Visieatelier Industriële Symbise 26/6/2012 Antwerpen Verslag Samenvatting Feedback Visieatelier ALGEMENE SAMENVATTING VISIEATELIER Zwel bedrijven als kennisinstituten en verheidsrganen maakten kennis met de Blue Gate Antwerp richtlijnen. De dr Blue Gate Antwerp gefrmuleerde criteria wrden wel als haalbaar ervaren. Uiteraard met de kanttekening dat er p details met wrden gewijzigd in de definities en eisen f dat enige versepeling van de definitie ndig is p het niveau van percentages, f bijvrbeeld wat ec-bedrijvigheid is. Ok geeft men aan dat het simpelweg den van een invulefening en het leveren van de gevraagde dcumenten, niet zal leiden tt het gewenste resultaat. In hfdlijnen raad men aan m bedrijven zelf een plan te laten maken, passend binnen hun eigen bedrijfsplan, met cncreet gefrmuleerde delen vr het bedrijf, waarbinnen de in de richtlijnen benemde criteria een plek krijgen. Het plan zal dan meten gekeurd dr een cmité p ambitieniveau waarbij de criteria en puntentelling van de richtlijn als meetmethde kunnen werken. Het is van belang dat het cmité kennis heeft van benchmarks en de juiste expertise heeft m te zien f het plan k iets ambitieus vrstelt. Het plan met nderdeel zijn van de initiële vestigingsvrwaarden en aantnbaar evlueren, een gradueel verbeteringstraject met een nulmeting en een einddel. Ok de sancties bij het niet pvlgen van het zelf gefrmuleerde en dr Blue Gate Antwerp nv gedgekeurde plan wrden dr de bedrijven zelf vraf vrgesteld en dr het cmité berdeeld p redelijkheid. Blue Gate Antwerp nv stelt vraf een aantal mgelijkheden vr waarbinnen de bedrijven hun eigen cmbinatie f frmule mgen definiëren. Men ziet het meest brd in een stimulerende maatregel zals bijvrbeeld het returneren van een percentage van de cncessie prijs bij het initiëren van een duurzame innvatie. Daarnaast vindt men dat de sanctie nderhandelbaar met zijn. Een alternatieve tepassing vr stimulering die naar vren kwam was het initiëren van een innvatieprijs f een eigen keurmerk waarbij men een steeds hger niveau kan halen als men meer duurzaam innveert.
LUIK 1 : De Blue Gate Antwerp Richtlijnen 1. ECO-BEDRIJVIGHEID Is Ec-bedrijvigheid als telatingscriterium haalbaar? Wij vragen de bedrijven die zich p Blue Gate willen vestigen aan te tnen dat: - Minimaal 50% van uw mzet kmt van een prduct/halffabricaat/buildingblck, activiteit, welke zrgt vr bvengemiddelde c2 reductie, het sluiten van kringlpen, prcesintencificatie, geslten watercyclus, tepassing van meer bi-based materialen f bi-afvalstrmen 1.1. Cnclusie Ec-bedrijvigheid is als telatingscriterium is haalbaar nder vrwaarden dat er niet met een percentage wrdt gewerkt en de mschrijving specifieker wrdt gefrmuleerd. Men ziet meer waarde in de kppeling van de frmulering aan bedrijfsbeleid en vindt dat bedrijven met een zeer hge duurzaamheidstandaard (best practice in de sectr) k met wrden tegelaten. Er is weinig nderscheid tussen de visie van de bedrijven, kennisinstellingen en verheidsinstanties ver dit nderwerp. De deelnemers vinden verigens dat een kerncentrale zich zeker niet p het terrein mag vestigen, maar een bierbruwer en een datacenter wel. Met dien verstande dat deze bedrijven zich in hun sectr p hgwaardig niveau nderscheiden in duurzaamheid. 1.2. Vrkeuren in percentages weergegeven 60 Ec-bedrijvigheid 40 Ja 20 Ja, mits 0 Ja Ja, mits Nee, mdat Nee, tenzij Nee, mdat Nee, tenzij
1.3. Uitleg per nderdeel Samenvatting respns JA van de bedrijven Ja, de frmulering biedt vldende ruimte m binnen het criterium te vallen. Ecbedrijvigheid met nu wrden ingezet mdat het ndig is. Samenvatting respns JA, mits van de bedrijven Mits, het percentage van mzet niet als indicatr wrdt gebruikt. Mits de best f sectr wrdt tegepast, wel aantnbaar bewijzen dat hun prduct f prces beter presteert. Mits maximaal wrdt gekeken naar lgistieke clusterwerking Mits er vldende synergie tussen de bedrijven p het terrein is vrzien Mits de cncrete frmulering iets minder ambitieus wrdt gefrmuleerd Mits het als streefdel wrdt gebruikt, f er slechts een deel van het terrein vr wrdt gereserveerd Mits de industrie de financiële weerslag ecnmisch de baas kan Mits het ttaalplaatje weldrdacht is en de prcedures bij weigering geen prblemen pleveren Mits dit bjectief te meten is Mits ec-bedrijvigheid een bredere mschrijving krijgt naar bedrijfsbeleid te Samenvatting respns NEE, mdat van de bedrijven Nee, mdat er geen bedrijven bestaan binnen deze definitie Nee, mdat dit veel te meilijk definieerbaar is
2. INNOVATIE Zijn de criteria die Blue Gate Antwerp stelt rnd innvatie een haalbare kaart vr mijn bedrijf? Wij vragen bedrijven die zich willen vestigen p Blue Gate Antwerp te rapprteren ver: - Een R&D visie vr de gehele rganisatie - Aansluiten prfiel van de werknemers actief in R&D prjecten bij de visie - Een ntwikkelplan ter stimulering van pen innvatie activiteiten heeft - Lidmaatschappen van, f activiteiten in peer-netwerken ( 1 f meer) - Aanwezigheid van een internatinaal netwerk (van 5 tt 20 cntacten) - Innvatie samenwerking met externe bedrijven/instellingen (van 1 tt 7 rganisaties) - Omzet verkregen uit nieuwe prducten (van 2% tt 20% per jaar) 2.1. Cnclusie Innvatiecriteria zijn haalbaar nder vrwaarde dat het nderdeel mzet verkregen uit nieuwe prducten p een andere manier wrdt gemeten. Men vindt de criteria haalbaar, maar ziet dat het niet per se tt innvatie kmt met deze vrwaarden mdat dit verankerd zit in minder meetbare elementen als bedrijfscultuur en pen attitude. Ok vverwacht men steun in dit traject van Blue Gate Antwerp vr met name de kleinere bedrijven die zich p het terrein willen vestigen. De bedrijven geven wel aan de pdracht als cmplexer te ervaren dan de deelnemers van kennisinstellingen en verheid. 2.2. Vrkeuren in percentages weergegeven Innvatie 60 40 Ja 20 Ja, mits 0 Ja Ja, mits Nee, mdat Nee, tenzij Nee, mdat Nee, tenzij
2.3. Uitleg per nderdeel Samenvatting respns JA van de bedrijven Ja, maar e ROI p innvatie is meilijk meetbaar Ja, penheid is een vast gegeven bij behefte tt grei Ja, mdat investering in innvatie rendeert Ja, de criteria garanderen dat we er zekerwerk van maken Samenvatting respns JA, mits van de bedrijven Ja, mits, er ndersteuning vr kleinere bedrijven wrdt vrzien Ja, mits er k sciale innvatie wrdt tegevegd Samenvatting respns NEE, mdat van de bedrijven Nee, mdat de mzet gemeten uit nieuwe prducten niet haalbaar/aantnbaar is, maar wel als het anders gemeten wrdt (HBR) Nee, mdat alleen het instellen van een percentage van mzet wrdt gevraagd, dit is nvldende Nee, mdat innvatie alleen gestimuleerd wrdt wanneer bedrijven de ri van hun inspanningen zien. Nee, mdat innvatie vrt kmt uit bedrijfscultuur en pen attitude Nee, mdat de criteria weinig resultaat gericht zijn, maar wel haalbaar
3. SLUITEN KRINGLOPEN Zijn de criteria die Blue Gate Antwerp stelt rnd het sluiten van de kringlpen een haalbare kaart vr mijn bedrijf? De criteria: Wij vragen bedrijven die zich willen vestigen p Blue Gate Antwerp te rapprteren ver: - Een ketenplan - Prducentenverantwrdelijkheid (bewijs dat u hier actief mee bezig bent, d.m.v. herstelarbeid, terugname f afbreekbare prductnderdelen) - Business Mdel Innvatie (u nderzekt actief rerganisatie-mgelijkheden m de ketens te sluiten) 3.1. Cnclusie De criteria vr het sluiten van de kringlpen zijn haalbaar, mits er wrdt gestart met een inspanning: het realiseren van een ketenplan en pas later in stappen tt resultaat heft te wrden gekmen. Van Blue Gate Antwerp wrdt verwacht dat zij ndersteuning biedt bij het frmuleren van het plan, het delen van kennis en het faciliteren van samenwerking m tt een gezamenlijk innvatieplan te kmen die de diverse ketenplannen naar realisatiekan brengen. Ok met in het traject de cnfidentialiteit van de bedrijven gegarandeerd blijven. De bedrijven zijn meer dan de niet-bedrijven bereid m dit traject te nderzeken, maar een grt percentage van de deelnemers ervaart dit als een 3.2. Vrkeuren in percentages weergegeven 60 Sluiten kringlpen 40 Ja 20 Ja, mits 0 Ja Ja, mits Nee, mdat Nee, tenzij Nee, mdat Nee, tenzij
3.3. Uitleg per nderdeel Samenvatting respns JA van de bedrijven Ja, het is lgisch dat elk bedrijf dat rnd duurzaamheid werkt een ketenplan heeft Ja, het kan een kwaliteitsverbetering pleveren en het is een inspanningsverplichting, geen resultaatsverplichting Ja, hierdr kan de site zeer actief faciliterend ptreden Bedrijven die p de site willen kmen zullen hier tch al mee bezig zijn Ja het leidt tt actieve samenwerking met leveranciers en klanten Ja, mdat het ruimte laat vr bedrijfsindividuele invulling Samenvatting respns JA, mits van de bedrijven Ja, mits, de criteria SMART wrden gefrmuleerd, het maken van een ketenplan leidt ng niet tt het sluiten van de kringlpen Ja, mits we creatief m mgen gaan met de beschrijvingen Ja, mits een dynamische invulling van het begrip kringlpen sluiten wrdt tegepast Ja, mits ndersteuning wrdt gebden in de kennisvergaring en samenwerking met andere bedrijven p Blue Gate Antwerp Ja, mits ndersteuning wrdt gebden in het pzetten van het plan Ja, mits een bundeling van lgistieke strmen en terugname-systemen wrden pgezet Ja, mits het aansluit bij de bedrijfsactiviteiten Het ketenplan niet per bedrijf wrdt vereist maar gezamenlijk wrdt gewerkt aan keteninnvatie Ja, mits men i Ja, mits cnfidentialiteit vr bedrijven gegarandeerd is. Samenvatting respns NEE, mdat van de bedrijven Nee, mdat het niet per se relevant is vr ec-industrie f innvatie Nee, mdat de randvrwaarden snel kunnen wijzigen Nee, mdat nze klanten hier geen bdschap aan hebben Nee, het prces is te dynamisch, wat als partijen in de schakel verdwijnen f de Eurpese regelgeving verandert? Nee, mdat het vr ns bedrijf niet van tepassing is (diensten) en wij er niet mee bezig zijn. Samenvatting respns NEE, tenzij van de bedrijven Nee, tenzij Blue Gate Antwerp de tegevegde waarde ervan demnstreert
LUIK 2 : Plan C Visieatelier In dit nderdeel werd de gegrafische fcus weer wat breder gemaakt dan het ambitieuze prject Blue Gate Antwerp. Tegelijk werd k tegelaten m qua thema wat meer te fcussen p duurzaam materialenbeheer, in het kader van Industriële Symbise. Dit 2e luik werd ingezet met een algemene intrductie ver de ndzaak tt hergebruik van eindige en kstbare materialen dr ecnmie en maatschappij. Onze Eurpese pen ecnmie is vr haar imprt en exprt afhankelijk en dus zeer kwetsbaar vr tekmstige schaarste, prijsschkken f andere gebeurtenissen die de glbale materialenstrm kunnen beïnvleden. Uit nderzek bleek al herhaaldelijk dat aan huidige grei van cnsumptie en prductie, gekppeld aan glbale demgrafische trends vele grndstffen in de kmende decennia uitgeput f zeer schaars zullen zijn. Grndstffen en vrraden die p dit genblik al meer wrden aangesprken dan het ecsysteem jaarlijks kan regenereren. Het is duidelijk dat dit lineaire mdel van materialenverbruik met wrden mgebgen tt een materialen gebruik. Industriële symbise is een principe waarin materialen en energie tussen actren p hgwaardige wijze wrden hergebruikt. De utput van de ene is de input vr de andere en vice versa. He dit cncreet in de praktijk kan wrden gebracht werd aan de hand van 2 sprekers gepresenteerd : Kim Denturck CREAX gaf een presentatie ver hun methde m bestaande, innvatieve prcessen en materialen crss-sectr te gaan identificeren en inzetten. Aan de hand van cncrete cases bleek dat het snijden van een rubberband vr wagens en het een bl smeuïge kaas veel meer met elkaar gemeen hebben dan men zu kunnen vermeden. Meg Scheppers OVAM gaf een verzicht van het instrumenten landschap in Vlaanderen vr een duurzamer beheer van materialen. Bedrijven, klein f grt, kunnen berep den p tal van instrumenten f prcessen m vanuit strategie, design f afval kstencalculatie het beheer van materialen te ptimaliseren. Ok werd een nieuw prject Symbise vrgesteld. Een prject getrkken dr Essenscia in samenwerking met.a. de OVAM en Plan C. Symbise wil een platfrm pzetten in Vlaanderen m vraag en aanbd van reststrmen binnen de industrie aan elkaar te kppelen en z synergieën te realiseren. Na deze sprekers lag de bal terug in het kamp van de deelnemers m cncrete invulling te geven aan a. belnen f bestraffen p bedrijventerreinen, de rl van Park Management rganisaties en k he een reststrmen platfrm cncreet kan wrden pgestart.
Parallelle sessie 1 : Belnen f Bestraffen zie samenvatting in de intrductie van Blue Gate Antwerp Richtlijnen. Parallelle sessie 2: Parkmanagement, rl en taken : Vraagstelling 1/2: Wat kan er gebeuren p een bedrijventerrein rnd Industriële Symbise, met een fcus p materialen en energie? De deelnemers werden gevraagd ze te clusteren, dr gelijkaardige acties samen te hangen. Grep 1 & 2 METEN IS WETEN Grndstffen behefte in kaart brengen Grndstffen cllectief aankpen Inventarisatie vraag & aanbd Linken met Universiteit (Studiewerk) Parkmanager met prestatie (a energieverbruik, restwarmte..) vr het ganse terrein meten, pvlgen, rapprteren + k evalueren Kstprijs / vr & nadelen aangeven INFRASTRUCTUUR ACTIES Ruimte vrzien : Stckage / verplaatsen van strmen lgistiek gezamenlijk benutten carplen Afvalwater cllectief zuiveren Prceswater uitruilen Energie cllectief pwekken / aankpen Efficiënt Energieverbruik Restwarmte uitruilen Reststffen uitruilen - materialenstrmen uitwisselen SYNERGIE Opprtuniteiten zeken energie / afval./ materiaal / mbiliteit in kaart brengen m samen te gebruiken / uit te wisselen. Bedrijven in cntact brengen wrkshp materialen + energie (vraag en aanbd) + stad (restwarmte, water ) Parkmanagement dient p (minstens) kwartaalbasis centrale netwerking te rganiseren, met afvaardiging van 1 persn / bedrijf. gemeenschappelijke prjecten pzetten (bv grepsaankp) kennis delen bv qua wetgeving, innvaties, Opvlging interviews => kijken wat er ndig is, vraag en aanbd in kaart brengen. Externe (buiten het terrein) linken zeken Ondersteunende diensten en ruimte : cafetaria, restaurant, kinderpvang, bureauruimte, nthaal, machines,(werk)plaats
Vraagstelling 2/2: Neem de clusters ver in de template, en bespreek de cncrete rl die is weggelegd vr het parkmanagement (en eventueel vr andere actren). ntulist : Ive Vandereydt Nteer hier de clusters, één per rij Rl vr het parkmanagement Beschrijf de rl van het parkmanagement z cncreet mgelijk 1) Wrkshp rganiseren fysiek samenbrengen van mensen / bedrijven Rl vr andere actren Welke taken zijn weggelegd vr de bedrijven zelf, vr ntwikkelaars, vr verheden, 2) database strmen in kaart brengen : Materiaalenergie- afvalstrmen + algemene perfrmantie BGA ver energie, afval, grndstffen, transprt, 3) Strmen uitwisselen 4)- Diensten delen (cafetaria, restaurant, kinderpvang, nthaal, warmtenetwerk, carplen -Kennis delen - werkplek delen Stimuleren cördineren in kaart brengen (V&A) pvlgen extern cmmuniceren - Beheer zdra peratineel - wetgeving, innvaties, subsidies Actief deelnemen aan gegevensuitwisseling Gegevens aanleveren -Vraf keuzes maken / afbakenen wat ze (verheid+bedrijven) willen
Parallelle sessie 3 : Reststrmen-platfrm vraagstelling 1/2 : He kunnen bedrijven een sense f urgency bijgebracht wrden vr het gebruiken van een reststrmen-platfrm?? De deelnemers werden gevraagd ze te clusteren, dr gelijkaardige acties samen te hangen + aan te geven wie deze zuden kunnen / meten uitveren. Grep 1 & 2 Bdschap : zrg vr nze eindige planeet Visualiseren (bv via bar-chart/grafiek): heveel % is al recyclage Infrmeren ver grndstffenschaarste : het raakt k u visualiseren : heveel % is ng ver heveel is al p (dr kennisinstelling (VITO-OVAM) welke (kleine) inspanningen mgelijk Situaties/scenari s in de tekmst ndzaak via verzichtelijk cijferwerk aantnen Strategische grndstf vrziening - stijgende grndstfprijzen -> secundaire grndstf als input nemen vanuit ecnmisch/eclgischs standpunt verminderen CO2 ftprint imag bevrderen Cmmuniceren & inspireren Een SPOC : Single Pint Of Cntact cmmunicatie & feet n the street Prmtiedienst vr ludieke campagnes & infverstrekking Prjecties prijs evluties grndstffen BREED verspreiden (Vka uniz Federaties) succes stries verspreiden bv interfaceflor Dess Mdulyss (zelfde businessmdel) successtries van Mamb-tl Vrbeelden van en dr andere ndernemers, wat zijn de mgelijkheden - directe cmmunicatie rnd nieuwe ideeën en cmbinaties / mgelijkheden Ambassadeurs (per sectr) sptten gd practices van deur tt deur (cf stfzuiger verkper) tupperware avnd! geen zender ntvanger cmmunicatie Sciale media m de nd te versterken netwerkevent met internatinaal karakter k duurzame vrbeelden uit het buitenland. Gebruik bestaande platfrmen bv platfrm rnd chemie - gede praktijkvrbeelden uit zelfde sectr Faciliteren en stimuleren (tls) draaibek vr KMO s : he gebruik maken van een reststrmen-platfrm. Handling van restrmen vergemakkelijken - faciliteren & ndersteunen Nabijheid van afvalplatfrm (fysisch) en vlt bereikbaar gebruiksgemak van sftwaretl maximale inzet van multimdaliteit gezamenlijke phaaldienst eenvud van inventarisatie Industriële symbise certificaat / label -> p basis van internatinale nrm screkaart : waar sta ik als bedrijf, waar zitten de gaten? pleiding
ksten baten tastbaar / zichtbaar maken Laten zien (vrbeelden) dat het geld plevert: grndstffen zijn duur./ je afval kan geld pleveren / je kunt gedkper inkpen - aantnen / vrcijferen wat het resultaat kan zijn. besparingen zichtbaar maken die krte ketens kunnen pleveren - haalbare en begrijpbare cases Externaliteiten zichtbaar maken en ksten expliciteren (cf MAMBO -> begeleiding van bedrijven, partner met FOST PLUS etc) - financieel vrdeel inzichtelijk maken! vr de centen! ksten reductie duiden van kstenbesparing per srt reststrm Actren : Fiscale stimuli : Eurpees + lkaal (btw). structureel via fiscaliteit (belnen = krting / straffen = belasten & retributies. Prijs mdel : vervuiler betaalt Fiscale stimuli : extra belasting p INVOER van grndstf + stimulus vr aankp in lkale ketens. federaties WG rganisaties lgistieke partners milieurganisaties administraties neutrale matchmaker (plen vlume)
vraagstelling 2/2 : Stel dat iedereen vertuigd is van het nut en de dringendheid van een reststrmen-platfrm. Vul in de template in wat de drempels en stimuli zijn vr bedrijven m tt cncrete actie ver te gaan. Vr KMO s Vr grte(re) bedrijven Vr anderen Kennisinstellingen Overheid STOP! Wat zijn de drempels m een reststrmen-platfrm effectief te gaan gebruiken? 1) vertruwelijkheid 2) kwaliteit, is die wel gegarandeerd? 3) gebrek aan tijd / capaciteit / geld 4) beschikbare gegevens niet in de juiste frmat (kwaliteit) 5) ksten vr praktische implementatie (vlume / prductie aanpassen ) 6) geen quick win, met maar afwachten f je er iets aan hebt 7) is de tever wel cnstant? Wel vertuigd m tijd & geld te investeren 1) - 7) idem als KMO s 8) meerdere mensen meten hetzelfde willen Den ze dit al met?... actren?.. Geen geld vr stimuli GO! Wat kunnen stimuli zijn m een reststrmen-platfrm effectief te gaan gebruiken? (Prbeer hier k antwrden te vinden p de drempels in de klm hiernaast) 1) bestaande gegevens kunnen gebruikt wrden 2) gratis maken 3) quick wins 4) imag (beetje) prmtie 5) wie det er al mee? -> best Practices 6) fysieke nabijheid 7) fiscale maatregelen 8) cnsulent / draaibek, begeleiding 9) afnemers / leveranciers den het k ketenbenadering netwerkmmenten & input vanuit kenniscentra f andere actren (afvalverwerkende bedrijven) inzicht in (werkelijke) ksten financieel? 1) - 8) idem als KMO s 9) Risc s afdekken zekerheid Strategische keuzes die grte spelers maken Ter beschikking van innvatieve niches Om er nderzek naar te den / gegevens uit te halen Afdekken risic s, niet meer afhankelijk van grndstffen Regelmatige terugkppeling (bv reminders etc)
Mgelijkheden vr het vervlg van deze sessie 1. De input van deze sessie wrdt meegenmen bij de verdere uitwerking van het Blue Gate Antwerp prject. Plan C draagt in de tekmst k hier graag haar steentje aan bij. 2. Plan C identificeerde enkele cncrete uitdagingen vr zwel : a. het stimuleren van synergie en kennistransfer tussen Parkmanagement actren, zwel in Vlaanderen als Internatinaal. b. het Reststrmen platfrm, al dan niet ikv Symbise prject, heeft tal van uitdagingen vr de beg p het vlak van sensibilisatie, betrkkenheid en actieve deelname van alle geledingen van de maatschappij. Indien u f uw rganisatie hier graag aan meewerkt, aarzel niet m de respectievelijke cntactpersnen hiervan p de hgte te stellen : Blue Gate Antwerp : gabrielle.vanzeren@stad.antwerpen.be Plan C : inf@plan-c.eu We kijken er alvast naar uit m u te mgen verwelkmen p een vlgende sessie! Vriendelijke greten