Wijk NIEUWPOORT aan zee Parochiekerk Sint-Bernardus

Transcriptie

1 VLAAMSE OVERHEID inventarisatie van het onroerend erfgoed : ORGELS Provincie West-Vlaanderen Administratieve entiteit NIEUWPOORT Wijk NIEUWPOORT aan zee Parochiekerk Sint-Bernardus Arrondissement Veurne KERK De badplaats ontstond in de 2 de helft van de 19 de eeuw. In 1877 werd door een uitbater van de badplaats een kleine neoromaanse kerk gebouwd, die ter beschikking stond van zowel de katholieke als protestantse en joodse eredienst. De katholieken weigerden echter het bedehuis te gebruiken; de eigenaar verkocht het dan maar in 1907 aan het bisdom Brugge; toen werd de parochie Sint-Bernardus opgericht. De kerk werd in 1914 nagenoeg volledig vernield door oorlogsgeweld. Tijdelijk werd een noodkerkje (barak) gebruikt. Een nieuwe neoromaanse kerk werd opgetrokken in 1923, met toren. Andermaal zwaar beschadigd in 1944 door oorlogsgeweld, en gereconstrueerd in In 1949 werd "Nieuwpoort-Bad", dat op grondgebied van Oostduinkerke lag, bij Nieuwpoort-Stad aangehecht. ORGEL > Vóór 1914 was er geen orgel aanwezig. > Voormalig orgel Auteur instrument : Jules Anneessens (Menen) Bouwjaar : 1925 (& toevoeging pedaal, 1931) Dit orgel werd zwaar beschadigd tijdens het luchtbombardement op 5 september > Huidig orgel Auteur huidig instrument: Jos. & P. Loncke (Esen) Bouwjaar: J. Loncke heeft een hoeveelheid materiaal van het vernielde Anneessens-orgel kunnen hergebruiken (mededeling door Gabr. Loncke) - J. Loncke heeft eveneens enkele pijpen verwerkt, afkomstig uit het orgel van Poperinge Sint-Bertinus waaraan hij in 1948 grote herstellingswerken had uitgevoerd Laatste herstelling : J. Bruggeman (Marke), 1994 INSTRUMENT Dispositie Ped. Gr.Org. Reciet Gedektbas 16 Prestant 8 Zweving 8 Gedektbas 8 Holpijp 8 Fluit 8 Oktaaf 4 Wilgenpijp 8 Voetwerk aan I Fluit 4 Blokfluit 4 Voetwerk aan II Vulwerk 3k Nazaard 2 2 /3 Zwegel 2 Norm.kopp. I-II Trompet 8 Okt.kopp. I-II(16)

2 - schakelaars : Trompet af Tremulant - druktoetsen onder het klavier : P - MF - T af Reg. - Vr. Reg. - voetbediend : Voetw. - I, Voetw. - II, I - II (zweltrede) Tutti manuaalomvang : C - g 3 pedaalomvang : C - f 1 Klaviatuur, windladen, tractuur, etc. - vrijstaande speeltafel naast het orgel, de organist met het gezicht naar het altaar - electro-pneumatisch systeem Pijpwerk - alle pijpwerk dateert van 1925 en vooral van enkele oude pijpen zijn echter aanwezig, in de Fluit 4', die van groot historisch belang zijn : - de C; deze draagt de inscriptie : Gùilielmus van Belle fecit tot Ÿper anno 1687 C / nacaer alsook recentere inscripties; dit was in origine een open pijp; smal gelabieerd (minder dan 1/4 van plaatbreedte); er is geen plaatlengte-incirkeling zichtbaar; het corpus werd later uitgelengd en er werden baarden toegevoegd; opsnede verhoogd; de huidige hoed is gemaakt uit metaal van een voormalige frontpijp (binnenin nog sporen van tinfolie) - de C#; deze draagt meerdere inscripties : - op het bovenlabium C / Fluitte / anno / i673 - op de zijkant Gùilielmùs van Belle fecit tot Ypre anno (meer recent) 2 ft post dit is een ingekorte C-pijp, thans klinkend als C#, en waarvan ook de opsnede gewijzigd is Deze pijpen zijn afkomstig uit het orgel van de Sint-Bertinuskerk te Poperinge; ze zijn aldaar gerecupereerd door J. Loncke tijdens renovatiewerken die hij in Poperinge uitvoerde in ** aanvullende mededeling door J. Braekmans, tijdens de restauratiewerken aan het orgel in Poperinge Sint-Bertinus ( ), en n.a.v. van bijkomend onderzoek in Nieuwpoort Sint-Bernardus : "Wat het Van Belle-pijpwerk in Nieuwpoort-Bad betreft: het bleek dat aldaar nog 36 pijpen aan te treffen waren, behorend tot Fluit 4 v, en tevens 3 Van Belle-pijpen behorend tot Nasart (C, D en E); ook de C-pijp van deze Nasart was door Van Belle gesigneerd." NOTA : De kerkfabriek van Nieuwpoort Sint-Bernardus heeft in 2009, in ruil voor nieuwe pijpen, de voormelde Van Belle-pijpen

3 afgestaan aan de kerkfabriek van Poperinge Sint-Bertinus. Deze pijpen werden tijdens de restauratie/renovatie van het orgel opnieuw geïntegreerd in het Poperingse orgel. ORGELKAST - er is enkel een sokkel aanwezig, het pijpwerk staat in open opstelling - terzijde op het doksaal (rechts, vanuit de kerk gezien), vóór een zijraam huidige toestand : normaal datum onderzoek : februari 1989 * * * ARCHIVALIA A) Bedrijfsarchief van orgelbouwer J. Anneessens ( ), Benedictinessenstraat, Menen. (Archiefmappen ons ter inzage gegeven door dhr. P. Andriessen, huidig zaakvoerder.) In de map Nieupoort-Baden zijn volgende documenten aanwezig : 1) ; brief van pastoor K. Valcke aan J. Anneessens Nieupoort-Baden, Ik zou voor mijne kerk een orgel willen als dat van Wulpen, zelfde prijs. Zoudt ge niet eens kunnen naarkomen als ge naar Wulpen moet gaan, dat we die zaak kunnen bespreken? Zou dat orgel kunnen gedaan zijn tegen 15 Augusti De inhuldiging zou alleszins gedurende 't badseizoen moeten plaats hebben? Aanveerd,, mijne oprechte groetenissen. C. Valcke dd. pastor Nieupoort Baden. 2) ; bestek van J. Anneessens (1 origineel, door beide partijen ondertekend + 1 doorslag) voor de bouw van een orgel [gedrukt briefhoofd] BESTEK. Voor het vervaardigen van eenen nieuwen orgel bestemd voor de kerk van NIEUPOORT-BADEN. Tusschen Eerweerde Heer VALCKE, Pastor, handelende in naam der kerkfabriek, eenerzijds; en Jules Anneessens, orgelmaker te Meenen, anderzijds is overeengekomen als volgt: 1/ Eenen nieuwen orgel zal gemaakt worden en geplaatst in de kerk.- 2/ In den prijs in dit bestek opgegeven is het buffet niet begrepen.- 3/ Den orgel gansch expressif, zal bestaan uit één handklavier 56 noten, en 8 volledige spelen.- 4/ De houten pijpen zullen gemaakt worden uit schoon droog hout zonder gebreken. De stoffen pijpen zullen bestaan uit 40% tin

4 en lood; eenige bassen in gebronzeerden zink.- 5/ De speelkas (gedeelte het klavier inhoudende) zal in eik gemaakt worden, en geplaatst volgens de aanduidingen van Eerweerde Heer Pastor.- 6/ Het sekreet en de mekaniek zullen in eik, acajou, rooden deen, koper of ijzer zijn.- 7/ Den blaasbalg zal groot genoeg zijn om den orgel in volle spel te spijzen hij zal bestaan uit eenen in- en eene uitgaande plooi; in schoon droog hout zonder gebreken gemaakt worden, hij zal met dubbel leder vergaard worden en in werking gebracht worden A/ met de voeten door twee pompen, B/ door een electrieke vantilateur.- 8/ De expressiekas voorzien van deurkens zal goed werken, en in beweging gebracht worden met den voet door een pedaal (à bascule) in de speelkas.- 9/ Den orgel is gewaarborgd gedurende VIJF JAREN, tegen alle gebreken van constructie.- 10/ Het leveren en plaatsen van den electrieken ventilateur zal geschieden door de zorgen van den orgelmaker.- 11/ Al de onkosten zijn ten laste van den orgelmaker, uitgenomen licht gedurende het plaatsen in de kerk, en een blazer of electrieke stroom gedurende het harmoniseeren, alsook het leveren en plaatsen van den electrieken draad tot aan de moteur, dit alles is ten laste der kerkfabriek. -:-:-:-:-:-:-:-:-:-:- Samenstelling van den Orgel. 1/ Bourdon 16-2/ Flûte-Harmonique 8-3/ Montre 8-4/ Viola 8-5/ Voix céleste 8-6/ Prestant 4-7/ Doublette 2-8/ Fourniture 3 R COMBINATIES. Expression- Tremolo- Prijs voor den bovenbeschreven orgel DRIJ EN TWINTIG DUIZEND ACHT HONDERD VIJFTIG franken.- Gedaan in dubbel te Meenen den 27 December Voor de kerkfabriek. Den orgelmaker. [get.] K:Valcke Jules Anneessens. past: [door Anneessens met de hand bijgeschreven :] De prijs verminderd van 2.200f daar de ventilateur niet moet geleverd worden. De is de octave grave aigüe erbij gevoegd. dus een verhoog van 600f. De te ontvangen totale som is dus: frcs. nota: naast de dispositie is door Anneessens een rechthoekje geschetst waarin staat sommier, met maataanduidingen 2,80 en 1,02 3) ; brief van pastoor Valcke aan Anneessens Nieupoort-Baden [sic] Hierbij zend ik u het stuk degelijk geteekend. Maar ge zult,

5 jammer genoeg, eens moeten komen om de plaats van het orgel uit te kiezen & de maten te nemen. Ik had mij leelijk vergist als ik u zei van den orgel tegen den zijmuur te plaatsen: 't zal onmogelijk zijn. Wij zullen hem moeten plaatsen 't zij in den achtergrond van de kerk onder de rosace, 't zij bachten de balustrade van het hoogzaal. Kom dus zoo spoedig mogelijk; uwe reis zal natuurlijk betaald worden, ten ware gij in 't gebuurte voor ander redens zoudt moeten zijn. Aaanveerd intusschen, mijne verkleefde groetenissen. K. Valcke past. 4) ; brief van pastoor Valcke aan Anneessens Gisteren was ik bij den E.H. Pastoor van Nieuwpoort. Ik sprak hem van den orgel & van de orgelkas die ik ging doen maken. Waarom die orgelkas? vroeg hij mij. Dat is verloren geld. Men maakt nu de orgels zonder kas : M r Anneessens heeft het mij gezeid. Is dat waar? Ik zou daarover een woord uitleg willen hebben. 't Ware eene groote bezuining [sic] voor mijne kerk die geen weelde heeft. Mag ik U een klein antwoord vragen? Dankbaar & genegen Valcke past. 5) ; brief van pastoor Valcke aan Anneessens Ik was dezen middag bij den E. Pastor van Wulpen, die mij verlegen gemaakt heeft nopens den moteur & den blazer van mijn orgel. Let op, zei hij, of, met de overname van de electriciteit door de provincie, uw moteur kan niet meer dienen, & gij hebt hem aan uw vingers! Wacht dus, a.u.b. van dien moteur te bestellen, totdat we gansch zeker zijn van onzen slag. Beter een orgel zonder motor, dan met een motor die niet dienen kan. Zal ik, volgens 't accoord, mijn orgel hebben tegen Kerstdag? Uw toegenegen Valcke past. 6) ; brief van pastoor Valcke aan Anneessens Lees met aandacht dezen brief : is het te laat, tot daar! Wij zijn overeengekomen voor een orgel met elektrischen ventilator. Hoe meer ik daarop denk, hoe meer ik overtuigd ben dat ik eene dwaasheid gedaan heb. Ik ben bijna 2 jaar zonder koster : des Zondags alleen wordt het harmonium gebruikt, & wanneer zal ik een orgelist kunnen onderhouden? Jongens zijn er genoeg om den orgel te blazen, en het geld van dien ventilator zou ik kunnen nuttiger gebruiken, bijzonderlijk dat ik geen overvloed heb, & dat er geen orgel bestond vóór den oorlog. Ware er geen middel om ons contrakt te veranderen, & een orgel zonder electrischen ventilator te nemen, zoodanig gemaakt dat er later een electr. ventilator kunne bijgevoegd worden? Is het niet te laat? En luister : gij hebt natuurlijk uw percent op het aankopen van den ventilator : ik zou u het dubbel geven van

6 hetgeen gij erop zoudt winnen, als schadeherstelling. Zijn dat geen schoone conditiën? Wees zoo goed dat alles wel te overleggen & mij zoo spoedig mogelijk antwoord te geven. Uw toegenegen C. Valcke past. 7) ; brief (doorslag) van Anneessens aan pastoor Valcke Eerweerde Heer Pastor, Goed uw geëerd schrijven van 3 dezer ontvangen. In het bestek van uwen orgel had ik voor den ventilator eene som van TWEE DUIZEND TWEE HONDERD fr. voorzien; som die ik U afsta, ik verlang hiervoor geene schadeloosstelling, daar ik er geene schade door lijd aangezien ik den ventilator nog niet besteld heb. Den orgel van Wulpen vertrekt binnen 2 à 3 weken; mogelijks zal den uwen binnen 2-3 maanden gereed zijn, is het goed? Aanveerd, Eerweerde Heer Pastor, mijne eerbiedige groeten. 8) s.d., door Anneessens bijgeschreven Reçu le ; naamkaartje van Karel Valcke Nieuport-Baden met bijschrift Ge zijt een eerlijken man. Dank u! Hoe eer den orgel hier is, hoe beter. Gansch genegen Valcke. 9) ; brief van pastoor Valcke aan Anneessens Zooals overeenkomst te Wulpen, zal de wijding van het orgel plaats hebben op den 1 en Zondag van October, vóór de Hoogmis: Z.E.H. Deken van Veurne heeft aanveerd die plechtigheid te komen doen. Ge zult willen voor een bijzonderen orgelist zorgen voor dien dag. Hebt ge reeds het plan gezonden naar Desaever van Veurne? Ik hoor & zie niemand. Zoodra de plans verzonden zijn gelief het mij te laten weten dat ik dadelijk akkoord make met Desaever. Aanveerd intusschen,, mijne genegen groetenissen. Ch. Valcke past. 10) ; brief van pastoor Valcke aan Anneessens Ik bevestig de bestelling van de octave grave voor het orgel der parochiale kerk van Nieupoort-Baden voor de som van zes honderd frank. Aanveerd,, mijne genegen groetenissen. C. Valcke pastor P.S. Hoe eer het orgel geplaatst is hoe beter. Het harmonium is waarlijk t'einde. 11) ; brief van schrijnwerker Al. Desaever (Veurne) aan Anneessens Ik heb de eer uw te antwoorden op uw schrijven ik heb bij den Heer pastoor geweest < gister maandag > met het plan, en hij oud er aan om zoo ver mogelijk, van de venster te blijven dus het ware best zoo ver niet vooruit te komen

7 in plaats van de kas op 2,10 m bin. zal ik dees maken op 2,05 m. dat is dus 15 centim. meer of uwe maat ik denk dat ook voor uw zal voldoende zijn anders kom dus juist tot tegen den venster, de duur [= deur] op de kant der ballestrad zal niet open kunnen daar de kas juist tegen de ballestrade moet staan er is maar 10 centim. voor de kas te staan. [kleine grondschets] de duur waar dit kruiske staat kan niet uit, of wel de helft het gedeelte die boven de ballestrade komt, als het noodig is laat het mij weten ik zou de duur in twee stuks maken het onder deel vast, en het deel boven de ballestrade uitneembaar Aanveerd mijnheer mijne hartelijke groeten Al. Desaever M. den Heer pastoor is de toekomende week afwezig dus zal het best zijn de ander week die volgt 12) ; brief van pastoor Valcke aan Anneessens Wees zoo goed zoo spoedig mogelijk het orgel te willen nazien. Er is eene noot die gedurig piept, onverdraaglijk. Zondag hebben we 't gebed van 40 uren : tegen Zondag zou dat moeten onderzocht & weggenomen zijn. Ik reken op uwe dienstveerdigheid, ik denk dat ge ook tevreden zijt geweest van mij. Aaanveerd,, mijne vriendelijke groetenissen. Valcke past. 13) ; prentbriefkaart, van pastoor Valcke aan Anneessens - Het harmonium is U verkocht voor 500 fr. zooals ge voorgesteld hebt. Mag ik u vragen die som zoo spoedig mogelijk te willen afzenden: ik heb ze noodig om de reden die ik u gegeven heb. Aanveerd mijne beste groetenissen. C. Valcke pastor 14) ; brief van pastoor Valcke aan Anneessens Er scheelt iets aan den orgel. Bij het uittrekken van 2 registers speelt hij zonder dat men er een vinger op legge. Is er geen middel van hem eens te onderzoeken? 't Ware misschien met eene kleinigheid te helpen. Met hoop op een gunstig antwoord, bied ik U mijne verkleefde groeten aan. Valcke pastor 15) ; brief (doorslag) van Anneessens aan N. Nuttin, onderwijzer (en organist in Nieuwpoort-Bad), Ik ben vandaag bij Eerw. Heer Pastor van Gheluwe geweest om te vragen wanneer ik de motor mag wegnemen, zijn antwoord was einde December daar zij maar eerst dan de andere stroom zullen hebben. Ik schrijf dit met zelfde post aan Eerw. Heer Valcke. Het ware toch best niet te wachten voor de draden enz. opdat alles in tijds gereed weze.

8 Hieronder geef ik afschrift van motor, het ware niet slecht seffens eens aan den electricien te vragen of die motor 110 volten wel kan dienen. Met achtingsvolle groeten. [doorslag niet ondertekend] Moteur à courant continu G.H.M. 00 n construction ouverte 0.5 HP 110 volts tours par minute. Maison G. Meidinger & C BALE Suisse 16) ; naamkaartje van Nestor Nuttin-Callier onderwijzer / Kerkstraat, 6. Nieuwpoort aan Anneessens U heeft een orgel gelaatst in Nieuwpoort-Baden 1 klavier.- zonder pedaal Wees zoo goed me a.u.b. eens te laten weten wat het ongeveer kosten moet voor er een pedaal bij te voegen die verbindt met den Bourdon en met het klavier. Ik vraag u dit in hoedanigheid van orglist dier kerk.- Wil a.u.b. zoo spoedig mogelijk antwoorden op onderstaande adres: met hoogachting N. Nuttin 17) ; brief (doorslag) van Anneessens aan Nuttin, In antwoord op uw geëerd schrijven van 30 laatstleden heb ik de eer u te laten weten dat wanneer dit orgel gemaakt wierd, er geene kwestie was er later een voetklavier aan te brengen,dus wierd het in dien zin niet gebouwd, daarom zoude die verandering nogal kostelijk komen. Indien U het begeert zal ik eens ter plaats komen om die zaak te bespreken, dit natuurlijk zonder kosten noch verbintenis voor U; ik houd er echter aan u te doen opmerken dat ik maar binnen 2 weken zou kunnen komen daar ik naar Holland moet gaan om er een nieuw orgel te voltrekken. Gelief mij te laten weten indien U begeert dat ik kome. Met achtingsvolle groeten. 18) ; naamkaartje van N. Nuttin, aan Anneessens Geachte Heer, Ingevolge van uw geëerd schrijven van vraag ik Ued dat U zoo gauw mogelijk eens zoudt willen afkomen om de kwestie van het pedaal van het orgel van Nieuwpoort-Baden te bespreken. Wil a.u.b. van de gelegenheid gebruik maken om het orgel eens na te zien en enkele noten te stemmen. Wil me a.u.b. datum laten weten van uw komst opdat ik E.H. Pastoor verwittige en dan ook kunne tegenwoordig zijn. Mijn verlof eindigt 14 Sept. en ik ben afwezig van 3 e tot 10 e September met hoogachting. N. Nuttin- 19) ; bestek (1 origineel, ondertekend + 1 doorslag) van Anneessens aan pastoor Valcke [gedrukt briefhoofd] Kerk van NIEUPOORT-BADEN. -:-:-:-:- Tusschen Eerweerde Heer Valcke, Pastor, handelende in naam der kerkfabriek, eenerzijds; en Jules Anneessens, orgelmaker te

9 Meenen, anderzijds; is overeengekomen als volgt: Een gansch nieuw spel Sousbasse 16, 30 noten zal geplaatst worden aan het orgel, met alle toebehoorten, t.w. 30 pijpen- sekreetpedaal- mekaniek- registertrekking enz. Een koppeling zal ook gemaakt worden van handklavier op voetklavier. Gansch het orgel zal nagezien worden. Alle onkosten zijn ten laste van den orgelmaker, uitgenomen het licht dat men zou kunnen noodig hebben, een blazer gedurende het harmoniseeren van het nieuw spel en een bank voor den orgelist, kosten die ten laste zijn der kerkfabriek. Prijs voor bovenbeschreven werk Zes Duizend Frank. [bijgeschreven :] te betalen in 2 maal, den 1 en helft in October 1931, den 2 en in Januari 32. Gedaan in dubbel te Meenen den 29 Augustus Voor de kerkfabriek. De orgelmaker. [get.] Valcke Jules Anneessens past. 20) ; naamkaartje van N. Nuttin, aan Anneessens Waarde Heer! Ik heb het genoegen U den tusschen ons besproken pedaal te mogen bestellen. E.H. Pastoor vraagt enkel de betaling te mogen regelen als volgt : 3000 f. te Oktober en 3000 f. te Nieuwjaar. Ik verzekerde Hem dat U daarmee zoudt instemmen. Ik verwacht U dus binnen een drietal weken - wees zoo goed me te verwittigen.- M. Anneessens ik hoop dat het voldoenden zwaren bourdon 16 zijn zal. Tot weldra Met hoogachting N. Nuttin 21) ; brief van pastoor Valcke aan Anneessens Het spijt mij waarlijk dat ik toegestemd heb op het voorstel dat ge mij gedaan hebt, nopens dien ventilator. Hoe meer ik erop denk, hoe meer ik overtuigd ben dat ik eene dwaasheid begaan heb, & het geld van de kerk in nuttelooze dingen besteed heb. Ik heb volstrekt dat werktuig niet noodig! En daarbij te Wulpen klaagt men bitter dat die ventilator zulk een leven maakt, en de E.H. Pastor gaat hem verplaatsen en in den toren doen zetten : hij kan het niet meer hooren. Ik vraag u, verkoop dat stuk aan de Zusters van Moorslede, die, gij hebt het mij verzekerd, niet beter zullen vragen dan hem te koopen. Schrijf mij dat het verstaan is, en dat de koop door u aanzien wordt als nooit gedaan geweest. Ik zal u uiterst dankbaar zijn, en u een klinkend bewijs geven van mijne dankbaarheid. Ik vraag u nog eens: ontlast mij van dezen pak: ge zult een goed werk gedaan hebben & het zal u geluk brengen. Aanveerd intusschen mijne beste groetenissen. Ch.Valcke past. 22) ; brief (doorslag) van Anneessens aan pastoor Valcke Eerweerde Heer Pastor, Ik ontsla U gansch van de bestelling van ventilator, want ik zou niet willen dat er, gelijk welke priester, denkt van gelijk welk werk bij mij besteld zou moeten vreezen niet te mogen tevreden

10 zijn. Het is goed gekend dat een continu een weinig gerucht maakt, doch maakte hij nog tienmaal meer gerucht dan zou men nog bij U, gezien het bijzonder goed placement, er niets van bemerken, zelfs aan het klavier; ik durf zeggen niets hooren. Toen ik dezen te Wulpen plaatste was men er tevreden, in alle geval E. Heer Pastor heeft er nooit over geklaagd; heeft men soms niet vergeten hem olie te geven, dat er daardoor slete aan gekomen is? dit is te onderzoeken, en ik ben bijna zeker dat het in dit geval geen voordeel zal zijn hem te verplaatsen. Zulk buitengewoon gerucht is niet natuurlijk en er moet daar eene oorzaak voor bestaan. Ik heb in Brugge alléén nu reeds 22 ventilators geplaatst en heb nog nooit geen klachten gehad en van elders ook niet. Wanneer er geen "Lampe Témoin" is, gebeurt het nogal dat de koster vergeet de motor stil te leggen en 's anderdaags draait hij dan nog, het resultaat ervan is gemakkelijk om raden en het ware geraadzaam de motor te Wulpen te doen stil leggen tot hij eens onderzocht wordt, zooniet is hij er gansch aan. Ik zou hem bij U op mijn risico durven plaatsen en indien U niet tevreden zijt hem terugnemen. Nu wij handelen dus alsof er niets besteld geweest ware. Gelief, Eerweerde Heer Pastor, mijne eerbiedige groeten te aanveerden. 23) ; grote naamkaart van (nieuwe) pastoor A. vanden Berghe, aan Anneessens Heer Anneessens Wees zoo goed eens iemand te sturen om het orgelspel en den blaasbalg na te zien Voor wanneer denkt gij dat het zijn zal? Achtingsvol [get.] AVandenBerghe pastoor 24) ; naamkaart pastoor Vanden Berghe aan Anneessens Mynheer, Ik heb goed uw schrijven ontvangen, doch Dinsdag a.s. schikt me slecht daar ik dien dag uitga. Kunt ge uw man niet Woensdag of Donderdag sturen Achtingsvol AVandenBerghe 25) ; naamkaart pastoor Vanden Berghe aan Anneessens, Ge zult uw werkman moeten opnieuw naar Nieuwpoort-Bad sturen. De blaasbalg is nogmaals niet in orde. Wees zoo goed hem maandag te sturen want Donderdag hebben wij Plechtige Communie Achtingsvol AVandenBerghe p 26) ; kwitantie (doorslag) van Anneessens Ontvangen van de kerkfabriek van Nieuwpoort-Baden, de som van frank- (Zes Duizend fr.) voor het vergrooten van het orgel, volgens bestek van Meenen den 6 Februari [bijgeschreven :] Taks 2.40 fr.

11 27) ; brief van pastoor Vanden Berghe aan Anneessens, Eerst om te zeggen dat ik een abonnement zou willen nemen tot regelmatig onderhoud van het orgel. Ik verwacht dus in het korte iemand. Wees dan ook zoo goed mij een factuur te willen opsturen ten bedrage van 170 fr. Voor onderhoud van het orgel in het jaar Wil ook het mandaat of liever het zegel van het mandaat vernietigen op datum van 23 Januari 1937 Achtingsvol AVandenBerghe p 28) ; brief van pastoor Vanden Berghe aan Anneessens Heer Anneessens, Verleden jaar heb ik aan uw Eerzame zoon die het orgel is komen nazien gevraagd mij te laten weten wat het kost een abonnement tot orgelonderzoek. Tot hiertoe vernam ik niets. Wees zoo goed het mij te laten weten en my in alle geval een rekening te laten geworden ten bedrage van 170 fr. over "onderhoud van het orgel" in 1937 Gelief ook het zegel van het betalingsmandaat te vernietigen op datum van 7 April 1938 By voorbaat myn dank en achtingsvol AVandenBerghe pastoor 29) ; naamkaart van pastoor Vanden Berghe aan Anneessens Heer Anneessens, Wil me verontschuldigen, maar heb ik u de laatste rekening betaald? Ik lig in twyfel - zoo niet hoeveel bedraagt ze? Als een der mannen op de streek is, stuur er een om het orgel na te zien. 't Zyn de pedalen geloof ik Achtingsvol AVandenBerghe 30) ; naamkaart van pastoor Vanden Berghe aan Anneessens Heer Anneessens Wees zoo goed het zegel van het hierbijgevoegd mandaat te vernietigen op den zelfden datum van 't zegel van de Rekening en mij dan alles terug te sturen Achtingsvol AVandenBerghe p 31) s.d. (poststempel 1944); naamkaart van pastoor Vanden Berghe aan Anneessens Heer Anneessens 'K Heb goed uw schryven ontvangen - Myn orgel is byna heel kapot van een granaat. Stuur maar zoo spoedig mogelyk iemand dat we redden wat er te redden valt. Met achting AVandenBerghe Pastoor 32) ; naamkaart van pastoor Vanden Berghe aan Anneessens Heer Anneessens, Wil nog enkele weken geduld hebben wat uw rekening betreft. Ik ga maandag a.s. naar 't ministerie en 'k zal wel de noodige sommen loskrygen voor de vrijwaringswerken Achtingsvol

12 AVandenBerghe 33) ; brief van (nieuwe) pastoor W. Maertens aan Anneessens Mynheer, Ik vind in het dossier van myn voorganger een rekening van fr. voor de demontage van het orgel na het bombardement van 5 september Daar dit een vrijwaringswerk aangaat, heb ik order gegeven aan dhr. Vandervoort, aannemer, deze rekening te voldoen. Daar U het orgel goed kent zou ik U vragen my een staat van schade op te maken. Dit voor myn dossier van schadevergoeding. Met hoogachting, WMaertens, pastoor. 34a) ; brief (doorslag) van Anneessens aan pastoor Maertens Eerwaarde Heer Pastoor, Antwoord op uw geëerd schrijven van 25 dezer. Besten dank voor de overschrijving, die ik goed ontvangen heb. Toen men aankwam om het orgel uit te nemen heeft men de speeltafel in splinters gevonden. De pijpen van het orgel zijn geborgen geweest op den zolder van de Pastorij; het orgel zelf ligt in de plaats nevens het oksaal en de stukken die te groot waren om in die plaats te bergen wierden geplaatst beneden in de kerk, nl. het meubel of buffet en den expression. Het orgel heeft in het algemeen geleden door de luchtverplaatsing. Gelief hierbij de raming van het orgel te vinden. Gelief, Eerwaarde Heer Pastoor, mijne eerbiedige groeten te aanvaarden. 34b) raming (doorslag) Orgel der kerk van NIEUPOORT-BADEN. Om het orgel terug te plaatsen in zijn vroegeren staat, met eene nieuwe speeltafel inbegrepen (zij werd gansch verbrijzeld bij het luchtbombardement van 5 September 1944) zou het kosten, prijs van 1939, de som van Frank frank (drie en twintig duizend frank.) Meenen, den 31 Mei ) ; brief van pastoor Maertens aan Anneessens Mynheer Anneessens, Ik ga er helemaal akkoord mee, dat U het orgel van myn kerk zoudt herstellen. Om echter officiëel in orde te zyn en de bepaalde subsidies te kunnen ontvangen, bid ik U de volgende stukken te willen opmaken : 1. Staat van raming van oorlogsschade d.i. de gedetailleerde beschryving van de schade op grondslag van de pryzen in het 3 e kwartaal 1939, waaruit blykt hoeveel de globale som van de schade bedraagt. 2. Bestek van herstel d.i. de gedetailleerde beschryving van het herstellingswerk of grondslag van de huidige pryzen waaruit blykt hoeveel de globale som van het herstel bedraagt. 3. Ontwerp van het uit te voeren werk, waaruit blykt voor welk globaal bedrag uw firma dit werk wil uitvoeren. Daar het opmaken van deze staten van U nogal veel werk zal vragen,

13 ben ik bereid U daarvoor een eereloon te betalen in procentueele verhouding van het globaal bedrag. Hoogachtend, WMaertens pastoor. Bijgevoegd : apart blad (eveneens handschrift van pastoor Maertens) met schematisch overzicht van het gevraagde 1. Raming van Schade. Vaststelling en raming van de oorlogsschade op de grondslag der eenheidspryzen 3 e kwartaal [door Anneessens in potlood bijgeschreven :] 31 août Bestek van herstel. Beschryving van de ontworpen herstelwerken en beraming der kosten op grondslag van de huidige pryzen. [door Anneessens in potlood bijgeschreven :] x 3, / Ontwerp van herstel. Offerte van de firma tot herstel van het orgel volgens het bestek van herstel. [door Anneessens in potlood bijgeschreven :] ) ; brief & 3 bijlagen (doorslagen) van Anneessens aan pastoor Maertens Eerwaarde Heer Pastoor, Ik heb 2-3 maal begonnen aan de gedetailleerde beschrijving voor het herstellen en ik kan er niet aan uit; in zulke herstellingen komt men van alles tegen en men kan daar per stuk geen uitleg van geven, aan het eene zal men veel meer werk hebben dan voorzien was, aan het andere minder; daarbij men heeft mij dit nog nooit gevraagd. Ik heb de eer U hierbij een bestek te geven met prijs waarover men niet zal bedrogen zijn. Gelief, Eerwaarde Heer Pastoor, mijne eerbiedige groeten te aanvaarden. [bijlage 1] Prijsopgave voor het herstellen en terugplaatsen van het orgel der kerk te NIEUPOORT-BADEN. Tusschen Eerwaarde Heer MAERTENS, Pastoor, handelende in naam der kerkfabriek, eenerzijds; en Jules ANNEESSENS, orgelbouwer te Meenen, anderzijds; is overeengekomen als volgt; 1. Het zeer beschadigde orgel zal naar Meenen overgebracht worden 2. De beschadigde stukken die herstelbaar zijn zullen goed in orde gebracht worden, juist gelijk nieuw; deze die niet herstelbaar zijn en zoo zijn er het merendeel, zullen door nieuwe vervangen worden, gemaakt in materialen van de beste hoedanigheid. 3. Het herstellen van het buffet "Frontversiersel" is niet in dezen prijs begrepen. 4. Het orgel zal uitgevoerd worden en geplaatst op het oksaal zooals vroeger. 5. Alle kosten zijn ten laste van den orgelbouwer, uitgenomen de volgende die ten laste zijn der kerkfabriek: het licht dat men zou kunnen noodig hebben in de kerk en een blazer gedurende het harmoniseeren. 6. Prijs voor de bovenbeschreven werken, alles goed afgewerkt en het orgel kunstvol geharmoniseerd: negen zeventig duizend frank ( Fr.) De betaling zal geschieden volgens de vordering der werken en ten

14 laatste met de voltrekking in de kerk. Gedaan te Meenen den 4 Augustus Voor de kerkfabriek. Den orgelbouwer. [bijlage 2] Parochiale kerk van NIEUPOORT-BADEN. Raming der schade aan het orgel der kerk veroorzaakt door het luchtbombardement van 5 September Toen wij het orgel na het bombardement uitgenomen en weggeborgen hebben, hebben wij bestatigd dat het zeer beschadigd werd en om het terug te plaatsen in zijn vroegeren staat, het de som van DRIE EN TWINTIG DUIZEND frank ( Fr.) zou kosten, berekend op grondslag der eenheidsprijzen 3 e kwartaal Meenen, den 4 Augustus [bijlage 3] Parochiale kerk van NIEUPOORT-BADEN. Beschrijving der uit te voeren werken om het orgel, door bombardement, grootelijks beschadigd, terug in zijn vroegeren goeden staat te brengen: 1. De speeltafel, geheel vernield, moet gansch vernieuwd worden. 2. Bijna gansch de zwelkast vernieuwen. 3. Sekreten nazien, kuischen en herstellen. 4. Gansch de mekaniek vernieuwen. 5. Al de beschadigde pijpen herstellen. 6. Verschillige stukken ontbreken, deze moeten vernieuwd worden. 7. Het orgel terugplaatsen en gansch harmoniseeren. 8. Prijs voor dit werk berekend op grondslag der huidige prijzen: twee en tachtig duizend frank ( Fr.) Meenen, den 4 Augustus ) ; brief van pastoor Maertens aan Anneessens, Ik heb de eer U hierbij het lastkohier voor het herstel van het orgel van de St Bernarduskerk te Nieuwpoort-Bad te laten geworden. Ik bid U dit met uwe prijsopgave te willen invullen en de voorgestelde waarborgen te willen opnemen. De pastoor van de St Bernarduskerk, [get.] Maertens Bij de brief d.d van pastoor Maertens is volgend bestek (doorslag) toegevoegd : LASTKOHIER VOOR NIEUW ORGEL VOOR DE KERK VAN NIEUWPOORT-BAD. Zullen in gebruik genomen worden van het oud orgel de nog dienstbare metalen pijpen na grondig herstel. Het orgel zal gemaakt worden in modernen trant, het orgelbeeld gevormd door opstelling der pijpenreiën volgens een bepaald plan en teekening aangepast aan de architectuur der kerk. BESCHRIJVING DER ONDERDEELEN. Orgelkas: Het bovendeel is niet overdekt en laat de natuurlijke pijpen zichtbaar. Het onderdeel bestaat uit orgelstoel en deuren voor afsluiting der orgeldeelen. Ramen in rooden deel beplakt met eikenhout (zichtbaar deel) alsook de orgelstoel, de deuren beplakt met triplex van 5 mm. een kant eikenhout, het geheel afgewerkt volgens modernen trant en goed te keuren teekening. Gewast en geboend met boenwas. Oppervlakte 24 vm. Prijs:

15 Speeltafel: Meubel, buitenkant in eik, sluitend met roldeksel, bevattende het pneumatiek regeerwerk van het orgel. Twee klavieren, ramen in eik, toetsen in rooden deel, witte noten beplakt met celluloïd, de zwarte met zwart ebbenhout, de zichtbare deelen van het raam en registergrond in Kongoleesch edelhout gepolitoerd. De klepstukken in eikenhout, de kleppen dubbel belederd, de permutatierelais in I e klas Kongoleesch hout, goed droog, de membranen in extra soepel havannaleder. De koppelapparaten in Kongoleesch hout (Kanguli of Kallamba.) goed droog en zonder spek noch knopen. Het pedaal volgens gebogen vorm en Mecheler verdeeling, raam in kongoleesch hout, toetsen onderdeel in rooden deel, bovendeel in hard beukenhout, de toetsen aangevezen met stalen regelbare veren. De registers in Domino vorm geplaatst boven de clavieren, de namen der spelen op celluloïden plaatjes in gegraveerd. Speeltafel met toebehoorten en verbindingsconducten in hard lood. Prijs: Windladen: Volgens ons kegelladen stelsel, met dubbel relais en afschroefbare pijp en kegelstokken. De ramen in Kamballa, alsook de kegelstokken, of in Kanguli van eerste hoedanigheid, alle hout van eerste keus en goed droog. De kegels dubbel belederd, de pinnen en tigen in koper, de kanaaltjes in Paranapine, de membranen in I e hoedanigheid engelsch havannaleder. De pijpenroosters in beste deel en populierenhout. De windladen van goede indeeling en voor ruime windvoorziening gemaakt. Prijs: Windwerk: Blaasbalg met noodpomp en windmagazijnbalg, gemaakt in Oregonpine en Parranapine, de plooien dubbel belederd, een inslaande en uitslaande plooi voor de magazijnbalg met ijzeren regulateuren. Windkanalen in Parranapine, beplakt langs binnen met papier. Ventilateur Meidinger Type F.D.O. Omhulsel in geutijzer, de ventilateur rechtstreeks gekoppeld aan electrieke moteur voor driedradige wisselstroom volts, moteur met kortsluiting, anker van 0,25 P.K toeren in de minuut verplaatsende 5 kbm lucht per minuut. Een speciaal geruchtdempende kas met aanzuigklep en dubbele wanden voor het plaatsen van den ventilateur, met windregelaar en afvoerkanaal. Prijs: Pijpwerk en samenstelling van het orgel. I Op voetwerk 30 noten C-f' 1/ Gedekt bas 16 v. (30 nieuwe pijpen in Oregone-pine.) 2/ Gedekt 8 v. (uit 1-12 pijpen in 30% tin) 3/ Voetw. aan I. 4/ Voetw. aan II. Op Hoofdwerk, 56 noten C-g''' 5/ Prestant 8 v. 24 pijpen in zink 32 in 40% tin gansch nieuw 6/ Holpijp 8 v. 12 p. transmissie uit 1 - pijpen van het oud orgel, hersteld. 7/ Oktaaf 4 v. 56 pijpen van het oud orgel in goeden staat hersteld. 8/ Vulwerk 3k. van het oud orgel hersteld. Op zwelwerk 56 noten C-g''' 9/ Fluit 8 v. 12 nieuwe baspijpen in hout, verder van het

16 oud orgel, hersteld. 10/ Wilgenpijp 8 v. Van het oud orgel in goeden staat hersteld. 11/ Zweving 8 v. id. id. 12/ Blokfluit 4 v. 12 nieuwe pijpen in zink 44 in 30% tin. 13/ Zwegel 2 v. Van het oud orgel in goeden staat hersteld. 14/ Trompet 8 v. 12 pijpen in zink 44 in 40% tin, tongwerk (nieuw). Speelhulpen : Norm. koppel I-II; Oktaaf koppel I-II(16). Drukknopen : P. MF. Tutti. Afsteller. Tremulant en zweltrede. Harmonisatie : De spelen zullen ter plaats zelf geharmoniseerd worden, elk spel volgens zijn respectievelijk karakter, eenvormig van klank sterkte en kleur voor het gansche verloop van iedere stem. Generale stemming : Na de harmonisatie zullen alle spelen gestemd worden op A norm. 870 vib. Prijs : Zwelkas : Ramen in 6/4 dik hout (witte deel) beslagen, de binnenzijde met Insulit platen, de buitenzijde met Unalit. De draailuiken, ramen in 6/4 witte deel, beplakt langs buiten met triplex, een kant eikenhout, de binnenkant met Unalit, de ruimte opgevuld met isolatiemateriaal. De luiken zullen van uit de speeltafel mechanisch met een bascultrede in beweging gebracht worden. Prijs : Onkosten van vervoer en verplaatsing HERHALING: 1. Orgelkas Fr Speeltafel (regeerwerk) Windladen en pijpenroosters Windwerk, blaasbalg en kanalen, ventilateur Zwelkas Pijpwerk en harmonisatie Vervoer en verplaatsingskosten..... Totaal : Zegge Waarde berekend volgens basis prijzen van WAARBORG : Het orgel gemaakt als hierover beschreven, is gewaarborgd voor een termijn van 10 jaren, tegen alle bouwfouten, breuk in gelijk welk deel van het orgel, ontreddering van het regeerwerk of omvallen van pijpen, stoornis in het spel of blijven hangen van noten, op voorwaarde dat het orgel, door ons, minstens een maal per jaar worde gestemd op kosten der kerkfabriek en aan het gewoon tarief voor dergelijk werk betaald. De ventilateur is niet in deze waarborg bepalingen begrepen en gewaarborgd volgens de verkoopvoorwaarden van het huis Meidinger. De ondergetekende verklaart hierbij, dat globaal genomen, dit orgel overeenstemd met het orgel vernietigd door oorlogsfeiten. Zijn niet in deze prijzen begrepen, de elektrieke leiding voor aanschakelen van motor en licht noch winddrukken voor den blaasbalg. Zijn door de kerkfabriek te leveren op haar kosten: licht en drijfkracht bij het plaatsen van het orgel in de kerk en het harmoniseeren. Gedaan te De orgel-fabrikant,

17 *** Omdat er overheidsgeld mee gemoeid was diende de kerkfabriek uiteraard mededinging te organiseren. Maar het is overduidelijk dat bovenstaand document steunt op een bestek dat oorspronkelijk opgemaakt was door orgelbouwer J. Loncke uit Esen. (Uiteraard wordt zijn naam niet vermeld, doch men heeft zelfs de moeite niet genomen om passages als "... volgens ons kegelladen stelsel,..." te wissen.) Het lijkt dat dit een manoeuvre was (van de pastoor? - of op aanraden van de bischoppelijke orgelcommissie?) om het werk aan een bepaalde orgelmaker toe te spelen. J. Anneessens zal dit wel gemerkt hebben en weigerde wellicht daarom om in te schrijven op bewust bestek. Overigens komen de in 1948 door Loncke uitgevoerde werken bijna geheel overeen met de beschrijving in dit bestek. In de eindverklaring staat dat "... dit orgel overeenstemd [sic] met het orgel vernietigd door oorlogsfeiten", doch dit komt niet overeen met de feiten : het Anneessens-orgel telde slechts 1 klavier, het Loncke-orgel 2. 38) ; brief van pastoor Maertens aan Anneessens Mynheer Anneessens, Indien U het begeert kan ik U Maandag a.s. ontvangen, evenwel zal ik U maar weinig uitleg kunnen verstrekken. Daar uw beknopt voorstel van herstel aan de administratieve instanties niet voldeed, heb ik een deskundig bestek laten opmaken. Indien U verlangt voor de herstellingswerken in aanmerking te komen, zoudt U het opgezonden stuk moeten invullen. Indien er nog stukken in perfekten staat voor handen zyn, zullen zy opnieuw gebruikt worden en zullen de pryzen ervan in het bestek opgegeven na voltooiing van het werk op de saldorekening afgetrokken worden. Eerbiedig in X o WMaertens [hieronder door Anneessens bijgeschreven :] Ik schrijf aan Eerw. Heer Pastoor, dat ik hem alles zal bezorgen. 39) ; brief (doorslag) van Anneessens aan pastoor Maertens Eerwaarde Heer Pastor, Het spijt mij U te moeten laten weten dat ik er van afzie om prijsopgave te doen voor uw orgel. Ik begrijp niet waarom er zou moeten prijs opgemaakt worden voor stukken die ik weet in heel goeden staat te zijn vermits wij alles goed onderzocht hebben. Gelief, Eerwaarde Heer Pastoor, mijne eerbiedige groeten te aanvaarden. 40) ; brief (doorslag) van Anneessens aan pastoor Maertens Eerwaarde Heer Pastoor, Ik heb de eer U hierbij de rekening te zenden, ik reken enkel de kosten van mijn werkman, noch voor mijn werk noch voor mijne reis. Mag ik U vragen het bedrag te willen overschrijven op mijn p.c.r Met eerbiedige groeten.

18 [een dubbel van de rekening is niet aanwezig in het archief] 41) s.d. [ná ]; brief van pastoor Maertens aan Anneessens Mynheer Anneessens, In antwoord op uw schryven waarby U my 450 fr. vraagt voor onderzoek van myn orgel, moet ik U laten weten dat ik wel bereid ben U deze som te geven, maar op voorwaarde dat ik van U toch iets kan bekomen. Uw brief, waarby U zegt geen bestek te kunnen opmaken, is voor my van geen nut voor de samenstelling van myn dossier. Wil a.u.b. het formulier dat ik U heb opgezonden invullen vooraleer U vergoeding eist. Eerbiedig in X o WMaertens 42) s.d.; blauwdruk met schema van de windlade; vermoedelijk getekend door firma Laukhuff (D - Weikersheim), te dateren ) s.d.; blad schrijfpapier waarop allerlei afmetingen en technische gegevens genoteerd zijn; mogelijks opgesteld (door Paul Anneessens?) na de beschadiging van het orgel in Ook op de binnenzijde van de archief-farde zijn nog gelijkaardige gegevens genoteerd i.v.m. het zelfstandig pedaal. * * * B) Kerkarchief Vinkem, bewaard in de pastorij van Wulveringem. Brief van J. Anneessens d.d. 25 sept aan de pastoor te Vinkem : [gedrukt briefhoofd] Jules Anneessens-Tanghe Leveraar van zijne Heiligheid de Paus Meenen Meenen, den Eerweerde Heer Buyschaert Pastor Vinchem Eerweerde Heer Pastor, Zondag 4 Oktober zal de inhuldiging plaats hebben van het nieuw orgel te NIUEPOORT-BADEN, [sic] ik heb daar nog veel werk en denk niet te kunnen komen Dinsdag, daar ik niet zal mogen verletten, hierom heb ik besloten Zondag te komen; ik zal om 4 u. bij U aankomen; het verder onderzoek zal maar eenige minuten duren, ik zal dan ter plaats den prijs uitrekenen, en in geval wij overeenkomen, zal ik, indien gij het begeert, den blaasbalg seffens laten uitnemen om hem naar Meenen te verzenden. [etc.] Jules Anneessens

19 BIBLIOGRAFIE 1) tijdschrift Musica Sacra, jg. XXXVI/1, maart 1929, Vlaamse editie, blz. 56; LIJST der nieuwe orgels, geleverd door het huis Jules ANNEESENS te Meenen, in vervanging van deze welke door den oorlog vernietigd werden, aan 't front in WEST-VLAANDEREN. [...] 23. Nieupoort-Baden 1 Kl. 8 sp. 2) programmaboekje (tweetalig Fr./Nl.) 'Basilique de St-Hubert - Inauguration le Dimanche 13 Août 1933 des nouvelles Orgues Monumentales' [Saint-Hubert, prov. Luxemburg], bevat diverse werklijsten van Jules Anneessens-Tanghe (Menen), o.m. - Lijst der Nieuwe Orgels geplaatst sedert den oorlog door het Huis Jules Anneessens-Tanghe, Meenen, gesticht in 1905 hierin : 38. Nieuport-Bains - in de Lijst der Ventilators wordt dit orgel niet vermeld; een electro-ventilator is pas later (tussen 1933 en 1940) geplaatst 3) Orgels - Werken / uitgevoerd door Jules Anneessens - Menen / (brochure uitgegeven in eigen beheer door firma Anneessens / Menen) - in de lijst "Nieuwe Orgels" wordt vermeld Nieuwpoort-Baden (vernield '40) - in de lijst "Electrische Ventilatoren" wordt vermeld Nieuwpoort-Baden 4) P. Declercq (pastoor) : Nieuwpoort-Bad, Geschiedkundige schets van de badplaats en van de Sint-Bernardusparochie, s.d. [ca.1957]; - blz. 74 (jaren ) : Pastoor Valcke bestelde een orgel bij het huis Anneessens te Menen. Het kostte fr. - blz. 76 : Ter vervanging van het vernielde orgel bouwde het huis Loncke van Esen in 1949 een nieuw orgel, dat voor het eerst werd bespeeld toen Zijn Exc. Mgr. Lamiroy het nieuw hoogaltaar [etc.] kwam konsakreren op 22 augustus ) A. Deschrevel : Overzicht van de orgels gebouwd door wijlen Jozef Loncke, in De Praestant, jg. VIII, 1959, blz In deze werklijst ( ) komt het werk in Nieuwpoort-Bad niet voor; beschouwde de orgelbouwer zelf het niet als vermeldenswaard, bijv. wegens hergebruik van materiaal uit het Anneessens-orgel? 6) tijdschrift L'Organiste, jg. XXVII/1, april 1995, blz. 18, in de rubriek "Orgues" : Bruggeman-Baert : (travaux en 1994) - [...] - Nieuwpoort-Bad: relevage d'un Loncke électro-pneum.

20 ICONOGRAFIE Fotografische opname(n) beschikbaar bij het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium / Brussel : Zie tevens : Roose-Meier, B. & Verschraegen, H. : Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen, provincie West-Vlaanderen, kanton Nieuwpoort; uitg. Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium, Brussel, 1975; blz , NIEUWPOORT, kerk Sint-Bernardus Interieur / Alg. gezicht naar het doksaal, cliché M24679 (1968). KIK-IRPA, Brussel