Beheerplan vr buwhistrische bjecten 2.7.1 Inleiding Met een beschermd stadsgezicht, ngeveer 1500 mnumenten en een uniek laatmiddeleeuws bdemarchief heeft Drdrecht een mvangrijke bven- en ndergrndse cultuurhistrische cllectie. De cllectie buwhistrie mvat uiteenlpende fragmenten en bjecten uit de zestiende tt en met de twintigste eeuw. In het Stadsdept aan Jade p Drdtse Kil III zijn de buwhistrische cllecties samen met de andere gemeentelijke cllecties gehuisvest en beheerd. De buwhistrische cllectie is tt stand gekmen uit de behefte m ude buwfragmenten en -materialen te behuden die bij restauraties, verbuwingen, herbestemming f slp verlren dreigen te gaan. Omdat de kwaliteit en waarde van veel ude buwmaterialen en bjecten hg is, is het streven deze te behuden en z mgelijk een tweede leven te gunnen p een passende bestemming. Daarnaast biedt de buwhistrische cllectie ns de mgelijkheid van nderzek waarmee we meer inzicht krijgen in de ntwikkelingen van de stad en het eiland van Drdrecht. In samenhang met de verige nderdelen van DiEP kunnen we systematisch kennis vergaren in en vr deze stad. 2.7.2 Delstelling De gemeente Drdrecht hecht grte waarde aan behud van waardevlle buwhistrische bjecten die bij restauraties, verbuwingen, herbestemming f slp verlren dreigen te gaan. De gemeente stelt zich ten del m deze bjecten als museaal en wetenschappelijk bject te beheren en bewaren f m ze een tweede leven te geven met een passende nieuwe bestemming. Daarm verwerft, bewaart f herplaatst zij nder bepaalde vrwaarden buwhistrische bjecten en fragmenten die: bij wijzigingen f slp niet teruggeplaatst kunnen wrden een mschreven en vastgestelde buwhistrische, cultuurhistrische, wetenschappelijke f architectuurhistrische waarde hebben en/f vr de kennis en geschiedenis van (het Eiland van) Drdrecht van belang zijn 1. Echter, bven deze delstelling staat altijd het uitgangspunt dat bewaren in situ de vrkeur heeft. Alleen wanneer een bject verlren dreigt te gaan, kmt het in aanmerking vr het buwhistrisch dept van de gemeente. 2.7.3 Verzamelgebied Het verwerven van buwhistrische bjecten is afhankelijk van restauratie-, verbuwingsf slpactiviteiten f van schenkingen. Het verzamelbeleid van de gemeente is vlgend en niet sturend, de gemeente gaat dus niet actief p zek naar bjecten en fragmenten. Het verzamelbeleid richt zich p zaken die een zekere f vermede buwhistrische waarde bezitten. Het verzamelgebied is ruim en beslaat het Eiland van Drdrecht, maar k de mliggende gemeenten van de Drechtsteden. Het verzamelgebied beslaat zwel bjecten met als znder een beschermde status. 1 Bij een eventuele verdergaande samenwerking p het gebied van mnumentenzrg & archelgie in de regi van de Drechtsteden, kan het Drdtse deptbeleid daarin wrden pgenmen. Pagina 1
He zit het met eigendmsrechten? Wanneer een eigenaar een buwhistrisch bject f fragment verdraagt aan de gemeente, vallen k de eigendmsrechten te aan de gemeente. Bij verdracht stelt de gemeente een inventarisatie p, maakt een beschrijving en een waardestelling en bepaalt f het bject in aanmerking kmt vr museale pslag f hergebruik en waar het herplaatst kan wrden. De ksten vr verwijdering van een bject en het verver naar het stadsdept wrden gedragen dr de partij die de verdracht naar de gemeente wenst. 2.7.4 Wanneer kmt een bject in aanmerking vr pname in het Stadsept? Niet alles wat dreigt te verdwijnen kan wrden pgenmen in het Stadsdept. Het dept zu dan binnen de krtste keren vl zijn en bvendien heeft het in het algemeen de vrkeur m vertllige buwmaterialen een tweede leven te geven. De markt regelt dit ver het algemeen prima zelf. De gemeente Drdrecht selecteert bjecten p grnd van criteria vr museale pslag en hergebruik. Museale pslag. Smmige buwhistrische bjecten zijn z uniek, ud, f vr de stad van breder cultuurhistrisch belang dat ze behuden meten blijven vr de stad. Sms zijn bjecten k te kwetsbaar m herplaatst te wrden. En er zijn bjecten die een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de kennis en ntwikkelingen van het Eiland van Drdrecht. Deze bjecten zijn in te zetten vr diverse vrmen van nderzek, zals stijl,- kleur-, baksteen- f dendrchrnlgisch nderzek. Museale bjecten kunnen k ter beschikking wrden gesteld vr tentnstellingen en publicaties. De bjecten wrden naast representativiteit, uniciteit en riginaliteit, getetst aan buwhistrische, cultuurhistrische en/f architectuurhistrische waarden. Objecten vr hergebruik. Buwfragmenten die ng gaaf en cmpleet zijn kunnen prima een tweede leven leiden in een cntext die past bij de buwstijl en leeftijd daarvan. Dr verbuwingen, mderniseringen f slijtage zijn in de lp der jaren immers regelmatig nderdelen verdwenen uit Drdtse gebuwen en andere lcaties. Wanneer een eigenaar een gede reden heeft m zijn pand (deels) in ude luister te herstellen, kan hij een berep den p de cllectie vr hergebruik van het Stadsdept. Vr herplaatsing stelt de gemeente de vlgende vrwaarden: een bject met passen in de nieuwe cntext bij herplaatsing mag het bject niet f weinig wrden aangepast f aangetast een bject met vr lange tijd p de nieuwe lcatie kunnen blijven. een bject wrdt in principe alleen herplaatst in een mgeving met mnumentenstatus. Bij hge uitzndering kan hiervan afgeweken wrden. Middels een cntract wrdt het bject langdurig in bruikleen gegeven aan het pand, het wrdt geen eigendm van de eigenaar. Vr het traject wrdt een aanvraagprcedure pgesteld. 2.7.5 Representativiteit, vlledigheid en riginaliteit Een representatieve museale verzameling van buwhistrische bjecten geeft ns de mgelijkheid het verleden beter te begrijpen, te (re)cnstrueren en te presenteren. Deze kennis wrdt weer ingezet vr infrmatieverstrekking p bjectniveau, maar k m de geschiedenis van Drdrecht, het eiland en de regi te vertellen. Bvendien kan deze kennis een rl spelen bij tekmstige ntwikkelingen. Pagina 2
Een bject wrdt tegevegd aan de museale cllectie als dat een aanvulling betekent p nze buwhistrische kennis van Drdrecht. Bij de cllectie hergebruik spelen vral criteria van gaafheid en cmpleetheid een rl en is representativiteit van ndergeschikt belang. 2.7.6 Praktische uitvering Beheeraspecten 1. De buwhistrische bjecten wrden beheerd in het Stadsdept p Jade, Drdste Kil III 2. Het dagelijks beheer is in handen van Erfgedcentrum DiEP. De aanleveringseisen en de vrwaarden vr pname van bjecten in het dept zijn vastgelegd in de ntitie Aanleveringseisen, definitieve versie juni 2009. 3. Mnumentenzrg bepaalt f een bject in aanmerking kmt vr pname in het dept. 4. Bureau Cllectiebeheer berdeelt f een bject in quarantaine met. 5. Bureau Cllectiebeheer is verantwrdelijk vr de juiste pslag. 6. De bjecten wrden in principe niet dr de gemeente gerestaureerd. Aanleveringsvrwaarden 1. Mnumentenzrg meldt de vrgenmen pname van een bject in het Stadsdept aan Bureau Cllectiebeheer van Erfgedcentrum DiEP. 2. Mnumentenzrg stelt de identificatiegegevens p, bestaande uit de vlgende variabelen: plaatsnaam, adres, jaar van inname, mschrijving bject (incl. ftmateriaal + maten), mgelijke datering, stijlkenmerken. 3. Mnumentenzrg bepaalt f het gaat m museale pslag f hergebruik. 4. Mnumentenzrg levert elk bject schn, stfvrij en vrzien van een DiEP-nummer aan, vlgens de ntitie Aanleveringseisen en de inventarislijst. Ontsluiting Om de buwhistrische bjecten in het Stadsdept vr hun del in te zetten, is tegankelijkheid en publiciteit ndig. Museale bjecten meten vindbaar zijn vr nderzek, tentnstellingen en andere kennisverdracht, bjecten vr hergebruik meten vr ptentiële nieuwe bestemmingen bekend zijn. Dit kan p de vlgende manieren gerealiseerd wrden: Een gede dcumentatie (zie de aanleveringsvrwaarden) is een eerste vereiste vr een gede ntsluiting. Buwhistrische bjecten (museaal en hergebruik) zijn beschikbaar vr bijvrbeeld tentnstellingen en beschrijvingen in DiEP Magazine. In 2011 nderzekt Mnumentenzrg de mgelijkheden van digitale ntsluiting van de cllectie, in ieder geval vr het eigen bureau, maar indien mgelijk wrdt k de cllectie vr hergebruik ntslten m het publiek kennis te laten nemen van de cllectie en de mgelijkheden daarvan. Een aanvraag vr herplaatsing van een bject lpt via Mnumentenzrg. De afdeling berdeelt in nderling verleg f en he een aanvraag wrdt gehnreerd. Bij herplaatsing wrdt een cntract pgesteld met de eigenaar van een pand waarin de bruikleenvrwaarden zijn pgenmen. Deze gelden middels het kettingcntract k vr eventuele tekmstige eigenaren. Pagina 3
2.7.7 Beschrijving van de stappen in het traject vr de bruikleenaanvraag De aanvrager dient een verzek in per brief f mail, geadresseerd aan de gemeente Drdrecht, Afdeling Ruimtelijke Realisatie, Mnumentenzrg & Archelgie (hierna te nemen: Mnumentenzrg). Hierin staan vermeld de naam van de aanvrager, het adres en de mnumentenstatus van pand f gebied waarvr de bruikleen wrdt aangevraagd. Tevens wrdt het gewenste buwhistrische bject met bjectnummer vermeld. De aanvrager vermeldt de mstandigheden van de ruimte waarin het bject geplaatst wrdt en indien relevant de maten en materialen waarin f bij het bject geplaatst met wrden. De aanvraag wrdt dr Mnumentenzrg in behandeling genmen. Een medewerker kmt ter plaatse kijken f het bject past in de ruimte waarvr het verzek is gedaan. In aparte frmulieren legt Mnumentenzrg de cnditie van het bject vast en maakt een behandelingsplan (transprt, installatie en nderhud van het bject). Mnumentenzrg stelt een cntract p waarin deze frmulieren als bijlagen zijn pgenmen. Na schriftelijke instemming met de vrwaarden en het cntract wrdt het bject gereed gemaakt vr transprt en bruikleen en wrdt een afspraak gemaakt vr het transprt. De plaatsing wrdt p lcatie begeleid en verzrgd. Bij ntvangst van het bruikleenbject ndertekent de bruikleennemer het cntract en verklaart dat de bruikleen in de dr de bruikleengever pgetekende staat in ntvangst is genmen. De bruikleen wrdt bijgeschreven in de bruikleendatabase van de gemeente Drdrecht. Frmulier cnditie Op het frmulier dat als bijlage wrdt pgenmen in het cntract wrdt de cnditie van een bject vastgesteld. Hierin staat een mschrijving van het bject (srt, materiaal etc) en de lcatie in dept. Ok geeft Mnumentenzrg aan f er bepaalde beschadigingen f pvallende kenmerken aan het bject te zien zijn. Sms kunnen bepaalde beschadigingen f verweringen m technische redenen niet behandeld wrden en sms mgen bepaalde beschadigingen f verweringen niet wrden behandeld, mdat deze nderdeel uitmaken van de geschiedenis van het bject. Frmulier behandelingsplan Hierin kunnen bepalingen pgenmen wrden ver: Onderhud behandeling van geverfde nderdelen, hut (lakken, verven, in de was zetten etc.), steen etc. Schnhuden - Het is zeer belangrijk dat de mgeving van het bject schn gehuden wrdt. Stf trekt vcht aan en kan z schade en schimmelvrming verrzaken. Bvendien is het een vedingsbdem vr ngedierte. Omgeving - licht, temperatuur en vchtigheid i.v.m. verschieten van kleuren, veruderen van materialen. Dr schmmelingen in luchtvchtigheid kan hut krmtrekken f barsten, barsten in verf kmen en metaal gaan crrderen. Vrkmen van schade kan dr: vermijden van direct znlicht f znwering te plaatsen (lamellen, rlgrdijnen, warmte- en lichtwerende vitrage, luiken en UV-werende plakflie). Vermijden van direct licht van spts en lampen f tepassing van lampen met lage UV-waarde. Pagina 4
Bij vcht dient het bject niet direct tegen een buitenmuur geplaatst te wrden, maar p afstand van minimaal 5 cm. Buitenmuren zijn in de winter vchtiger en kuder dan andere muren en in de zmer vaak warmer. Verplaats het bject niet zmaar naar een andere ruimte. Daar kan een ander binnenklimaat heerste en klimaatwisselingen kunnen schadelijk zijn. Zrg vr een stabiel binnenklimaat en vermijd snelle verwarming f aircnditining. Plaats het bject niet vlakbij een radiatr, verwarmingsrster, kachel, ventilatr, luchtbevchtiger, lamp, elektrisch apparaat f kaars. Pagina 5