De Taallijn Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2

Transcriptie

1 De Taallijn Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Hier wnen wij! Activiteitencyclus vr grep 1 en 2 Expertisecentrum Nederlands

2 Inhudspgave Inleiding 3 Vrbeeld van een planningsrster 4 Vrbereiding 8 Fase 1 Intrductie 12 Fase 2 Interactief vrlezen 16 Fase 3 Werken met verhalen 21 Fase 4 Werken met leervragen 25 Fase 5 Presentatie/evaluatie 28 Eindevaluatie 31 De Taallijn. Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Activiteitencyclus Hier wnen wij! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 2

3 Inleiding Hier wnen wij! De activiteitencyclus Hier wnen wij! staat helemaal in het teken van wnen en de verschillende huizen waarin je dat kan den. De cyclus is gericht p de directe wnmgeving van de kleuters. Welke srten huizen zijn er allemaal en waar wnen de andere kinderen uit de grep? En waar wnen de dieren? He ziet de activiteitencyclus eruit? De kinderen wrden direct betrkken bij het thema dr een spannende wandeling in de buurt. Wat is er allemaal te zien in de buurt en wat een verschillende huizen! De kinderen lezen zelf de weg p de kaart. Ok in het centrale prentenbek Klein-Mannetje heeft geen huis van Max Velthuijs draait het m huizen en wnen. Het huisje van Klein-Mannetje gaat stuk dr de regen. En hij met p zek naar een nieuw huisje m in te wnen. Hij prbeert allemaal huisjes uit, zu het gede huisje erbij zitten? Dr het bek vaker vr te lezen, krijgen wrdenschat, zinscnstructies en verhaalbegrip de kans zich langzaamaan te ntwikkelen. Het thema wrdt verder verdiept met andere beken, zdat kinderen de wrden k in andere cntexten tegenkmen. Tijdens de uitvering van het thema den de kinderen allerlei leerzame (taal-)activiteiten die te maken hebben met het thema. Dr het werken met leervragen die de leerlingen zelf bedenken wrden kinderen gestimuleerd m zelf p zek te gaan naar antwrden. Z breiden kinderen hun kennis van de wereld uit, en drdat ze praten en denken ver wat ze zien wrdt hun mndelinge taal en wrdenschat gestimuleerd. Aan het einde van de cyclus vindt er een evaluatie plaats: wat hebben de kinderen geleerd? He lang duurt het m de cyclus uit te veren? Het uitveren van de activiteitencyclus duurt ngeveer 3 weken, met een uitlp naar de vierde week. We wensen u en de kinderen veel plezier met alle activiteiten van de kmende weken! Meer infrmatie ver de bijbehrende beken, cd-rms en dvd f ver schling in de Taallijn in de diverse regi s is te vinden p Beken, cd-rms en de dvd zijn te bestellen via Infrmatie ver cursussen in de diverse regi's is k te verkrijgen bij Sardes ( ) Expertisecentrum Nederlands Alle rechten vrbehuden. Niets van deze uitgave mag vr cmmerciële deleinden wrden verveelvudigd, pgeslagen in een geautmatiseerd gegevensbestand, f penbaar gemaakt, in enige vrm f p enige wijze, hetzij elektrnisch, mechanisch, dr ftkpieën, pnames, f p enige andere wijze, znder nadrukkelijke verwijzing naar Sardes en het Expertisecentrum Nederlands. De Taallijn. Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Activiteitencyclus Hier wnen wij! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 3

4 Vrbeeld van een planningsrster Om de Taallijn uit te veren, is het belangrijk m een aantal kenmerkende activiteiten te rganiseren. Deze zijn pgenmen in het planningsrster p de vlgende pagina. Bij smmige verwerkingsactiviteiten kunt u een keuze maken uit activiteiten. Bijvrbeeld waar het gaat m het efenen van de verhaallijn, kunt u kiezen uit: platen p vlgrde leggen, het verhaal naspelen en het digitale prentenbek bekijken. Uiteraard heft taalstimulering zich niet te beperken tt de mschreven activiteiten. Gedurende de hele dag kunt u kansen aangrijpen m taal te stimuleren, bijvrbeeld tijdens de eet- en drinkmmenten, het buiten spelen f het pruimen. In het planningsrster wrden aan het eind van elke week activiteiten aangegeven die elke dag gedaan kunnen wrden, náást de activiteiten die vr de dagen uitgeschreven zijn. U heft niet elke dag ál deze extra activiteiten te den, dat mag natuurlijk wel. Bij elke activiteit werkt u aan één f meerdere speerpunten van de Taallijn. Ok deze vindt u in het rster terug. De dagindeling die in het rster wrdt aangegeven, is bedeld als leidraad m de vlgrde van activiteiten aan te geven. Het is mgelijk m minder activiteiten per dag uit te veren, en dan een week langer het thema uit te veren. De activiteiten uit het planningsrster staan verderp uitgebreider beschreven (zie pag. 12 en verder). Speerpunten: Mndelinge taal Werken aan wrdenschat Beginnende geletterdheid ICT en multimedia Ouderbetrkkenheid De Taallijn. Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Activiteitencyclus Hier wnen wij! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 4

5 Tijd Fase en activiteit Speerpunten Vrbereiding Vraf De leerkracht bereidt het thema vr. (zie vanaf pag. 8 vr een uitgebreide telichting) Fase 1: Intrductie Week 1 Maandag Anker: ntdektcht dr de buurt Brief aan uders schrijven ver het thema Week 1 Dinsdag Kringgesprek ver wnen: waar wn jij? Wat vind je allemaal in een huis? Beeldwrdenweb Week 1 Wensdag Digitale ft s bekijken Samen leervragen bedenken Praten ver prtfli Week 1 Dnderdag Verwerkingsactiviteiten: kernwrden Kies uit: Straat met huizen maken Velds Allemaal huizen Fase 2: Interactief vrlezen Pre-teaching: prentenbek verkennen in kleine kring met taalzwakke kleuters Prentenbek vrlezen in grte kring Thematafel inrichten De lettermuur Week 1 Vrijdag Week 2 Maandag Dagelijks Kies uit: Prentenbek vrlezen in de kleine kring: wiewaar-wat-pict s Prentenbek vrlezen in de grte kring: vlgen van de verhaallijn Verwerkingsactiviteit: verhaallijn Kies uit: Platen p vlgrde leggen Verhaallijn naspelen Digitaal prentenbek Rijmen met de kernwrden Spelen in de huishek nder begeleiding van de leerkracht Praten ver prtfli: terugblik Vrlezen in de kleine kring met wie-waar-watpict's, werken in heken met kernwrden: tekenen, stempelen, schrijven, taal- en wrdspelletjes p de cmputer, spelen met de vrwerpen van de thematafel f in bekenhek De Taallijn. Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Activiteitencyclus Hier wnen wij! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 5

6 Week 2 Dinsdag Week 2 Wensdag Fase 3: Werken met verhalen Startactiviteit: nieuwe beken lezen Oriënteren Vrlezen Nabespreken Verwerkingsactiviteit: werken met verhalen Kies uit: Verhalen afmaken Zelf beken lezen Digitale prentenbeken kijken Huis buwen Bekenmuur uitbreiden Digitaal prentenbek bekijken Rijmen Week 2 Dnderdag Praten ver prtfli: prtfli mee naar huis Straat parcurs Verhalen vertellen Dagelijks Kies uit: Week 2 Vrijdag Week 3 Maandag Zelf prentenbeken f infrmatieve bekjes lezen, liedjes f versjes, naspelen verhalen, verhalen luisteren p cmputer, schrijfhekactiviteiten Fase 4: Werken met leervragen Startactiviteit: Grafieken/tabellen maken Onderzek: welk huis kan tegen regen? Wnen: antwrden zeken Waar wnen de dieren? Filmpje kijken ver huizen van dieren Week 3 Dinsdag Centrale letter zeken Wnen: resultaten vastleggen Praten ver prtfli met uders Dagelijks Kies uit: Week 3 Wensdag Werken in heken: lees- en schrijfactiviteiten, rllenspel, verhalen naspelen, digitaal prentenbek Fase 5: Presentatie/Evaluatie U bserveert in deze fase dagelijks bij enkele kinderen het gebruik van kernwrden, het verhaalbegrip en de letterkennis van de kinderen tijdens de activiteiten Waarvan maakt dat dier zijn huis? Vertellen bij digitale ft s De Taallijn. Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Activiteitencyclus Hier wnen wij! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 6

7 We gaan verhuizen! Week 3 Dnderdag Vrbereiden eindpresentatie Teken je drmhuis Lettermuuractiviteit: Wat hebben we allemaal geleerd? Week 3 Vrijdag Dagelijks Kies uit: Na aflp Feestelijke eindpresentatie van het werk met publiek: gezamenlijke afrnding van het thema Reflectiegesprek met de kinderen in kleine kring: werk/ft kiezen uit gezinsprtfli en hierver vertellen Eindevaluatie van het thema met de kinderen in grte kring: Wat hebben we geleerd? Wat vnd je het leukst? Werken in heken: betekenisvlle lees- en schrijfactiviteiten, nderzekshek, themaheken, rllenspel, verhaal naspelen, digitaal prentenbek, werkbladen zals Welke letters ken ik al? Eindevaluatie Leerkrachten bespreken na wat ged en minder ged liep. Verslaglegging en bewaren van materialen vr vlgend jaar. De Taallijn. Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Activiteitencyclus Hier wnen wij! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 7

8 Activiteitencyclus Hier wnen wij! Vrbereiding: Anker vrbereiden Materialen en beken verzamelen Kernwrden selecteren Wrdenmap maken Verwerkingsactiviteiten vrbereiden Vrbereiden van een gezinsprtfli Prentenbek meegeven Inrichten speelleermgeving Anker vrbereiden: Verken de mgeving vraf en bepaal een rute. Het begin- en eindpunt van de ntdektcht is de basisschl. Maak een rutebeschrijving van de ntdektcht met behulp van ft s (lantaarnpaal, brug, straatnaambrd, huisnummer, blemenwinkel en dergelijke) en kpieer deze. Zie bijlage 1 vr een vrbeeld van een rutebeschrijving. Zrg vr een digitale camera zdat er ft s van het anker kunnen wrden genmen. Bereid, als dat mgelijk is, een bezekje bij één van de kinderen thuis f in een winkel vr. Materialen en beken rndm het thema verzamelen: verzamel ft's, afbeeldingen, cncrete vrwerpen en materialen die hren bij het thema en het centrale prentenbek Klein-Mannetje heeft geen huis. De materialen kunnen gebruikt wrden bij het inrichten van de speelleermgeving (zie pag. 11). Bij de vrwerpen wrden wrdlabels pgehangen. In bijlage 4 vindt u een bekenlijst van prentenbeken en infrmatieve beken ver wnen. Ok kunt u kleuters en hun uders vragen beken ver het thema van huis mee te nemen. Kernwrden selecteren: Selecteer kernwrden en prentenbekwrden die u in het thema zal aanbieden, verduidelijken, efenen en cntrleren. Gebruik hiervr de wrdenlijsten p de vlgende pagina. In de lijst Kernwrden thema zijn basiswrden en verdiepingswrden pgenmen. De basiswrden zijn vral geschikt vr de taalzwakke kinderen/grep 1; de verdiepingswrden vr de taalvaardige kinderen/grep 2. De wrden zijn gerangschikt van gemakkelijk naar meilijk. In de lijst Kernwrden prentenbek zijn de belangrijkste wrden pgenmen uit het prentenbek. Deze wrden zijn gerangschikt van zeer essentieel vr het verhaal naar minder essentieel vr het verhaal. Dat wil zeggen dat het begrijpen van de eerst genemde wrden uit deze lijst belangrijk is m het verhaal te kunnen vlgen. Selecteer ngeveer 20 wrden die geschikt zijn vr de minder taalvaardige kinderen en 20 wrden vr de meer taalvaardige kinderen. Maak hierbij eventueel gebruik van tets gegevens f eerdere bservaties. Er kan verlap tussen beide grepen wrden zijn. De wrden vr de taalzwakke kinderen (en grep 1) kunt u bijvrbeeld selecteren uit de makkelijke basiswrden en de essentiële prentenbekwrden. De wrden vr de taalvaardige kinderen (en grep 2) kunt u bijvrbeeld selecteren uit de laatste wrden van de basislijst en de eerste wrden van de verdiepingslijst, en de iets minder relevante wrden van het prentenbek. De meeste wrden meten nbekend zijn vr de kinderen. Streef ernaar dat de kinderen na een aantal dagen de geselecteerde kernwrden passief beheersen: begrijpen ze u als u vraagt m de deurbel aan te wijzen? Aan het einde van de cyclus meten ze de meeste kernwrden k actief beheersen: kan het kind de wrden step f weg zelf gebruiken? De Taallijn. Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Activiteitencyclus Hier wnen wij! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 8

9 Wrdenlijsten: Kernwrden thema: Kernwrden prentenbek: Basiswrden: Verdiepingswrden: het huis binnen de (vr/achter)deur pen dicht buiten de WC de muur het raam het dak de sleutel wachten de gang de step de straat de winkel de berderij de garage de tuin de struik de slaapkamer de keuken de badkamer de wnkamer buwen de brievenbus het stplicht de schuur de supermarkt de bakker versteken wandelen de zlder de kelder de flat het rijtjeshuis de lantaarnpaal weggaan de lift de buren de schrsteen de parkeerplaats het balkn de dakpan het zebrapad het beeld verhuizen (de verhuizing) vertrekken verdergaan de biblitheek het plafnd het gebuw de meubels de (land)kaart de plaatsnaam het blk huizen de deurpening de verdieping de buurt rute(beschrijving) het mannetje het huis wnen zeken de schenends de regen vinden het vruwtje vrged treurig de vgel de kikker het knijn de slak de jampt de kffiept in elkaar zakken helpen plukken drg vallen benauwd het uitzicht het p een lpen zetten gezellig pltseling klimmen prachtig ntmeten gelukkig er vandr gaan het feest de zakdek de mand de tuin de zwerm tevreden verheugd de gastvrijheid langzaam schaken De Taallijn. Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Activiteitencyclus Hier wnen wij! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 9

10 Geleerde wrden bijhuden: U kunt in het gezinsprtfli f in een wrdenmap bijhuden welke nieuwe wrden de kinderen hebben geleerd. In een wrdenmap wrdt per kind genteerd welke kernwrden het kind actief gebruikt tijdens gesprekken en speelleersituaties, en eventueel welke wrden het kind passief beheerst. Verwerkingsactiviteiten bij prentenbek/thema vrbereiden: knutsel- en tekenwerkjes, liedjes, versjes, activiteiten bij de bekenmuur, etc. Activiteiten bij de cmputer vrbereiden: Zet het digitale prentenbek (zie bijlagen cd) van Klein-Mannetje heeft geen huis p één f meerdere cmputers in het lkaal. Zrg vr een digitale camera zdat er tijdens het anker ft s gemaakt kunnen wrden. De gemaakte ft s kunnen p de cmputer gezet wrden. Gezinsprtfli: Vr alle kinderen maakt u een eigen gezinsprtfli f heen-enweer-bekje. Dit is een bekje dat heen en weer gaat tussen het kind en de uders, en de schl. U kunt hiervr het vrbeeld van het gezinsprtfli uit bijlage 6 gebruiken f een eigen versie maken. De kinderen verzamelen een aantal werkjes vr het gezinsprtfli. In het gezinsprtfli is p enkele bladzijdes al vrgedrukt wat de bedeling is en er zitten lege bladzijdes in waar de kinderen zelf hun werk f een ft hiervan kunnen inplakken. Zwel uders als leerkrachten kunnen met een prtfli de ntwikkeling van het kind vlgen. Prentenbek meegeven. Geef kinderen m de beurt een prentenbek mee naar huis zdat uders het thuis kunnen vrlezen. Zrg vr een bek dat past bij het thema (zie bijlage 4 vr bekentips). Geef eventueel k een bijpassend vrwerp van de thematafel mee m het verhaal te ndersteunen. Ouders kunnen k samen met hun kind zelf een bek uit de biblitheek kiezen. Vraag uders na het vrlezen een pagina uit het gezinsprtfli in te vullen (zie bijlage 6). Inrichten speelleermgeving: Het inrichten van de speelleermgeving heft niet meteen klaar te zijn. Als kleuters kunnen meedenken en meehelpen bij de inrichting gaat een thema ng meer leven in de grep. U kunt hier k de uders bij betrekken. Hfdstuk 9 van het bek De Taallijn. Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 heeft betrekking p de inrichting van de leermgeving. Hierin staan veel tips ver de verschillende heken in het lkaal. De kinderen kunnen tijdens de activiteitencyclus in deze heken werken wanneer u met een klein grepje kinderen werkt. Hiernder staan cncrete tips vr het inrichten van het lkaal bij de activiteitencyclus Hier wnen wij! De Taallijn. Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Activiteitencyclus Hier wnen wij! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 10

11 Ideeën vr het inrichten van de speelleermgeving: Bekenhek, bekenrekje en schrijfhek. In de bekenhek kunnen kinderen zelfstandig bekjes bekijken f vrlezen. De bekenhek is gezellig ingericht met kussens, knuffels, psters en een luie stel f bank. Zrg ervr dat in deze hek vldende beken liggen en leg er regelmatig nieuwe beken neer, zdat de hek aantrekkelijk blijft vr kinderen. In de hek staat een bekenrekje waarp enkele (vrgelezen) beken staan uitgestald. In de schrijfhek ligt allerlei schrijfmateriaal, zals stiften, ptlden, stempels, magneetletters, papier, krijtbrd, etc. Bekenmuur. Op de bekenmuur kmen tijdens de cyclus steeds meer tekeningen en knutselwerkjes van de kinderen, wrdkaarten, gekpieerde platen uit het centrale prentenbek en andere afbeeldingen die bij het thema aan de rde zijn geweest. Praat regelmatig met enkele kleuters ver alles wat er p de bekenmuur hangt f wat er nieuw is. Ok uders kunnen samen met hun kind praten ver het bek en in één gpslag zien waar de kinderen mee bezig zijn. De lettermuur. Op de lettermuur wrden de letters p alfabetische vlgrde en p ghgte van de kinderen gehangen. De kinderen kunnen wrdjes en plaatjes met betrekking tt het thema bij de juiste beginletter phangen. Ok de kernwrden kunnen een plaats krijgen p de lettermuur. Heken en materialen labelen. Op strken papier f kaartjes kunnen de namen wrden geschreven van de verschillende heken (bijvrbeeld de bekenhek) en materialen (bijvrbeeld de thematafel). Teken waar mgelijk een pictgram bij het wrd. Thematafel. Tijdens de intrductie van het centrale prentenbek Klein-Mannetje heeft geen huis wrdt een thematafel ingericht met materialen die in het verhaal vrkmen, zals een schenends, een kffiept, een pppenhuis en knuffels van de dieren uit het bek. In de lp van de vrleescyclus wrdt deze tafel aangevuld met vrwerpen, afbeeldingen, tekeningen en knutselwerkjes die met het thema en het prentenbek te maken hebben. Richt samen de kinderen deze tafel in. Kinderen kunnen k zelf materialen vr de thematafel meebrengen f maken, bijvrbeeld het knutselen van een huis. De thematafel dient ter ndersteuning tijdens het vrlezen f vertellen van het prentenbek. Bij de thematafel kunnen de kleuters het verhaal navertellen en naspelen. Cmputerhek. In de cmputerhek kunnen kinderen (in tweetallen) het centrale prentenbek digitaal (zie bijlagen cd) ng een keer bekijken en beluisteren en kunnen ze de ft s bekijken die tijdens de cyclus zijn gemaakt. Keukenhek/huishek. In de keukenhek kunnen de kinderen deze kamer ntdekken. Ok het pppenhuis kan in deze hek een centrale plek krijgen. Hiermee kunnen de kinderen in alle kamers van een huis spelen. Met behulp van lakens ver een grte tafel maak je een tenthuis. Wanneer je twee tafels naast elkaar zet kunnen de kinderen spelen dat ze buren van elkaar zijn en bij elkaar p bezek gaan. Buwhek. In de buwhek staan verschillende materialen die de kinderen kunnen gebruiken m huizen te buwen: blkken (hut, hlle blkken, grte plastic blkken en blkken in verschillende vrmen), leg, mdder als cement, plankjes in verschillende maten en diktes. Verder kan een gereedschapskist met gereedschap niet ntbreken in de buwhek. Leuk is k een buwvakkerhelm, kleding vr buwvakkers, speelgedhijskraan en een rlmaatje. De Taallijn. Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Activiteitencyclus Hier wnen wij! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 11

12 Fase 1 Intrductie Anker Een ntdektcht dr de buurt! Verwerkingsactiviteiten Brief aan uders schrijven Kringgesprek ver wnen: waar wn jij? Wat vind je allemaal in een huis? Beeldwrdenweb Digitale ft s bekijken Praten ver prtfli Verwerkingsactiviteit: kernwrden Anker: Een ntdektcht dr de buurt! Speerpunten: Mndelinge taal, wrdenschat, beginnende geletterdheid, uderbetrkkenheid Het is de start van een nieuw thema. En er staat iets spannends p het prgramma. De kinderen gaan, samen met de juf/meester, een ntdektcht maken! De kinderen mgen zelf de rute lezen vanaf een rutebeschrijving f kaart. In bijlage 1 staat een vrbeeld van z n rutebeschrijving. Lees zelf k de rutebeschrijving mee/vr en geef er uitleg bij, bijvrbeeld: 'We gaan bij dat verkeersbrd, na de vlgende lantaarnpaal, linksaf, naar de Kastanjelaan.' Bespreek welke ft s er allemaal p te zien zijn. Herkennen de kinderen deze plaatsen? Wijs de kinderen p de straatnaambrden en verkeersbrden en lees vr wat er p staat. Tijdens het anker wrden ft s gemaakt van straatnaambrden en van de naambrdjes p de huizen van kinderen. Daarnaast kunnen er ft's wrden gemaakt van pvallende gebuwen zals winkels f het pstkantr f van een pleintje, een heel grte bm f een mi tuinhek. De ft s wrden ng mier als de kinderen mgen kiezen waarmee zij p de ft willen. Bijvrbeeld, als de ntdektcht dr een straat lpt waar een aantal kinderen wnen kunnen zij met hun straat f huis p de ft. Prbeer z veel mgelijk afbeeldingen van de kernwrden p de ft te zetten. U kunt k de vlgende suggesties gebruiken vr de ntdektcht: Tijdens de ntdektcht gaat de klas bij één (f meer) van de kinderen thuis p bezek. Er kunnen ft's wrden gemaakt van de eigen kamer, het huis f de tuin, het gezin f de huisdieren van het kind. De uder f het kind zelf vertelt ver het gezin en het huis. Misschien wnt een van de kinderen, f een bekende, in een bijznder huis als een wnwagen f wnbt. Dan is dat een leuke lcatie m p bezek te gaan. Tijdens de ntdektcht gaat de grep bij een winkel, pstkantr f ander bijznder gebuw naar binnen. De kinderen mgen dan rndkijken wat er allemaal te zien is en waar ze aan kunnen denken als ze zelf een pstkantr, bakkerij f iets dergelijks na gaan maken in de klas. Bedenkt een kleine pdracht vr de kinderen. Suggesties vr een pdracht: let p wat je nderweg ziet: bmen, huizen, tuinhekjes, winkels, verkeersbrden, stplichten, lantaarnpaal, een brug, dieren, aut's, fietsers, wandelaars. Schrijf samen met de kinderen p wat ze gezien hebben en/f maak er een ft van. De Taallijn. Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Activiteitencyclus Hier wnen wij! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 12

13 Verwerkingsactiviteiten Brief aan uders schrijven ver het thema Speerpunten: beginnende geletterdheid, uderbetrkkenheid De kinderen schrijven mee aan een brief vr hun uders (zie bijlage 2 vr een vrbeeld). In deze brief wrden uders geïnfrmeerd ver het thema Hier wnen wij! Onderaan de brief is er ruimte vr een persnlijke teveging van het kind. Dit kunnen (gestempelde) wrden zijn die bij het thema hren, namen van uders, de eigen naam f (begin)letters van het kind, f een tekening f plaatje bij het thema. Het is leuk wanneer deze persnlijke brief aan het gezinsprtfli wrdt tegevegd. De kinderen kunnen k een brief schrijven aan hun uders ver de aanstaande ntdektcht (zie bijlage 3). Kringgesprek ver wnen: waar wn jij? Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat Laat de kinderen zelf vertellen he hun eigen slaapkamer f wnkamer thuis eruit ziet (eventueel naar aanleiding van een ft van hun eigen huis). Kinderen maken hier een tekening van. Schrijf p wat het kind erbij vertelt (k vr in het prtfli). U kunt vragen stellen als: Wat de je p je kamer? Waar speel je het liefst? Een variatie hierp is: Laat de kinderen vertellen wie er bij hen in huis wnen. De kinderen tekenen een huis met papa, mama, zusjes, brertjes, huisdieren, enz. Schrijf bij alle persnages wie het zijn en wat het kind verder vertelt bij de tekening. Wat vind je allemaal in een huis? Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat Bespreek met de kinderen wat er allemaal in een huis staat. Grte meubels en kleine spullen. Zijn er dingen die echt bij één kamer hren? Neem enkele vrwerpen mee die specifiek bij een ruimte hren, zals een washandje, zeep, kffiekpjes, wc-papier etc. U kunt hierbij samen met de kinderen kijken naar een grte plaat van het huis (bijlage 7). Op de andere plaatjes zijn verschillende kamers en bendigdheden te zien die in het huis te vinden zijn. Praat met de kinderen ver de plaatjes en laat ze de gede plaatjes bij de juiste kamer in het huis leggen. Een variatie hierp is dat de kinderen zelf een huis tekenen en daarin de verschillende nderdelen tekenen, f plaatjes uit tijdschriften erin plakken. Beeldwrdenweb Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat Een aantal ft's van de ntdektcht is uitgeprint, bij vrkeur in kleur. Inventariseer met behulp van een beeldwrdenweb wat de kinderen nderweg gezien hebben. Dit wrdt geschreven p een grte flap f p het brd, met pictgrammen erbij f ft's van de ntdektcht. Z kunnen kinderen 'lezen' wat er staat. U biedt de kernwrden die niet genemd zijn zelf aan. Nadat alle wrden zijn geïnventariseerd is het mgelijk m ze in categrieën te verdelen, bijvrbeeld familie, huisdieren, geluiden en dergelijke. De grepen wrden kunnen wrden mcirkeld met behulp van kleuren. Deze activiteit kan k wrden uitgeverd p een digitaal schlbrd. De Taallijn. Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Activiteitencyclus Hier wnen wij! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 13

14 Digitale ft s bekijken Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, ICT en multimedia In kleine grepjes bekijken de kinderen p de cmputer de ft s van het anker. De ft s kunnen k in een PwerPint presentatie wrden gezet, waaraan eventueel geluiden kunnen wrden tegevegd. U kunt inspreken wat er p de ft te zien is. De kinderen kunnen dan tijdens het bekijken van de ft s p luidsprekertjes klikken. Ver een gesprek met de kinderen ver wat er p de ft s te zien is. Waar zijn ze k alweer geweest p de ntdektcht? Wat is er p de ft s te zien? Bij wie waren ze p bezek geweest, en wat hebben ze daar allemaal gezien? Schep hierbij vldende ruimte vr de kinderen dr pen vragen te stellen, stiltes te laten vallen en luisterrespnsen te geven. Samen leervragen bedenken Speerpunten: mndelinge taal, beginnende geletterdheid De kinderen kunnen in het (beeld)wrdenweb ged zien welke wrden er te maken hebben met wnen en huizen. Bespreek samen met de kinderen f ze ng vragen hebben hierver. Als de kinderen meite hebben met het bedenken van vragen, kunt u het vrden dr zelf hardp te kmen tt een leervraag, bijvrbeeld Ik zu wel eens weten waar een huis van gemaakt wrdt. Stimuleer de kinderen tt het stellen van vragen en het zeken naar antwrden. Schrijf alle vragen p in een schrift, p een flap f digitaal schlbrd. De flap kan wrden pgehangen p de themamuur. U kunt ervr kiezen m andere leervragen te bedenken vr/met de kinderen in grep 1 en de kinderen in grep 2. Wanneer de kinderen zelf geen vragen kunnen bedenken, kunt u dit verder stimuleren dr kleine vrwerpen mee te nemen, zals een baksteen f dakpan (waarm gaat een stenen huis niet stuk als het regent?). Dr hierver te praten kmen kinderen p nieuwe vragen. Als kinderen een antwrd weten, wrdt dat erbij gezet. De vragen die ng niet beantwrd zijn, kmen in fase 2 en 4 terug. Praten ver prtfli Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat In de kleine kring bekijkt u met enkele kinderen de werkjes die ze tt nu te hebben gemaakt. U bespreekt met de kinderen welke werkjes ze willen inplakken in hun gezinsprtfli. Zrg ervr dat tijdens het gesprek aandacht is vr zwel het prduct als het prces. Als kinderen niet uit zichzelf vertellen, kunt u bijvrbeeld vragen: Vertel eens, wat heb je gemaakt? He heb je het gedaan/gemaakt? Op welk werkje ben je trts? Waarm zu je dit werkje in willen plakken? De Taallijn. Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Activiteitencyclus Hier wnen wij! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 14

15 Verwerkingsactiviteit: kernwrden Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat Om de kinderen te laten efenen met de kernwrden kunt u kiezen uit de vlgende activiteiten: Straat met huizen maken: Maak samen met de kinderen p een tafel f tegen een muur een weg van papier. De kinderen kunnen zelf huizen tekenen die een plaats krijgen langs de weg. Praat met de kinderen ver de verschillende huizen die je allemaal langs een straat kunt zien staan. En tel bijvrbeeld het aantal huizen aan de straat. Staan er altijd evenveel huizen in een straat? Hierbij kunt u k de kernwrden terug laten kmen, zals de step, de straat, de lantaarnpaal en het hek. U kunt met de kinderen k praten ver de wandelrute die u tijdens het anker heeft gelpen. Wellicht kunnen zij iets pvallends uit de rute van het anker tekenen. Laat de kinderen vertellen wat ze getekend hebben en schrijf dit p de plaat erbij. Een variatie hierp is: De kinderen prikken/knippen een huis uit van gekleurd papier. Ze prikken/knippen k de raampjes uit. Het huis wrdt p een wit vel papier geplakt. Achter de ramen kunnen de kleuters zichzelf en hun familie f vriendjes tekenen. Misschien is het k mgelijk m een kleine ft van het kind achter het raampje te plakken. Dit zrgt vr extra betrkkenheid van de kinderen. Laat de kinderen vertellen wat vr huis zij hebben gemaakt en wie er achter de raampjes te zien zijn. Velds: Stp enkele vrwerpen die iedereen in huis heeft in een ds, bijvrbeeld een tandenbrstel, zeep, een kam, een lepel, een zeefje f een knuffel. In de ds is een gat gemaakt. De kinderen mgen m de beurt in de ds velen aan een vrwerp en raden wat het is en in welke ruimte van het huis het vrwerp hrt. Ok kunt u (znder dat de kleuters het zien) steeds één vrwerp in de ds den. Op die manier kunt u de kleuter die velt een tip geven, zals: het kmt uit de keuken f het kmt uit de badkamer. Laat de kinderen velen en de vrwerpen benemen. Help ze p weg als ze het ng niet weten. Gebruik de kernwrden een aantal keer in verschillende zinnen. Stimuleer kinderen m te vertellen wat ze zien en m de wrden zelf te gebruiken. Allemaal huizen: Laat de kinderen verschillende plaatjes van huizen zien: een rijtjeshuis, een flat, een berderij, een kasteel, enz. Bespreek met de kinderen wie erin zu wnen, wat hetzelfde en verschillend is aan alle huizen. Waar zuden kinderen willen wnen? En waarm? Wat met er allemaal in de huizen staan (bv. een trn in het kasteel)? De Taallijn. Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Activiteitencyclus Hier wnen wij! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 15

16 Fase 2 Interactief vrlezen In deze fase kmen de kinderen dr het prentenbek tt meer verdieping. Interactief vrlezen is een belangrijk nderdeel van deze fase. U start deze fase met het intrduceren van het prentenbek en de bijbehrende kernwrden aan de taalzwakke kinderen (pre-teaching). Bij het vrlezen in de grte kring zullen deze kinderen van de vrkennis prfiteren. Startactiviteiten Pre-teaching: intrductie prentenbek in de kleine kring Intrductie prentenbek in grte kring Verwerkingsactiviteiten De thematafel inrichten De lettermuur Prentenbek vrlezen: wie-waar-wat-pict s Prentenbek vrlezen: vlgen van de verhaallijn Verwerkingsactiviteit: verhaallijn Rijmen met kernwrden Spelen in de huishek Praten ver het prtfli: terugblik Startactiviteiten Pre-teaching in de kleine kring (taalzwakke kinderen) Speerpunten: wrdenschat, beginnende geletterdheid Kies een intrductie uit de twee vlgende suggesties: 1. Prentenbek verkennen 2. Prentenbek vertellen in de eigen taal Intrductie 1: Prentenbek verkennen U verkent het prentenbek Klein-Mannetje heeft geen huis in de kleine kring met de minst taalvaardige kinderen. Bekijk samen de vr- en achterkant en de illustraties van het prentenbek en bespreek de kernwrden. U zrgt dat er ruimte is vr reactie en interactie. Lees het prentenbek ng niet vr, maar bespreek met de kinderen wat er p de platen is te zien. Op de thematafel liggen allerlei vrwerpen en afbeeldingen van kernwrden die in het bek aan de rde kmen, zals knuffels van de dieren uit het verhaal, een klein mannelijk en een klein vruwelijk pppetje, een kffiept, een schenends, enz. Gebruik de vrwerpen p de thematafel m kernwrden te visualiseren. Smmige kernwrden kunt u uitbeelden, zals het p een lpen zetten, treurig f klimmen. Intrductie 2: Prentenbek vertellen in de eigen taal Een leerkracht, assistent, uder, óf een leerling uit grep 6, 7 f 8 vertelt het verhaal Klein-Mannetje heeft geen huis in de eigen taal aan een grepje van één tt drie kleuters. Hij/zij gaat daarbij in p meilijke wrden en begrippen en cntrleert f de kleuters het verhaal in de eigen taal begrijpen. U kunt de vrlezer een aantal tips meegeven, bijvrbeeld: De Taallijn. Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Activiteitencyclus Hier wnen wij! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 16

17 1. Zrg dat je het verhaal ged kent, schrijf het eventueel in je eigen wrden, in je medertaal p. 2. Ga z zitten dat de kleuter ged mee kan kijken. 3. Vertel het verhaal spannend en praat met de kleuters ver de plaatjes. 4. Vraag aan het eind: Welke bladzijde vnd jij het leukst? Zek deze bladzijde samen p en praat erver. Als aanvulling p de intrductie kunt u het prentenbek meegeven aan de uders van de taalzwakke leerlingen, zdat zij het kunnen vrlezen f in hun eigen taal kunnen vertellen. Intrductie prentenbek in de grte kring Speerpunten: wrdenschat, beginnende geletterdheid U intrduceert het prentenbek Klein-Mannetje heeft geen huis in de grte kring waarin zwel de taalsterke als taalzwakke leerlingen zitten. Bespreek de vrkant en de achterkant van het bek met de kinderen. Wijs de titel aan en lees deze vr. U vraagt de kinderen f ze nu weten waar het verhaal ver gaat. Ok nemt u de auteur(s) en illustratr van het bek en legt uit dat deze mensen het bek hebben gemaakt. Bij het bespreken van het bek laat u de kinderen aan de hand van illustraties vrspellen wat er in het verhaal gaat gebeuren aan de hand van de vlgende vragen: Waar denken jullie dat het verhaal ver gaat? Waarm denk je dat? U kunt pschrijven wat de kinderen hebben vrspeld. Lees hierna het bek helemaal en letterlijk vr, znder het (te veel) te nderbreken. Laat de kinderen kennismaken met het bek. Na het vrlezen verduidelijkt u de kernwrden die u heeft gekzen dr vrwerpen te laten zien f dr middel van uitbeelden f uitleggen met behulp van cncrete vrwerpen, illustraties f ft s, f vrden. Wanneer er kinderen zijn die het kernwrd al kennen, kunnen zij deze k uitbeelden f uitleggen. De vlgende keer dat u het bek vrleest geeft u de kinderen steeds de ruimte m te reageren p het verhaal f p de prenten. Ok stimuleert u de kinderen m p elkaar te reageren. Na het vrlezen van het prentenbek kunt u samen met de kinderen kijken f de vrspellingen klppen. De Taallijn. Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Activiteitencyclus Hier wnen wij! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 17

18 Verwerkingsactiviteiten De thematafel inrichten Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, uderbetrkkenheid Op de thematafel zijn allerlei vrwerpen uit het prentenbek Klein-Mannetje heeft geen huis uitgestald. De kinderen bedenken samen met u he de thematafel kan wrden uitgebreid. Er kunnen bijvrbeeld knuffels f (hand)pppen van de hfdpersnen wrden gebruikt f de hfdpersnen kunnen wrden nagemaakt van klei f wc-rlletjes. Er kan een schenends als huis wrden gemaakt, het pppenhuis ingericht, een mandje met appels gevuld wrden, f alle knijnenkinderen kmen p de tafel. De kinderen vertellen wat deze materialen te maken hebben met het verhaal f het thema. U stimuleert de kinderen m gebruik te maken van de kernwrden f vult de kinderen hierbij z ndig aan. De kinderen kunnen zelf k materialen van thuis meenemen vr de thematafel. s Ochtends bij het binnenkmen, leggen de kinderen hun meegebrachte materialen samen met hun uders p de thematafel. Ze kunnen dan aan hun uders vertellen wat er allemaal te zien is p de thematafel. De Lettermuur Speerpunten: wrdenschat, beginnende geletterdheid Selecteer een letter die centraal staat gedurende de activiteitencyclus, bijvrbeeld de W van Wnen. Hang de letter met een plaatje p de lettermuur. Verzin samen met de kinderen meer wrden die beginnen met een W en schrijf deze wrden p. Er kan dr de kinderen een tekening f plaatje bij wrden geplakt. Daarna kan het wrd p de lettermuur nder de letter wrden gehangen. Prentenbek vrlezen in kleine kring: wie-waar-wat-pict's Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, beginnende geletterdheid Bij de tweede keer vrlezen van het verhaal in de kleine kring stelt u een aantal vragen m het verhaal terug te halen. Schrijf de antwrden van de kinderen krt p een flap, met behulp van pictgrammen. Over wie gaat het verhaal? Waar speelt het verhaal zich af?? Wat gebeurt er in het verhaal? Wat is het prbleem? Als de kinderen iets niet meer zeker weten zegt u dat u het verhaal ng een keer gaat vrlezen en de antwrden daarna achter de pict's zal pschrijven. Nadat het bek een tweede keer is vrgelezen, bespreekt u het prbleem in het bek en praat er samen met de kinderen ver he dit werd pgelst. De Taallijn. Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Activiteitencyclus Hier wnen wij! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 18

19 Prentenbek vrlezen in de grte kring: vlgen van de verhaallijn Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, beginnende geletterdheid Lees het verhaal vr in de grte kring. Besteed hierbij extra aandacht aan de verhaallijn. Vrdat u het verhaal vrleest, stelt u een luistervraag die de kinderen stimuleert m na te denken ver bepaalde gebeurtenissen in het verhaal, bijvrbeeld: Waarm wrdt Klein-Mannetje benauwd in de jampt? Waarm kan Klein-Mannetje niet meer bij knijn wnen? Waarm is er feest? U kunt k p plaatsen in het verhaal stppen met vrlezen en de kinderen laten vrspellen he het verhaal verder zal gaan. U kunt dan bijvrbeeld vragen: Zu Klein-Mannetje kunnen wnen in de bm? Waar zu Slak zijn? Waarm is Slak er ng niet? Verwerkingsactiviteit: verhaallijn Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, beginnende geletterdheid, ICT en multimedia Om de kinderen te laten efenen met de verhaallijn van het verhaal kunt u kiezen uit de vlgende activiteiten: Platen p vlgrde leggen: Kpieer de prenten uit het prentenbek. Na het vrlezen hangen de kinderen de platen met uw hulp in de gede vlgrde p de bekenmuur. De kinderen mgen vertellen wat er gebeurt p de plaat die ze phangen. Deze activiteit kan zwel in de kleine als grte kring wrden uitgeverd. Naspelen van de verhaallijn: Met behulp van alle materialen van de thematafel kunnen de kinderen het verhaal naspelen. Ok kunnen ze eigen varianten p het verhaal bedenken. Schrijf in de wrdenmap f het gezinsprtfli welke wrden de kinderen actief gebruiken. Digitaal prentenbek: De kinderen bekijken en beluisteren in twee- f drietallen het geanimeerde prentenbek van Klein-Mannetje heeft geen huis (zie bijlagen cd) p de cmputer, al dan niet nder begeleiding. Als u meekijkt kunt u met de kinderen bespreken wat er in het prentenbek gebeurt. Rijmen met de kernwrden Speerpunten: mndelinge taal, beginnende geletterdheid Schrijf enkele kernwrden, zals huis, step en gang, p strken papier. Zek samen met de kinderen naar wrden die rijmen p deze kernwrden. Schrijf ze erachter. Teken er z mgelijk een pict bij, zdat kinderen later ng weten wat er staat. Hang de strken na aflp p de muur. Spelen in de huishek Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat Laat een klein grepje kinderen in de huishek spelen met de spullen van de thematafel. Stimuleer de kinderen te vertellen wat ze den, stel vragen en speel zelf mee. Zrg ervr dat enkele kernwrden aan bd kmen. De Taallijn. Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Activiteitencyclus Hier wnen wij! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 19

20 Praten ver het prtfli: terugblik Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat In de kleine kring bekijkt u met enkele kinderen hun zelfgemaakte prducten en bespreekt deze. De kinderen bespreken k elkaars werk. Enkele dingen wrden ingeplakt in het prtfli. Vragen die u kunt stellen zijn: Op welk werkje ben je trts? Wat vnd je meilijk/makkelijk aan dit werkje? Welk werkje wil je inplakken? Waarm? Wil je er ng iets bij schrijven? Wat vind je van het werkje van? De Taallijn. Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Activiteitencyclus Hier wnen wij! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 20

21 Fase 3 Werken met verhalen In deze fase staan verhaallijnen van verschillende beken centraal. U leest nieuwe beken vr en kinderen maken zelf verhalen, waarin ze de kernwrden p een actieve wijze gebruiken. Plezier beleven aan verhalen in beken staat vrp in deze fase. Startactiviteit Nieuwe beken vrlezen Verwerkingsactiviteiten Verwerkingsactiviteit: werken met verhalen Huis buwen Bekenmuur uitbreiden Digitaal prentenbek bekijken Rijmen Praten ver het prtfli: prtfli mee naar huis Straat parcurs Verhalen vertellen Startactiviteit: Nieuwe beken vrlezen Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, beginnende geletterdheid U intrduceert verschillende beken die te maken hebben met het thema wnen, huizen f verhuizen (zie bijlage 4 vr een bekenlijst). Dit kunnen beken zijn met gedichtjes, liedjes, infrmatiebeken en zelfleesbeken. De beken krijgen een vaste plaats in het lkaal, bijvrbeeld p het bekenrekje in de leeshek. Samen met de kinderen kiest u een bek uit. Dit bek wrdt vrbesprken, de kaft wrdt bekeken en u leest het interactief vr. U bespreekt met de kinderen waarm zij vr dit bek hebben gekzen. Verder kunt u vragen: Lijkt het bek p Klein-Mannetje heeft geen huis? Waar zal dit bek ver gaan? Schrijf de vergelijkingen en de vrspellingen p. Na het vrlezen van het bek bespreekt u met de kinderen f de vergelijkingen en vrspellingen klpten. In de kmende dagen kunnen p deze manier verschillende verhalende prentenbeken f infrmatieve beken wrden vrgelezen, waarbij steeds relaties wrden gezcht met het centrale prentenbek. De Taallijn. Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Activiteitencyclus Hier wnen wij! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 21

22 Verwerkingsactiviteiten Verwerkingsactiviteit: werken met verhalen Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, beginnende geletterdheid, ICT en multimedia Verhalen afmaken: Laat de kinderen in kleine kring een verhaal afmaken f een samen een plssing vr een prbleem bedenken. Mgelijke nderwerpen zijn: Wat zu Klein-Mannetje nu gaan den nu het verhaal afgelpen is? Er is niemand thuis, he kan je dan naar binnen gaan? Het hele huis ligt verhp want de hnd heeft gespeeld. Wat zu er verder gebeuren? De bedeling is dat de kinderen zelf tt plssingen kmen. Dr het den van prikkelende beweringen kunt u de kinderen inspireren m het verhaal verder af te maken. Hierbij is uw rl vral die van inspiratr, u heeft het verhaal geïntrduceerd en laat de kinderen zelf het verhaal afmaken. Bij taalzwakke kinderen kunt u meer meehelpen dr vragen te stellen. Na aflp kunnen kinderen ver het verznnen verhaal tekenen f knutselen. De verhalen kunnen k wrden nagespeeld in de huishek. Zelf beken lezen: In de bekenhek kunnen de kinderen zelf verschillende beken lezen f bekijken die te maken hebben met het thema. Vrbeelden van deze beken staan vermeld in bijlage 4. U gaat er regelmatig bij zitten en leest het bek met de kinderen mee. Samen praten de kinderen ver de beken. Z ndig stelt u een vraag, bijvrbeeld: Wat ben je aan het lezen? Wat gebeurt er in het bek denk je? Welke bladzijde vind je het mist? Digitale prentenbeken kijken: Van verschillende beken die passen bij het thema Wnen bestaan digitale versies. Laat kinderen samen een van deze digitale beken bekijken. Bespreek wat er anders is in deze verhalen. Was daar k een prbleem in dat pgelst wrdt? Vnden ze het een gede plssing? Of weten ze ng een andere manier? Huis buwen Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat Buw met de kinderen allemaal huisjes (1 per kind, f klein grepje kinderen per huis) die bij elkaar gezet kunnen wrden in een drp/stadje. De materialen die gebruikt kunnen wrden vr het buwen zijn heel divers. Zie bijlage 8 vr een aantal knutsel vrbeelden. Hierbij kunt u k een buwtekening maken die de kinderen kunnen gebruiken m het huis, als echte buwvakkers, te buwen. Zie bijlage 9 vr een vrbeeld van z n buwtekening. Praat samen ver de buwtekening en de materialen. He met je beginnen? He velen de materialen aan? Zijn ze stevig geneg? De Taallijn. Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Activiteitencyclus Hier wnen wij! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 22

23 Bekenmuur uitbreiden Speerpunten: mndelinge taal, beginnende geletterdheid De kinderen maken een werkje dat aan de bekenmuur tegevegd kan wrden. Geef alle kinderen een kpie van de kaft van één van de gelezen prentenbeken tijdens dit thema. Laat ze deze zelf inkleuren en versieren. Ok kunnen ze de titel vertrekken. Hang hierna alle nieuwe kaften p de bekenmuur en lees samen ng eens de titels van de beken dr. Digitaal prentenbek bekijken Speerpunten: beginnende geletterdheid, ICT en multimedia De kinderen bekijken en beluisteren in twee- f drietallen het digitale prentenbek van Klein-Mannetje heeft geen huis (zie bijlagen cd) p de cmputer, al dan niet nder begeleiding. Als u meekijkt kunt u met de kinderen bespreken wat er in het prentenbek gebeurt. Stel vragen ver de verhaallijn en rzaak en gevlgen die in het bek aan bd kmen. Zet af en te het verhaal stp. De kinderen mgen vrspellen wat er gaat gebeuren met Klein-Mannetje en zijn huis. Rijmen Speerpunten: beginnende geletterdheid U biedt het versje 'De Slakjes' aan, uit Het grte versjesbek van Busser & Schröder (2006). Het versje staat uitgeschreven p het brd f p een flap met pict s erbij zdat de leerlingen mee kunnen 'lezen'. Wijs de wrden aan terwijl u het versje hardp leest. De Slakjes Twee kleine slakjes Hielden van elkaar Ze gingen samen truwen Ten werden ze een paar Ze hebben snel hun huisjes Op elkaar gezet Nu wnen ze gezellig Samen in een flat. Daarna kijkt u samen met de kinderen naar een bepaalde letter, bijvrbeeld de letter s van slakjes. Vraag aan de kinderen he vaak ze de letter s herkennen. De kinderen zeken in de tekst ng meer wrden waar een s instaat en mgen deze mcirkelen met een gekleurde stift. Kennen de kinderen ng meer wrden die met een s beginnen? En kunnen de kinderen de s herkennen p de lettermuur? Welk wrd met een s kunnen ze erbij zetten? Een kind mag het wrd schrijven en een ander kind tekent de pict erbij. Dit wrdkaartje kmt bij de letter s p de lettermuur. De Taallijn. Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Activiteitencyclus Hier wnen wij! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 23

24 Prtfligesprek: prtfli mee naar huis Speerpunten: mndelinge taal, uderbetrkkenheid De kinderen nemen het gezinsprtfli mee naar huis. U spreekt met de kinderen f uders af wanneer het weer mee terug naar schl met wrden genmen. In het prtfli zitten al een paar werkjes die de kinderen p schl hebben gemaakt. Aan de uders wrdt gevraagd iets te schrijven f te plakken in het prtfli. Op de eerste pagina van het prtfli staan hiervr suggesties. Als het gezinsprtfli weer terug is p schl, kunnen de kinderen in de kring vertellen en laten zien wat er in het prtfli is geplakt en wat er dr de uders is bijgeschreven. U prbeert de kinderen te betrekken bij elkaars werk dr hardp te zeggen wat u denkt en te vragen wat andere kinderen daarvan vinden. Hud er rekening mee dat kinderen die ng niets ver het prtfli verteld hebben nu aan de beurt kmen. Bespreek het gezinsprtfli k met de uders, bijvrbeeld bij het binnenkmen f phalen van de kinderen. Straat parcurs (gymactiviteit) Speerpunten: wrdenschat Buw in de gymzaal een parcurs dat een straat vrstelt. De kinderen kunnen dit parcurs drlpen (ver de straat lpen) en maken daarbij allemaal bewegingen die te maken hebben met de kernwrden. Denk daarbij aan: met een been in de gt en een been p de step, dr een struik heen lpen, ver een putdeksel springen, een rndje m een lantarenpaal, enz. Benem samen met de kinderen de wrden en bewegingen hardp terwijl de kinderen ze maken. Verhalen vertellen Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat U vertelt een verhaal van een paar minuten ver iets wat met Wnen (bv verhuizen) te maken heeft. U zit hierbij p een speciale vertelstel. De vertelstel staat p een vaste plek in het lkaal. De stel kan versierd zijn, er kan een sptje p de stel gericht zijn f er brandt een klein lampje bij de stel. U zrgt ervr dat het verhaal spannend is pgebuwd met veel details en dat het een clu heeft. Daarna zijn de kinderen aan de beurt: een kind vertelt p de vertelstel zijn eigen verhaal. Bespreek het verhaal krt na. U kunt het gesprek beginnen dr vragen te stellen als: Vnden jullie het verhaal spannend? Wat gebeurde er? Hebben jullie k wel eens ziets meegemaakt? Vertel er eens ver! Herhaal het verhalen vertellen regelmatig: elke dag kunnen een aantal kinderen een verhaal vertellen ver hun eigen ervaringen met (ver)huizen f waar ze wnen. Aan het eind van de week heeft ieder kind een verhaal verteld. Als er kinderen zijn die niet ged weten wat ze kunnen vertellen kunt u hen p gang helpen met uitlkkende vragen (Ben jij k wel eens verhuist? Wn jij p een berderij? He ziet juw kamer eruit?). Prbeer bij deze activiteit k p het gebruik van kernwrden te letten. Nteer gebruikte kernwrden in het prtfli. Vr de udere kinderen kan het heel leuk zijn m zelf, met behulp van uders/leerkracht, een pwerpint presentatie te maken m hun verhaal mee te vertellen. Denk hierbij aan 2-3 slides met ft s/plaatjes die het verhaal uitbeelden. Vr taalzwakke kinderen kan het zien van de plaatjes ze ged ndersteunen bij het vertellen van hun verhaal. De Taallijn. Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Activiteitencyclus Hier wnen wij! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 24

25 Fase 4 Werken met leervragen In deze fase veren de kinderen verschillende nderzeken uit aan de hand van leervragen, met als del het uitbreiden en verdiepen van de kennis ver het thema. Startactiviteit Grafieken/tabellen maken Verwerkingsactiviteiten Onderzek: welk huis kan tegen regen Wnen: antwrden zeken Waar wnen de dieren? Film kijken ver huizen van dieren Centrale letter zeken Wnen: resultaten vastleggen Praten ver prtfli met uders Startactiviteit: Grafieken/tabellen maken Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, beginnende geletterdheid Grafieken maken Bespreek met de kinderen in wat vr huis ze zelf wnen. De kinderen mgen hun eigen huis p een kaartje tekenen. Schrijf de naam van het kind en het type huis erbij. Dan wrden de kaartjes allemaal bij elkaar gelegd. Kijk samen met de kinderen f er k kaartjes zijn die hetzelfde zijn. Op een flap f digitaal schlbrd schrijft u: 'Onze huizen. Daarnder tekent u een grafiek (zie vrbeeld hiernder). In de grafiek kmen de verschillende srten huizen waar de kinderen in wnen. De kinderen die wnen in een kaartje van een rijtjeshuis hebben gemaakt, mgen dat gekleurde kaartje in het lege vakje bven het wrd rijtjeshuis hangen. Z mag iedereen zijn kaartje p de juiste plek phangen. Als de grafiek klaar is, is in één gpslag te zien in wat vr huis de meeste kinderen wnen. Dit wrdt gezamenlijk besprken. Huis (afbeelding) Flat (afbeelding) Rijtjeshuis (afbeelding) Berderij (afbeelding) Wnbt (afbeelding) De Taallijn. Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Activiteitencyclus Hier wnen wij! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 25

26 Verwerkingsactiviteiten Onderzek: welk huis kan tegen regen? Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, beginnende geletterdheid Vr dit nderzek gaat u naar buiten met de kinderen. Buiten liggen verschillende materialen waarmee de kinderen (in grepjes) huisjes kunnen buwen: met zand in de zandbak, met stenen, van hut, van kartn, met mdder, met klei, een glazen pt, een hl nder de grnd (k in de zandbak). De kinderen gaan samen met Klein-Mannetje vrspellen wat er gebeurt als het gaat regenen (met pict s pschrijven bijvrbeeld). Zal het huisje, net als het huisje van Klein-Mannetje helemaal kapt gaan? Of zal het gaan lekken? Of hudt het huisje de regen ged tegen en is het lekker warm en drg binnen? Geef bijvrbeeld in de tabel aan wat de meeste kinderen denken dat er gebeurt met het huisje. Huisje kan tegen regen Huisje gaat lekken/kapt Huisje van zand Huisje van steen Huisje van mdder Huisje van kartn Hlletje Huisje van klei Vervlgens laat u het regenen, dr water ver de verschillende huisjes te gieten. U kunt variëren in de grtte van de regenbui (een klein buitje met een gietertje, f een hsbui met een emmer water). Bespreek met de kinderen: wat gebeurt er met elk huisje? Klppen de vrspellingen? Welke huisjes kunnen het beste tegen regen? Wnen: antwrden zeken Speerpunten: mndelinge taal, beginnende geletterdheid, ICT en multimedia In fase 1 hebben de kinderen samen leervragen bedacht. De leervragen staan in een schrift f p een flap, sms met een antwrd erbij. Nu gaan de kinderen antwrden zeken p de vergebleven vragen. Ze prberen samen met u het antwrd te zeken in infrmatieve bekjes f in teksten f plaatjes p internet. Ok kunt u een videfragment laten zien met infrmatie, bijvrbeeld een aflevering van Kekelere. Een andere mgelijkheid is dat de kinderen een 'deskundige' vragen, iemand die veel ver het nderwerp weet. Als het antwrd gevnden is, schrijft u dit achter de vraag. De kinderen kunnen een tekening f 'verslag' van het antwrd maken. Waar wnen de dieren? Speerpunten: mndelinge taal, beginnende geletterdheid In het centrale prentenbek kmt Klein Mannetje allerlei dieren tegen. Bespreek samen welke dieren Klein Mannetje tegen kwam en waar zij wnen. Stel vervlgens uzelf de vraag waar een dier wnt, bijvrbeeld Ik zu wel willen weten waar spinnen wnen. Breng een gesprek p gang ver de huizen van verschillende dieren. Als kinderen niet weten waar een dier wnt, dan schrijft u deze vraag p de flap bij de leervragen. Zek later samen naar het antwrd. Laat de kinderen vervlgens een dier kiezen en een tekening maken het dier en zijn huis. Laat het kind bij zijn tekening vertellen en schrijf erbij wat hij f zij vertelt. De Taallijn. Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Activiteitencyclus Hier wnen wij! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 26