PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

Transcriptie

1 PDF hosted at the Radoud Repository of the Radoud University Nijeg The following full text is a pulisher's version. For additional inforation aout this pulication click this link. Please e advised that this inforation was gerated on and ay e suject to change.

2 Atar in transnationale overheidsnetwerk De politieke aansturing van Haagse atar in Europese eleidsprocess Kutsal Yesilkagit, Karin Geuij, Seastiaan Princ Ell Mastroek Dr. Kutsal Yesilkagit is verond aan de Utrechtse School voor Bestuurs- Organisatiewetschap (USBO), van de Universiteit Utrecht. Zijn onderzoek richt zich op deocratische controle ureaucratische autonoie. Rectelijk puliceerde hij et J. Blo Hans Supranational Governance or National Business-as-Usual? The National Adinistration of EU Structural Funds in the Netherlands and Dark. Pulic Adinistration 2007, 85: Dr. Karin Geuij is verond aan de USBO aan de afdeling Cultuur, Organisatie & Managet van de VU. Haar onderzoek gaat over verschillde vor van transnationale netwerk, uitelopd van asielzoekers tot atar. In 2007 puliceerde ze et P. t Hart K. Yesilkagit Dutch Eurocrats at Work: Getting Things Done In Europe, In: R.A.W. Rhodes, Paul t Hart Mirko Noordegraaf (red.), 2007, Oserving Governt Elites. Houndsills Basingstoke: Palgrave MacMillan. Dr. Seastiaan Princ is ook verond aan de USBO. Zijn onderzoek conctreert zich op process van agdavoring in de EU. Hij puliceerde Advocacy Coalitions and the Internationalization of Pulic Health Policies, Journal of Pulic Policy 2007, 27: Dr. Ell Mastroek is verond aan de Faculteit der Managetwetschapp van de Radoud Universiteit in Nijeg. Haar onderzoekselangstelling conctreert zich op de ozetting van EU- regelgeving in Nederland. Zij prooveerde in 2007 op e proefschrift getiteld The Politics of Copliance: Explaining the Transposition of EC Directives in the Netherlands. Waging: Pons & Looij. Correspondtiegegevs: K. Yesilkagit Utrechtse School voor Bestuur- Organisatiewetschap Bijlhouwerstraat ZC Utrecht a.k.yesilkagit@uu.nl Savatting De Europese Unie (EU) is e vooreeld van de wijze waarop nationale stat tracht grsoverschrijdde prole aan te pakk. In dat verand zijn talloze netwerk ontstaan waarin atar van de verschillde lidstat elkaar vertegwoordigers van andere (niet-gouvernetele) organisaties ontoet o inforatie uit te wissel, eleid te haroniser te ipleter. In welke ate op welke wijze functioner Nederlandse atar in deze netwerk, hoe vindt hun politieke aansturing plaats? O dit te onderzoek he we e survey gedaan onder ca atar twee casestudies uitgevoerd (veterinair eleid politiesawerking). Uit dit onderzoek lijkt dat inn zeer geëuropeaniseerde eleidsterrein veel eslissing tot stand ko in de goede transnationale overheidsnetwerk. Daarteg zag we in dit onderzoek ook dat inn inder geëuropeaniseerde departet overheidsnetwerk niet daadwerkelijk transnationaliseerd, vanwege het elang dat door de lidstat gehecht werd aan nationale soevereiniteit. 13

3 Kutsal Yesilkagit, Karin Geuij, Seastiaan Princ Ell Mastroek Atar in transnationale overheidsnetwerk 1 Inleiding Gloalisering stelt nationale overhed voor grote uitdaging. De georganiseerde criinaliteit, het kliaat, ergie, ilieu, aroedeestrijding de financiële arkt, o er aar es e paar te noe, zijn grsoverschrijdde vraagstukk verg voor hun aanpak de collectieve actie van nationale overhed, non-gouvernetele organisaties het (internationale) edrijfslev. Voor Nederland de andere lidstat neet de Europese Unie e ctrale positie in ij de aanpak van deze ondiale vraagstukk. De EU is e supranationale overheid haar lidstat he aanzilijke evoegdhed op al deze terrein naar haar gedelegeerd. Als gevolg hiervan pdel dagelijks honderd politici, atar andere elanghed tuss Brussel hun hoofdsted. Zij participer in de ijekost van de vele coissies werkgroep die als geheel e Byzantijns aandode esluitvorings eleidsara vor (Schneider Baltz 2005). Deze Byzantijnse ara s zijn in feite e veelheid van transnationale overheidsnetwerk die zich rond verschillde eleidsthea s he gevord uit e dichte we van atar uit verschillde lidstat estaan (DeHousse 1997; Slaughter 2004). Volgs de lezing van auteurs zoals DeHousse Slaughter is de unitaire staat, de klassieke eheid van analyse inn de leer van de internationale etrekking, door de (spontane) opkost van dergelijke overheidsnetwerk sterk gedisaggregeerd. In de praktijk is dit onder andere zichtaar doordat ij internationale onderhandeling nationale overhed niet langer uitsluitd door de diploat van inisteries van uitlandse zak word vertegwoordigd. Diploat oet collega s van innlandse inisteries aan de internationale onderhandelingstafels duld zelfs het pvoerderschap over eleidsthea s aan niet-diploat gunn. 1 Ook is dit zichtaar door het oprukk van zogoede zachte regelgeving ofwel soft law waarij sturing door iddel van harde wet- regelgeving wordt vervang door sturing coördinatie via niet-indde convant, inforatie-uitwisselingsprotocoll, charks est practices. Dergelijke netwerk zijn ij uitstek het terrein van specialistische experts niet van geralistische diploat. Overheidsnetwerk kn veel voordel. Zij vergrot onder andere de snelheid transparantie van eleidsprocess aanzilijk geleid hoogwaardige inforatie over grz he (volgs Slaughter 2004). Hiertegover staat echter dat overheidsnetwerk door disaggregatie van de nationale staat in (sei-)autonoe overheidsnetwerk e ostakel vor voor de deocratische controle van de uitvoerde acht. De ctrale spelers inn overheidsnetwerk zijn nu eaal atar die onder het nationale politieke gezag van e inister operer. Echter, de grip van de politiek op overheidsnetwerk het functioner van hun ondergeschikte atar daarinn lijkt gering. Voor goede politiek-atelijke verhouding geldt dat politici oet kunn vertrouw op loyale neutrale uitvoerders van hun eleid, aar ze di die uitvoerders ook de nodige discretionaire ruite daarvoor te ied (volgs t Hart Wille 2002). In de context van de EU zijn de handeling van atar weinig transparant ezitt onderwerp die ze ehandel vaak e zeer hoog technisch gehalte. E adequate controle op aansturing van het atelijk apparaat in Europese eleidsnetwerk lijkt daaro vrijwel onogelijk. In deze ijdrage will we nader ezi hoe het gesteld is et de politieke aansturing van Nederlandse atar die in hun dagelijks werk veel et Europees eleid te ak he. We eperk ons hierij tot de eleidsatar van het idd of lagere kader van Haagse departet. Het artikel estaat uit twee del. In het eerste deel verschaff we e gloaal inzicht in de ate waarin, de wijze waarop Nederlandse rijksatar van verschillde inisteries etrokk zijn ij Europese eleidsprocess. Dit do we et ehulp van gegevs uit e survey waaraan 4502 (respons is 45%) atar uit de rijksdist he eegedaan. In het tweede deel onderzoek we door iddel van casusvergelijking de wijze waarop de politieke aansturing van Nederlandse atar in Europese verand inn e tweetal departet is vorgegev. We kijk daarij naar process van prioritering van eleidsthea s inn departet de vaststelling van andat van atar ij standpuntepaling in specifieke eleidsdossiers. 2 Participatie van Haagse atar in Europese eleidsnetwerk: e kwantitatieve eschrijving Zoals gezegd pdel dagelijks vele Haagse eleidsatar atar van uitvoerde di- 14

4 Kutsal Yesilkagit, Karin Geuij, Seastiaan Princ Ell Mastroek Atar in transnationale overheidsnetwerk st tuss Brussel D Haag. Ze ak deel uit van e van de vele overheidsnetwerk die zich rondo specifieke Europese eleidsvraagstukk he gevord. Overheidsnetwerk functioner grotdeels uit het zicht van de politieke atelijke top van inisteries. 2 Maar o te kunn onderzoek in welke ate er e aansturingsprolee estaat gaan we allereerst in kaart rg hoeveel Nederlandse rijksatar aan Europees eleid werk wat de aard ovang van hun werkzaahed is. De vrag die ons hierij leid zijn de volgde: Bij welke departet treff we de eeste atar die zich et de EU ezighoud aan? Hoe groot is deze groep? Met welk doel gaan ze naar Brussel? Aan welke ijekost ne zij deel? In welke ate wordt hun Brusselse werk gecoördineerd door hun departetale leiding? En, tot slot, hoe groot is hun andaat giet hun werk voldode prioriteit ij hun superieur? Deze vrag vord ook de strekking van e aantal vrag die werd opgo in de zogoede POMO-survey, het tweejaarlijkse personeelsontwikkeling- oiliteitsonderzoek van het inisterie van Binnlandse Zak Koninkrijksrelaties. 3 We he daarin na overleg et het inisterie e aantal EU-gerelateerde vrag lat opne. 4 De quête werd vervolgs gestuurd naar rijksatar. 5 In de 2006-editie van het POMO-onderzoek he 4502 rijksatar de survey ingevuld teruggestuurd (respons is 45%). We prester hier drie soort gegevs: (1) het aantal atar dat in zijn of haar werk (vanaf nu: zijn ) et Europa te ak heeft de ate waarin zij Europees werk; (2) de aard van het werk dat deze atar verricht voor het Europees deel van hun werk; (3) de ate waarin, de wijze waarop zij daarij word aangestuurd door hun departet. Tael 1 geeft het aantal atar weer dat e evestigd antwoord ( ja ) gaf op de vraag of zij in hun werk te ak he et de EU. Van alle respondt gaf ongeveer 30% aan dat zij in hun dagelijkse werk te ak he et de EU. We zull in het vervolg deze groep de geëuropeaniseerde ataar noe o zo deze groep evoudig te kunn onderscheid van de eerderheid die aangaf niets te ak te he et de EU. Tael 1. Heeft u in uw dagelijkse werkzaahed te ak et de EU? (0 = nee, 1 = ja) EU? Frequtie Perctage Nee % Ja % Ge antwoord 107 2% Totaal (N) % We he vervolgs inn de groep van geëuropeaniseerde atar onderzocht hoeveel tijd zij per week ested aan hun Europese dossiers. Tael 2 laat zi dat driekwart van de geëuropeaniseerde atar inder dan e kwart van hun werkweek ested aan EU-gerelateerde zak. We he ook het aantal ur dat esteed wordt aan EU-gerelateerd werk geet (niet in tael weergegev). Van de 30% geëuropeaniseerde atar gaf ongeveer de helft aan slechts 0 tot 2 uur per week aan EU-gerelateerde activiteit te ested. E kleiner deel van de respondt esteedde tuss e kwart driekwart van de werktijd aan EUgerelateerde activiteit. E nog kleiner deel (zo n 10% van de 30% die aangaf et de EU te ak te he) esteedde al hun of vrijwel al hun tijd aan EU-gerelateerde activiteit (zie Geuij e.a. 2008). Tael 2. Aandeel contractur esteed aan EU-gerelateerd werk per week Aandeel contractur esteed aan de EU Minder dan 25% Tuss 25-50% Tuss 50-75% Frequtie Perctage alle respondt Perctage geëuropeaniseerde atar Cuulatief perctage geëuropeaniseerde atar % 74% 74% 113 3% 9% 83% 76 2% 6% 89% Meer 135 3% 11% 100% dan 75% 6 Totaal % 7 100% Geëuropeaniseerde atar zijn onevredig verdeeld over de verschillde inisteries. Dit is niet verwonderlijk odat soige eleidsterrein eer eïnvloed word door Europees eleid dan 15

5 Kutsal Yesilkagit, Karin Geuij, Seastiaan Princ Ell Mastroek Atar in transnationale overheidsnetwerk andere eleidsterrein (zie Bovs Yesilkagit 2005). We he daaro ook onderzocht welke inisteries de eeste geëuropeaniseerde atar huisvest. Tael 3 geeft e overzicht. Wanneer we kijk naar het aantal respondt dat in het werk et de EU te ak heeft naar de tijd die zij daar geiddeld in stek, dan lijk vier inisteries het eest geëuropeaniseerd : LNV, BZ, V&W EZ. Daarna volgt e iddgroep et diverse inisteries uitvoerde dist tot slot is er e groep et inst geëuropeaniseerde atar. Het verschil tuss eleidsdepartet de vier uitvoerde dist in de steekproef is daarij overigs niet zo groot. Blijkaar zit niet daar het elangrijkste verschil, aar ij het eleidsterrein. 8 Tael 3. Betrokkheid ij EU-gerelateerd werk tijdsesteding per ctrale overheidsorganisatie Betrokkheid ij EUgerelateerd werk Tijdsesteding EUgerelateerd werk: ediaan (alle geëuropeaniseerde atar) Ministerie % N Ur N LNV BZ V&W EZ SZW VROM Financiën* IND VWS Belastingdist Rijkswaterstaat BZK Hoog College van Staat OCW Justitie** AZ DJI Anders Totaal *Niet: de Belastingdist; ** Niet: Dist Justitiële Inrichting Iigratie- Naturalisatiedist De volgde vraag handelt over de aard van het EUgerelateerd werk. Van acht specifieke EU-gerelateerde werkzaahed he we respondt gevraagd aan te gev hoe elangrijk ze zijn in hun werk (zie tael 4). Van deze acht werkzaahed, werd de handhaving van Europese regelgeving door de respondt het vaakst goed als e elangrijk onderdeel van hun werk, gevolgd door het reking houd et Europees eleid in de eig eleidsvoring de ozetting van Europees eleid wetgeving. Het inst elangrijk in het werk van de respondt zijn deelnae aan Raadswerkgroep, het etrekk van lokale overhed ij Europese esluitvoring deelnae aan Coissiewerkgroep; hier krijgt aar e eperkt aantal respondt ee te ak. 9 Tael 4. Aard van EU-gerelateerd werk, gerangschikt naar ate van elang ( Belangrijk ovat de categorieën zeer elangrijk redelijk elangrijk. Overige categorieën war neutraal, niet zo elangrijk heleaal niet elangrijk. Teza ovatt de categorieën 100%) Belangrijk Totaal % Frequtie N Ipletatie van EU-eleid Reking houd et EU-eleid Ozetting van EU-eleid Bilaterale consultaties (et collega s uit andere lidstat) Voorereiding van onderhandeling Deelnae aan Coissiewerkgroep Betrekk van lokale overhed Raadswerkgroep Tot slot he we de respondt gevraagd naar de ate waarin hun organisatie hun EU-gerelateerde werk stuurt coördineert. In het ijzonder zijn wij geïnteresseerd in de vraag wat voor e andaat zij aan hun atar gev. Ook he we gevraagd of e hogere prioriteit wordt gegev aan EU-gerelateerd werk. De resultat zijn uitgesplitst naar de ate van Europeanisering van de departet word gegev in tael 5. Het lijkt erop dat er e zichzelf versterkd effect optreedt: e hogere ate van Europeanisering leidt tot e etere organisatorische inedding van EU-gerelateerd 16

6 Kutsal Yesilkagit, Karin Geuij, Seastiaan Princ Ell Mastroek Atar in transnationale overheidsnetwerk werk, hetge op zijn eurt weer leidt tot e sterkere verankering van EU-gerelateerd werk in de organisatie. In sterk geëuropeaniseerde organisaties wordt hogere prioriteit gegev aan EU-gerelateerde werkzaahed, krijg edewerkers helderdere onderhandelingsandat wordt de coördinatie tuss eleidsvoring -uitvoering als eter eoordeeld. Tael 5. Antwoord op stelling 10 et etrekking tot andaat, prioritering coördinatie van eleid per organisatie, geet naar ate van Europeanisering Mate van Europeanisering organisatie Ones Neutraal Es N Mandaat Laag 26% 38% 36% 47 Geiddeld 28% 52% 21% 239 Hoog 22% 36% 42% 176 Prioriteit Laag 39% 34% 27% 82 Geiddeld 50% 30% 21% 389 Hoog 62% 24% 14% 264 Coördinatie Laag 31% 36% 34% 59 Geiddeld 29% 43% 28% 332 Hoog 28% 37% 43% 221 Uit deze cijfers kot het volgde eeld kot naar vor: slechts e derde van alle Nederlandse rijksatar verricht EU-gerelateerd werk. Van deze groep atar esteedt iets eer dan de helft ook nog es slechts twee uur of inder per week aan deze werkzaahed. Voorts staat het EU-gerelateerd eleid in het tek van de uitvoering ervan. Sustantieel inder tijd wordt esteed aan eleidsvoorereidde werkzaahed. E aantal inisteries zijn Europese kapio : LNV, BZ, V&W EZ. Atar van deze inisteries ested tijds hun aanstelling veel tijd aan EU-eleid. Hun dossiers giet vaker prioriteit inn hun departet zij werk zelf et duidelijk oschrev andat. Voor zover e aansturingsprolee estaat doordat atar in Europese overheidsnetwerk actief zijn, dan eperkt dit prolee zich dus voornaelijk tot e klein aantal sterk geëuropeaniseerde inisteries. Gezi het feit dat het zwaartepunt van het EU-gerelateerde werk ij de ipletatie van EU-eleid ligt, zull controleprole zich naar verwachting et nae voordo op het geied van de juiste interpretatie van de Europese ipletatievoorschrift zeker wanneer we ons edk dat EU-verording -richtlijn voornaelijk kadervoorschrift evatt Prioritering van EU-eleid andaat: e vergelijking van twee extree casus LNV Justitie 12 In dit deel van het artikel onderzoek we nader de wijze waarop de politieke aansturing van geëuropeaniseerde atar inn inisteries vor krijgt. We eperk ons tot twee zak: de prioritering van EU-gerelateerde dossiers de vaststelling van het andaat van atar ij de epaling van het Nederlandse standpunt in hun EU-dossier. Door actief ewust onderwerp te prioriter door het vaststell van andat van atar die participer aan Europese overlegg kan de politieke atelijke top van e inisterie tracht invloed uit te oef op de onderwerp esluit die inn de ewuste overheidsnetwerk word esprok go. We vergelijk de twee eest uiterste eleidsdepartet: LNV Justitie (zie tael 3). 13 We verwacht dat ij LNV, het eest geëuropeaniseerde van alle inisteries, de politieke aansturing van haar atar het eest is aangepast aan Europese overheidsnetwerk. Door de jarlange ervaring et EU-eleid verwacht we dat (onderdel van) het inisterie sterk gekoppeld zull zijn aan Europese structur. Het inisterie van Justitie kot daarteg uit onze survey als het inst geëuropeaniseerde inisterie, vlak voor Algee Zak. Dit is deels egrijpelijk wanneer we edk dat het eleidsterrein van justitie vele dossiers evat waarop zowel de politiek als het estuur graag de nationale soevereiniteit gehandhaafd zi (o.a. strafrecht, drugseleid). Hierdoor verwacht we ook dat inn dit departet EU-dossiers inder snel geprioriteerd zull word dat andat van atar die zich et EU-aspect van justitieel eleid ezighoud, sterk door nationale elang zal zijn ingekleurd. 3.1 Prioritering van EU-dossiers Landouw, Natuureheer Voedselkwaliteit Uit onze interviews et LNV-atar ko e aantal wijz van prioritering naar vor. T 17

7 Kutsal Yesilkagit, Karin Geuij, Seastiaan Princ Ell Mastroek Atar in transnationale overheidsnetwerk eerste wordt de prioritering inn LNV epaald door de agda van het kainet de inister. E respondt verwoordde het als volgt: Het kainetseleid is het uitgangspunt. Maar e kader (...) kan terug gaan naar onderhandeling van vijf jaar geled. Als kaders toe zijn aan verandering geef je dit door aan de inisterraad. Het zijn dus de inisters die de uiteindelijke kaders vorgev. Zolang we hier op atelijk niveau inn kunn werk kunn we duidelijke standpunt creër. (respondt #3) Beleidsedewerkers richt zich dus op de departetale top zijn voortdurd op de hoogte van de posities van hun politieke atelijke leiding inzake hun eig dossiers. Hiervoor zijn doorgaans ge forele instructies nodig geeft e kele uitspraak van de inister voldode houvast. E respondt die in zijn pakket de Nederlandse inrg voor de positie van de EU ij de Wereld Handelsorganisatie heeft, heeft goeg aan de houding van zijn inister t aanzi van afsprak inn dit greiu. Over de Uruguay Ronde, ijvooreeld, vertelde deze respondt ons het volgde [Minister] Veeran wil dat het akkoord ook nageleefd wordt. Ga niet elk jaar e geslot akkoord oprek is de positie van Veeran. Er vindt elke aand e landouwraad plaats. Als het in de landouwraad over landouwhandel gaat daar zit de top ij waaronder de DG [Directeur-Geraal], het Hoofd GLB [Geeschappelijk Landouw Beleid] wij lever de dossiers daarvan. Je krijgt daar e eperkte terugkoppeling van, aar je weet op e gegev ot wel wat de lijn is zonder dat die expliciet wordt opgelegd. (respondt #15) In dit citaat is tegelijkertijd ook de tweede vor waaree prioritering plaatsvindt aan de orde geko, naelijk de internationale akkoord afsprak die Nederland, of preciezer gezegd de EU nas de lidstat, aakt et derd. Maar ook hier estaat ge forele of schriftelijk vastgelegde agda. Beleidsedewerkers geruik hun politiek-estuurlijke antnes o volgs de door de politiek-atelijke top uitgezette lijn te werk. Maar het zijn de internationale organisaties die eerst de politieke agda, vervolgs daaree indirect de atelijke agda, eïnvloed. E typisch vooreeld van e overheidsnetwerk evindt zich op het terrein van de dierziekteestrijding voedselveiligheid: het Perante Coité Voedselveiligheid Veterinaire Zak (PCVV). In dit coité zijn de allerhoogste nationale veterinaire atar, de Chief Veterinary Officers (CVO s), of hun plaatsvervangers van de lidstat vertegwoordigd. Het PCVV onteert e wettelijke instellingsasis het is spontaan ontstaan opereert relatief autonoo van de Raad van Ministers van Landouw. De groep dankt deze positie aan het hoge technische karakter van de onderwerp de politieke gevoelighed die verond zijn aan voedselkwaliteit dierziekteestrijding. Geralistische politici will zich niet graag rand aan e uitraak van e ernstige dierziekte of de verkoop van vergiftigd voedsel, gev hun CVO s veel eleidsruite o eslissing op dit terrein voor te ereid. Het PCVV is dus e inforele aar achtige groep van experts die vanwege hun technische expertise op het geied van dierziekt nationale prioriteit kunn vaststell: Als er iets uit het Coittee innkot op jouw geied dan word je opgeeld of je er iets ee kan do of iets over kan zegg. (...) De stukk die hier van inn ko gaan naar het verdeelstation inn de eig directie (ieand die fulltie stukk verdeelt). Deze wijst de stukk dan aan ieand toe. De plaatsvervangd CVO gaat naar het overleg van de Standing Coittee zorgt ervoor dat er e verslag is achteraf waarin je onder andere kan zi wat er et je eig standpunt geeurd is. (respondt #4) Nog inforeler dan het Perante Coité zijn de collegiale contact tuss de CVO s. De CVO s van de lidstat he elkaars oiele telefoonnuer er estaat e code onder h die voorschrijft dat ze op elk ot elkaar oiel oet kunn ereik. Dergelijke contact vind veelvuldig plaats, et nae tijds (onverwachte) geeurtiss, zoals e uitraak van e dierziekte. E uitraak kan plotseling e groot eslag legg op de aanwezige organisatiecapaciteit, aar dankzij het netwerk van CVO s kan er snel op word gereageerd. M kan zelfs stell dat het estaan van de 18

8 Kutsal Yesilkagit, Karin Geuij, Seastiaan Princ Ell Mastroek Atar in transnationale overheidsnetwerk functie van de CVO het functioner van het EUnetwerk van CVO s in feite de institutionalisering van het crisisanaget op dit terrein is. 14 Justitie Op het terrein van politiesawerking verlop zak heel anders dan op het terrein van veterinair eleid. In Europees verand word justitiële onderwerp zoals iigratie asiel, drugseleid de georganiseerde isdaad als heilige huisjes in het deat otrt de nationale soevereiniteit eschouwd. De politiek laat daaro vaak na o prioriteit te stell op deze geied, dit heeft gevolg voor de aansturing van eleidsatar. Of, zoals e van onze respondt het verwoordde: Er is aar heel weinig visie op welke richting het op oet gaan et politiesawerking. Het algee idee is o de ongeakk te verijd die nieuwe ding et zich eerg. E ander vertelde ons: Zolang er ge duidelijke politieke visie is op e epaald thea, wordt er ook ge visie ontwikkeld onder de atar. We houd ons aan de laatst ekde politieke positie over e issue. (respondt #30) Dat kan leid tot e zekere ate van ehouddheid: We zijn teg e voorstel odat we er altijd teg zijn geweest, zelfs als nieand eer weet waaro we ook al weer die positie inna (respondt #36). En dan de ing van e ataar over de inhoud van de Nederlandse visie op politiesawerking het redere terrein van justitie: Het is duidelijk wat we niet will: ge iniustraff ijvooreeld, ge schding van het territorialiteitseginsel. Maar het is niet zo duidelijk wat we wel will (...). We will e duidelijke scheiding tuss de eerste de derde pijler, we will de invloed van de Europese Coissie eperk. (respondt #35) Daaree is het uiterst ingewikkeld o e nationaal standpunt te foruler over de Europese toekost van de politiesawerking. E van onze respondt vertelde ons: Nu het duidelijk is dat er noch op het nationale noch op het Europese niveau e positieve houding t opzichte van verdere sawerking zal zijn, heeft het ook ge zin o e inhoudelijke visie op de Europese toekost van de sawerking op politie justitie geied te ontwikkel (...). Er is ge nationale positie op dit terrein, noch foreel, noch geïnternaliseerd door atar. (...) We will zo in ogelijk last he van Europa. (respondt # 35) Het gerek aan het stell van prioriteit doet zich echter niet voor op alle thea s inn het justitieel doein. Bij gevoelige thea s zoals drugs of georganiseerde isdaad sprek de etrokk inisters de topatar wel degelijk uitvoerig over het standpunt dat oet word ingo. Dit zijn vaak ook thea s waar vanuit de politiek e grote elangstelling voor estaat. In dit verand prijsde e topataar van Justitie zich gelukkig et inister Donner. Deze inister heeft criinaliteitsestrijding hoog op de agda geplaatst. Wanneer e inister zijn politieke gewicht onder e onderwerp plaats, dan kan e ataar akkelijker zijn collega s geïnteresseerd krijg voortgang oek. EU-onderwerp kunn inn laag geëuropeaniseerde departet ook op e hoge prioritering rek tijds elangrijke geeurtiss. Gedurde de periode van het Nederlands voorzitterschap van de EU in de tweede helft van 2004 kreg inn alle inisteries dossiers et e Europese disie extra aandacht. Hierdoor werd inisters topatar noodgedwong intsief etrokk ij het Europees eleid. Zo kwa tijds het Nederlandse voorzitterschap op het terrein van Justitie Binnlandse Zak het Haagse Prograa, de agda voor de periode , tot stand. Veel atar verteld thousiast over deze periode. De etrokkheid van hun atelijke politieke superieur was groot er werd prioriteit gegev aan Europese zak. Na het voorzitterschap verdwe echter ook weer de aandacht voor EU-dossiers. De ore hoeveelheid tijd ergie die het voorzitterschap van de departet heeft gevergd kon slechts tijdelijk word opgeracht. Het systee ging weer terug in zijn norale stand, waarij de prioriteit weer eer ij nationale zak kwa te ligg. Het lijkt dus oeilijk o op nationaal op Europees niveau tot overesteing te ko over 19

9 Kutsal Yesilkagit, Karin Geuij, Seastiaan Princ Ell Mastroek Atar in transnationale overheidsnetwerk politiesawerking. Op het niveau van de uitvoering, dat wil zegg de politieregio s, is de ereidheid o internationale sawerkingsverand aan te gaan, paradoxaal goeg, wel groot aanwezig. Dit zi we et nae geeur in de grsregio s. Vanuit de regio s word sos zelfstandig stapp onderno o prole in de regio Europees aan te pakk. Daarvoor gaan sos polities uit de officiële kanal van het inisterie, de raadswerkgroep de coités o rechtstreeks naar Brussel he daar ontoeting et atar van de Europese Coissie. E van onze respondt die werkzaa is op het terrein van de transportpolitie vertelde zelf regelatig naar Brussel te gaan voor gesprekk et de zev atar van de Coissie die zich et dit onderwerp ezighoud. E andere oplossing die polities he gevond is o sawerkingsrelaties aan te gaan op kleine schaal. Zo is in Liurg-Zuid het EPICC gesitueerd, e ureau waarin polities van Nederland Duitsland letterlijk aan dezelfde tafels werk et polities van Nederlandstalig Franstalig België. Concluderd kunn we stell dat voor wat etreft de prioritering van Europese dossiers er grote verschill estaan tuss LNV Justitie. Politiesawerking is e relatief jong thea inn Europa daaree ook inn Justitie ( BZK). Het is e terrein waarop de lidstat ernaar strev de nationale soevereiniteit te ehoud te escher. Lidstat lijk de intervties van de EU vaak te interpreter als poging tot inging in hun nationale aangeleghed. Bij LNV daarteg lijkt ervan doordrong dat hun vraagstukk niet anders dan in collectief grsoverschrijdd verand oet word aderd. Daar zag we dan ook dat LNV voor wat etreft de prioritering van eleidsdossier als het ware aan het infuus van de op dat terrein estaande Europese overheidsnetwerk ligt. 3.2 Mandaat ij standpuntepaling Hoeveel eleidsvrijheid giet eleidsedewerkers wanneer zij de inrg van hun departet in Brussel voorereid? Uit de survey kunn we niet eer opak dan dat eer atar van sterk geëuropeaniseerde departet het vaker es (dan neutraal of ones) war et de stelling dat ze e duidelijker andaat hadd dan hun collega s ij laag of geiddeld geëuropeaniseerde departet. Waar we nader naar oet kijk is of standpuntepaling wordt eïnvloed door het estaan van overheidsnetwerk. M zou verwacht dat e geëuropeaniseerd departet als LNV dat, zoals we hiervoor al zag, eer ingeed is in Europese overheidsnetwerk, zijn atar eer vrijhed geeft dan Justitie die voor veel dossier op haar terrein wil vasthoud aan de soevereiniteit van de nationale staat het susidiariteitseginsel. Landouw, Natuureheer Voedselkwaliteit Bij LNV troff we verschillde wijz aan waarop het andaat ij de epaling van het Nederlands standpunt wordt ingevuld. Naast gevall waarij het andaat op asis van zorgvuldige consultatie coördinatie werd vastgesteld, troff we ook gevall aan waarij e andaat voor standpuntepaling door slechts e kele ataar werd vastgesteld. E respondt die al kele jar aan e hetzelfde dossier had gewerkt gaf aan op epaalde ot in het eleidsproces in afzondering zonder veel ruggespraak te kunn operer: In VWS [Volksgezondheid, Welzijn Sport] verand he ik zeld of nooit ijn inister geraadpleegd, zal ik die of die kant opgaan. Je gaat niet direct et iets naar je inister (...). Ik erk vaak dat ik zonder dat het aan ij is toeedeeld heel veel acht he, zonder dat ik er voor naar de inister oet (...). Ik aak [nee] sos eslissing waarvan ik dk: nou! Maar dat doe ik uit ervaring. (respondt #17) De ruie autonoie die de respondt zei te giet was voor e groot deel e functie van zijn jarlange ervaring et dit dossier het gezag dat hij op grond van zijn expertise daarover had opgeouwd ij zijn collega s in de coissies waar hij nas Nederland in zat. De afvaardiging naar werkgroep raadscoissies kunn per keer sterk van sastelling verander. De oiliteit onder atar is hoog et de regelaat van de klok verwissel atar van positie inn hun departet daaree van eleidsdossier. E ataar die voor de duur van e relatief lange periode verond lijft aan e dossier vergaart veel knis inzicht in de proleatiek ouwt daaree e sterke reputatie op. Ook uitlandse collega s, et nae de nieuwkoers op het 20

10 Kutsal Yesilkagit, Karin Geuij, Seastiaan Princ Ell Mastroek Atar in transnationale overheidsnetwerk etreffde dossier, zag deze respondt dan ook niet zozeer als e vertegwoordiger van e andere nationale overheid, aar als e ervar collegadeskundige op het geied van de coissie. Echter, de respondt noede ook de specifieke situatie ij het inisterie van VWS als oorzaak voor de ate van vrijheid die hij had ij de invulling van zijn eig andaat. De volksgezondheidaspect van diergezondheid zijn ij VWS ondergeracht, aar t tijde van ons onderzoek werkte er aar e klein groepje atar op dit terrein (ongeveer 2,5 fte). Het sterk EU-gerelateerd onderwerp diergezondheid verloor het ij dat inisterie roeloos van nationale dossiers zoals de hervoring van het zorgstelsel de iniddels sterk opgeko thea van prevtieve ziekteestrijding. De inister, Hans Hoogervorst, had zijn tand in de hervoring in de zorgsector gezet inn het departet goot prevtie van ziekt ( eer eweg, gezonder et ) eer aandacht daaree eer iddel dan de volksgezondheidsaspect van diergezondheid. Het inzicht dat hieruit voortkot is dat daar waar eleidsdossiers ge hoge prioriteit krijg, atar zich in de luwte van de departetale eleidsagda e hoge ate van vrijheid kunn toe-eig. De ruite voor de vaststelling van e andaat kt ook zijn egrzing. Binn eleidsdossiers waar econoische elang op het spel staan wordt vaak sagewerkt et het edrijfslev. Over zijn tijd ij de Veterinaire Dist (nu opgegaan in de VWA) gaf e respondt aan dat Als VD epaald we wel het standpunt. Maar als er e nieuwe richtlijn [uit Brussel] kwa dan legd we dat voor aan het edrijfslev. Daar kreg we e reactie op. Daarna nodigd we s uit van de uitvoering. We zeid: schiet jullie er ook es op. Dan zeid we ook: het edrijfslev heeft die reactie geleverd. We vroeg to: wat vind jullie ervan? Op asis van die drie verhal van het edrijfslev, de uitvoering de reactie van de uitvoering op het cotaar van het edrijfslev steld wij e eig standpunt vast, sa et VWS. (respondt #14) De etrokkheid van het edrijfslev houdt echter niet in dat het edrijfslev veel invloed heeft in de uiteindelijke forulering van het Nederlandse standpunt inzake landouwdossiers. Bevinding uit e rect onderzoek 15 suggerer dat ijvooreeld politisering van eleidsdossiers ertoe leidt dat elanggroep uit het edrijfslev slechts e eperkte invloed kunn uitoef op de uiteindelijke posities van het inisterie. In e aantal gevall leidde dat tot de uitsluiting van e grote groep van elanggroep consultatie van slechts kele groep door het departet; de uitverkor kond dan wel igszins eeesliss over de uiteindelijke forulering van het standpunt. Echter, doorgaans liet het departet de pulieke elang prevaler ov die van het edrijfslev. Of eter gezegd, ij conflicterde elang prevaleerde het elang van het departet: wanneer zich e patstelling voordeed verwees het departet de edrijv naar hun Europese koepelorganisaties ij de Coissie o langs die weg hun ziswijze in het eleidsproces in te rg (Snijders 2007, 44-45). Tot slot hanter eleidsedewerkers van LNV hun andaat o het standpunt inn hun dossier vast te stell op grond van de ruite die hun Europese collega s aan h toeedel. Het Nederlands standpunt wordt dan pas na consultatie overleg et de collega s uit de andere lidstat vastgesteld. Dit kan tijds de voorereidde fase, nog voordat naar Brussel afreist, aar ook tijds de vergadering in Brussel. Op asis van eerste voorstel van Coissie he we et e paar an naar de tekst zitt kijk. We he per punt gekek wat Nederland er van zou oet vind. Deze groep estond uit s van LNV, laoratoriuwereld, VWA/RVV VWS. Zo kreg we onze ideeën op papier to ging we naar Brussel ded onze zegje daar. We hadd epaalde ideeën die er in oest ko. We zeid concreet op welke punt dat heel duidelijk speeld. (...) Dus het gaat van idee naar concreet voorstel: we zoud will dat het er zo in kot staan. (respondt #16) Tijds de vergadering wordt er goed geluisterd naar wat de afgevaardigd van de andere lidstat zegg. De voorzitter van de vergadering geeft ieder land kort het woord o ij ieder agdapunt de (voorlopige) positie van het land uite te zett. 21

11 Kutsal Yesilkagit, Karin Geuij, Seastiaan Princ Ell Mastroek Atar in transnationale overheidsnetwerk Op asis van het ite epaal je wie je edestanders zijn. Ze ak ij aanvang e rondje et ieders ideeën dan pik je ete al je edestanders op epaalde punt er uit. (...) Bij het koffieapparaat kun je heel inforeel je ideeën uitwissel. Foreel overleg do we nooit. (respondt #16) Maar ook lang voordat vertegwoordigers van de lidstat in Brussel word uitgodigd ontstaan er allianties tuss groep land. M voelt aan wat de agda van de eerstvolgde ijekost gaat word tast af et welke land er nog voor de vergadering zoveel ogelijk dezelfde stelling kunn word etrokk. Zo heeft e van onze respondt voor zijn dossier het zogoede vierlandoverleg ingesteld, waarin naast Nederland ook Duitsland, België Luxeurg zitting hadd. Dit overleg hield in dat de avond voorafgaand aan de werkgroepijekost de vertegwoordigers van deze vier land et elkaar ging diner de agda van de volgde dag doorna. Dat etekt dat we tinste twee keer per jaar van tevor ding gaan vooresprek. We gaan kijk waar we gezalijkhed he waar niet. En dan steun we elkaar. De laatste keer is het zo goed uitgepakt dat we de vergadering doineerd. To hadd we e iddag voor het EU-overleg in Brussel. (...) En to doineerd we de vergadering. (...) We hadd e soort alliantie. En dan lijkt toch dan de nieuwe lidstat trokk hun ond to niet op dat was al zo. De andere land dk dan Goh als Duitsland, België Nederland het al es zijn. Daar oet je ook voorzichtig ee zijn. Dat je niet te doinant t (...). Daar oet je dan af toe ook e variant op verzinn dat je zegt van daar ik het niet ee es. Je oet niet de schijn wekk dat je alles van te vor et zijn drieën het ekokstoofd. (respondt #17) Justitie Op het eerste gezicht is er niet veel verschil tuss Justitie LNV in de wijze waarop andat voor standpuntepaling word verled. Zo zi we ij Justitie ook e afwisseling van gevall waarij standpunt door eling word epaald et gevall waarij er e heel proces van overleg onderhandeling wordt doorlop. Dit laatste kot ij Justitie et nae voor ij onderhandeling in de Raadswerkgroep. Odat politiewerk voor e groot deel ook ij Binnlandse Zak is ondergeracht, zijn Justitie-atar niet altijd de ig die etrokk zijn ij het vor verdedig van standpunt die in Brussel word ingo. Zo proer ijvooreeld BZK-atar die deelne aan de raadswerkgroep politiesawerking in Brussel het vooroverleg reed sa te stell. Daarin etrekk zij afgevaardigd van allerlei afdeling van eide etrokk inisteries, Justitie BZK, aar ook s van de politie zelf (et nae uit het Korps Landelijke Politie Dist, het KLPD) sos s uit het OM. Ook het vooroverleg voor het CATS coité (het laatste coité in de hiërarchie voor het COREPER de Raad van Ministers van JBZ) is reed sagesteld, aar dan niet et s van uit de inisteries. Behalve atar van Justitie BZK zijn er atar van Buitlandse Zak aanwezig. E van de prole die e rede sastelling van het vooroverleg et zich eergt is ureaupolitiek getouwtrek. Dat leidt ertoe dat elkaar vindt in onduidelijke posities waarin de verschillde elang zijn opgestapeld in plaats van geïntegreerd of geprioriteerd. Waar het in ieder geval over es lijkt te zijn, is dat er zo in ogelijk oet verander in de estaande nationale syste. Waar het vooroverleg voor de werkgroep politiesawerking vrij inforeel verloopt, is er in het vooroverleg voor CATS e forele schriftelijke instructie voor ieder agdapunt van de vergadering voorereid et daarin achtergrond van het agdapunt, het Nederlandse standpunt de iniale positie. Echter, de etrokk delegatieleider weet hoe dat standpunt geconstrueerd is neet het dus et e korreltje zout. Hij kan daaro ter plekke altijd naar evind van zak handel: Binn Nederland stel je je vaak op als e represtant van de EU positie, je legt sterk de nadruk op je Europese and o zo ruite te creër o te anoeuvrer. In Brussel doe je precies het ogekeerde. Daar zeg je: Ik kan hieree asoluut niet aanko ij ijn superieur thuis. (respondt #35) 22

12 Kutsal Yesilkagit, Karin Geuij, Seastiaan Princ Ell Mastroek Atar in transnationale overheidsnetwerk Lang niet altijd ontvang de etrokk onderhandelaars in de Brusselse werkgroep e schriftelijk andaat. Ieand vertelde ons dat hij zelf epaalt wat het nationale standpunt op e epaald thea zal zijn. Het is vaak oeilijk o e positie voor te ereid. We ontvang de relevante docut voor de vergadering vaak heel erg laat, gewoonlijk slechts e paar dag voor de vergadering. Vaak wordt er dan ook nog e herzie versie verspreid net voorafgaand aan de vergadering. Er is nauwelijks tijd o de zak te ediscussiër. Het is al oeilijk o te voorspell wat er op de agda zal staan. (respondt #36) Meerdere respondt suggereerd dat dit opzet zou zijn van de Europese Coissie. E andere ataar vertelde ons dat zij vaak haar eig instructie schrijft op de dag voorafgaand aan de ijekost van haar werkgroep: Ik ail wat ideeën aan de vertegwoordiger op de PV [Perante Vertegwoordiging] dan ell we s avonds ev. Daarna schrijf ik het alleaal op. (respondt #39) Op dit niveau zijn er ook vaak ge interdepartetale vooroverlegg. Atar geruik estaande eleidsdocut op aanverwante thea s o uit te vind wat relevante eslissing, aaneveling richtlijn zijn waaree ze reking oet houd ij het foruler van hun instructies. Daarna esprek ze hun positie de resultat et de delegatieleider van de werkgroep die e stap hoger in de hiërarchie zit door, daarna gaat het ohoog naar COREPER. Dan heeft de inister eiglijk nog aar weinig ruite o te anoeuvrer. Dat is niet zoals de relatie tuss de inister de atar zou oet zijn (...). Ministers oet het eerste het laatste woord he. Zij zoud deg oet zijn die de dearcatielijn uitzett die dan uitgewerkt oet word op het niveau van de werkgroep. Maar in de praktijk is dat niet hoe het gaat, sos gaat het zelfs precies anderso. (respondt #30) Juist odat de inisters ook op Europees niveau het sos volstrekt niet es word, estaat de neiging o epaalde thea s weer terug te verwijz naar de lagere niveaus van de werkgroep o daar de zogoede technische kwesties opnieuw te ezi. Maar die werkgroep hadd deze zak juist naar het hogere niveau doorverwez o e politieke eslissing te lat ne. (respondt #30) Concluderd kunn we stell dat de verschill ij de vaststelling van het andaat ij standpuntepaling tuss LNV Justitie inder overeko et onze verwachting dan het geval was ij prioritering. Bij eide inisteries zag we dat in soige gevall het standpunt door e kele ataar werd epaald in andere gevall het standpunt de uitkost was van uitgereide extra-, inter- intradepartetale overlegg. Wat we echter ook kunn waarne, is dat er wel degelijk e invloed uitgaat van de ogeving waarin eide inisteries operer. Bij Justitie functioner op Raadsniveaus de overheidsnetwerk anders dan die ij LNV. De justitiële overheidsnetwerk zijn veel eer verkokerd langs nationale departetale lijn. Wat wel operkelijk is, is dat op het niveau van e aantal regionale politiekorps dergelijke eleering niet of althans veel inder estaan. Bij LNV daarteg functioner overheidsnetwerk wel avant la lettre wordt op vrijwel ieder politiek atelijk niveau relatief snel transparant inforatie uitgewisseld tuss experts van de verschillde land. 4 Conclusie De wereld gloaliseert aatschappelijke prole kunn niet langer inn de eig grz word opgelost. De EU is e vooreeld van de wijze waarop nationale stat tracht grsoverschrijdde prole aan te pakk. In de kielzog van de forele instituties van de EU, zoals de Europees Raad de Coissie, zijn talloze netwerk ontstaan waarin atar van de verschillde lidstat elkaar vertegwoordigers van andere niet-gouvernetele organisaties ontoet o inforatie uit te wissel, eleid te haroniser te ipleter. E volledig overzicht van deze transnationale overhed kan vrijwel nieand 23

13 Kutsal Yesilkagit, Karin Geuij, Seastiaan Princ Ell Mastroek Atar in transnationale overheidsnetwerk gev. Dit heeft deels te ak et de hoeveelheid van netwerk het aantal eleidsonderwerp dat e Europese disie heeft lijkt schier oneindig deels ook et het inforele karakter van deze netwerk voor ig (su)coissie netwerk ontreekt e wettelijke asis. Transnationale netwerk word ejueld vanwege de voordel: ze zijn inder traag kunn eter op nieuwe ontwikkeling prole reager dan de estaande forele ultilaterale overleg- onderhandelingsfora. Echter de transparantie die overheidsnetwerk ied aan hun led gaat t koste van de transparantie t opzichte van deocratische controle-instanties, de nationale parlet regering voorop. In dit artikel he we daaro onderzocht in welke ate op welke wijze atar van de Nederlandse rijksoverheid voor wat etreft Europese eleidsdossiers actief zijn inn de overheidsnetwerk van de EU. Ons onderzoek was eer eschrijvd explorerd dan verklard. Ons epirisch ateriaal staat ons niet toe e expliciet antwoord te gev op de vraag of de deelnae van Nederlandse atar aan overheidsnetwerk in de EU tot e afnae van deocratische controle door de Tweede Kaer of regering leidt. Wat we wel kond waarne zijn de ogelijke contour van het prolee. In de eerste plaats he we aangetoond dat voor zover er e deocratisch controleprolee estaat ij de deelnae van Nederlandse rijksatar aan Europees eleid, dit hoofdzakelijk eperkt zal zijn tot ongeveer de zeer actieve 15% van de Nederlandse atar die inn e vier of vijftal departet werkzaa is. Dat het hier dan toch nog altijd over ongeveer rijksatar gaat dat het gevoelige eleidsterrein etreft (voedselkwaliteit, ededinging, ilieu) oet ons er wel ewust van ak dat het e niet te onderschatt onderwerp etreft. In de tweede plaats laat onze ijdrage zi dat, de gevall waarin individuele atar solitair optred daargelat, inn zeer geëuropeaniseerde eleidsterrein veel eslissing tot stand ko inn transnationale overheidsnetwerk. Vrijwel alle aspect elk onderdeel inn onze voedselproductieket word uit het directe zicht van nationale overhed ehandeld. Daarteg zag we ook dat ij gevoelige justitiedossiers de nationale elang het niet toestond dat overheidsnetwerk op deze terrein daadwerkelijk transnationaliseerd. Hieruit zoud we de algee hypothese voor verder onderzoek kunn afleid dat het ontstaan functioner van transnationale overheidsnetwerk in sterke ate afhankelijk zijn van de ate waarin nationale overhed het predikaat nationaal elang toekn aan aatschappelijke vraagstukk. Not 1 Uiteraard is hieree niet gezegd dat de rol van diploat is uitgespeeld. Bij (gewapde) internationale conflict, srecht ook op de goede terrein spel diploat e grote rol. Echter, op terrein die specifieke expertise vereis zi we dat de rol van diploat t opzichte van de eleidsatar e secundaire is. 2 Dit geldt nog sterker voor de Tweede Kaer, aar we lat deze uit eschouwing in dit stuk. 3 Aan de hand van de survey eet het inisterie de areidssatisfactie, otivatie oiliteit van de werkneers inn de ctrale overheid. 4 Voor e volledig overzicht van de vrag verwijz we naar Geuij e.a. (2008). 5 Onder rijksatar wordt hier verstaan alle atar werkzaa aan e van de inisteriële departet ctrale uitvoeringsorganisaties. 6 Bij e klein aantal respondt is het aandeel tijd dat aan EU-gerelateerd eleid wordt esteed eer dan 100%. Dit kan word veroorzaakt door overur of door het feit dat deze atar eerdere functies (in deeltijd) ekled. 7 Het totale perctage is inder dan 30% (zie tael 1). De red hiervoor kan zijn dat e aantal respondt hetzij de vraag naar het aantal ur, hetzij het aandeel tijd inn de contractur dat esteed wordt aan EU-gerelateerd werk niet heeft ingevuld. 8 Bij de organisatorische inedding van EU-gerelateerde werkzaahed he we et ehulp van e dispersieindex (zie Geuij e.a. 2008) ook gekek of deze werkzaahed zijn gespreid over e groot aantal atar, dan wel geconctreerd zijn ij e klein aantal edewerkers. Dit lijkt parallel te lop aan de ate van Europeanisering die hiervoor ter sprake kwa. In organisaties waar eer respondt et de EU te ak krijg, zijn de werkzaahed ook reder gespreid onder de edewerkers. In organisaties waar inder respondt zich ezighoud et de EU, is het werk ook nog es sterker geconctreerd ij e paar edewerkers. Dit verand houdt ook stand wanneer we corriger voor de hoeveelheid respondt in e organisatie die et de EU te ak heeft, treedt dus op onafhankelijk van de ate van Europeanisering van de organisatie. 24

14 Kutsal Yesilkagit, Karin Geuij, Seastiaan Princ Ell Mastroek Atar in transnationale overheidsnetwerk 9 Met ehulp van e factoranalyse he we ekek of epaalde EU-gerelateerde activiteit sahang. Hieruit lijkt dat alle acht activiteit sahang. Er is dus ge scherpe tweedeling tuss respondt die e epaald soort activiteit do respondt die weer andere activiteit do. Desalniettein zijn er inn het totaal aan activiteit twee clusters te onderscheid die onderling sterker sahang dan et elkaar. Enerzijds is dat e cluster van activiteit die te ak he et de ozetting uitvoering van Europees eleid. Anderzijds is dat e cluster van activiteit die te ak he et (de Nederlandse inrg in) Europese esluitvoring. 10 De volledige stelling luid, respectievelijk, als volgt: Stelling et etrekking tot andaat: Als ik deelnee aan overlegg in EU-verand eschik ik over e duidelijk andaat voor de onderhandeling. Stelling et etrekking tot prioriteit: In ijn organisatie krijg werkzaahed die te ak he et de EU e lagere prioriteit dan werkzaahed die te ak he et nationaal eleid. Stelling et etrekking tot coördinatie: Er vindt in ijn eleidsterrein voldode afsteing plaats tuss deg die onderhandel over Europees eleid deg die de esluit oet ozett uitvoer. 11 Op het terrein van uitvoering estaan vele zogoede uitvoeringsnetwerk waarij atar van etrokk dist departet etrokk zijn (volgs Jordan Schout 2006). Hier wordt inforatie uitgewisseld over est practices tracht tot overesteing te ko over het creër van level playing fields door gezalijke nor af te sprek et elkaar. 12 Wellicht overodig o te vereld, aar de aard de reikwijdte van ons kwalitatieve onderzoek lat geralisaties uiteraard niet toe. We zijn er echter van overtuigd dat we erin geslaagd zijn o e goed eeld te gev van kele EUpraktijk inn eide inisteries, dit ede door het focusgroeponderzoek dat we na onze interviewrondes he gehoud, ook door de cotar op conceptversies van het onderzoeksrapport die we he ontvang van onze atelijke egeleidingscoissie. 13 Bij ieder van deze departet he we ij e twintigtal respondt sei-gestructureerde interviews afgo. De respondt kwa uit verschillde afdeling van het departet uitvoeringsorganisaties werkt aan verschillde specifieke EU-eleidsterrein. De lijst estond uit zev onderwerp: Europese activiteit van de respondt, e typisch Europees dossier waaraan ze werkt, loopaan, factor et etrekking tot succes fal, rolopvatting, organisatorische inedding inn departet de handel wandel in Brussel. 14 Tijds ons interview et de Nederlandse CVO oest we het interview e korte tijd stillegg odat onze gesprekspartner et e urgt ericht werd geeld door zijn Duitse collega: e uur geled war op e oerderij vlak over de grs in Duitsland twee varks et de sypto van varkspest aangetroff. 15 Berd Snijders (2007) gaat over e onderzoek naar de rol van elanggroep ij de standpuntepaling voor onderwerp uit Verording 882/2004. Literatuur Bovs, M. K. Yesilkagit, 2005, De invloed van Europese richtlijn op de Nederlandse wetgever. Nederlands Juristlad, 10: DeHousse, R., 1997, Regulation y Networks in the European Counity: The Role of European Agcies. Journal of European Pulic Policy, 4: Geuij, K., P. t Hart, S. Princ K. Yesilkagit, 2008, The Europeanization of the Civil Service Craft, Asterda: Asterda University Press. Hart, P. t A. Wille, 2002, Politiek-atelijke verhouding in eweging, Asterda: Uitgeverij Boo. Jordan, A. A. Schout, 2006, The Coordination of the European Union: Exploring the Capacities of Networked Governance. Oxford: Oxford University Press. Schneider, G. K. Baltz, 2005, Doesticated Eurocrats: Bureaucratic Discretion in the Legislative Pre-Negotiations of the European Union. Acta Politica, 40: Slaughter, A.M., 2004, A New World Order, Princeton/Oxford: Princeton University Press. Snijders, B., 2007, Al die oeite... En wat levert het op? Onderzoek naar de invloedsfactor van elanggroep op Nederlandse standpuntvoring ij Europese dossiers, ongepuliceerde asterscriptie, USBO, Universiteit Utrecht. 25