Basiscriteria voor het overdragen van een archeologisch archief aan een bewaarnemer

Transcriptie

1 Basiscriteria vr het verdragen van een archelgisch archief aan een bewaarnemer Deze basiscriteria vr het verdragen van een archelgisch archief aan een tijdelijke f permanente bewaarnemer werden ntwikkeld binnen de Denkgrep rchelgische Cllecties. Het is een standaard vr aanleveringsvrwaarden die een bewaarnemer kan hanteren, wanneer een archelgisch archief vergedragen wrdt. Waarm bewaren? Het basisprincipe in situ bewaring van archelgisch erfged is vaak niet mgelijk. De vndsten, stalen en nderzeksdcumentatie die na een archelgisch nderzek ex situ bewaard wrden, zijn de enige brnnen die nadien ng resten. Het is essentieel het archelgisch archief te behuden mwille van de infrmatiewaarde, als materiële getuige van en m een betere kennis en begrip te genereren ver het verleden. Het archelgisch archief dat bewaard wrdt, kan dr tekmstige archelgen pnieuw bestudeerd f gecntrleerd wrden en verwerkt in (her)interpretaties. Het del van deptbeheer is met andere wrden het bewaren en beheren van archelgische archieven waarbij de cnditie van het materiaal z stabiel mgelijk blijft, en k het garanderen van de tegankelijkheid ervan. Even belangrijk is dat elke speler binnen een archelgisch prject (van planfase tt aanlevering aan een bewaarnemer) een verantwrdelijkheid heeft ten p zichte van het beheer en het behud van het archelgisch archief, f het nu artefacten zijn, staalnames f pgravingsdcumentatie. Waarm deze basiscriteria? rchelgisch nderzek met ingreep in de bdem wrdt uitgeverd vlgens de geldende decretale verplichtingen (Minimumnrmen). De vrwaarden relevant vr deptbeheer werden geïntegreerd in de basiscriteria. Vrwaarden vr de fase na nderzek en basisrapprtage en vr de verdracht aan een bewaarnemer zijn echter niet decretaal vastgelegd. De basiscriteria is een standaard die uitlegt p welke wijze een archelgisch archief wrdt aangeleverd en vergedragen m een ptimale bewaring en beheer p lange termijn te garanderen. De criteria geven de uitverders van archelgisch nderzek k een huvast m al in de vregste fase rekening te huden met en vr te bereiden p de verdracht aan een bewaarnemer f dept. He de basiscriteria te gebruiken? De basiscriteria zijn ntwikkeld als vaste basisrichtlijnen, te integreren in het eigen reglement van een bewaarnemer en eventueel aan te vullen f aan te passen p maat van de eigen instelling f rganisatie. Het is geenszins de bedeling m de basisprincipes van deze criteria te gaan verwijderen f wijzigen. De bewaarnemer die de basiscriteria hanteert, engageert zich dan k vr een crrect gebruik ervan. Wat is wel en niet mgelijk:

2 - ndere definities f terminlgie eigen aan de instelling f rganisatie kunnen wrden bijgevegd f aangepast. De met dan k cnsequent in de rest van de tekst gebeuren. - Punt 1 kan wrden aangepast mdat hier de verantwrdelijkheid van de bewaarnemer van tepassing is. - Punten 2 tt 4 kunnen niet wrden verwijderd f aangepast mdat het algemene principes zijn, vr elk dept van tepassing en k verwijzen naar de Minimumnrmen. - fhankelijk van de gebruikte verpakkingen kunnen erbij punt 5 zaken wrden gewijzigd f bijgevegd - an de bewaarcategrieën mag niets wrden gewijzigd, enkel de verpakkingseenheden en dzen kunnen per instelling f rganisatie wijzigen. Wel is het z dat een bewaarcategrie niet van tepassing is mdat het dept geen gepaste bewaringsmgelijkheden kan garanderen. De bewaarcategrie mag dan wrden aangepast mits duidelijke verantwrding. Een instelling f rganisatie kan per bewaarcategrie additinele vrwaarden eisen. - Bij punt 6 kan niet wrden gewijzigd f verwijderd mdat het ver algemene principes gaat. Wel kunnen er zaken bijgevegd wrden Opmerkingen en/f suggesties vr verbeteringen kunnen altijd wrden drgegeven aan de Denkgrep rchelgische Cllecties.

3 Basiscriteria vr het verdragen van een archelgisch archief aan een bewaarnemer Versie 3 september 2013 Definities rchelgisch archief: Integraal cmplex van archelgische vndsten, stalen en bijhrend pgravingsarchief. Bewaarnemer: Instelling/rechtspersn/bedrijf die een archelgisch archief tijdelijk f permanent bewaart, eventueel ntsluit, tegankelijk maakt en/f nderzekt. Opgravingsarchief: de pgravingsdcumentatie zals pgesmd in artikel 57 en artikel 70 van het Ministerieel besluit tt bepaling van de minimumnrmen vr de registratie en dcumentatie bij archelgisch nderzek met ingreep in de bdem (hierna: de minimumnrmen), de dagrapprten zals beschreven in artikel 58 van de minimumnrmen, het basisrapprt, zwel in analge vrm als in digitale vrm, zals vermeld in artikels 71 tt 78 in de minimumnrmen, alle andere analge f digitale dcumentatie (bvb verslagen van vergaderingen, administratieve dcumenten, e.a.) die relevant zijn vr een archelgisch archief. 1. lgemeen 1.1. Enkel cmplete archelgische archieven, afkmstig van een (vergund) archelgisch nderzek kmen in aanmerking m vergedragen te wrden aan een bewaarnemer. Elke bewaarnemer kan zelf beslissen m uitznderingen te te laten en kan eventueel k extra eisen stellen bij het verdragen van het archelgisch archief. 2. Opgravingsarchief 2.1. Het vlledige pgravingsarchief wrdt zwel analg als digitaal aangeleverd. Cmplexe digitale bestanden (bvb database, harris matrix ) mgen enkel digitaal wrden aangeleverd mits beschrijving van de metadata. Hierver met wel duidelijk wrden gecmmuniceerd met de bewaarnemer. Indien riginele stukken niet kunnen wrden aangeleverd meten kwaliteitsvlle kpies (in de rsprnkelijke kleuren) deze riginele stukken vervangen Het pgravingsarchief dient in een fysiek gede en stabiele cnditie bewaard te zijn, zdat geen achteruitgang mgelijk is en wrdt gerdend, ingedeeld en vrzien van een inhudspgave. 3. Vndsten 3.1. De vndsten wrden aangeleverd in een stabiele en schimmelvrije testand, vrij van levende cntaminatie Vndsten die afkmstig zijn van vervuilde sites (zware metalen, giftige rganische verbindingen, radiactiviteit,...) vallen nder de

4 veiligheidswetgeving. Indien tegelaten kunnen deze vndsten wrden vergedragen in verleg met de bewaarnemer Er wrdt bij het verpakken van vndsten vr definitieve bewaring steeds gebruik gemaakt van inerte materialen die een stfarme en lichtvrije mgeving bewerkstelligen. De verpakking is steeds ged passend De vndsten zijn gereinigd, gedrgd f blijven vchtig (afhankelijk van de bewaarcategrie, zie infra punt 5), gerdend, uitgesplitst, per vndstnummer, per materiaalsrt en per bewaarcategrie Elke individuele verpakking met vndst(en) wrdt vrzien van een ingevuld vndstenkaartje zals beschreven in artikels 37, 42 en 53 van de minimumnrmen Er wrdt een afznderlijke lijst pgesteld vr de archelgisch cmplete, (vrijwel) gave, gerestaureerde, unieke f wetenschappelijk waardevlle arte- en ecfacten. Deze dienen zrgvuldig en eventueel individueel verpakt te wrden. 4. Stalen 4.1. Stalen wrden verpakt p een dusdanige manier dat hun cnditie nveranderd blijft Bij het verpakken van stalen wrdt steeds gebruik gemaakt van inerte materialen die een stfarme en lichtvrije mgeving bewerkstelligen Elke individuele staalname wrdt vrzien van een vlledig ingevuld staalkaartje zals vermeld in artikel 42 van de minimumnrmen. lle ensembles van staalnames zijn vrzien van een uitgebreid assessment rapprt Stalen die afkmstig zijn van vervuilde sites (zware metalen, giftige rganische verbindingen, radiactiviteit,...) vallen nder de veiligheidswetgeving. Indien tegelaten kunnen deze vndsten wrden vergedragen in verleg met de bewaarnemer lle stalen zijn verwerkt cnfrm artikel 55 van de minimumnrmen vr de registratie en dcumentatie bij archelgisch nderzek met ingreep in de bdem, hun residuen zijn gerdend, uitgesplitst en verpakt per vndstnummer en per materiaalcategrie en bewaarcategrie. De residuen van stalen wrden in een kunststffen recipiënt verpakt en per verpakking vrzien van een cmpleet ingevuld staalkaartje. Natte f relatief vchtige residuen wrden in regel niet aanvaard! Indien natte residuen wegens wetenschappelijke vraagstelling f in het kader van tekmstig nderzek tch meten wrden bewaard, dan kan dit enkel mits duidelijke mtivering en in verleg met de bewaarnemer De aanlevering van nverwerkte staalnames (pllenstalen, hutstalen, stalen vr macrbtanisch nderzek, dateringsstalen ) met p vrhand wrden besprken met de bewaarnemer, die verdere instructies geeft De aanlevering van andere vrmen van staalnames die niet vermeld wrden in de minimumnrmen meten met de bewaarnemer p vrhand wrden besprken.

5 5. Verpakkingsvrwaarden 5.1. De vndsten wrden uitgesplitst, per vndstnummer, per materiaalsrt en vervlgens binnen elke materiaalsrt verpakt per bewaarcategrie vlgens de algemeen aanvaarde nrmen vr elke specifieke materiaalsrt 1 en vlgens de richtlijnen verder vermeld. Bij twijfel neemt de uitverder cntact p met de bewaarnemer 5.2. De bewaarnemer geeft aan welk type verpakkingseenheden (verschillende types dzen) wrdt gebruikt. Een verpakkingseenheid kan één f meerdere individuele verpakkingen bevatten. Over de verpakking van vndsten buiten frmaat (grter dan de dr de bewaarnemer gebruikte standaardverpakking) wrdt verleg gepleegd met de bewaarnemer. Het maximum gewicht per verpakkingseenheid bedraagt niet meer dan 10 kg. Op de verpakkingseenheden staan minstens de vlgende infrmatie: - uniek dsnummer, zals verstrekt dr de bewaarnemer - gemeente/deelgemeente pgraving - Prjectcde/vergunningnummer - Lcatie: naam pgraving/tpniem - Jaar nderzek - rchelgische uitverder - Bewaarcategrie/materiaalsrt - Indien van tepassing: aanduiding breekbaar, aanwezigheid van schadelijke stffen (mét de naam van de stf!), aanduiding unieke arte- f ecfacten zie punt 3.6.) - Indien van tepassing: aanduiding bven/nder van een ds 5.3. Het vndstenmateriaal en de stalen wrden vlgens het bijgevegd schema en daar aan verbnden bewaarcategrieën verpakt: Bewaarcategrie Vndsten/residuen wrden verpakt in geschikte drprikte plastic zakken f drprikte plastic cntainers grf en zwaar materiaal wrdt bij vrkeur gescheiden van fijn en licht materiaal m beschadiging te vrkmen. De plastic zakken wrden niet teveel gevuld en meten een aanvaardbaar gewicht hebben Uitznderlijke f unieke stukken (vlledig bewaarde, bijzndere decratie, fragiele stukken ) wrden individueel passend verpakt en beschermd, steeds vergezeld van een ingevuld vndstenkaartje Plastic zakken f plastic cntainers wrden in dzen geplaatst zals aangeven dr de bewaarnemer Vndsten buiten frmaat wrden verpakt in PE schuim, een vndstenkaartje wrdt zichtbaar p de buitenzijde aangebracht 1 Zie k COOLS,., 2009, Inpakken, een kunst (VIOE handleiding 1), VIOE, Brussel.

6 Bewaarcategrie B Elk fragment f artefact wrdt individueel in een drprikt minigrip zakje f plexi dsje ndersteund met PE schuim verpakt, steeds vergezeld van een ingevuld vndstenkaartje. Minigrip zakje(s) f dsje(s) wrden met drprikt zakje silicagel in een ged luchtdichte afgeslten plastic ds verpakt. Uitznderlijke f unieke stukken (vlledig bewaarde, bijzndere decratie, fragiele stukken ) wrden individueel passend verpakt en beschermd. Indien verschillende fragmenten behren tt een grter geheel f artefact dan wrden de individuele verpakkingen gegrepeerd. Vndsten buiten frmaat kunnen individueel verpakt wrden in afgeslten luchtdichte plastic zakken met een drprikt zakje silicagel en vndstenkaartje. Vr vndsten buiten frmaat wrdt steeds cntact pgenmen met de bewaarnemer Bewaarcategrie C vrwerpen dienen te wrden ndergedmpeld in water indien ndig (vndsten klein frmaat, fragiel ) wrden de vndst(en) verpakt in drprikte minigrip zakjes gevuld met water de vndsten en/f het gevulde minigripzakje nderdmpelen in water in een luchtdichte plastic ds f emmer met ged afsluitbaar deksel zals aangegeven dr de bewaarnemer Vr vndsten buiten frmaat wrdt cntact pgenmen met de bewaarnemer Bewaarcategrie D elke individuele vndst verpakt in een drprikt minigrip zakje ndersteund met PE schuim f een daarvr geschikt plastic cntainer, steeds vergezeld van ingevuld vndstkaartje Uitznderlijke f unieke stukken (vlledig bewaard, bijzndere decratie, fragiel ) wrden individueel passend verpakt en beschermd Indien verschillende fragmenten behren tt een grter geheel f artefact dan wrden de individuele verpakkingen gegrepeerd. minigripzakjes verpakken in dr de bewaarnemer gebruikte verpakkingseenheid Vr vndsten buiten frmaat wrdt cntact pgenmen met de bewaarnemer Bewaarcategrie E vndst in dnkere flie verpakken nadien geheel in nppenflie/pe schuim verpakken, enkel van tepassing p cnstructiehut vndst/staalkaartje duidelijk p de buitenzijde aanbrengen

7 Bewaarcategrie F Stalen verpakken in ged afsluitbare plastic dzen f emmers Er wrdt zwel een staalkaartje in de ds f emmer als p de buitenzijde aangebracht 5.4. Indien vndsten bestaan uit twee materiaalsrten (bvb vensterglas in ld) dan wrdt de bewaarcategrie bepaald dr het meest kwetsbare materiaal. Hiervr wrdt cntact pgenmen met de bewaarnemer Indien bepaalde vndsten f stalen niet p het schema kunnen wrden tegepast wegens uitznderlijk frmaat, unieke materiaalsrt, e.a. dan wrdt tijdig cntact pgenmen met de bewaarnemer Wegens praktische redenen wrdt archelgisch glas zveel mgelijk drg aangeleverd. Indien nat glas met wrden gedrgd en gestabiliseerd, dan kan dit enkel wrden uitgeverd dr f na advies van een cnservatr Uitznderingen p de verpakkingsvrwaarden meten vraf aan de verdracht besprken wrden met de bewaarnemer die het vrstel kan aanvaarden f verwerpen. Dit geldt tevens vr prblemen met bepaalde materiaalsrten f bewaarcategrieën Het verpakkingsmateriaal dat gebruikt werd m de vndsten te verpakken, kan niet wrden teruggevrderd dr de uitverder f eigenaar. 6. Overdrachtdssier 6.1. Het verdrachtdssier bestaat uit - een lijst van alle dzen die wrden vergedragen - een lijst van verpakte vndsten - een lijst van verpakte stalen en residuen - een lijst van eventuele ft s van bjecten en de respectievelijke ft s - een aparte lijst van de gecnserveerde en/f gerestaureerde bjecten, met een lijst van de gebruikte, eventueel aanwezigheid van schadelijke stffen, dsering en een technische fiche van elk van deze prducten - een exemplaar van het cnserverings- f restauratierapprt van alle gecnserveerde en/f gerestaureerde bjecten - het pgravingsarchief zals werd beschreven in punt Dit verdrachtdssier is ingedeeld, gerdend, vrzien van een inhudspgave en wrdt zwel digitaal als analg aangeleverd.

8 Reglement vr de verdracht van een rchelgisch rchief Schema van bewaarcategrieën Vndsten Type Bewaarcategrie Opmerking ardewerk Buwaardewerk/grf ceramisch materiaal Dierlijk materiaal Glas C/D indien nat C, indien drg D Hut C/E indien cnstructiehut E Leder C Leem, mrtel, pleisterwerk e.a, Menselijke resten Metaal B Natuursteen Plantaardig materiaal C Silex Slakmateriaal Textiel C/D indien nat C, indien drg D Stalen Drg residu Hutstalen E Nat residu F Nat staal F Pllenstalen E zie k artikel 55 van de Minimumnrmen