Een toekomst voor de parochiekerken Instrumentarium 3. Richtlijnen bij hoofdbestemming, nevenbestemming en herbestemming

Transcriptie

1 Een tekmst vr de parchiekerken Instrumentarium 3 Richtlijnen bij hfdbestemming, nevenbestemming en herbestemming Instrumentarium 3 en bijbehrende praktische werkfiche Instrumentarium 5 dienen m het inhudelijke denkprces ver het pastrale gebruik van de parchiekerken te helpen sturen. Op die manier kunnen in dialg met de kerkraden keuzes gemaakt wrden ter vrbereiding van het gesprek met de gemeentelijke verheid. Het helpt te kmen tt een cncreet parchiekerkenplan. Hfdstuk 4 De inhud van het denkprces van de visietekst Een tekmst vr de parchiekerken. Visietekst en plan van aanpak herlezen is hierbij nntbeerlijk. Verder verwijzen we k naar Richtlijnen van de Vlaamse Bisschppen vr het gebruik van de parchiekerken. 1. Hfdbestemming (cf. Visietekst ) De parchiekerk is het huis van een plaatselijke gelfsgemeenschap die deel uitmaakt van de kathlieke kerk. De parchiekerk staat ter beschikking van deze plaatselijke gelfsgemeenschap, p de eerste plaats vr gebed, bezinning, liturgie en sacramentele vieringen. De hfdbestemming van de parchiekerk is met andere wrden de eredienst. Tch kan er nderscheid gemaakt wrden tussen de eredienst in de strikte zin van het wrd en eredienst in de ruime zin van het wrd. De plaatselijke gelfsgemeenschap kan de parchiekerk k gebruiken vr andere pastrale activiteiten, bijvrbeeld p het terrein van de catechese f diacnie. In dat geval spreken we ver valrisatie. Onder valrisatie verstaan we initiatieven die, met respect vr het nrmale gebruik van de parchiekerk, de betekenis van het kerkgebuw in al zijn aspecten kunnen versterken en bevrderen. Dat hudt in dat het kerkgebuw k gebruikt wrdt vr andere dimensies van de pastraal dan de strikt liturgische activiteiten Eredienst in de strikte zin van het wrd Alle vrmen van liturgie en eredienst Eucharistie Gebed Uitvaartliturgie Stille aanbidding Lf Gebedsstnde vr speciale intenties Prcessies Sacramentenbediening Stiltebeleving Persnlijk kerkbezek De liturgische ruimte heeft een didactisch-catechetische functie Catechese vr eerste cmmunie en vrmsel Vrmingsavnden rnd gelf Bezinningsavnden Bisdm Hasselt Vrijwilligersplein 14 B-3500 Hasselt T: testel 249 E: pkp@bisdmhasselt.be 1

2 1.2. Eredienst in de ruime zin van het wrd valrisatie Onthaal Ontmetingen Vrbereidingen p sacramenten Huwelijk Dp Parchie- f federatiesecretariaat Vergaderlkaal kerkfabriek/parchie/federatie Begeleiding Meditatie Herbrnning Retraites Cursussen ver gelvige nderwerpen Verkp f verhuur van beken en gdsdienstige vrwerpen Leesheken Bewaarplaats urnen Cntactpunt Sint-Vincentius Richtinggevend bij valrisatie blijft de zrg m behud van het sacrale karakter van het kerkgebuw, en het vrijwaren van de eigenheid van de liturgische ruimte. De grens ligt hier in de aard van de te ntplien activiteit en tevens in de wijze van cmpartimentering van de liturgische en andere ruimte. Bij valrisatie is het belangrijk ns telkens af te vragen f de activiteit bevrderlijk is vr de grei van nze gelfsgemeenschap. We hebben aandacht vr functies en/f activiteiten (k infrmele gemeenschapsvrmende mmenten) die van de kerk meer het gebuw van de hele parchie f federatie kunnen maken Medegebruik dr andere gelfsgemeenschappen in de ecumene Smmige kerkgebuwen lenen zich erte m deze ter beschikking te stellen van andere ecumenische, met de kathlieke kerk verbnden, gelfsgemeenschappen. Het gebuw wrdt dan gedeeltelijk beschikbaar gemaakt vr vieringen van andere kerken f kerkelijke gemeenschappen. Het huisrecht van de rsprnkelijke gelfsgemeenschap wrdt evenwel benadrukt. In het Oecumenisch directrium staan richtlijnen vr de tepassing van de beginselen en nrmen inzake de ecumenische beweging. De vrwaarden vr het ter beschikking stellen aan f het dubbel gebruik van kathlieke kerken dr andere christelijke kerken zijn de vlgende: Niet in de mgelijkheid verkeren m p een waardige wijze de liturgie te vieren Met het vrafgaandelijk akkrd van de bisschp Gede ecumenische relaties hebben m ver de kerk te kunnen beschikken gedurende een min f meer langere peride. Bij twijfel kan men best cntact pnemen met het bisdm. Respect vr het Heilig Sacrament (de Reserve) Een geschreven akkrd (een mdel vind je p Bisdm Hasselt Vrijwilligersplein 14 B-3500 Hasselt T: testel 249 E: pkp@bisdmhasselt.be 2

3 Deze vrm van medegebruik dr andere gelfsgemeenschappen in de ecumene wrdt slechts aangegaan in verleg met de vicaris vr de parchies. Parchiekerken wrden niet ter beschikking gesteld vr niet-christelijke rituelen f vieringen. Omwille van buitengewne mstandigheden kan in afznderlijke gevallen een uitzndering wrden tegestaan; hiervr is de vrafgaande schriftelijke telating van de bisschp vereist Bijzndere aandachtspunten bij hfdbestemming Bij ingrepen in het kerkinterieur (altaar, priesterkr, verlichting en dergelijke) is een vrafgaandelijke schriftelijke gedkeuring van de Cmmissie vr Kerkelijk Patrimnium (CKP), de vregere Dicesane Dienst vr Kerkelijke Kunst (DDKK)) ndzakelijk. De CKP zal het dssier verder pvlgen. Men kan p de dienst berep den vr technische infrmatie, infrmatie ver licht en geluid, vr het advies van een architect f ntwerper, Cntactgegevens van de CKP vind je p de laatste bladzijde. Advies van de CKP vr.a. de liturgische vrwerpen, het kerkmeubilair, de beelden,.is vereist bij medegebruik. Vr beschermde kerkgebuwen met uiteraard k rekening gehuden wrden met de regels vr mnumenten en erfged. Hiervr verwijzen we u graag dr naar 2. Nevenbestemming (cf. Visietekst 4.5) Bij nevenbestemming blijft het kerkgebuw minstens gedeeltelijk gebuw van de eredienst, maar neemt het daarnaast (deels) andere functies p die dus niet nder eredienst vallen. Deze andere functies kunnen zwel ruimtelijk afznderlijk (gedeeld gebruik vlgens de richtlijnen van de bisschppen), alsk in tijdsgebruik afgeznderd (multifunctineel gebruik, zie richtlijnen van de Vlaamse bisschppen) pgevat wrden. Het kunnen zwel initiatieven van de eigen gelfsgemeenschap zijn als vrmen van gebruik dr derden. Hiernder vlgen enkele mgelijkheden Enkele vrbeelden van nevenbestemming Cncerten Cnferenties Lezingen Tentnstellingen Filmvrstellingen Theatervrstellingen Ontvangst- f nthaalruimte Prclamaties Activiteiten en/f functies vr nderwijs (lkale schlen) Bisdm Hasselt Vrijwilligersplein 14 B-3500 Hasselt T: testel 249 E: pkp@bisdmhasselt.be 3

4 Een multifunctineel gebruik kan verwgen wrden. De grens is hier de aard van de activiteiten, maar wrdt best geval per geval bekeken. De vraag die we ns telkens weer dienen te stellen is: past deze activiteit in deze religieuze ruimte? Dat betekent dat ze niet p privébelangen, cmmerciële activiteiten f partijplitieke manifestaties gericht zijn, maar p maatschappelijke delstellingen die niet ingaan tegen het christelijke gelf f tegen de kerk. In de visietekst (4.6) wrdt bij herbestemming ver gedeeltelijke herbestemming en daarbij hrende gedeeltelijke nttrekking aan de eredienst gesprken. Ten pzichte van de terminlgie die de verheid gebruikt, is dit nhelder. Vlgende situatie is eigenlijk bedeld. Het kerkgebuw blijft gedeeltelijk bestemd vr de eredienst. Een gedeelte krijgt zdanige andere vaste functie dat dit niet meer als liturgische ruimte bestemd vr eredienst wrdt beschuwd, hetgeen nevenbestemming wrdt genemd. Indien er sprake is van gedeeld gebruik, wrdt er best met cmpartimentering gewerkt. Hiermee bedelen we dat het kerkgebuw architecturaal zdanig wrdt heringericht dat er een nieuwe en kleinere liturgische ruimte ntstaat, met daarnaast ruimte vr één f meerdere lkalen die, p een permanente basis, een andere bestemming kunnen krijgen. Wanneer de cmpartimentering ged wrdt uitgeverd, is er veel mgelijk. Uiteraard spelen esthetische, technische en praktische aspecten een rl in de haalbaarheid. Er dient k geneg aandacht te gaan naar een duurzaam karakter (gebruiksgemak, eclgisch verantwrd, prijskwaliteitverhuding ) van een eventuele nevenbestemming. Het is aangewezen m een gede gebruiksvereenkmst (praktische en financiële afspraken) af te sluiten mtrent het gebruik naast de functie van eredienst. In deze gebruiksvereenkmst wrden een aantal afspraken vastgelegd: mschrijving van de ruimte die vr medegebruik f een nevenbestemming ter beschikking wrdt gesteld afspraken in verband met gebruik van de ruimte, meubilair, schnmaak, veiligheid, uren van gebruik afspraken m de rust en de stilte tijdens de liturgische diensten te verzekeren regeling vr deelname aan in de ksten van het kerkgebuw regeling van aansprakelijkheid in geval van schade en de verzekering aanduiding van de instantie die bemiddelt f beslist in geval van betwisting Om geldig te zijn, beheft deze vereenkmst de handtekening van de pastr en van de bisschp. Een mdel kan verkregen wrden bij de dienst kerkfabrieken. In principe wrdt er niets gewijzigd aan de inrichting van de centrale liturgische ruimte (plaats van altaar, dpvnt, lezenaar, zetel van de vrganger, ). Een vraag tt uitznderlijke wijziging wrdt met de pastr en met het kerkbestuur besprken en in de gebruiksvereenkmst pgenmen. Bij initiatieven die het meilijk maken m het Heilig Sacrament p een gepaste wijze te begreten, wrdt het Heilig Sacrament tijdelijk naar een kapel f naar de sacristie vergebracht. De kerkrechtelijke en burgerrechtelijke bevegdheden van de pastr ver de parchiekerk blijven gelden, met inachtneming van wat in de gebruiksvereenkmst hierver is bepaald. Bisdm Hasselt Vrijwilligersplein 14 B-3500 Hasselt T: testel 249 E: pkp@bisdmhasselt.be 4

5 2.2. Bijzndere aandachtspunten bij nevenbestemming Bij ingrepen in het kerkinterieur (altaar, priesterkr, verlichting en dergelijke) is een vrafgaandelijke schriftelijke gedkeuring van de Cmmissie vr Kerkelijk Patrimnium (CKP), de vregere Dicesane Dienst vr Kerkelijke Kunst (DDKK) ndzakelijk. De CKP zal het dssier verder pvlgen. Men kan p de dienst berep den vr technische infrmatie, infrmatie ver licht en geluid, vr het advies van een architect f ntwerper, Cntactgegevens van de CKP vind je p de laatste bladzijde. Op de website van het CRKC wrden enkele denkpistes vr nevenbestemming gesuggereerd. Vr beschermde kerkgebuwen met uiteraard k rekening gehuden wrden met de regels vr mnumenten en erfged. 3. Herbestemming (cf. Visietekst 4.6) 3.1. Algehele herbestemming Bij herbestemming wrdt het kerkgebuw in zijn geheel permanent ter beschikking gesteld van anderen en dus nttrkken aan de eredienst. Daarvr dienen de burgerrechtelijke nrmen en kerkrechtelijke prcedure gevlgd te wrden. Van kerkelijke zijde is de schriftelijke gedkeuring van de bisschp vereist. De bisschp kan zijn gedkeuring tt herbestemming maar verlenen wanneer er een duidelijk en aanvaardbaar plan vr de herbestemming van de kerk vrhanden is. De herbestemming van het kerkgebuw met p vldende juridische garanties vr een cnsequente tepassing in de tekmst kunnen steunen. Een herbestemming gebeurt best vereenkmstig de symblische aspecten van het kerkgebuw. Een limitatieve lijst met mgelijke bestemmingen kan in de akte van verkp f verdracht wrden vastgelegd. Een belangrijke factr is het eigenaarschap; wie eigenaar is, de gemeente, anderen f de kerkfabriek, zal zeker een rl spelen in het zeken naar eventuele herbestemmingen. Dit heeft gevlgen naar een mgelijke verkp f in erfpacht geven van het gebuw. Indien de kerkfabriek eigenaar is, wrdt het natuurlijk makkelijker m de tekmstige bestemming te bepalen. Indien een derde (gemeente f andere) eigenaar is, heeft de kerkfabriek de fact geen medezeggenschap in de bepaling van de bestemming van de kerk Andere liturgische functie Naast de mgelijkheden van een vlledig nieuwe, niet-liturgische bestemming vr het gebuw, spreekt men in het Oecumenisch Directrium ver de mgelijkheid dat het gebuw een andere liturgische functie krijgt. De ruimte wrdt dan vlledig ter beschikking gesteld van een andere christelijke gemeenschap. Bisdm Hasselt Vrijwilligersplein 14 B-3500 Hasselt T: testel 249 E: pkp@bisdmhasselt.be 5

6 Het gebruik dr een niet-christelijke gemeenschap (mslim, beddhistisch, sekten, ) wrdt uitgeslten, dit vanwege het feit dat dit gevelig zu kunnen liggen bij christenen Afbraak f slp Het slpen van een kerkgebuw kan ernstig verwgen wrden als alternatief vr hergebruik znder garanties vr verdere inspraak. Opgelet: indien de kerk een beschermd mnument is kan de slpvergunning geweigerd wrden Bijzndere aandachtspunten bij herbestemming De buitenkant van het kerkgebuw wrdt best bewaard mwille van de histrische en landschappelijke waarde. Vr seculiere deleinden en znder garanties vr verdere inspraak van de kathlieke gemeenschap wrden alle stukken en delen met gdsdienstige symbliek z veel mgelijk verwijderd, eventueel hergebruikt f bewaard (tren, kruis p spits, ). Advies van de CKP is vereist bij herbestemming vr.a. de liturgische vrwerpen, het kerkmeubilair, de beelden,. Eveneens kunt u bij hen terecht vr stappenplannen inzake het rerend ged en de archieven van de parchie en de kerkfabriek. Vr beschermde kerkgebuwen met uiteraard k rekening gehuden wrden met de regels vr mnumenten en erfged. Indien het kerkgebuw wrdt nttrkken aan de eredienst, meten er een aantal prcedures gevlgd wrden. Neem in deze situatie cntact p met de dienst kerkfabrieken van het bisdm. Website CRKC: Website Mnumenten en Erfged: Cmmissie vr Kerkelijk Patrimnium: , kunstpatrimnium@bisdmhasselt.be Dienst Kerkfabrieken: , kerkfabrieken@bisdmhasselt.be Bisdm Hasselt Vrijwilligersplein 14 B-3500 Hasselt T: testel 249 E: pkp@bisdmhasselt.be 6