerk; 8' gedekt, met hoeden; 4' open, niet al te wijde mensuur; 2 2 /3', 2' en 1 3 /5' zijn wijde open fluiten Montre 8 : Forrest; de bassen in grenenhout, voorzien van een eiken schuifje als steminrichting; waarschijnlijk vermolmd; verder metalen pijpen in zeer hoog tingehalte; zeer hoge opsnede, kleine kernsteken ong. per 3 mm; baarden; expressions tot in de kleinste pijpen Bourdon 16 : Forrest; de twee laagste octaven in grenenhout, afgevoerd; verder metalen pijpen; dikke kernen en veel kernsteken Flûte harmonique 8 : groot octaaf in hout, gedekt; verder metalen pijpen in hoog tingehalte; kernsteken; in de discant (21 pijpen) overblazend; verder wijde fluiten; expressions Bourdon 8 : Forrest; groot octaaf gedekten in grenenhout; verder metalen pijpen: 6 gedekten en roergedekten, verschuifbare hoeden; tamelijk dikke kernen Prestant 4 : Forrest; wijde mensuur; hoog tingehalte; lage opsnede; expressions, behalve bij de 8 kleinste die met de stemhoorn gestemd waren (de stemranden zijn thans zeer beschadigd) Flûte 4 : volgens het contract van 1913 zou Delmotte deze Fluit van het Positief weggenomen hebben, en hier gebracht in de plaats van een Doublette 2 (van deze Doublette heeft hij dan weer pijpen verwerkt in het Positief); Van Peteghem-pijpwerk,

3 maar mogelijks niet meer homogeen (Flûte 4 en Nasard 3 vermengd?); laagste octaaf gedekten met verschuifbare hoed, verder roergedekten, de 13 kleinste zijn open (waarvan de 2 kleinste waarschijnlijk aanvullingen zijn) Quinte 3 : Forrest; benadert reeds de bouwwijze van seriepijpwerk; tamelijk hoog tingehalte; volledig conisch; boven- en onderlabia licht verheven (geperst); het is niet duidelijk welke wijziging Delmotte hier aanbracht (of is deze later opnieuw ongedaan gemaakt?) Fourniture : 3 koren; volledig pijpwerk uit 1843, vermoedelijk nog in originele samenstelling (dat nog op c# 3 een laatste repetitie voorkomt kan te verklaren zijn door het feit dat de klavieromvang in 1843 tot c 4 liep); in origine met de stemhoorn gestemd, thans zeer beschadigd; samenstelling : C 1 2 /3 1 /2 c# /3 1 2 /3 c# /3 1 g / /3 c# /3 2 c# /3 4 Trompette 8 : Forrest; koppen in Franse stijl; tamelijk brede afsluit-ringen; ronde smalle vertinde messing lepels; ijzeren stemkrukken in lus-vorm; schalbekers in hoog tingehalte; in de grootste bekers zijn expressions aangebracht (vermoedelijk niet origineel); veel bekers staan gekraakt en zijn zeer beschadigd * Pos. * (het pijpwerk is tamelijk moeilijk bereikbaar, o.m. vanwege de zwelkas) Er is een hoeveelheid oud pijpwerk (1843) aanwezig dat zonder verdere demontage niet precies geanalyseerd kon worden : - een gedeelte van een 4', gesigneerd "Pres"; ingekort - een gedeelte gesigneerd "Doublette" - een aantal hiervan zijn voormalige frontpijpen; de grootste van de Prestant 4 heeft een opgeworpen labium, de overige hebben spitslabia Traversière 8 : in de discant oud pijpwerk (Van Peteghem), beginnend ca. 4-voets lengte, slechts weinig ingekort (toonopschuiving?); de bas in spotted metaal, aanvulling (Forrest?) Bourdon 8 : groot octaaf in grenenhout; het metalen pijpwerk is van 1843; gedekt zonder roeren Salicional 8 : inrichting door Delmotte; de bassen zijn nieuw in zink (Delmotte), doch voor het overige is pijpwerk uit 1843 gebruikt, o.m. een serie oude frontpijpen (met tinfolie); volgens het contract met Delmotte neemt de Salicional de plaats in van twee 4-voets registers Voix céleste 8 : geplaatst door J. Anneessens Quinte : oud pijpwerk (1843); enkele gedekten, verder roergedekten, de kleinste zijn wijde open fluiten Flûte d'écho 4 : Forrest; conisch Octavin harmonique 2 : Forrest Basson-Hautbois 8 : Forrest Windladen - van Forrest - Gr.Org. : één grote eiken lade, nogal breed (ca. 1,60 m); er zijn waarschijnlijk geen pulpeten, doch alleen trekdraden die

4 door een plaatje schuiven - Rec. : eveneens één grote lade; voorslagen met ingewerkte ruitjes (glas?) waardoor de kleppen zichtbaar zijn (origineel?); de toppen van de kleppen zijn rood gekleurd Tractuur - mechanische toets- en registertractuur - grenen wellenborden; vermoedelijk houten wellen, maar met metaalomkleding beslagen, zwart geverfd; dokken in beukenhout; grenen abstracten Windvoorziening - magazijnbalg onderaan in de Gr.Org.-kast; handpomp-hefboom nog aanwezig; - de gewichten op de balg zijn in vorm gegoten ijzeren blokken met ingewerkte inscriptie "Ph. Forrest 1887" - schokbalg onder de windlade - de tremulant is nieuw van J. Anneessens - ventilatorkist in het midden van het doksaal, onder het raam ORGELKAST - gedeelde kast, in zwakke neo-gotiek; links en rechts aangebouwd tegen de doksaalzijmuren; fronten vooraan (smalle kant) en opzij gevuld met sierpijpen - links Gr.Org., met de speeltafel ervoor; rechts Rec. huidige toestand : - toestand in januari 1982 : onbespeelbaar (sedert ca. 1965) * * * * * b) beschrijving van de toestand in januari 1989 In vergelijking met bovenstaande notities is volgende wijziging in de toestand vastgesteld: uit het orgel is een hoeveelheid pijpwerk weggenomen, ter verwerking in het nieuwe koororgel (zie verder) Gr.Org. : Bourdon 8 Flûte 4 Fourniture ARCHIVALIA A. Kerkfabriek Koekelare "Ontwerp herstel orgel der Sint-Martinuskerk" Bijzonder lastenboek, opgemaakt op , door arch. St. Dejaegere (Marke) & E.H. Fr. Rotsaert, bisschoppelijke orgelcommissie W.-Vlaanderen. DEEL II Blz. 1 : Woord vooraf [...] In 1843 (tegen kermis 1 sept.) verkreeg onze kerk een gans nieuw orgel, gemaakt door Maximiliaan Vanpetheghem uit Gent. Het nieuw orgel bestond uit 5 octaven. Het houtwerk (meubel) was van droog

5 wagenschot en de pijpen in de beste orgelstof, de façadepijpen waren belegd met fijn vertinsel. Volgende spelen waren voorzien: - Cornet à vijf pijpen voor elke touche - Prestant waarvan de grootste pijpen in de façade staan - Bourdon - Doublette - Flûte basse - Flûte supérieure - Nazart - Fourniture à vijf pijpen voor elke touche - trompette basse - trompette supérieure - clairon basse - clarinette supérieure Daarenboven een nieuw klavier met vijf octaven in ivoor en de kruisen in ebbenhout. In de prijs F was ook het transport (25 F). Indien deze hoger was, moest de kerkfabriek bijpassen. De kerkfabriek betaalde 500 F bij de plaatsing (op ). De rest in drie gelijke delen in opvolgende jaarlijkse schijven op hetzelfde tijdstip, dit echter op voorwaarde dat het orgel definitief aangenomen wordt door de kerkfabriek en door twee door haar aangestelde experten. Gedurende twee jaar moet Max. Vanpeteghem het orgel gratis nazien, onderhouden en desnoods herstellen. Al het materiaal van het oude orgel werd aan de orgelbouwer geschonken, met uitzondering van het meubel (de orgelkast). Ook de drie blaasbalgen moeten behoorlijk hersteld. Tenslotte moet de orgelbouwer nog een pédale forte leveren (voor 35 F of 80 F). Dit alles volgens een akkoord tussen Maximiliaan Van Peteghem en de kerkfabriek in persoon van pastoor Dezeure... Beraadslaging 1860 : het orgel staat een halve toon lager dan orchestre of gewoon orgeltoon. Het orgel van 1886 Het orgel van 1843 was reeds voor de eerste vernieuwing van het kerkgebouw (1878) te klein en te licht bevonden. Na het in gebruik nemen van het vernieuwde schip der kerk, gebouwd in neogotische stijl volgens dien tijd, kwam het ook tot uiting dat de oude orgelkas niet meer in overeenstemming was met de nieuwe gotische stijl. Volgens een verklaring van architect Hoste G. (Tielt) was de orgelkast in zo'n slechte staat dat herstellen verloren werk was en verplaatsen eenvoudig onmogelijk geworden. Na deskundigen geraadpleegd te hebben, wenste de toenmalige kerkraad met Aloïs Vancoillie als pastoor, een nieuwe orgel te laten bouwen, in grootte en stijl aangepast aan de nieuwe kerk. De heer Hoste maakte een plan en bestek op van een balkon achteraan in de kerk voor een orgel met dubbele orgelkast. Dit zou F kosten. Het doksaal en het orgel werden toegestaan bij K.B. van Ondertussen had de heer Philippe Forrest, orgelmaker van het Koninklijk Conservatorium te Gent, woonachtig te Roeselare, een bestek voor het nieuwe orgel gemaakt. De totale kostprijs zou F belopen. In augustus 1888 meldde de kerkfabriek aan de arrondissementscommissaris dat de werken aan doksaal en orgel voltooid waren.

6 Herstel 1904 De slechte staat van het orgel bracht jaarlijks circa 200 F kosten voor herstel. Volgens kan. De jaegher was dat grotendeels te wijten aan het slecht mekaniekstelsel. Verscheidene delen en spelen dienden hersteld te worden. Een akkoord wordt afgesloten met de heer Deprez, orgelmaker te Gent, voor de som van F (goedgekeurd door de Bestendige Deputatie op ) (uit "Liber Memoralis, p. 108, pastoor L. Lootens) Er werden voor omtrent F kosten gedaan aan het orgel einde Kan. De Jaegher maakte het plan en Mr. Delmotte van Doornik voerde het werk uit (drie jaar waarborg). N.B.: een beschrijving van bedoelde werken werd thans nergens teruggevonden De kerkraad beslist een elektrische motor te plaatsen voor het blazen van het orgel. Verdere onderhoudsrekeningen werden nergens gevonden. Het naamplaatje "Jules Anneessens" (buffet grootorgel) laat vermoeden dat hij misschien enige jaren het onderhoud deed." B. Bedrijfsarchief van orgelbouwer J. Anneessens ( ), Benedictinessenstraat, Menen. (Archiefmappen ons ter inzage gegeven door dhr. P. Andriessen, huidig zaakvoerder.) In de map "Couckelaere" zijn volgende documenten aanwezig : 1) ; brief van pastoor L. Lootens aan J. Anneessens Mijnheer Anneessens, De orgel onzer kerk zal eens moeten gekuischt en geaccordeerd worden. Ik verzoek U dit werk uit te voeren of te doen uitvoeren. Het ware wenschelijk, dunkt mij, dat het werk zou uitgevoerd worden binst de lange dagen. Ik heb hier ook eene speelhorlogie, die Ued. mogelijks gezien heeft bij mijnen broeder, zaliger, te Poperinghe: zij ook zou moeten geaccordeerd worden, en 't ware best kon het een werk na het ander gedaan worden; zelfs kan er aan de speelhorlogie gewrocht worden binst dat de orgel moet spelen in de kerk. Verdere schikkingen laat ik aan Ued. over. Beste groeten L. Lootens, Pastor 2) ; brief (doorslag) van J. Anneessens aan pastoor Lootens Eerweerde Heer Pastor, Als vervolg op ons onderhoud van gisteren heb ik de eer U hierbij 4 voorstellen te zenden. Gelief de voorstellen die gij aanveerdt te teekenen, de andere door te halen en mij een der twee bladen terug te zenden. Zooals gij bemerkt, ik zend U geen voorstel om den orgel gansch te kuisschen, dit zou de sommerkelijk verhoogen en ik vind dat, met een goed accoord het nog goed kan gaan; doch de mekaniek is in zeer slechten staat en vraagt veel werk en kennis om hem te herstellen.

7 Overal waar er electriek is plaatst men tegenwoordig een ventilator, zoo praktisch, geen gerucht meer van blazer en geeft wind in overvloed. Ik zend U hierbij de lijst der, door mij, reeds geplaatste of nog te plaatsen ventilators, sedert den wapenstilstand. Ik denk dat de courant triphasé is, doch moest hij "continu" zijn, dan zou hierdoor de prijs van 400 frank verhoogen; gelief in elk geval met de bestelling van motor ventilator, mij te zeggen welke courant het is, hoeveel volten en perioden er zijn. In de hoop binnen kort een goed antwoord te zullen ontvangen, bid ik U, Eerweerde Heer, met mijn dank op voorhand, de uitdrukking mijner eerbiedige gevoelens te aanveerden. 3) ; bestek/contract (doorslag); door partijen ondertekend [gedrukt briefhoofd firma Anneessens] BESTEK. voor het herstellen van het orgel der kerk van COUCKELAERE. Tusschen Eerweerde Heer LOOTENS, Pastor, handelende in naam der kerkfabriek, eenerzijds; en Jules Anneessens, orgelmaker te Meenen, anderzijds; is overeengekomen als volgt: 1 ste Voorstel: 1/ Gansch het orgel accordeeren.- 2/ Al de windverliezen dicht maken.- 3/ Gansch de mekaniek herstellen.- 4/ Al de onkosten zijn ten laste van den orgelmaker; uitgenomen een blazer gedurende het accordeeren.- 5/ Prijs voor het bovenbeschreven werk DUIZEND ZEVEN HONDERD EN TWINTIG fr. Gedaan in dubbel te Meenen den 3 Augustus Voor de kerkfabriek. Den orgelmaker. L. Lootens, Past. Jules Anneessens 2 de Voorstel. Plaatsen van een nieuw spel Voix Céleste alle onkosten ten laste van den orgelmaker: DUIZEND VIER HONDERD VIJF EN TACHTIG frank. Deze prijs in geval dit werk mag uitgevoerd worden terzelvertijd van dit van het eerste voorstel- Gedaan in dubbel te Meenen, den 3 Augustus Voor de kerkfabriek. Den orgelmaker. L. Lootens, Past. Jules Anneessens 3 de Voorstel. Plaatsen van eenen nieuwen Tremolo, voor de som van 500 frank; alle onkosten ten laste van den orgelmaker. Deze prijs in geval dit werk mag uitgevoerd worden terzelvertijd van het eerste voorstel. Gedaan in dubbel te Meenen, den 3 Augustus Voor de kerkfabriek. Den orgelmaker. L. Lootens, Past. Jules Anneessens [door Anneessens bijgeschreven :] Voltrokken de Voorstel: Leveren en plaatsen van een electrieken ventilator, en alle andere toebehoorten; alle onkosten ten laste van den orgelmaker, alleen het leggen van den draad tot aan den motor is ten laste der kerkfabriek. Prijs DRIE DUIZEND TWEE HONDERD EN VIJFTIG frank. Volgens courant triphasé. [bijgeschreven:] moteur 3,250 f plus 150 f = 3400f.

8 Gedaan in dubbel te Meenen, den 3 Augustus Voor de kerkfabriek. Den orgelmaker. [niet ondertekend door de pastoor] Jules Anneessens [bijgeschreven:] Ventilateur geplaatst in augustus 1927 [bijgeschreven:] 1 ste Voorstel van de som van 1720 heb ik uit eigen beweging 275 fr afgestaan den dag der betaling [bijgeschreven:] Koster Bulcke 400f " " Ventilator 150f 4) ; postkaart van pastoor Lootens aan Anneessens Mijnheer Anneessens, Het 1 e (accordeeren) zal ik U alleszins laten doen; het 2 e en het 3 e is nog eenigszins twijfelachtig; want het moet bij middel van giften gaan : ik heb nogtans goede hoop; het 4 e (elektrieken blazer) zal niet doorgaan. Binnen eenige dagen, verder nieuws. Beste groeten L. Lootens, Past. 5) ; brief van pastoor Lootens aan Anneessens Mijnheer Anneessens, Ge moogt de twee nieuwe spelen waarvan spraak is in uw bestek, erbij doen. Maar ik houd eraan U te doen opmerken dat er bij alle twee de de n rs, 2 en 3, uitdrukkelijk staat alle kosten inbegrepen; dus ik veronderstel dat er ook geen nieuwe onkosten zullen zijn aan de orgelkas, of, indien er zijn, dat zij te uwen laste vallen. Beste groeten L. Lootens, P r 6) ; brief (doorslag) van Anneessens aan pastoor Lootens Eerweerde Heer pastor, Ik bedank voor de bestelde werken van 1-2 en 3de voorstel. Het is wel verstaan dat de onkosten der 3 voorstellen ten mijnen laste zijn. Gelief, Eerweerde Heer Pastor, mijne eerbiedige groeten te aanveerden. 7) ; postkaart van pastoor Lootens aan Anneessens Mijnheer Anneessens, Het is hier, te naaste weke, Kermis: dus veel late diensten: trouwen, enz.. Het zal best zijn die weke niet te komen. Vriendelijke groeten L. Lootens, Past. 8) ; postkaart van pastoor Lootens aan Anneessens De menschen die geld gegeven hebben voor den orgel, beginnen al te zeggen: "Gaat de Pastor dat geld houden dan?" - Maar ik moet Ued. verwittigen dat er hier groote Missie is van den 20 en Febr. tot den 2 en Maart, en dat er dan aan den orgel niet te werken is. Beleefde groeten L. Lootens, Past. 9) ; postkaart van pastoor Lootens aan Anneessens Mijnheer Anneessens, Onze orgel piept en schuifelt achter U. Het zal nu haast een jaar zijn dat ons akkoord gemaakt is en haast drie maanden dat de

9 nieuwe spelen hier zijn - in eenen bak! - Men maakt toch geene akkoorden om bin 2-3 jaar uit te voeren, bijzonderlijk als er kwestie is van herstelling; anders zou men denken dat de herstelling er niet noodig was. De menschen vinden het geheel aardig dat men rond gaat achter geld... en dat er niets van komt. Als 't U belieft, Mijnheer, doe voort met het werk dat gij aangenomen hebt. Beleefde groeten L. Lootens, Pastor 10) ; kwitantie (doorslag) van J. Anneessens Ontvangen van de kerkfabriek van COUCKELAERE, de som van frank, voor herstel van orgel, plaatsen van een nieuw spel Voix céleste en tremolo. Meenen, den 11 Mei [bijgeschreven:] 1,40 f taxe 11) ; factuur van firma Meidinger (CH) aan J. Anneessens voor ventilator en electro-motor 12) ; brief van pastoor Lootens aan Anneessens Mijnheer Anneessens, In zijne vergadering van Zondag ll. heeft onze Kerkraad beslist U den voorgestelden elektrieken ventilator te laten stellen voor onzen Kerkorgel. Ik heb hier nog uwe voorstellen van x Voor den ventilator en alle andere toebehoorten; alle onkosten ten laste van den orgelmaker (plaatsen); alleen het leggen van al de draden is ten laste der Kerkfabriek. Prijs Drie duizend twee honderd en vyftig fr.. Volgens courant triphasé. x Daaronder staat eene nota die ik, den , erbij gevoegd heb, te weten: + (meer) 150. = 3400 fr. Kan het nu nog zijn aan dien prijs, twee maanden later? Dus, hoeveel is het nu? En tegen wanneer mogen wij de installatie verwachten? Ik voeg hierbij het antwoord op uwe vragen. Ik ken niet veel van zulke zaken en heb daarom een meer bevoegden man geraadpleegd. Zijne antwoord is hierbij: ik hoop dat gij het zult kunnen lezen. Indien gij twijfelt over 't een of 't ander, gelief uitleg te vragen. Hoogachtend L. Lootens, Pastor Nota. Ik heb hier eene speelhorlogie (met trommel en windpypen) die niet meer gaat; mogelijks zoudt Gij die ook kunnen vermaken, op voorwaarde dat het niet al te veel zou moeten kosten LL. Pr. [nota: het "antwoord" waarvan hierboven sprake, is niet bij deze brief bewaard gebleven; de "bevoegden man" is waarschijnlijk organist L. Vanhoutte] 13) ; postkaart van pastoor Lootens aan Anneessens Mijnheer Anneessens, Ik ben maandag aanstaande, 18 en, niet te huis. Het zal zeker wel best zijn dat ik te huis ben als Gij komt. Gij zoudt ook moeten, op voorhand, laten weten aan Aloïse Deeru wanneer gij komt : want

10 die man is ook niet altijd te huis Groet hoogachtend L. Lootens, Pastor 14) ; postkaart van koster A. Bulcke aan J. Anneessens Mynheer Anneessens, Ik heb verslag gegeven aan M r Pastor van uw bezoek en hy vindt dat het wel is van den moteur te plaatsen in 't portaal der kerk (daar waar wij vastgesteld hebben na uw terugkeer van Thourout) Dus is de plaats nu definitief gekozen. Ik zal zorgen dat er een gat gekapt wordt. Ik zal verders den electricien vermanen. Maar gij moogt voor Maandag of Dynsdag niemand zenden, want die twee dagen is er hier eene geestelyke oefening waarop ik niet gedacht had bij uwe komst. Zend dan Woensdag iemand zonder uitstel, want ik verlang tegen dat alles op zijn plooi is. Met Achting De Koster Andre Bulcke 15) ; brief (doorslag) van J. Anneessens aan pastoor Lootens Eerweerde Heer Pastor, Ik heb de eer U hierbij de rekening te zenden van de ventilator, en vraag U zoo goed te zijn het bedrag ervan te willen storten op mijne postcheckrekening, het stortingsbewijs kan dienen als ontvangstbewijs. Het logement heeft de werkman niet betaald, gelief mij dus op te zenden min 450 frank voor de horlogie en het bedrag der logementskosten. Ik heb nog geen tijd gehad om de horlogie na te zien, zij hangt schoon en iedereen bewondert ze, mag ik U vragen mij te laten weten hoe oud zij ongeveer is. Gelief, Eerweerde Heer Pastor, mijne eerbiedige groeten te aanveerden. [nota : blijkbaar heeft Anneessens het speel-uurwerk van pastoor Lootens afgekocht] [onderaan dit blad:] Schuldig de kerkfabriek van COUCKELAERE, aan Jules Anneessens, orgelmaker te Meenen, voor het leveren en plaatsen van een electrieken ventilator aan het orgel, met alle toebehoorten, de som van: Totaal fr. Ik zeg DRIE DUIZEND VIER HONDERD frank. [in potlood bijgeschreven : "timbers 1.40 f."] 16) ; brief van pastoor Lootens aan Anneessens Mijnheer Anneessens, Ik kon niet seffens antwoorden op uwen brief: ik was overdaan van werk: een mijner onderpastors is in ziekverlof; wij hadden de generale Commnunie van den H. Hertebond, den hoogdag, de processie... en het gewoon werk. Vooralleer te betalen moet ik Ued. doen bemerken de woorden der overeenkomst. Op uw bestek van , staat: N o 4 / Leveren en plaatsen van een elektrieken ventilator en alle andere toebehoorten; alle onkosten ten laste van den orgelmaker;

11 alleen het leggen van den draad tot aan den motor is ten laste der Kerkfabriek; volgens courant triphasé / 3250 fr - Den 7 Mei 27 was de prijs 150 fr. verhoogd; dus nu 3400 fr. Indien er dan niet seffens meê voortgedaan wierd, 't is uwe schuld. Den 21 n -8-26, nadat de 3 eerste voorstellen aanveerd waren, hebt gij mij nog geschreven : Ik bedank u voor de bestelde werken. Het is wel verstaan dat de onkosten der 3 voorstellen ten mijnen laste zijn... en daaronder, in geschrift, Gelijk welke onkosten zijn ten mijnen laste (J A.) Ik moet bekennen dat Gij zeer inschikkelijk geweest zijt, den eersten keer (voor den orgel); maar mij dunkt dat gij, voor den ventilator vergeten hebt de woorden die ik met potlood onderlijnd heb. 't Is waar, gij hebt eene andere schikking (plaats voor den ventilator) uitgesteken dan deze die ik heb doen uitvoeren; maar 1 / de aanduiding der plaats waar de ventilator moest staan hebt gij maar gedaan nadat ons akkoord gesloten was; 2 / Gij zult bekennen, hoop ik, dat die plaats niet goed gekozen was. a) De ventilator ging daar staan op eenen plancher (plankenvloer) en ging alleszins eene davering te weeg brengen, nadeelig aan den plancher, misschien ook aan den orgel, en aan het klavier, dat op den plancher staat, een weinig leeger, wel is waar, maar toch in aanraking komende met den plancher waarop de moteur zou gestaan hebben; b) de moteur ging staan veel nader van 't binnenste der kerk en bloot : in de kerk, door geheel de kerk (wij hebben het gehoord, geprobeerd) ging men 't geruisch hooren van den moteur, als de orgel niet speelde of niet luid speelde : dat moet voor den orgelist ook zeer onaangenaam zijn. Vandaar de bemerkingen van M r Vanhoutte, van Thourout - en zijn voorstel, dat schier onuitvoerbaar was, omdat men door een zeer zwaar metselwerk moest dringen - Vandaar het mijne (mijn eerste), langs den trap van het torentje. Gij zijt komen zien en hebt gezegd dat dit veel ging kosten, voor de leiding van den wind. Daarop heb ik mijn voorstel veranderd. De moteur rust nu op een cimenten vloer, zit ten deele onder den plancher en is dan gedekt met een geblindeerden bak; hij komt ook merkelijk nader den blaasbalg, en de leiding gaat deels onder den plancher en deels erboven, maar is nievers in iemands weg. Uw knecht heeft gezeid (Gij kunt het hem vragen) dat, als wij uw voorstel niet aanveerdden, de moteur nievers beter kon staan dan waar hij nu staat : er is geen davering en 't geruisch is onbeduidend, zoodanig dat, indien iemand ons nu vraagt of wij content zijn, wij zouden moeten liegen om te zeggen van neen. Hadden wij hetzelfde kunnen zeggen, indien wij uw voorstel aanveerd hadden? En ging dat dan eene goede reclame zijn voor uwe ventilators? Hebben wij u, ten slotte, geenen dienst bewezen met uw plan te veranderen? Ik zend U hierbij de betaalde en gedetailleerde rekening van den timmerman, en laat U oordeelen of die rekening te onzen laste is. Hebben wij iets gedaan dat nutteloos of overdreven is, om goed werk te hebben en goeden uitslag? Hier ook de betaalde rekening van logement en spijshuis. Ik zal nu uw antwoord afwachten, vooraleer te betalen.

12 Het is mij zeer aangenaam dat de horlogie goed effect maakt. Den ouderdom kan ik niet bepalen. Ik denk dat het zwitsersch werk is (uit de fransche kan), van het einde der jaren De aria's die erop staan "Wacht am Rhein, Gott save the Queen, Zwitsersche Kuhenreië" kunnen eene aanduiding geven, maar geene zekerheid; want men kan de aria's veranderen, meen ik. Het kan wel gebeuren dat er weinig breuk of schade aan is, en dat het feit dat de peze (koorde) die langs den trommel lag, gebroken was (versleten) de byzonderste of eenige oorzaak was van de verwarring van het spel. Nu, hoe beter Gij ermêe vaart, hoe liever dat ik het heb. Vriendelijke groeten L. Lootens, Pastor. 17) - ; briefje : Mynheer Agneessens Meenen schuldig aan W we Denecker Couckelaere van logement en eten de som van 37,50 frs 2 dagen en half werk gedaan kerkorgel Couckelaere Couckelaere 17 augusti 1927 Voldaan L. Lootens [+ takszegels] 18) ; brief van pastoor Lootens aan Anneessens Mijnheer Anneessens, Omdat ik U aanzie als een eerlijk man, wil ik u niet langer in de onzekerheid laten. Wij zullen U ten volle betalen, 't is te zeggen 3400 fr., min de 450 fr voor de speelhorlogie en de fr. 37,50 487,50 voor verblijfkosten van uwen knecht. Dus 3400,00-487,50 fr. 2912,50 Gij zult nogtans moeten bekennen dat de geschreven bewoording der overeenkomst zoo algemeen was dat ik eruit moest besluiten dat de kosten van den timmerman te uwen laste waren. Nergens was er vermeld dat de motor daarvoor op die of gene plaats moest staan; ik heb den koster en het lid van den kerkraad ondervraagd. Zij wisten te zeggen dat gij gezeid hadt dat, indien de motor langs den trap stond, dit groote onkosten ging mêebrengen; maar geen van de twee herinnerde zich dat gij erbij gevoegd hebt "voor de kerkfabriek". Ik heb dan de plaats aangeduid waar de motor nu staat : hierdoor worden die bijgevoegde onkosten merkelijk verminderd en het ongerief is ook merkelijk minder (de belemmering ware beter gezeid dan ongerief). Dat het de tusschenkomst is van M r Vanhoutte die de verandering van plaats heeft veroorzaakt, is buiten kijf; maar wij, oningewijden, mochten toch wel dien specialist en man van ondervinding gelooven. Ik had ook hooren zeggen dat men te Iseghem, in S t Hilonius, eene zeer groote kerk, den motor door geheel de kerk hoort. Als wij eenen onkost deden van 3400 fr. moesten wij niet trachten te maken dat wij eer van ons werk haalden? Nu, ik geloof U op uw woord, dat uw inzicht geweest is gelijk gij schrijft in uw laatsten brief, en daarom wil ik uw voorstel niet aanveerden van iets af te trekken. Wat zouden wij ook aftrekken? Geheel de kwestie is van juist de conditiën te bepalen. Binnen de eerste acht dagen zult gij uw geld hebben. Groet Ue. vriendelijk.

13 L. Lootens, Pastor. Nota Gelief dan eene kwijtancie te zenden voor de kerkfabriek, ten bedrage van 3400 fr., en de kwijtanciën van den timmerman en van de herbergierster ook wêer mêe te zenden. 19) ; brief (doorslag), mevr. Anneessens-Tanghe aan pastoor Lootens Eerweerde Heer Pastor, In de afwezigheid van mijn man, heb ik de eer U hierbij het ontvangstbewijs te zenden van de som van fr. voor dewelke ik U onzen eerbiedigen dank zende, insgelijks hieringesloten de rekening van den timmerman. Gelief, Eerweerde Heer Pastor, onze eerbiedige groeten te aanveerden. 20) ; brief van koster G. Baert aan J. Anneessens Beste Heer en Vriend, Zooals ik het mij had voorgesteld op den autobus Meenen-Roeselare, zoo [onleesbaar], dus. ben ik koster te Koekelare, waar den orgel in geen ten allen goeden toestand is. Doch nu, ik geloof dat den Docter uit Meenen hem geen kwaad zal doen! Ik heb er reeds met Eerw. Heer Pastoor over gesproken, en die vroeg me, of den orgel nog eene herstelling waard was, en wat dit moest kosten? Ziehier, M r Anneessens eerst mijn gedacht. Eene groote herstelling is dezen Orgel niet waard, dus laten we er geen groote kosten aan doen, in 't vooruitzicht van later een nieuwen! Wat er nu aan te doen is, dat is, 1 0. de 4 tongspelen er uithalen en kuischen 2 0 de andere spelen, stemmen en waar noodig is kuischen. 3 0 het mekanisme nazien, er zijn nog al veel noten die niet spelen, ik geloof, dat ze niet aanliggen, of uitgetrokken zijn 5. het klavier nazien, want het speelt lastig en de toetsen zijn zeer ongelijk, ook werkt de verbinding der klavieren niet! Bijgevolg Mijnheer, is dat omtrent den omvang der onkosten die we nu best zouden doen. Laat eens weten, wat dit omtrent moet kosten, ik kan er ook een handje aan toehelpen. Schrijf dus op mijn adres, Gérard Baert, koster Koekelare. Uwe circulaire heb ik over enkele dagen ook goed ontvangen. Intusschen groet ik U zeer genegen GBaert Koster Koekelare 21) ; postkaart van koster Baert aan Anneessens Mijnheer Jules Daar U nu toch, deze week niet kunt komen, zou ik liever hebben dat U nu wacht tot nog eene week verder. Ge moogt den dag kiezen die U wilt, ik ben 't huis hoor! Indien Ge met de trein komt in Ichtegem, rond 9.30 of zoo iets, dan hebt Ge nog rond 10 u het tramtje voor Koekelare zeer genegen [get.] GB 22) ; bestek (doorslag) van J. Anneessens Bestek voor het kuischen van het orgel der kerk te KOEKELAERE. -:-:-:-:-:-:-:-:-:- Tusschen Eerweerde Heer DEGRYSE, Pastoor, handelende in naam der kerkfabriek, eenerzijds; en Jules Anneessens, orgelbouwer te Meenen, anderzijds; is overeengekomen als volgt: 1. Gansch het orgel gekuischt worden.-

14 2. De pijpen zullen uitgenomen worden, gekuischt en hersteld.- 3. Gansch de mekaniek zal goed nagezien en geregeld worden.- 4. Gansch het orgel zal opnieuw gestemd worden. 5. Al de kosten zijn ten laste van den orgelbouwer uitgenomen de volgende welke ten laste zijn der kerkfabriek: a/ het licht dat men zou kunnen noodig hebben, b/ een blazer of gebruik van ventilator gedurende het stemmen, c/ de logementskosten van 2 man gedurende de werken (ongeveer 2 weken).- 6. Prijs voor de bovengeschreven werken twee duizend twee honderd frank (2.200 fr.).- Gedaan in dubbel te Meenen den 17 februari Voor de kerkfabriek. De orgelbouwer. [niet ondertekend] 23) ; postkaart van pastoor De Gryse aan Anneessens Mijnheer, Ik vind geen logement voor uw 2 werklieden en zal het herstellen van den orgel nu niet aanvangen. Met achting, Ph. [?] De Gryse pastor 24) ; postkaart van koster Baert aan Anneessens Mijnheer Jules, Ik zou reeds vroeger geantwoord hebben doch de Kerkfabriek is pas gisteren te samen gekomen en het voorstel aangenomen; doch tot op heden weten we nog van geen logement, en 't is daarom dat Eerw- Pastoor wacht van U het te laten weten. Schikt maar om dit werk te doen vóór Passchen, er zal wel logement gevonden worden : ik doe er een handje aan toe! Intusschen, met mijne beste groeten en U dan op tijd en stond verwachtende, noem ik mij Gerard Baert. [het zijn wellicht de oorlogsomstandigheden en voedseltekorten die er voor gezorgd hebben dat dit werk niet uitgevoerd werd; de onderhandelingen werden hernomen in , doch het is niet bekend of de herstelling dan plaatsvond.] 25) ; postkaart van koster Baert aan Anneessens Beste Heer en Vriend, Voor het akkordeeren, zoudt Ge U moeten wenden tot Eerw. Heer Pastoor, en tevens eens vragen of ge nu de gansche herstelling moogt doen. U kunt b.v.b. uw prijs op geven. U weet, dat hij gansch moet gekuischt worden, want zonder dit, is stemmen geen voordeel meer! Zegt niet dat ik U zulks heb laten weten. Maar spreekt goed in het voordeel van den Orgel die het zeer noodig heeft... Hier gaat alles nog opperbest. [onleesb.] bij U. Vele groeten GBaert 26) ; postkaart van koster Baert aan Anneessens Waarde Heer Jules, 't Is 't moment om eens op de zaak terug te komen. Ik zou gaarne tegen Sinxen den orgel in orde hebben. Doet eens een voorstel aan Eerw. Heer Pastoor! De Trompet, Clairon en Quinte zijn onbruikbaar en ook onmisbaar! Volgens mij, moet hij gansch of ten minste die drie spelen uitgenomen en gekuischt worden. In die kwestie weet ik van niets af hé?

15 U hebt hem vroeger nog onderzocht en U weet wat er aan te doen is! Laat me dan het antwoord weten nietwaar? Beleefde groeten GBaert 27) ; brief (doorslag) van Anneessens aan pastoor De Gryse Eerwaarde Heer, Den 17 februarie 1941 had ik de eer, U een bestek te zenden om het orgel gansch te kuischen en in orde te brengen. Den schreef U mij, het werk niet te kunnen laten uitvoeren, daar er geen logement te vinden was. Nu dat de tijden aangaande het eeten verbeterd zijn, kom ik opnieuw mijne diensten aanbieden voor hetzelfde werk. Alle bepalingen van het bestek blijven hetzelfde, uitgenomen de prijs die zoude gebracht worden op de som van Fr. Mag ik U vragen de goedheid te willen hebben, mij daarover uw besluit te willen laten weten, daar wij Sinxen naderen, en nog moeten de herstellen doen van St. Gilles te Brugge en Waereghem, alsook verscheidene orgels moeten akkordeeren voor Sinxen en het personeel ook zoo groot niet is gelijk voor den oorlog. Met al die moeilijke omstandigheden, denk ik dat alles nog zal in de toekomst opslaan. Het orgel is wel niet van de beste, doch kan met gekuischt en hersteld te zijn, nog vele jaren dienst doen. Over 3 weken hebben wij de groote herstelling en verandering voltrokken van het orgel van St. Jacobs te Brugge. Hopende in 't korte goed nieuws te mogen ontvangen, groet ik U eerbiedig. 28) ; brief van pastoor De Gryse aan Anneessens Mynheer Anneessens Goed uw schrijven ontvangen. Vervoer en Prijs en bestek : Fr. Onkosten van logement voor uw werklieden zijn wel ten uwen laste? Mag ik daarover een antwoordje verwachten? Met achting E. [?] De Gryse pastor 29) ; postkaart van pastoor De Gryse aan Anneessens Mijnheer Na uw bezoek ben ik naar De Kroon gegaan om logement te vragen voor uw 2 mannen en ik zal bescheid weten toekomende week Met achting E. [?] De Gryse pastor 30) ; postkaart van pastoor De Gryse aan Anneessens Mijnheer, Ik heb nogmaals op zoek geweest achter logement voor uw 2 werklieden en niets gevonden. We zullen wachten tot betere tijden aanbreken. Met achting E. [?] De Gryse pastor 31) s.d. [ná 1945]; los blad met enkele notities (klad) door Paul Anneessens, aangaande defecten aan het orgel

16 BIBLIOGRAFIE a) over voormalige orgels -) G.F. Tanghe : Leven van den H. Martinus, Bisschop van Tours en patroon van Couckelaere, gevolgd door de beschryving dezer parochie, Brugge 1858 (reprint 1975); - blz. 77 : In de kerkrekening van 15 Oogst 1569 vindt men dat er toen dry gilden bestonden, te weten: deze van Sint-Sebastiaan, eene tweede van Sint-Jooris en eene derde van O.L.V. In dit stuk wordt er gewag gemaekt van eenen orgel en eene horlogie. - blz. 84 : Dezelfde pastor [= J.Collage] deed, in of omtrent 1769, ook de hoogzael vernieuwen en er eenen nieuwen orgel plaetsen. - blz. 89 : In de kerkrekening van 1569 vindt men eenen priester organist, te weten Willem Rosseel; [...] b) over het Van Peteghem/Forrest-orgel 1) programmaboekje (tweetalig Fr./Nl.) 'Basilique de St-Hubert - Inauguration le Dimanche 13 Août 1933 des nouvelles Orgues Monumentales' [Saint-Hubert, prov. Luxemburg], bevat diverse werklijsten van Jules Anneessens-Tanghe (Menen), o.m. - Herstelde Orgels sedert den oorlog hierin : 29. Couckelaere - Lijst der Ventilators hierin : 41. Couckelaere 2) R. Servais : Les facteurs d'orgues Delmotte - Cent ans d'activités en Tournaisis révélées par leurs archives ( ); 2 volumes; doctoraatsthesis UCL, Louvain-la-Neuve, mei 1986; - blz : KOEKELARE = Couckelaere Egl. paroissiale Fl.Occ. (J-1) Rc C, Lc 21/380. Dans une correspondance échangée entre le curé Lootens et Maurice Delmotte, on apprend que ce dernier avait envoyé, le 20 avril 1912, un devis pour la restauration de l'orgue. La mort du curé prédécesseur de Lootens ayant retardé l'exécution des travaux, ce dernier écrit au facteur en mars 1913, pour lui demander de renvoyer son devis avec un délai maximal d'exécution des travaux et une amende en cas de retard. Suite à une intervention du chanoine De Jaegher, les deux parties tombent d'accord et le contrat est signé le 28 mai 1913 (voir annexe 42). Voici la composition de l'instrument transformé: Grand orgue Bourdon 16 Montre 8 Bourdon 8 Flûte harmonique 8 Quinte 6 (transformée) Prestant 4 Flûte 4 (du positif) Fourniture Cornet Trompette 8 Positif Traversière 8 Bourdon 8 Salicional 8 (nouveau) Flûte écho 4 Quinte 3 Octavin 2 Basson-Hautbois 8

17 L IV 139, L IVb 261. Outre ses adjonctions et transformations de jeux prévues dans le contrat, le facteur procéda au nettoyage de l'orgue et à la réharmonisation de tous ces jeux. Ces travaux coûtèrent Fr et furent terminés en décembre Maurice déduisit de sa facture 66 Fr, comme "reprise de 29 kg ½ de métal. blz : ANNEXE 42 (Rc C) EGLISE PAROISSIALE DE COUCKELAERE Diocese de Bruges CONTRAT POUR LE NETTOYAGE ET LA RESTAURATION DE L'ORGUE AINSI QUE POUR LA TRANSFORMATION ET L'ADJONCTION DE NOUVEAUX JEUX Entre Monsieur l'abbé L. Loetens Révérend curé de Couckelaere et Messieurs les Membres du Conseil de Fabrique de l'église d'une part:... Et monsieur M. Delmotte facteur d'orgues à Tournai d'autre part: Il a été convenu ce qui suit. Monsieur Delmotte s'engage à exécuter de point en point le contenu du présent contrat. Détail des travaux Tous les tuyaux de l'orgue seront enlevés. Les parois et l'extérieur du buffet seront époussetés et nettoyés. La soufflerie sera revue dans toutes ses parties et réparée ou le besoin se fera sentir. Tous les mécanismes seront vérifiés et réglés. Tous les tuyaux après avoir été nettoyés seront replacés jeu par jeu et réharmonisés chacun dans le caractère qui lui est propre. Ils seront ensuite tous accordés soigneusement. L'église fournira la lumière et un souffleur pendant la mise en harmonie et accord de l'orgue, ainsi qu'aux accords périodiques. Tous ces travaux consciencieusement exécutés dans toutes les règles de l'art coûteront la somme de Cinq cent cinquante francs. 550 frs Voici la Composition des jeux après la restauration Clavier du Grand-orgue I Bourdon 16 2 Montre 8 3 Bourdon 8 4 Flûte harmonique 8 5 Quinte (transformée) 6 6 Prestant 4 7 Flûte (du Positif) 4 8 Fourniture 9 Cornet 10 Trompette 8 Clavier du Positif I Traversiére 8 2 Bourdon 8 3 Salicional 8 nouveau 4 Flûte écho 4 5 Quinte 3 6 Octavin 2 7 Basson-Hautbois 8 Le placement d'une flûte 4 pieds du Positif au G-O à la place de la doublette coûtera Cinquante francs 50 frs La transformation de la quinte 3p en quinte 6 p coûtera frs Cent I00 frs Un nouveau jeu Salicional 8 pieds en place de deux petits 4 p du positif coûtera Quatre cent vingt cinq francs 425 frs. Ces travaux seront terminés avant la fin de l'année. Monsieur le Chanoine De Jaegher ou son délégué expertisera les travaux dans les huit jours qui suivront leur achèvement. L'instrument sera garanti sauf défaut inhérent et sécheresse ou humidité excessive pendant trois années moyennant un abonnement d'accord pour deux visites annuelles au prix de 40 frs l'an. Sitôt l'expertise faite et les travaux approuvés le paiement sera fait, sauf retenue de cent frs avec intérêt de 5 % l'an endéans les trois années de garantie. Couckelaere le 2 Juin 1913 Tournai, le 28 mai 1913 [s] L. Lootens [s] M. Delmotte

18 ICONOGRAFIE 1) plannen-archief van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen (archief beheerd door het Agentschap Onroerend Erfgoed); ontwerptekening 1886 :

19 2) Fotografische opname(n) beschikbaar bij het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium / Brussel : nihil 3) Foto's Afdeling Monumenten & Landschappen, 1982 & 1989

20

21 3) foto H. Allary, 2009 doksaalorgel, linkergedeelte

22 B. HET NIEUWE ORGEL (koor) Auteur & bouwjaar instrument : (opschrift) Jean Bruggeman me fecit 1984 Er werden een 3-tal registers uit het doksaalorgel weggenomen (cfr. supra) en in dit nieuwe orgel verwerkt; verder werd ook een grote hoeveelheid occasiemateriaal gebruikt uit orgels die Bruggeman elders afgebroken heeft (hoofdzakelijk uit eind 19 de e. of begin 20 ste e.); zo werd o.m. voor het Positief een 19 de - eeuwse windlade gebruikt en het pijpwerk is deels afkomstig uit een Schyven-orgel te La Louvière. INSTRUMENT Dispositie Hoofdw. Montre Prestant Oktaaf Mixtuur Bourdon Fluit Nazaard Terts Trompet Ped. Soubas Fluit bas Bazuin Pos. Bourdon Fluit Prestant Oktaaf Vulwerk Kwint Larigot Picolo Regaal ** III + I (= HW-Ped) Tremolo Ventus - schuifkoppel tussen de twee manualen - HW = bovenklavier, Pos. = onderklavier manuaalomvang : C - g 3 pedaalomvang : C - f 1 Klaviatuur - ingebouwd aan de prospectzijde - ondertoetsen met ebbenhout-beleg, boventoetsen met witte been-strip op het bovenvlak - toetsen met grote diepgang en zeer hoogliggende boventoetsen - registertrekkers aan weerszijden van de klaviatuur - houten registernaamplaatjes met ingegrifte benamingen Pijpwerk - een Bourdon 8, Flûte 4 en Fourniture werden uit het oude orgel van de kerk (doksaal, cfr. supra) weggenomen en in het nieuwe koororgel verwerkt - voor het overige is zeer veel tweedehands materiaal aangewend, al dan niet in getransformeerde vorm; een gedeelte is nieuw

23 - Hoofdwerk : - Mixtuur : wijde mensuur; 19 de -20 ste eeuws - Trompet : enkel C - g# 2 (verder ontbrekend); eveneens pijpwerk uit 19 de -20 ste e.; is "en chamade" in het front geplaatst; de bekers zijn zeer ingekort (wat een eerder regaalachtige klank moet opleveren) - Pos. : - het Vulwerk bevat mixtuurpijpen in Van Peteghem-stijl, afkomstig uit het doksaalorgel - Ped. : - Bombarde : bekers met 1/3 à 1/4 van de natuurlijke bekerlengte, met deksels; expressions; zeer grote voeten Windladen, tractuur, etc. - nieuwe fabrieksmatige laden; met Ertalon-slepen - wellenborden in blokplaat - wellen, dokjes en abstracten in hout, maar zeer luidruchtig ORGELKAST - beganegronds centraal in het koor geplaatst - diverse recuperatie-onderdelen (uit orgels van eind 19 de en/of begin 20 ste e.) - frontpijpen zonder blinderingswerk erboven huidige toestand : normaal datum onderzoek : januari 1989 * * *

24 ICONOGRAFIE 1) Fotografische opname(n) beschikbaar bij het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium / Brussel : nihil 2) op :