Pesten op het werk: Wat, Waarom en Hoe Voorkomen?

Transcriptie

1 Pesten p het werk: Wat, Waarm en He Vrkmen? Dra. Whitney Van den Brande Prf. Dr. Elfi Baillien Prf. Dr. Lde Gdderis Prf. Dr. Hans De Witte Dr. Tinne Vander Elst

2

3 Inhud 1. Wat is pesten p het werk? 2. He veel kmt het vr? 3. Gevlgen 4. Orzaken & Verklaringen 5. Handvaten m pesten te vermijden 6. Discussie 7. Meer infrmatie?

4 1. Wat is pesten p het werk?

5 1. Wat is pesten p het werk? Is dit pesten p het werk? Peter heeft geen gede reputatie in het team. Hij heeft zijn jb gekregen via zijn vrige baas waarmee hij bevriend was en waarvr hij thuis klusjes ging pknappen. Hij werkt vlgens de anderen niet naar behren. Nadat hij een nieuwe baas kreeg, begnnen de pesterijen: sleutels werden weggenmen, hij was niet meer welkm aan tafel, kreeg geen uitndiging vr activiteiten buiten het werk, zijn fietsbanden werden stuk gestken.

6 1. Wat is pesten p het werk? Is dit pesten p het werk? Elke wrdt vier jaar lang gepest dr een cllega. Deze cntrleert haar in haar den en laten, pent mails, zet de radi luid en lacht haar uit. Eén jaar geleden sprak ze haar baas aan en die zei van ng even vl te huden. Na de sensibilisering in het bedrijf rnd pesten stpt het gedrag p het werk, maar nu wrdt ze gevlgd naar het statin en krijgt ze thuis bedreigingen.

7 1. Wat is pesten p het werk? Is dit pesten p het werk? Vruw met hge anciënniteit versus jngedame die pas aangewrven is Twistpunt: gewnten (ervaring) versus nieuwere ideeën (studies) Escalatie: wie denkt ze wel dat ze is versus mijn suggesties wrden niet eens verwgen Vruw met anciënniteit vindt steun bij andere cllega s: deze nieuwe cllega is geen gede werkster. Ze begint infrmatie achter te huden vr de nieuwe cllega en belemmert een gede uitvering van haar taken Jngedame dient pestklacht in Wat is dan het verschil tussen een cnflict en pesten?

8 1. Wat is pesten p het werk? PESTEN vs. CONFLICT Slachtffer bevindt zich in een machtelze psitie Gelijke machtsverhuding Lange tijdspanne (escalatie) Kan k ver krtere tijdsspanne Negatieve cnntatie Niet altijd negatief (cnstructieve cnflicten) Intentie m slachtffer te kwetsen Geen intentie m een cllega te kwetsen

9 1. Wat is pesten p het werk? Is dit pesten p het werk? Geert is een nieuwe medewerker bij rganisatie X. Zijn nieuwe cllega s hebben de gede gewnte m een aantal grapjes uit te halen met nieuwe medewerkers. Geert vind deze grapjes helemaal niet grappig en gaat p zek naar een andere jb. Maar wanneer spreekt men dan van grapjes/plagen?

10 1. Wat is pesten p het werk? PESTEN vs. PLAGEN Systematisch Niet systematisch Hetzelfde slachtffer wrdt geviseerd Wisselend slachtffer Ongelijke machtsverhuding Gelijke machtsverhuding Indien de gepeste vr zichzelf pkmt, wrdt hij/zij ng harder aangepakt f vernederd Opkmen vr zichzelf wrdt getlereerd Zware gevlgen Geen tt weinig nadelige gevlgen

11 1. Wat is pesten p het werk? Verschillende definities pesten p het werk: Vlgens de wetgeving : Een nrechtmatig geheel van meerdere gelijkaardige f uiteenlpende gedragingen, buiten f binnen de nderneming f instelling, die plaats hebben gedurende een bepaalde tijd, die tt del f gevlg hebben dat de persnlijkheid, waardigheid f fysieke f psychische integriteit van een werknemer f een andere persn waarp de wetgeving van tepassing is bij de uitvering van zijn werk wrdt aangetast, dat zijn betrekking in gevaar wrdt gebracht f dat een bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende f kwetsende mgeving wrdt gecreëerd en die zich inznderheid uiten in wrden, bedreigingen, handelingen, gebaren f eenzijdige geschriften. Deze gedragingen kunnen inznderheid verband huden met leeftijd, burgerlijke staat, gebrte, vermgen,

12 1. Wat is pesten p het werk? Verschillende definities pesten p het werk: Wetenschap:

13 1. Wat is pesten p het werk? Gemeenschappelijke elementen: Een sciale interactie: Aanhudend (min. 6 maanden) Herhaaldelijk (min. weekelijks) Negatief sciaal gedrag Subjectief fenmeen Escalatie Fcus p slachtffer: Heeft het gevel zich meilijk te kunnen verdedigen Ondervindt welzijnsgevlgen

14 1. Wat is pesten p het werk? Verschillende vrmen van pesten p het werk (Ntelaers & De Witte, 2003): 1. Persn-gerelateerde pesterijen: Rddelen Opmerkingen maken ver iemand zijn privéleven Beledigingen 2. Werk-gerelateerde pesterijen: Infrmatie achterhuden Werk niet naar waarde inschatten Men geeft u werk nder uw niveau è Persn-gerelateerde pesterijen > werk-gerelateerde pesterijen

15 2. He veel kmt het vr?

16 2. He veel kmt het vr? Tussen de 3 en de 15 tt 17%

17 2. He veel kmt het vr? Dat hangt ervan af : Twee verschillende methden m te meten: Subjectieve meting via definitie van pesten p het werk Objectieve meting via bevragen van gedragingen - Vb. LIPT, NAQ, Verschillende methden m te bepalen vanaf welk mment een werknemer slachtffer is: Respndent bepaalt dit zelf Onderzeker bepaalt dit Tijdsbepaling: Meestal 6 maanden

18 2. He veel kmt het vr?

19 2. He veel kmt het vr?

20 2. He vaak kmt het vr? Genuanceerd beeld is ndzakelijk (Ntelaers, De Witte, Paré, 2005) : Helemaal niet gepest: 35% Niet gepesten: 28% Nch gepest/nch niet gepest: 17% Latente pesten: 9% Werk gerelateerd pesten: 8% Slachtffers: 3%

21 3. Gevlgen

22 3. Gevlgen Slachtffer: Algemene gezndheidsklachten: Rugpijn, maagntstekingen Stressreacties: Jbtevredenheid, nd aan herstel, piekeren, slapelsheid Emtinele reacties: Schrik, angst, hulpelsheid, depressie, schk Psychiatrische gevlgen: Pst Traumatische Stress Syndrm

23 3. Gevlgen Getuigen: Dezelfde gevlgen als het slachtffer! Organisatie: Verlp Prductiviteit Directe ksten: Inschakelen bemiddelaars, werkuren vr het plssen van de casus Indirecte ksten: Reputatie van de rganisatie

24 4. Orzaken & Verklaringen

25 4. Orzaken & Verklaringen Jij wil binnen juw rganisa0e meewerken aan de preven0e van pesten Waarp zu jij fcussen?

26 4. Orzaken & Verklaringen 1. Werk-gerelateerde rzaken: Werkmgevingshypthese (Leymann, 1996) Werkstressren: Jb Team Organisatie 2. Persn-gerelateerde rzaken: Individuele kwetsbaarheid: verlegen karakter, vergeveligheid, sciale vaardigheden, cpingstrategieën è Beiden zijn belangrijk in de preventie van pesterijen p het werk!

27 4. Orzaken & Verklaringen 3. Verklaringen: Three Way Mdel (Baillien, Neyens, De Witte & De Cuyper, 2009): 3 paden die de leiden tt pesten: 1. Stress-pad: Inefficient mgaan met stress Pesten 2. Cnflicten-pad: Inefficient mgaan met cnflicten Pesten 3. Kenmerken van de rganisatie/team: Specifieke kenmerking in de rganisatie/team Pesten

28

29 4. Orzaken & Verklaringen Frustraties (werkstressren) Actief Inefficiënte cping Passief Frustraties uiten Schenden van de nrmen Daders Pesten p het werk Slachtffers

30 4. Orzaken & Verklaringen Cpingstrategieën = cgnitieve en gedragsmatige inspanningen m stressren te reduceren (Lazarus & Flkman, 1984) Inefficiënte cpingstrategieën: Passief: Emtie-gerichte cpingstrategieën Actief: Frustratie-agressie hypthese Efficiënte cpingstrategieën: Prbleem-gerichte cpingstrategieën Slachtfferschap

31 4. Orzaak & Verklaringen Dctraatsnderzek: Emtie-gerichte cpingstrategieën versterken de relatie tussen werkstressren en pesten p het werk Maar wat kan je daaraan den? Self-efficacy: het gelf in het eigen kunnen Sciale steun van cllega s emtie-gerichte cpingstrategieën

32 4. Orzaken & Verklaringen Cnflict Geëscaleerd cnflict Cnflict management Meer macht Minder macht Daders Pesten p het werk Slachtffers

33 4. Orzaken & Verklaringen Cnflictmanagement (Baillien, 2011; Baillien, De Witte, 2009): Efficiënt: prbleemplssende cnflictstijl Inefficiënt: frcerende cnflictstijl Daderschap

34 4. Orzaken & Verklaringen Kenmerken team/ rganisatie Stimuleert Pesten p het werk

35 4. Orzaken & Verklaringen WERKOMGEVING Frustraties (werkstressren) cnflict Kenmerken team/ rganisatie PERSOON Inefficiënte cping Geëscaleerd cnflict Cnflict management Stimuleert Actief Passief Frustraties uiten Schenden van de nrmen Pesten p het werk

36 5. Handvaten m pesten te vermijden

37 5. Handvaten m pesten te vermijden Primaire Preventie: - Het ntstaan van pesten p het werk vrkmen Secundaire Preventie: - De situatie z snel en ged mgelijk plssen en escalatie vermijden - De negatieve gevlgen van pesten p het werk vrkmen Tertiaire Preventie: - De negative gevlgen van pesten reduceren

38 5. Handvaten m pesten te vermijden Primaire Preventie: Fcus p de werkmgeving: Risic-analyses m de werkmgeving in kaart te brengen blijven van cruciaal belang: - Werkdruk, jbnzekerheid, rlcnflict en rlambiguïteit zijn de belangrijkste vrspellers van pesten p het werk ged in het g huden!! Fcus p het individu: Trainen van prbleem-gerichte cpingstrategieën Trainen van self-efficacy en sciale steun aanmedigen Trainen van prbleemplssende cnflictmanagementstijlen EN EN OF OF

39 5. Handvaten m pesten te vermijden Secundaire en tertiaire preventie: Sensibiliseren en tabe drbreken: Actieve bekendmaking van de vertruwenspersn/ preventieadviseur Drempel z laag mgelijk maken Belangrijke rl van de werkgever: Duidelijk stellen dat pesten p het werk niet getlereerd wrden in juw rganisatie Geef zelf het gede vrbeeld en steek je hfd niet in het zand! Belangrijke rl van de getuigen: Steun het slachtffer Geef aan dat pesten p het werk niet kan! Geef zelf het gede vrbeeld

40 6. Discussie

41 Het is je eigen schuld, als je gepest wrdt!

42 Sms is het beter vr de rganisatie m het slachtffer uit de rganisatie te verwijderen

43 Gh, in die afdeling zijn er al wel veel pestgevallen bekend. Ik zu ze niet eens meer kunnen tellen. Ik heb z de indruk k dat het gepest vanzelf wegebt drdat ze iemand interessanter vinden. Het gepest begint k altijd met het uitzeken van privé-dingen van een bepaalde persn, waardr men een beetje een karikatuur kan maken van hem f haar. Vervlgens begint men ver die dingen te grappen, maar dat wrdt steeds erger. Tt het zelfs echt ngehrd wrdt En dat zit daar gewn in die dienst. Die mensen vinden dat precies tf. Dingen vrijgeven van je privé-leven is daar gewn een must, grappen ermee een gewnte. En je met er maar tegen kunnen.

44 Mgelijke valkuilen 1. Slachtffer/dader percipiëren als de rtte appel 2. Als getuige: Meegaan in het pestprces: het is zijn eigen schuld! Niet reageren: Uit angst iemand anders zal het wel melden 3. Als leidinggevende: Meegaan in het pestprces Optimistisch denken: Ernst niet willen inzien: Gh, het is allemaal niet z erg Eigen rl minimaliseren

45 7. Meer infrmatie?

46 7. Meer infrmatie? Interessante publicaties: Baillien, E., Neyens, I., De Witte, H., & De Cuyper, N. (2009). A qualitative study n the develpment f wrkplace bullying: Twards a three way mdel. Jurnal f Cmmunity and Applied Scial Psychlgy, 19(1), DOI: /casp.977 Samnani, A. S., & Singh, P. (2012). 20 years f wrkplace bullying research: A review f the antecedents and cnsequences f bullying in the wrkplace. Aggressin and Vilent Behavir, 17, Baillien, E., & De Witte, H. (2009). The relatinship between the ccurrence f cnflicts in the wrk unit, the cnflict management styles in the wrk unit and wrkplace bullying. Psychlgica Belgica, 49, Samnani, A.K., & Singh, P. (2015). Wrkplace bullying; Cnsidering the Interactin Between Individual and Wrk Envirnment. Jurnal f Business ethics, DOI /s x

47 7. Meer infrmatie? Recente trends binnen nderzek: Fcus p primaire preventie Nd aan interventiestudies Ontwikkelen van tls m pesten te vermijden Zwel mgeving als individu zijn belangrijk Cyberpesten Zin in nderzek? Cntacteer mij: whitney.vandenbrande@kuleuven.be whitney.vandenbrande@idewe.be

48 Cntact: