De Taallijn. Peuters Interactief met Taal

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De Taallijn. Peuters Interactief met Taal"

Transcriptie

1 Kriebelbeestjes! Activiteitencyclus vr peuters Expertisecentrum Nederlands

2 Inhudspgave Inleiding 3 Planningsrster 4 Vrbereiding 8 Fase 1 Intrductie 12 Fase 2 Kernwrden 17 Fase 3 Verhaallijn 21 Fase 4 Drgaan p het thema 24 Fase 5 Napraten 27 Eindevaluatie 29 Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Kriebelbeestjes! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 2

3 Inleiding Kriebelbeestjes! De sneeuw is intussen verdwenen en allerlei beestjes kmen in het znnetje te vrschijn. Vr de peuters zijn deze kleine kriebelende beestjes heel interessant en spannend! De activiteitencyclus vr peuters Kriebelbeestjes! is gericht p de kleine beestjes die in de lente in de directe mgeving van de peuters te vinden zijn. Wat kruipt er allemaal rnd in de heg, nder een steen en in het zand? He ziet de activiteitencyclus eruit? De kinderen wrden betrkken bij het thema dr een ntdektcht naar beestjes p bijvrbeeld het speelplein, in het park f in het bs. Welke beestjes kunnnen de kinderen allemaal vinden? Tijdens de uitvering van het thema maken de peuters kennis met Rupsje, uit het prentenbek Het hngerige Rupsje van Sheridan Cain en Jack Tickle. Het rupsje wil heel graag vliegen. Samen met Rupsje kmen de kinderen kriebelbeestjes tegen, die wél kunnen vliegen! Als Vlinder vrbij kmt lacht zij geheimzinnig, ze weet iets wat Rupsje niet weet. Wat zu dat kunnen zijn? Dit bek speelt een grte rl in de cyclus. Dr het bek vaker vr te lezen, krijgen wrdenschat, zinscnstructies en verhaalbegrip de kans zich te ntwikkelen. Het thema wrdt verder verdiept met andere beken, zdat kinderen de wrden k in andere cntexten tegenkmen. Aan het einde van de cyclus vindt er een evaluatie plaats: wat hebben de kinderen geleerd? He lang duurt het m de cyclus uit te veren? Het uitveren van de activiteitencyclus duurt ngeveer 3 weken, met een uitlp naar de vierde week. We wensen u en de kinderen veel plezier met alle activiteiten van de kmende weken! Meer infrmatie ver de bijbehrende beken, cd-rms en dvd f ver schling in de Taallijn in de diverse regi s is te vinden p Beken, cd-rms en de dvd zijn te bestellen via Infrmatie ver cursussen in de diverse regi's is k te verkrijgen bij Sardes ( ) Expertisecentrum Nederlands Alle rechten vrbehuden. Niets van deze uitgave mag vr cmmerciële deleinden wrden verveelvudigd, pgeslagen in een geautmatiseerd gegevensbestand, f penbaar gemaakt, in enige vrm f p enige wijze, hetzij elektrnisch, mechanisch, dr ftkpieën, pnames, f p enige andere wijze, znder nadrukkelijke verwijzing naar Sardes en het Expertisecentrum Nederlands. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Kriebelbeestjes! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 3

4 Planningsrster Om de Taallijn uit te veren is het belangrijk m een aantal kenmerkende activiteiten te rganiseren. Deze zijn pgenmen in het planningsrster p de vlgende pagina. Bij smmige verwerkingsactiviteiten kunt u een keuze maken uit enkele activiteiten. Bijvrbeeld waar het gaat m wrden efenen, kunt u kiezen uit: een wrdspelletje, een kimspel f wrden uitbeelden. Na elke fase wrden suggesties gegeven vr extra activiteiten die bij tijd ver uitgeverd kunnen wrden, p elke willekeurige dag. Bij elke activiteit werkt u aan één f meerdere speerpunten van de Taallijn. Ok deze vindt u in het rster terug. De dagindeling die in het rster wrdt aangegeven is bedeld m de vlgrde van activiteiten aan te geven. Wanneer u bijvrbeeld een dag niet met Taallijn heeft gewerkt, gaat u de vlgende dag verder waar u gebleven was. Uiteraard heft taalstimulering zich niet te beperken tt nderstaande activiteiten. Gedurende de hele dag kunt u kansen aangrijpen m taal te stimuleren, bijvrbeeld tijdens de eet- en drinkmmenten, het buiten spelen f het pruimen. De activiteiten uit het planningsrster staan verderp in de cyclus uitgebreider beschreven (zie pag. 12 en verder). Speerpunten: Mndelinge taal Werken aan wrdenschat Ontluikende geletterdheid/interactief vrlezen ICT en Multimedia Ouderbetrkkenheid Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Kriebelbeestjes! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 4

5 Tijd Fase en activiteit Speerpunten Vraf Vrbereiding De pedaggisch medewerker bereidt het thema vr (zie pag. 8 en verder vr een uitgebreide telichting) Fase 1: Intrductie Dagdeel 1 Anker: een ntdektcht naar kriebelbeestjes Inrichten van de thematafel Dagdeel 2 Prentenbek verkennen kleine kring met taalzwakke kinderen: Intrductie Verhaal verkennen Nabespreken: kernwrden verduidelijken Prentenbek vrlezen in de grte grep: Intrductie Eerste keer vrlezen Nabespreken: kernwrden verduidelijken Dagdeel 3 Gedichtje ver Lente/Kriebelbeestjes Prtfli Extra activiteiten: 1. Iets knutselen vr in de vertelkffer 2. Spullen p de thematafel samen labelen a. Vr taalzwakke kinderen: nadruk p wrden herhalen b. Vr taalsterke kinderen: wrden herhalen en samen labelen 3. Bekenmuur uitbreiden Dagdeel 4 Dagdeel 5 Fase 2: Kernwrden Prentenbek vrlezen in de grte grep (tweede keer): Intrductie bek met vertelkffer/verteltas Verhaal vrlezen met extra aandacht vr kernwrden Nabespreken met aandacht vr kernwrden Wrden efenen Kies uit: Wrdspelletje Kimspel Wrden uitbeelden Prtfli bekijken Ft s anker bekijken Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Kriebelbeestjes! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 5

6 Dagdeel 6 Zektcht kriebelbeestjes Extra activiteiten: 1. Beeldwrdenweb a. Vr taalzwakke kinderen: wrden herhalen b. Vr taalsterke kinderen: wrden herhalen en uitbreiden 2. Allemaal beestjes Dagdeel 7 Fase 3: Verhaallijn Prentenbek vrlezen in de grte grep (derde keer): Intrductie met luistervraag Verhaal vrlezen met aandacht vr de verhaallijn Nabespreking met aandacht vr de verhaallijn Verwerkingsactiviteit verhaallijn Kies uit: Platen p vlgrde leggen Naspelen van het verhaal Dagdeel 8 Gesprekken in de kleine kring Extra activiteiten: 1. Digitaal prentenbek bekijken 2. Beestjes bekijken Dagdeel 9 Fase 4: Drgaan p het thema Verhalende en infrmatieve prentenbeken rndm het thema: Oriënteren Vrlezen Nabespreken Verwerkingsactiviteiten rndm het thema Kies uit: Waar wnen de kriebelbeestjes? Spelen in de heken Dagdeel 10 Digitaal prentenbek bekijken Extra activiteiten: 1. Welke vleugels hren bij dat dier? Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Kriebelbeestjes! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 6

7 2. Versje/liedje met bewegingen Dagdeel 11 Fase 5: Napraten Napraten bij de bekenmuur: Wat weten we nu? Vrwerpen thema bij elkaar zeken. Verhaal aan de hand van de vrwerpen samenvatten. Zelf vertellen Dagdeel 12 Verwerkingsactiviteiten rndm het thema Kies uit: Bekenmuur Liedje f versje Spelen in de heken Evaluatie/zelfreflectie Na aflp Eindevaluatie De pedaggisch medewerkers bespreken na wat ged en minder ged ging. Verslaglegging en bewaren van materialen. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Kriebelbeestjes! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 7

8 Activiteitencyclus Kriebelbeestjes! Aandachtspunten vraf: Anker vrbereiden. Verken van te vren de mgeving en bedenk waar de zektcht het best kan plaatsvinden. Waar kunnen de kinderen het gemakkelijkst beestjes vinden? Zrg vr een digitale camera zdat er tijdens de ntdektcht ft s van de beestjes, de zektcht en de kinderen gemaakt kunnen wrden. Zrg vr nderzeksmateriaal dat gebruikt wrdt tijdens de ntdektcht, zals een vergrtglas en plastic ptjes. Ok geplastificeerde ft s van beestjes kunnen een verrijking zijn. De kinderen kunnen via de ft s zeken naar de verschillende kriebelbeestjes. Via websites als en kunt u een natuur- en milieueducatiecentrum in de regi zeken. Deze centra hebben leuke kinderactiviteiten bij u in de buurt. Verschillende beken rndm het thema verzamelen. In bijlage 4 vindt u een bekenlijst van prentenbeken en infrmatieve beken ver het thema Kriebelbeestjes. Kernwrden selecteren. Selecteer kernwrden uit het thema én het prentenbek die u in het thema zal aanbieden, verduidelijken, efenen en cntrleren. Gebruik hiervr de wrdenlijsten p de vlgende pagina. In de lijst Kernwrden thema zijn basiswrden en verdiepingswrden pgenmen. De basiswrden zijn vral geschikt vr de taalzwakke kinderen; de verdiepingswrden vr de taalvaardige kinderen. De wrden zijn gerangschikt van gemakkelijk naar meilijk. In de lijst Kernwrden prentenbek zijn de belangrijkste wrden pgenmen uit het prentenbek. Deze wrden zijn gerangschikt van zeer essentieel vr het verhaal naar minder essentieel vr het verhaal. Dat wil zeggen dat het begrijpen van de eerst genemde wrden uit deze lijst belangrijk is m het verhaal te kunnen vlgen en/f te kunnen navertellen. Selecteer ngeveer 20 wrden die geschikt zijn vr de minder taalvaardige kinderen en 20 wrden vr de meer taalvaardige kinderen. Maak hierbij eventueel gebruik van tetsgegevens f eerdere bservaties. Er kan verlap tussen beide grepen wrden zijn. De wrden vr de taalzwakke kinderen kunt u bijvrbeeld selecteren uit de makkelijke basiswrden en de essentiële prentenbekwrden. De wrden vr de taalvaardige kinderen kunt u bijvrbeeld selecteren uit de laatste wrden van de basislijst en de eerste wrden van de verdiepingslijst, en de iets minder relevante wrden van het prentenbek. De meeste wrden meten nbekend zijn vr de kinderen. Streef ernaar dat de kinderen na een aantal dagen de geselecteerde kernwrden passief beheersen: begrijpen ze u als u vraagt m de struik aan te wijzen? Aan het einde van de cyclus meten ze de meeste kernwrden k actief beheersen: kan het kind de vleugel f de pt zelf benemen? De kernwrden kunt u aanbieden aan de hand van de drie uitjes : Uitleggen, dr een krte, krachtige definitie van het wrd te geven. Uitbeelden, dr een vrwerp te laten zien f uit te beelden. Uitbreiden, dr middel van andere wrden die met het kernwrd samenhangen. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Kriebelbeestjes! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 8

9 Wrdenlijsten: Kernwrden thema: Kernwrden prentenbek: Basiswrden: Verdiepingswrden: eten de kever de rups buiten de mierenhp hnger het g het lieveheersbeestje eten het r het lijf vliegen p (p het blad) het (slakken)huis lpen de vgel het (spinnen)web de (vlinder)vleugels de grnd het insect de vlinder de tak fladderen verdrietig in (in de grnd) de pissebed de hmmel nder de velspriet de merel de tuin de pp / de ccn het blad het beestje ntpppen hg het dier het vrjaar dik de lente de larve klein het blad het zaadje me de slak de (winter)slaap de spin de (lente)zn de vlieg de struik de kp slapen langzaam de winter de lucht gren vliegen het ntbijt greien zitten kruipen zuchten kriebelen uitrekken prikken zweven aan (aan een tak) geheimzinnig steken vers de bek naast de pt de rups de vleugel de mier de wrm Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Kriebelbeestjes! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 9

10 Geleerde wrden bijhuden. U kunt in het gezinsprtfli f in een wrdenmap bijhuden welke nieuwe wrden de kinderen hebben geleerd. Gebruik hierbij de kernwrden als uitgangspunt. Op het mment dat meerdere pedaggisch medewerkers f grepshulpen aanwezig zijn, kan één van hen nteren welke wrden de peuters begrijpen f gebruiken. De peuters wrden niet p een schlse manier verhrd; maak ntities van de wrden tijdens betekenisvlle activiteiten, zals een taal- f denkspelletje f tijdens een bewegingsactiviteit in de speelzaal. Geef bijvrbeeld een de-pdracht (De eens vr he je een hap neemt. Kun je vr mij het lieveheersbeestje uit de speelhek halen?), stel een vraag (Wat is een vleugel?) f wijs een vrwerp aan (Wat is dat? wijzend naar de struik). Ok kunt u de wrdkennis evalueren dr plaatjes f tekeningen bij de kernwrden in het gezinsprtfli f de wrdenmap te plakken en na een aantal weken f maanden met de kinderen na te gaan f ze de wrden ng kennen. Verwerkingsactiviteiten bij prentenbek/thema vrbereiden. Bijvrbeeld: knutselen tekenwerkjes, liedjes, versjes, activiteiten bij de bekenmuur (bijvrbeeld vrkant van het bek kpiëren m in te kleuren), etc. Activiteiten bij de cmputer vrbereiden. Zet het digitale prentenbek p één f meerdere cmputers in het lkaal. Zrg vr een digitale camera zdat er tijdens het anker ft s gemaakt kunnen wrden. Ouders bij het thema betrekken. Schrijf een brief vr de uders waarin het thema en de activiteiten wrden tegelicht (zie bijlage 3 vr een vrbeeld). In de brief kunnen de uders wrden uitgendigd m mee te helpen met het verzamelen van materialen bij het thema f te assisteren bij diverse activiteiten. Vr alle kinderen kmt er een eigen gezinsprtfli f heen-en-weerbekje. Dit is een bek dat heen en weer gaat tussen het kind en de uders, en de peuterspeelzaal. U kunt hiervr het vrbeeld van het gezinsprtfli uit bijlage 7 gebruiken f een eigen versie maken. De kinderen verzamelen een aantal werkjes vr het gezinsprtfli. In het gezinsprtfli is p enkele bladzijdes al vrgedrukt wat de bedeling is en er zitten lege bladzijdes in waar de kinderen zelf hun werk kunnen inplakken. Zwel uders als pedaggisch medewerkers kunnen met een prtfli de ntwikkeling van het kind vlgen. Prentenbek meegeven. Geef de kinderen m de beurt een prentenbek mee naar huis zdat uders het thuis kunnen vrlezen. Zrg vr een bek dat past bij het thema (zie bijlage 4 vr bekentips). Geef eventueel k een bijpassend vrwerp van de thematafel mee m het verhaal te ndersteunen. Ouders kunnen k samen met hun kind zelf een bek uit de biblitheek kiezen. Vraag uders na het vrlezen een pagina uit het gezinsprtfli in te vullen (zie bijlage 7). Leidstervaardigheden. Lees de achtergrndinfrmatie bij de verschillende leidstervaardigheden in het bek Peuters Interactief met Taal. Ga eventueel aan de hand van de evaluatie van eerder uitgeverde thema s na welke vaardigheden u bij het kmende thema extra aandacht wilt geven. Inrichten speelleermgeving. Het inrichten van de speelleermgeving heft niet meteen klaar te zijn. Wanneer de peuters kunnen meedenken en meehelpen bij de inrichting gaat een thema ng meer leven in de grep. U kunt k de uders betrekken bij het inrichten van de leermgeving. Hierna vlgen suggesties vr de leermgeving. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Kriebelbeestjes! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 10

11 Ideeën vr het inrichten van de speelleermgeving: Bekenhek en bekenrekje. In de bekenhek kunnen de kinderen zelfstandig bekjes bekijken f vrlezen. De bekenhek is gezellig ingericht met kussens, knuffels, psters en een luie stel f bank. Zrg ervr dat in deze hek vldende beken liggen en leg er regelmatig nieuwe beken neer, zdat de hek aantrekkelijk blijft vr de kinderen. In de hek staat een bekenrekje waarp enkele (vrgelezen) beken staan uitgestald. Bekenmuur. Op de bekenmuur hangen gaandeweg steeds meer tekeningen en knutselwerkjes van de kinderen, wrdkaarten, gekpieerde platen uit het bek en andere afbeeldingen die bij het thema aan de rde zijn geweest. Praat regelmatig met enkele peuters ver alles wat er p de bekenmuur hangt f wat er nieuw is. Ok uders kunnen samen met hun kind praten ver het bek en in één gpslag zien waar de kinderen mee bezig zijn. Schrijfhek. In deze hek ligt allerlei schrijfmateriaal, zals stiften, ptlden, stempels, magneetletters, papier, krijtbrd, etc. Kinderen kunnen in deze hek bijvrbeeld een tekening maken van een kriebelbeestje. Heken en materialen labelen. Op strken papier f kaartjes kunnen de namen wrden geschreven van de verschillende heken (bijvrbeeld de bekenhek) en materialen (bijvrbeeld van de thematafel). Teken waar mgelijk een pict bij het wrd. Het del is niet de kinderen al te leren lezen, maar m te laten zien dat je met geschreven taal iets duidelijk kunt maken. Dr te schrijven in het bijzijn van de kinderen gaan ze zich realiseren dat je gesprken wrden kunt vastleggen p papier. Thematafel. Cncrete materialen ndersteunen het vrlezen van prentenbeken. Richt daarm een thematafel in waarp allerlei vrwerpen liggen die passen bij het thema en het centrale bek. Betrek de kinderen bij het inrichten van de thematafel. Ze kunnen zelf spullen van thuis meenemen f zelf materialen maken, bijvrbeeld het knutselen van een kriebelbeestje. Cmputerhek. In de cmputerhek kunnen de kinderen in tweetallen het centrale prentenbek (digitaal) ng een keer bekijken en beluisteren f ft s bekijken die tijdens het thema zijn gemaakt. Vertelkffer/verteltas. U kunt de vrwerpen van de thematafel in een tas f kffer den en die gebruiken bij de intrductie van het prentenbek. Eén vr één wrden de vrwerpen uit de tas/kffer gehaald, waardr de kinderen nieuwsgierig wrden. Dit spanningselement mtiveert kinderen m actief deel te nemen aan de vrleesactiviteit. Kriebelbeestjeshek. In de kriebelbeestjeshek kunnen kinderen kijken naar afbeeldingen van kleine kriebelbeestjes. Ok de ft s die gemaakt zijn tijdens de ntdektcht naar de beestjes kunnen hier een plaats krijgen. Vr deze hek kunnen de kinderen zelf materialen meenemen, zals infrmatieve beken en tijdschriften ver beestjes, knuffels van beestjes, plastic beestjes (plastic spinnen en dergelijke) en ft s van beestjes. U kunt er vr kiezen m in de kriebelbeestjeshek in een grte bak een kriebelbeestje te huden. Met vergrtglazen kunnen de peuters het beestje ged bekijken. Leg in deze hek k materialen m de kriebelbeestjes na te tekenen. Het beestjeslandschap. Eén wand kan mgetverd wrden tt een mgeving waarin kleine beestjes leven, het beestjeslandschap. Beplak bijvrbeeld de nderkant van de muur met bruin papier, dit met nder de grnd vrstellen. Plak daarbven gren papier met daarp bijvrbeeld bmen, struiken, blemen en een drzichtig huis. Het bvenste gedeelte van de muur vrmt de lucht (blauw papier). Knutselwerkjes, tekeningen van beestjes die dr de kinderen zijn gemaakt en bijvrbeeld ft s van de beestjes tijdens de ntdektcht, wrden p de juiste plek p de muur gehangen. De libel zweeft bijvrbeeld dr de lucht, de wrm zit nder de grnd, de bij zit p de blem en de spin zit in het huis. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Kriebelbeestjes! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 11

12 Fase 1 Intrductie Anker: een ntdektcht naar kriebelbeestjes! Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, ict, uderbetrkkenheid Duur: 45 min. Het is eindelijk lente. En buiten kmen er een hp beestjes na de winter weer tevrschijn. Egels, vgeltjes en k de staldieren zals schapen en keien zijn weer te zien. Maar er zijn k een helebel kleine beestjes die je weer tegekmt. Samen met de kinderen gaat u p ntdektcht m te kijken welke beestjes er allemaal te zien zijn. Het begin- en eindpunt van de ntdektcht is de peuterspeelzaal. Vertel de kinderen dat ze buiten gaan kijken naar kleine kriebelbeestjes. Dit kan p het speelgedeelte vr de speelzaal gebeuren, dr bijvrbeeld nder steptegels te kijken, in en nder struikgewas, p de grnd tussen de bladeren en in de grnd. U kunt er k vr kiezen naar het bs f park te gaan en daar nder bmstrnken, bladeren en in de grnd p zek te gaan naar kleine kriebelbeestjes. Wijs de peuters aan waar de kriebelbeestjes wnen en geef infrmatie ver de kriebelbeestjes. Op deze manier kmen de peuters in aanraking met de centrale themawrden van de activiteitencyclus. Laat indien mgelijk iemand ft s maken van deze activiteit. Maak ft s van de kernwrden, zals de rups, de struik, de vleugel en de slak. Maak k ft s van de (speurende en nderzekende) kinderen tijdens de ntdektcht, als ze durven met de verschillende beestjes p hun hand! Als de kinderen er zelf p staan, wrden de ft s betekenisvller en kunnen gesprekken naar aanleiding van de ft s uitgelkt wrden. U kunt k zrgen vr geplastificeerde ft s, waarmee de kinderen naar bepaalde beestjes p zek kunnen gaan. Dr eerst de ft s te laten zien en hierver te praten, raken de kinderen ng meer geïnteresseerd. Stel vragen ver de ft s zals: he heet dit beestje? He ziet een wrm eruit? Zullen we de pten van de spin eens tellen? Geef de peuters vldende gelegenheid m zelf beestjes te ntdekken. Laat de kinderen ervaren he het is als een beestje ver je hand lpt, dat kriebelt! Let er wel p dat de kinderen vrzichtig en respectvl met de beestjes mgaan. In bijlage 2 staan suggesties vr het bekijken van beestjes tijdens de ntdektcht. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Kriebelbeestjes! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 12

13 Inrichten thematafel Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat Duur: 10 min. Deze activiteit kan aansluitend aan het anker plaatsvinden f p een later mment diezelfde dag. Vr de thematafel kunnen cncrete materialen gebruikt wrden zals knuffels en ft s van dieren. Kinderen mgen m de beurt een vrwerp p de thematafel leggen. Praat met de kinderen ver de vrwerpen: - Wat zu dit kunnen zijn? - Wat zu je ermee kunnen den? Laat de kinderen het vrwerp benemen en/f benem zelf het wrd en geef verduidelijking dr vr te den wat het wrd betekent (bijvrbeeld dr te kriebelen), uit te leggen (een slakkenhuis is het huisje dat de slak meedraagt), f het wrd uit te breiden met andere wrden (bijvrbeeld de hmmel vliegt in de lucht). Praat k met de kinderen ver kriebelbeestjes: - Kunnen alle beestjes vliegen? - Waar wnen de beestjes? - He zien de beestjes eruit? Hebben ze mie kleuren? Prentenbek verkennen kleine kring met taalzwakke kinderen Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, ntluikende geletterdheid Duur:.. x15 min. Wanneer u in de kleine kring werkt, gaat u met het grepje kinderen aan een tafel f p kussens p de grnd zitten, bijvrbeeld in de bekenhek. Ga z zitten dat u verzicht heeft ver de rest van het lkaal. Uw cllega/stagiaire kan p dat mment de andere kinderen pvangen. Daarbij is het handig als u van tevren drspreekt wat de andere kinderen gaan den. Wanneer u alleen vr de grep staat kunt u de andere kinderen uitleggen dat ze u even niet mgen stren. Dit kunt u bijvrbeeld den dr te werken met een stip/handje. Intrductie Intrduceer het prentenbek Het hngerige Rupsje van Sheridan Cain en Jack Tickle in een grepje van 3-5 kinderen. Selecteer hiervr de minder taalvaardige kinderen. Hebt u veel taalzwakke kinderen in de grep, dan maakt u meerdere grepen, bijvrbeeld 2 grepjes van 4 kinderen, en rganiseert u meerdere keren een kleine kring. Maak gebruik van de spullen van de thematafel m wrden te verduidelijken. Er kunnen nu k materialen wrden tegevegd die te maken hebben met het bek, zals een knuffelrups, een vlinder, grene blaadjes, een hmmel, een vgel en een plaatje van een (vlinder)pp. Laat de kaft van het bek zien. Bespreek wat er p de kaft te zien is en blader dr het bek. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Kriebelbeestjes! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 13

14 Verhaal verkennen Lees de tekst ng niet letterlijk vr, maar laat ruimte vr de kinderen m te reageren p de illustraties. Zrg bij taalzwakke kinderen in het begin vr veel taalaanbd (dus benem zelf wat er gebeurt p de platen, wat u pvalt, reageer p het verhaal, etc.). Betrek de taalzwakke kinderen bij het verhaal dr vral geslten vragen te stellen. Ja/nee vragen: Kan Rupsje vliegen? Aanwijsvragen: Waar zie je de grene blaadjes die Rupsje eet? Of/f vragen: Waar gaat Rupsje slapen? In een bedje f in een blaadje? Tegendeelvragen: Dit is tch een vgel? (Terwijl u de vlinder aanwijst). Nabespreken: kernwrden verduidelijken Verduidelijk de kernwrden van het prentenbek aan de hand van de vrwerpen p de thematafel f dr iets vr te den f dr uitleg te geven met eenvudige wrden: Ik heb vleugels, kijk maar (laat een plaatje van de vleugels van vgels en insecten als hmmels zien. Het zal wel, zucht Rupsje (dit kunt u natuurlijk vrden dr te zuchten ). Tijdens het vrlezen kunt u meilijke wrden als ntbijt en winterslaap in gemakkelijkere wrden uitleggen (eten als je wakker wrdt, smmige beestjes slapen de hele winter). Prentenbek vrlezen in de grte grep (eerste keer) Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, ntluikende geletterdheid Duur: 20 min. Intrductie Intrduceer het prentenbek in de grte grep. Maak gebruik van de spullen van de thematafel f maak bij het prentenbek een aparte vertelkffer/verteltas met handpppen en specifieke spullen die te maken hebben met het bek. Eerste keer vrlezen Laat de vrkant van het prentenbek Het hngerige Rupsje zien en laat de kinderen vrspellingen den: Wat zie je p de vrkant? Waar zu het bek ver gaan? Lees de titel vr, wijs aan waar je dit kunt lezen en vraag aan de kinderen waar ze denken dat het bek ver zal gaan. Lees het bek letterlijk vr en besteed aandacht aan de kernwrden. Leg het wrd uit dr middel van de prenten f cncreet materiaal f beeld het wrd uit. Laat tijdens het vrlezen de kinderen reageren p het verhaal en de platen. In bijlage 1 staan per pagina suggesties he u wrden kunt uitleggen f uitbeelden. Nabespreken: kernwrden verduidelijken Besteed na het vrlezen pnieuw aandacht aan de kernwrden in het verhaal. Gebruik spullen van de thematafel f vertelkffer m wrden te verduidelijken. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Kriebelbeestjes! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 14

15 Gedichtje ver Lente Speerpunten: wrdenschat, ntluikende geletterdheid Duur: 10 min. Lees samen met een klein grepje kinderen een gedichtje ver de Lente en beestjes. Kpieer een gedicht uit bijlage 5 f schrijf het grt uit p een flap. U kunt natuurlijk k een ander gedicht kiezen f zelf een gedicht maken. Enkele wrden zijn vervangen dr kleine tekeningen. U leest het gedicht vr en wijst mee. Stp met vrlezen bij de tekeningen en laat de kinderen het plaatje benemen. Op deze manier kunnen kinderen het gedicht meelezen en efenen ze enkele kernwrden van het thema. Het lezen van het gedicht kunt u (eventueel p een later mment) herhalen. Prtfli Speerpunten: mndelinge taal, uderbetrkkenheid Duur: 10 min. Plak een ft van het kind tijdens de ankeractiviteit in het gezinsprtfli. Laat de peuter bedenken wat erbij geschreven met wrden. De peuters nemen het prtfli mee naar huis, zdat uders er thuis met hun kind ver kunnen praten. Vraag aan uders f ze thuis k iets in het prtfli willen plakken, tekenen f schrijven. Extra activiteiten: 1. Iets knutselen vr in de vertelkffer (duur: 15 min.) Speerpunten: mndelinge taal Maak samen met de kinderen een vrwerp dat gebruikt kan wrden bij het naspelen van het verhaal. U kunt bijvrbeeld de kinderen een rups f een vlinder laten maken. De rups kunt u maken van een eierds. Dr de eierds in de lengte dr midden te knippen, krijgt u twee rijen. De kinderen kunnen één rij verven, dit is het lijfje van de rups. Vrp maakt u van chenilledraad velsprieten en gen. Wanneer u de kinderen verschillende kleuren verf laat kiezen, kmen er prachtige, verschillende rupsen tevrschijn! Bij het maken van de vlinder is het leuk m aan de kinderen te laten zien dat vlinders altijd twee dezelfde vleugels hebben. Dit kunt u den dr een papier in het midden te vuwen en hier een vleugel p te tekenen. De kinderen verven de ene vleugel met mie kleuren. Vervlgens wrdt het papier dichtgeklapt en geeft de verf af p de andere vleugel, waardr de vlinder twee prachtige vleugels krijgt. Meer knutsel vrbeelden staan in bijlage 6. Praat met de kinderen ver de relatie met het bek en het thema: Waarm kn Rupsje niet vliegen? Wat eet het hngerige Rupsje? Waar ging Rupsje slapen? Hebben alle kriebelbeestjes vleugels? 2. Spullen p de thematafel samen labelen (duur: 10 min.) Speerpunten: wrdenschat, ntluikende geletterdheid Vr de taalzwakke kinderen: Herhaal de kernwrden aan de hand van de spullen van de thematafel, bijvrbeeld: Kun jij het blaadje pakken? Wijs het plaatje van de struik maar aan. Dit zijn de vleugels van de vlinder. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Kriebelbeestjes! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 15

16 Schrijf eventueel in het bijzijn van de kinderen vr 1 f 2 vrwerpen de naam p een kaartje, maak er een kleine tekening bij en laat de kinderen het kaartje bij het vrwerp leggen. Hier heb ik de rups geschreven. Leg dit kaartje maar bij de rups. Vr de taalsterke kinderen: Met een klein grepje kinderen die geïnteresseerd zijn in letters/schrijven maakt u labels bij de materialen p de thematafel. Op kleine kaartjes schrijft u het wrd met het bijbehrende lidwrd (bijvrbeeld de mier) en spreekt het wrd hardp uit terwijl u schrijft. Kinderen die de letter van hun naam herkennen, kunnen deze nderstrepen f naschrijven. 3. Bekenmuur uitbreiden (duur: 10 min.) Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat Maak een kpie van de kaft/een pagina van het prentenbek Het hngerige Rupsje. Eén f meerdere peuters kunnen de kpie inkleuren. De kinderen vertellen wat ze p de kaft zien en waar (ze denken dat) het bek ver gaat. Schrijf de verhalen van de kinderen bij de tekening. De kaft van het bek krijgt een plaats p de bekenmuur. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Kriebelbeestjes! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 16

17 Fase 2 Kernwrden Prentenbek vrlezen in de grte grep (tweede keer) Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, ntluikende geletterdheid Duur: 20 min. Intrductie bek met vertelkffer/verteltas Vr de intrductie van de kernwrden kunt u gebruik maken van een handpp. De handpp is bijvrbeeld een spin. De spin vertelt aan de kinderen wie hij is en dat hij gehrd heeft dat de kinderen een mi bek in de grep hebben. Hij vraagt aan de kinderen he het bek heet en waar het ver gaat. Wanneer er weinig uit de kinderen zelf kmt, kunt u stimulerende vragen stellen m de peuters p weg te helpen. De handpp vraagt steeds aan de peuters wat iets is: Een Rups? Wat is dat? De enkele vrwerpen die te maken hebben met het verhaal in een vertelkffer f verteltas, bijvrbeeld een rups, vlindervleugels, blaadjes, een knuffel van een vgel en een (rupsen)pp. Haal de vrwerpen één vr één tevrschijn en laat de peuters vertellen welke ervaringen ze hebben met het vrwerp. Manieren m reacties uit te lkken bij taalzwakke kinderen: Dit is een blaadje, dat vinden rupsjes lekker m te eten. Lust jij k blaadjes? Nee tch? Wat vind jij lekker? Welk dier is dit? (Laat de rups f de vgel zien) Manieren m reacties uit te lkken bij taalsterke kinderen: Waarvr gebruikt de rups zijn ptjes? En waarvr heeft hij vleugels ndig? Wat wil het Rupsje heel graag hebben? Waar wnt het Rupsje? Verhaal vrlezen met extra aandacht vr kernwrden Lees vervlgens het verhaal pnieuw vr (letterlijk). Laat de kinderen reageren p het verhaal en de illustraties. Gebruik spullen uit de vertelkffer m wrden te verduidelijken. Nabespreken met aandacht vr kernwrden Bespreek het verhaal na met de kinderen. Verduidelijk de kernwrden uit het bek met de vrwerpen uit de vertelkffer, de illustraties uit het bek en dr wrden uit te beelden f uit te leggen. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Kriebelbeestjes! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 17

18 Wrden efenen Speerpunten: wrdenschat Duur: 10 min. Deze activiteit kan aansluitend aan de vrige activiteit plaatsvinden f p een later mment diezelfde dag. Laat de kinderen efenen met de kernwrden uit het bek. Dit kan p verschillende manieren. Kies uit één van nderstaande activiteiten: Wrdspelletje Zing samen met de kinderen een liedje f zeg een versje p waarin enkele kernwrden aan bd kmen. Leg de spullen uit de vertelkffer in het midden van de kring. Telkens wanneer het vrwerp genemd wrdt in het liedje/versje, mag één peuter het pakken. Kimspel Enkele vrwerpen van de thematafel wrden p een tafel gelegd. De kinderen vertellen welke vrwerpen ze zien. Er wrdt een dek ver de vrwerpen gelegd. Weten de kinderen ng welke vrwerpen er lagen? Neem nu een vrwerp weg, znder dat kinderen het zien. Welk vrwerp is er verdwenen? Wrden uitbeelden Geef de kinderen in de speelzaal (eventueel p muziek) bewegingspdrachten met de kernwrden, bijvrbeeld fladderen als een vgel. De zelf alsf u van het ene lekkere hapje naar het andere fladdert. De kinderen den het na. Andere wrden m uit te beelden: vliegen als een vlinder, pgerld slapen als het rupsje, zemen als een hmmel, en eten als het rupsje. Prtfli bekijken Speerpunten: mndelinge taal, uderbetrkkenheid Duur: 10 min. In het gezinsprtfli kunnen materialen die te maken hebben met het thema geplakt wrden. Zals een kpie van een pagina uit het bek Het hngerige Rupsje van Sheridan Cain en Jack Tickle f een lied dat de kinderen samen hebben geleerd. De peuters nemen het gezinsprtfli mee naar huis. De kinderen kunnen het verhaal van het centrale prentenbek aan hun uders vertellen f samen het lied zingen. Vraag aan de uders f zij zelf thuis k iets in het prtfli willen plakken, tekenen f schrijven, bijvrbeeld een ft van een kriebelbeestje wat thuis in de tuin liep. Laat de uders weten wanneer het gezinsprtfli weer terug met. Bekijk samen met de kinderen de prtfli s en laat de kinderen vertellen ver wat de uders aan het prtfli hebben tegevegd. Ft s anker bekijken Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, ict en multimedia Duur: 10 min. Bekijk samen p een cmputerscherm f met een digitaal ftlijstje de ft s die gemaakt zijn bij het anker. Laat de kinderen vertellen ver de ft s. Het leukst is natuurlijk als ze zelf p de ft staan. Stimuleer de kinderen m de kernwrden van het thema te gebruiken dr vragen te stellen f te prikkelen. Kijk, dat beestje zat in de heg! Ja, jij durfde die p je hand te laten lpen. Weet je ng he dat beestje heet? Wnde daar k beestjes? (kijkend naar een ft waar een steen mgedraaid wrdt). Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Kriebelbeestjes! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 18

19 Zektcht kriebelbeestjes Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat Duur: 45 min. Samen met de kinderen gaat u vandaag weer naar buiten! Er staat een zektcht p het prgramma. In bijlage 8 staat een vrbeeld van een zektcht. Een vrbeeld van een pdrachtje uit de zektcht is: Ik ben een kriebelbeestje die van het stuifmeel van de blemen lekkere hning maakt. Je mag van de hning preven... Ik ben altijd aan het zemen. Pas p... als je mij aanraakt, kan ik ju steken! Wat ben ik? 1. een BIJ f 2. een LIEVEHEERSBEESTJE? Ndig: ptje hning, kffielepeltjes m te preven beestje BIJ (knuffeltje) beestje LIEVEHEERSBEESTJE (knuffeltje) U kunt de pdrachten uit bijlage 8, f zelf verznnen pdrachten, uitprinten en phangen p de plaatsen waar de kinderen meten zeken. Dr middel van materialen en vrwerpen kunt u vr de kinderen verduidelijken m welke beestjes het gaat. U kunt deze activiteit k binnen uitveren. U leest de raadseltjes p in de kring en de kinderen mgen vertellen wat het gede antwrd is. U kunt hierbij geplastificeerde ft s f knufels van de beestjes gebruiken m de kinderen te helpen. Extra activiteiten 1. Beeldwrdenweb (duur: 10 min.) Speerpunten: wrdenschat, mndelinge taal, ntluikende geletterdheid Maak samen met een klein grepje kinderen een beeldwrdenweb rndm (de ntdektcht naar) beestjes. De peuters benemen wat ze hebben gezien. De wrden die dr de kinderen wrden genemd wrden p een vel papier geschreven, maak er kleine tekeningen bij. U stimuleert hierbij het gebruik van de kernwrden die bij de cyclus hren. Er ntstaat z een beeldwrdenweb van de beestjes. Dit beeldwrdenweb kan p ghgte in de kriebelbeestjeshek wrden pgehangen. De peuters kunnen zelf ng p zek gaan naar plaatjes van beestjes in tijdschriften en deze bij het beeldwrdenweb plakken. Vr de taalzwakke kinderen: Pak de spullen van de thematafel erbij f gebruik ft s van de spullen. Om de beurt mag een kind een vrwerp f ft pakken. Stimuleer de kinderen de kernwrden nu zelf te gebruiken: Wat heb je gepakt? He heet dat? Is dat een mier f een vlinder? Vr de taalsterke kinderen: Laat de kinderen kernwrden nemen hren en schrijf ze p in wrd en beeld. Wat hrt er allemaal bij de beestjes? Waar met je ng meer aan denken? Wat ligt er allemaal p de thematafel? Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Kriebelbeestjes! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 19

20 2. Allemaal beestjes.. (duur: 15 min.) Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat Laat de kinderen allerlei beestjes maken (zie vrbeelden in bijlage 6). Bespreek welke nderdelen de beestjes hebben, bijvrbeeld een pt, een kp, een velspriet. Welke beestjes zien er een beetje hetzelfde uit, welke zien er anders uit? Misschien kunnen een paar udste peuters al de pten van de beestjes tellen. De hele cllectie beestjes kan in de kriebelbeestjeshek, f p de thematafel, wrden uitgestald. Op de thematafel kunnen k materialen wrden verzameld die te maken hebben met de wnmgeving van de kriebelbeestjes. Hiermee wrdt vr de kinderen ng duidelijker dat zij de kriebelbeestjes eigenlijk veral kunnen vinden! Denk hierbij aan bijvrbeeld wat aarde, takken, blemen en blaadjes. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Kriebelbeestjes! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 20

21 Fase 3 Verhaallijn In deze fase ligt de nadruk p de verhaallijn van het prentenbek. De kinderen kennen nu de belangrijkste wrden van het bek. De vlgende stap is dat ze k de verhaallijn kunnen vlgen en naspelen f navertellen. Prentenbek vrlezen in de grte grep (derde keer) Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, ntluikende geletterdheid Duur: 20 min. 1. Intrductie met luistervraag Stel vrafgaand aan het vrlezen een luistervraag ver het verhaal, m de betrkkenheid van de kinderen te bevrderen. Vrbeelden van luistervragen bij het prentenbek Het hngerige Rupsje zijn: Waarm wil Rupsje z graag vleugels hebben? Wat eet het Rupsje? Waar gaat Rupsje slapen? Waarver drmt Rupsje? 2. Verhaal vrlezen met aandacht vr de verhaallijn Stel tijdens het lezen vragen ver de hfdpersn, de belangrijkste gebeurtenissen en ver plssingen van het prbleem. Suggesties vr vragen vr de taalzwakke kinderen: Wijs het hngerige Rupsje eens aan. He kmt Hmmel bij Rupsje? Wil Rupsje andere ptjes hebben? Kan Rupsje vleugels krijgen? Wat eet Rupsje als hij hnger krijgt? Vindt Rupsje het leuk dat hij kan lpen? Welke dieren kmt Rupsje tegen in het verhaal? Suggesties vr vragen vr de taalsterke kinderen: Waarm kan Rupsje niet vliegen? Waar gaat Rupsje slapen? Waarm kruipt Rupsje in het blaadje als hij gaat slapen? He lang slaapt Rupsje? Is Rupsje blij met zijn nieuwe vleugels? 3. Nabespreking met aandacht vr de verhaallijn Bespreek met de kinderen het antwrd p de vraf gestelde luistervraag. Stel k na het vrlezen vragen ver de hfdpersn, de belangrijkste gebeurtenissen en ver de plssing van het prbleem. Vraag naar rzaken en gevlgen in het verhaal. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Kriebelbeestjes! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 21

22 Verwerkingsactiviteit verhaallijn Speerpunten: mndelinge taal, ntluikende geletterdheid Duur: 15 min. Deze activiteit kan aansluitend aan de vrige activiteit plaatsvinden f p een later mment diezelfde dag. Organiseer een verwerkingsactiviteit na het vrlezen waarbij kinderen de verhaallijn herhalen. Kies uit één van nderstaande activiteiten: Platen p vlgrde leggen Kpieer (liefst in kleur) enkele belangrijke pagina s uit het prentenbek. Eventueel kunt u de kpieën lamineren. Laat de kinderen de platen in de juiste vlgrde leggen en erbij vertellen. Ondersteun de kinderen dr vragen te stellen ver het verhaal. Vr de taalzwakke kinderen: Rupsje krijgt bezek van andere beestjes. Op welk plaatje zie je die? Wie is dit? Wat zie je hier? Waar is Rupsje aan het vliegen? Vr de taalsterke kinderen: He begint het verhaal? Wat gebeurde er daarna? Waneer krijgt Rupsje vleugels? De platen wrden aan de bekenmuur gehangen. Naspelen van het verhaal Maak van Rupsje, Hmmel, Vgel, Vlinder, Rupsje in een blaadje en Rupsje als Vlinder een kartnnen afbeelding (kpie p kartn). Bevestig aan de achterkant een satéprikker f ijslllystkje, waardr stkpppen ntstaan. U kunt er k vr kiezen m te zrgen vr kleding, zdat de kinderen zich kunnen verkleden. In de kleine kring speelt u samen met enkele peuters het verhaal na. Hierbij verandert uw rl geleidelijk. Eerst det u aan een grepje peuters vr p welke manier je het verhaal met behulp van de vrwerpen kunt naspelen. Later kunnen de peuters het verhaal zelf naspelen, terwijl u het verhaal vrleest. Vr de taalzwakke kinderen: U vertelt het verhaal en geeft zndig het vrbeeld bij het uitbeelden van het verhaal. Vr de taalsterke kinderen: U stimuleert de kinderen dr vragen te stellen m zelf het verhaal na te vertellen en uit te beelden. Gesprekken in de kleine kring Speerpunten: mndelinge taal Duur: 15 min. Organiseer een reeks van gesprekken ver het thema Lente/Kriebelbeestjes in de kleine kring. In grepjes van maximaal 5 peuters kmen alle kinderen aan bd. Deze gesprekken kunnen gaan ver de ft s van het anker f een andere activiteit die ze samen gedaan hebben. Maar het kan k gaan ver de spullen p de thematafel f ver een prbleem dat u aan de rde stelt. Zeg bijvrbeeld dat Slak naar een feestje gaat, maar hij is te langzaam, en nu kmt hij misschien te laat! He kan hij tch p tijd kmen? Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Kriebelbeestjes! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 22

23 Hiernder vlgen een aantal strategiëen he u z n gesprek met de kinderen uit kunt lkken: Meegaan met een uitspraak f redenering: Dus slak kan k p de fiets gaan? Misschien kan hij k wel met de aut. Met dat dan een kleine aut zijn? Opzettelijk een fut maken: Ik pak even het plaatje van het huis van de spin erbij (terwijl u het plaatje van een mierennest laat zien). Twijfel zaaien: Heeft een rups dan geen vleugels? Drvragen: Ben jij k al een keer p een verjaardagsfeestje geweest? Vnd je dat leuk? Prbeer na aflp het gesprek af te rnden dr het prbleem k echt p te lssen. Bijvrbeeld dr het maken van een tekening van de aut van Slak. Extra activiteiten 1. Digitaal prentenbek bekijken (duur: 20 min.) Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, ntluikende geletterdheid, ict en multimedia Bekijk samen het levende prentenbek van Het hngerige Rupsje. Stel vragen ver de verhaallijn en rzaak en gevlgen die in het bek aan bd kmen. Zet af en te het verhaal stp. De kinderen mgen vrspellen wat er gaat gebeuren met Rupsje. Suggesties vr vragen vr de taalzwakke kinderen: Wil Rupsje graag kunnen zwemmen? Is Rupsje blij als de andere dieren langskmen? Willen de andere dieren hun vleugels aan Rupsje geven? Waarver drmt Rupsje? Suggesties vr vragen vr de taalsterke kinderen: Gaat Rupsje p zek naar nieuwe vleugels? Waarm gaat Rupsje z lang slapen? 2. Beestjes bekijken (duur: 10 min) Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat In de kriebelbeestjeshek staat een bak met beestjes. Bekijk samen met een grepje kinderen welke beestjes er allemaal in zitten. Bij ged weer is het k leuk m ngmaals naar buiten te gaan met de kinderen en te kijken wat zij inmiddels allemaal weten ver de beestjes. Bespreek samen met de kinderen wat de beestjes allemaal den. En wat eten de beestjes het liefst? Wat zijn de verschillen tussen de beestjes? Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Kriebelbeestjes! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 23

24 Fase 4 Drgaan p het thema Wanneer kinderen meerdere keren met de nieuwe wrden uit het prentenbek in aanraking kmen, is de kans grt dat ze de wrden en hun betekenis nthuden. Daarbij is van belang dat de kinderen de wrden niet alleen in de cntext van het prentenbek tegenkmen, maar k in een andere cntext. Dit kan dr middel van activiteiten met cncrete materialen, dr het verhaal na te spelen, maar k dr andere beken f teksten aan te bieden waarin hetzelfde thema centraal staat en dus veel dezelfde wrden vrkmen. Verhalende en infrmatieve prentenbeken rndm het thema Speerpunten: wrdenschat, mndelinge taal, ntluikende geletterdheid Duur: 20 min. Oriënteren Verzamel enkele infrmatieve en/f verhalende prentenbeken ver insecten/dieren (zie bijlage 4 vr een bekenlijst). De vrbeeldvragen zijn vral gericht p de verschillen tussen rupsen uit twee beken. Uiteraard kunt u k beken met andere kriebelbeestjes gebruiken, dr bijvrbeeld te kijken naar verschillende leefmgevingen f uiterlijke kenmerken. Bekijk samen de plaatjes in de beken en bespreek wat hetzelfde is en wat verschillend. Laat de kernwrden k hier weer aan bd kmen. In dit bek zijn de vlindervleugels rd en blauw. En in dat bek? Daar heeft de vlinder gele vleugels! Hier eet de rups allemaal bramenblaadjes. En in deze eet de rups k peren en taartjes. Lust jij die k? He ziet het web van deze spin eruit? En in dit bekje? Is dat hetzelfde? Vrlezen Kies samen met de kinderen één bek uit m interactief vr te lezen. Nabespreken Bespreek na het vrlezen de verschillen en vereenkmsten met het centrale prentenbek. Stel vragen m kinderen te laten nadenken ver wat hetzelfde is in vergelijking met het centrale prentenbek en wat er anders is. Suggesties vr vragen vr de taalzwakke kinderen: Weet je ng dat Rupsje heel graag wilde vliegen? Wilde de rups in dit bek k z graag vliegen? Rupsje krijgt aan het eind van het bek heel mie vlindervleugels, krijgt de rups in dit bek k vleugels? Gaat dat Rupsje k z lang slapen? Wat gebeurt er in dit bek? Daar gaat een Rupsje heel veel eten en veranderd hij in een vlinder. Gebeurde dat k in het bek van Het hngerige Rupsje? Suggesties vr vragen vr de taalsterke kinderen: Weet je ng het verhaal van Rupsje? In allebei de beken wrdt het rupsje en vlinder. Wat is ng meer hetzelfde in beide beken? In dit bek vindt Rupsje de vleugels van Hmmel, Vgel en Vlinder z mi. Die zu hij k wel willen. Wil het Rupsje in dit bek k graag vleugels? Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Kriebelbeestjes! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 24

25 Verwerkingsactiviteiten rndm het thema Duur: 10 min. Organiseer verwerkingsactiviteiten rndm het thema. Kies uit één van nderstaande activiteiten: Waar wnen de kriebelbeestjes? Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat In de kring liggen verschillende afbeeldingen van kriebelbeestjes (bijvrbeeld een slak, een mier en een spin) en afbeeldingen van plaatsen waar Kriebelbeestjes wnen (bijvrbeeld een slakkenhuis, een spinnenweb f een mierenhp). De peuters bedenken samen welk kriebelbeestje waar wnt. Praat met de kinderen ver de verschillende huisjes. Wnt een beestje er alleen, f met heel veel andere beestjes. Waarm kan een vlinder niet in de grnd wnen? Spelen in de heken Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat Speel met enkele kinderen mee in de heken, bijvrbeeld in de kriebelbeestjeshek. Welke beestjes zien de kinderen? Welke nderdelen van de beestjes kunnen ze al benemen (kp, pten, vleugels)? Eventueel kunt u een bak met levende beestjes in de hek zetten, z kunnen de kinderen mi zien wat de beestjes allemaal den. U kunt vragen aan de kinderen: Wat zijn de beestjes aan het den? Waarm den ze dat? Wat zu het beestje eten? Zie je zijn hfd? En zijn ptjes? Digitaal prentenbek bekijken Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, ntluikende geletterdheid, Ict en multimedia Duur: 10 min. Bekijk samen het levende prentenbek van Het hngerige Rupsje. Stel vragen ver de verhaallijn en rzaak en gevlgen die in het bek aan bd kmen. Zet af en te het verhaal stp. De kinderen mgen vrspellen wat er gaat gebeuren met Rupsje. Suggesties vr vragen vr de taalzwakke kinderen: Wil Rupsje graag kunnen zwemmen? Is Rupsje blij als de andere dieren langskmen? Willen de andere dieren hun vleugels aan Rupsje geven? Waarver drmt Rupsje? Suggesties vr vragen vr de taalsterke kinderen: Gaat Rupsje p zek naar nieuwe vleugels? Waarm gaat Rupsje z lang slapen? Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Kriebelbeestjes! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 25

26 Extra activiteiten 1. Welke vleugels hren bij dat dier? (duur: 10 min) Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat Er zijn veel verschillende beestjes met vleugels, maar al die vleugels zien er wel een beetje anders uit. Kunnen de kinderen al raden bij welke beestjes welke vleugels hren? Maak van kartn de lijfjes van dieren (zals: een vgel, een hmmel en een vlinder) znder hun vleugels, maak van andere stukjes kartn de vleugels die erbij passen. Knip bijvrbeeld een tekening van een vgel bij de vleugels dr en plak de twee nderdelen p twee stukken kartn. Bekijk met de kinderen welke vleugels bij welk dier hren. Wat zijn de verschillen tussen de vleugels? 2. Versje f liedje met bewegingen (duur: 10 min) Speerpunten: wrdenschat Bied een versje f liedje aan dat te maken heeft met het thema. U kunt gebruik maken van een flap waarp het versje f liedje staat uitgeschreven, waarbij een paar wrden zijn vervangen dr plaatjes. Hierdr kunnen de peuters het versje f liedje k vlgen. Laat de kinderen bewegingen maken die in het liedje/versje vrkmen. In bijlage 5 staan vrbeelden van liedjes ver kriebelbeestjes. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Kriebelbeestjes! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 26

27 Fase 5 Napraten In deze fase wrdt de activiteitencyclus afgernd. De pedaggisch medewerker praat met de kinderen na ver de activiteiten die ze samen hebben ndernmen bij het thema Kriebelbeestjes! en het centrale prentenbek Het hngerige Rupsje van Sheridan Cain en Jack Tickle. Napraten bij de bekenmuur Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, ntluikende geletterdheid Duur: 15 min. Wat weten we nu? Vraag alle kinderen m bij de bekenmuur te kmen staan en laat ze vertellen ver wat ze nu allemaal weten ver kriebelbeestjes en het centrale prentenbek. Bespreek de werkjes en vraag hen wat ze leuk vnden aan het thema f bek. Vrwerpen thema bij elkaar zeken. Zrg ervr dat de spullen van de thematafel in de verschillende speelheken liggen. Laat de kinderen één vr één in de heken zeken naar de vrwerpen van de thematafel. Besteed aandacht aan receptieve en prductieve wrdenschat: Receptief: Wil je vr mij een blaadje pakken? Prductief: Wat heb je gevnden? Verhaal aan de hand van de vrwerpen samenvatten. Ga met de kinderen na f de vrwerpen die gevnden zijn bij het bek hren. Prbeer met de vrwerpen het verhaal p te buwen. Stel het belangrijkste prbleem en de plssing daarvan aan de rde. Prbeer p een ntitieblkje bij te huden welke aangebden kernwrden de kinderen begrijpen en gebruiken. Jij hebt de vleugels gepakt. Wat was er precies met de vleugels? Dit is Vgel. Waarm was Rupsje verdrietig ten Vgel naast hem kwam zitten? Wat drmde Rupsje? Waar ging Rupsje in slapen ten hij me was? Zelf vertellen Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, ntluikende geletterdheid Duur: 10 min. Vraag aan de kinderen wie nu zelf het verhaal wil vrlezen aan de anderen. Geef hierbij steun als dat ndig is f laat het kind vrwerpen f plaatjes gebruiken ter ndersteuning. Stel een vraag m het verhaal weer p gang te brengen wanneer het kind vastlpt. Ga na welke nieuwe wrden het kind tijdens het vrlezen gebruikt. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Kriebelbeestjes! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 27

28 Verwerkingsactiviteiten rndm het thema Duur: 10 min. Organiseer verwerkingsactiviteiten rndm het thema. Kies uit één van nderstaande activiteiten: Bekenmuur Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat Breid de bekenmuur uit met tekeningen en knutsels van kinderen. Praat met de kinderen ver wat ze gemaakt hebben. Bespreek k de relatie met het centrale prentenbek. Liedje f versje Speerpunten: mndelinge taal Zing samen een liedje f zeg een versje p rndm het thema. Zie bijlage 5 vr vrbeelden. De kinderen maken er bewegingen bij. De eerste keren det u de bewegingen vr; later laat u vral de kinderen de bewegingen uitveren. Spelen in de heken Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat Speel met enkele kinderen mee in de heken, bijvrbeeld in de kriebelbeestjeshek. Laat de kinderen spelen met de pppen die de figuren in het bek vrstellen, speel mee met hun verhaal. Prbeer taal uit te lkken dr vragen te stellen ver hun spel. Evaluatie/zelfreflectie Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, ntluikende geletterdheid Duur: 10 min. De werkjes van de bekenmuur gaan in het gezinsprtfli. Praat aan de hand van het prtfli ver wat de kinderen hebben gemaakt en geleerd. Geef vervlgens het prtfli mee naar huis. Vr de taalzwakke kinderen: Welk werkje vind je het mist? Wijs maar aan. Je hebt een mie kijkds gemaakt; pak hem maar. Wie heb je hier getekend? (schrijf dit erbij) Vr de taalsterke kinderen: Wat heb je hier gemaakt? Wat ga je er thuis ver vertellen? Wat vind je het miste werkje? Waarm? Wat zal ik erbij schrijven? Met de kinderen kan k, aan de hand van het prtfli, nagepraat wrden ver de kriebelbeestjes. Wat vinden ze ervan? Vinden ze de beestjes leuk, grappig, f misschien een beetje eng? Wat den de kriebelbeestjes de hele dag? En welk kriebelbeestje vinden de kinderen het leukst? Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Kriebelbeestjes! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 28

De Taallijn. Peuters Interactief met Taal

De Taallijn. Peuters Interactief met Taal Hren de je met je Activiteitencyclus vr peuters Expertisecentrum Nederlands Inhudspgave Inleiding 3 Planningsrster 4 Vrbereiding 8 Fase 1 Intrductie 12 Fase 2 Kernwrden 17 Fase 3 Verhaallijn 21 Fase 4

Nadere informatie

De Taallijn Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2

De Taallijn Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2 De Taallijn Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Kriebelbeestjes! Activiteitencyclus vr grep 1 en 2 Expertisecentrum Nederlands Inhudspgave Inleiding 3 Vrbeeld van een planningsrster 4 Vrbereiding 8

Nadere informatie

De Taallijn Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2

De Taallijn Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2 De Taallijn Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Hier wnen wij! Activiteitencyclus vr grep 1 en 2 Expertisecentrum Nederlands Inhudspgave Inleiding 3 Vrbeeld van een planningsrster 4 Vrbereiding 8 Fase

Nadere informatie

De Taallijn Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2

De Taallijn Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2 De Taallijn Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Hren de je met je Activiteitencyclus vr grep 1 en 2 Expertisecentrum Nederlands Inhudspgave Inleiding 3 Vrbeeld van een planningsrster 4 Vrbereiding

Nadere informatie

De Taallijn Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2

De Taallijn Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2 De Taallijn Interactief taalnderwijs in grep 1 en 2 Sinterklaas kmt lgeren! Activiteitencyclus vr grep 1 en 2 Expertisecentrum Nederlands Inhudspgave Inleiding 3 Vrbeeld van een planningsrster 4 Vrbereiding

Nadere informatie

Onze groep bezoekt de voorstelling op: LESBRIEF

Onze groep bezoekt de voorstelling op: LESBRIEF Onze grep bezekt de vrstelling p: LESBRIEF 1 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Geachte leerkracht, Deze lesbrief is bedeld

Nadere informatie

Let op!! Niet zwemmen i.v.m. blauwalg. Leerdoelen: Kerndoelen Curriculum watereducatie SLO: NME leergebied: Werkvormen: Vakgebied: Niveau: Tijdsduur:

Let op!! Niet zwemmen i.v.m. blauwalg. Leerdoelen: Kerndoelen Curriculum watereducatie SLO: NME leergebied: Werkvormen: Vakgebied: Niveau: Tijdsduur: Let p!! Niet zwemmen i.v.m. blauwalg Vakgebied: Niveau: Tijdsduur: Bilgie, Aardrijkskunde klas 3 hav/vw ± 140 minuten Niet zwemmen i.v.m. blauwalg, we zien deze brden steeds vaker. Maar wat is blauwalg

Nadere informatie

Huiswerk Informatie voor alle ouders

Huiswerk Informatie voor alle ouders Nummer 6 mei 2010 Huiswerk Infrmatie vr alle uders Huiswerk en efening Ged leren lezen en rekenen is belangrijk, want je hebt deze vaardigheden in het dagelijks leven veral ndig. Kinderen ged leren lezen

Nadere informatie

PESTEN. Deze folder is een hulpmiddel voor jou en je kind om samen te leren over pesten en hoe je dit kan stoppen.

PESTEN. Deze folder is een hulpmiddel voor jou en je kind om samen te leren over pesten en hoe je dit kan stoppen. PESTEN Deze flder is een hulpmiddel vr ju en je kind m samen te leren ver pesten en he je dit kan stppen. WAT IS PESTEN? Pesten is iemand anders bewust bedreigen, bang maken, uitdagen, uitschelden f pijn

Nadere informatie

Grote practische opdracht klas 3 1

Grote practische opdracht klas 3 1 1 Aardrijkskunde Praktische pdracht Aardrijkskunde. Dit schljaar met je een praktische pdracht maken vr het vak aardrijkskunde. Hiermee met je tenminste 10 klkuren bezig zijn geweest, ftewel 14 lesuren.

Nadere informatie

PROJECTBESCHRIJVING DIT BEN IK

PROJECTBESCHRIJVING DIT BEN IK PROJECTBESCHRIJVING DIT BEN IK Leerlijn Theater Thema Identiteit Grep 3 en 4 Maart 2016 Cultuurnderwijs p zijn Haags Leerlijn Theater Thema Identiteit Grep 3 en 4 Maart 2016 Deze prjectbeschrijving wrdt

Nadere informatie

ISBN 978-90-78688-09-9 Eerste druk, eerste oplage

ISBN 978-90-78688-09-9 Eerste druk, eerste oplage 2008 Leskist.nl, Nrdhrn Alle rechten vrbehuden. Niets uit deze uitgave mag wrden verveelvudigd, pgeslagen in een geautmatiseerd gegevensbestand f penbaar gemaakt, in enige vrm f p enige wijze, hetzij elektrnisch,

Nadere informatie

Aan de hand van deze 3 lessen maken de leerlingen kennis met de dieren die in en om de Schelde leven

Aan de hand van deze 3 lessen maken de leerlingen kennis met de dieren die in en om de Schelde leven Lesbeschrijving Dieren & de Schelde Aan de hand van deze 3 lessen maken de leerlingen kennis met de dieren die in en m de Schelde leven Relatie met kerndelen: Vlaanderen: Wereldriëntatie Natuur Levende

Nadere informatie

Gespreksleidraad WOII geïnteresseerden

Gespreksleidraad WOII geïnteresseerden Gespreksleidraad WOII geïnteresseerden Delstellingen Diepgaand inzicht krijgen in infrmatiebehefte m.b.t. WOII persnlijke betekenis WOII ntstaan interesse in WOII beiende/interessante thema s gebruik en

Nadere informatie

Groep 1-2A: Juf Jacqueline (maandag, dinsdag en woensdag) Juf Kathelijne (donderdag en vrijdag) Groep 1-2B: Juf Georgina (ma-vr)

Groep 1-2A: Juf Jacqueline (maandag, dinsdag en woensdag) Juf Kathelijne (donderdag en vrijdag) Groep 1-2B: Juf Georgina (ma-vr) RKBS Inghelsenberghe Wilhelminastraat 48 4564 AE Sint Jansteen tel: 0114-314380 inghelsenberghe@gperspect.nl www.inghelsenberghe.nl Infrmatie grep 1-2 Grepsleerkrachten: Grep 1-2A: Juf Jacqueline (maandag,

Nadere informatie

Aan de hand van deze 3 lessen ontdekken de leerlingen dat er techniek in en om de Schelde, dus in onze regio, een erg belangrijke rol speelt.

Aan de hand van deze 3 lessen ontdekken de leerlingen dat er techniek in en om de Schelde, dus in onze regio, een erg belangrijke rol speelt. Techniek & de Schelde Aan de hand van deze 3 lessen ntdekken de leerlingen dat er techniek in en m de Schelde, dus in nze regi, een erg belangrijke rl speelt. Gerelateerde kerndelen Vlaanderen, Primair

Nadere informatie

ISBN 978 90 78688 01 3 Eerste druk, vierde oplage

ISBN 978 90 78688 01 3 Eerste druk, vierde oplage 2008 Leskist.nl, Nrdhrn Alle rechten vrbehuden. Niets uit deze uitgave mag wrden verveelvudigd, pgeslagen in een geautmatiseerd gegevensbestand f penbaar gemaakt, in enige vrm f p enige wijze, hetzij elektrnisch,

Nadere informatie

Onze groep bezoekt de voorstelling op: LESBRIEF

Onze groep bezoekt de voorstelling op: LESBRIEF Onze grep bezekt de vrstelling p: LESBRIEF 1 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Geachte leerkracht, Deze lesbrief is bedeld

Nadere informatie

LOGBOEK van: klas: 1

LOGBOEK van: klas: 1 LOGBOEK van: klas: 1 Inhudspgave Inleiding en inhud van het lgbek Wat is de maatschappelijke stage? Delen van de maatschappelijke stage Waar de je maatschappelijke stage? Kaders waarbinnen de maatschappelijke

Nadere informatie

Rollenspel Jezus redt

Rollenspel Jezus redt Rllenspel Jezus redt Krte mschrijving prgrammanderdeel De leerlingen spelen samen een bestuursrechtzaak bij de Raad van State na. De Raad van State is de hgste bestuursrechter van Nederland. In deze rechtszaak

Nadere informatie

Grondgebruik onder de loep!

Grondgebruik onder de loep! Hnger graad 3 Lesvrbereiding Grndgebruik nder de lep! Bij lesmateriaal, bij deze les p de site, vind je het ndige lesmateriaal vr deze les: Vrzie een drzichtige bkaal met zand in. Stp in de bkaal met 'grnd'

Nadere informatie

Kleerkastgriezels. Doelstellingen. Materiaal

Kleerkastgriezels. Doelstellingen. Materiaal Hallween Kleerkastgriezels Delstellingen De kinderen ervaren dat één gebeurtenis sms meerdere rzaken en gevlgen kan hebben. De kinderen ntdekken he vercnsumptie van kledij nefast is vr nze planeet. De

Nadere informatie

Groep 6. Werkboek Werkstuk

Groep 6. Werkboek Werkstuk Grep 6 Werkbek Werkstuk Naam: Wat ga je den? In de kmende tijd ga je werken aan een werkstuk. Je met je vrstellen dat je ver juw nderwerp gaat vertellen. Net zals bij een spreekbeurt! Maar nu schrijf je

Nadere informatie

SPREEKBEURT SCHORPIOEN

SPREEKBEURT SCHORPIOEN l a n d e l i j k i n f r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT SCHORPIOEN ONGEWERVELDEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE SCHORPIOEN

Nadere informatie

Het Coole Kikkerplan Binnen twee weken een klas vol vet coole kikkers Groep 4 tot en met 8

Het Coole Kikkerplan Binnen twee weken een klas vol vet coole kikkers Groep 4 tot en met 8 Het Cle Kikkerplan Binnen twee weken een klas vl vet cle kikkers Grep 4 tt en met 8 Anne Kijman, Kinderpsychlg NIP/Gz BIG i.s.m Christine de Jngh en Yvnne van der Zanden, leerkrachten Jhannesschl Pijnacker

Nadere informatie

Vergaderen Informatieblad (VP) IEV1 Bladzijde 1 van 7. Vergaderen

Vergaderen Informatieblad (VP) IEV1 Bladzijde 1 van 7. Vergaderen Vergaderen Infrmatieblad (VP) IEV1 Bladzijde 1 van 7 Vergaderen Vergaderen Infrmatieblad (VP) IEV1 Bladzijde 2 van 7 Vergaderen Elke vergadering kent een vaste structuur en een vaste vlgrde. Deze structuur

Nadere informatie

Kleerkastgriezels. Doelstellingen. Materiaal

Kleerkastgriezels. Doelstellingen. Materiaal Hallween Kleerkastgriezels Delstellingen De kinderen ervaren dat één gebeurtenis sms meerdere rzaken en gevlgen kan hebben. De kinderen ntdekken he het leven van een kledingstuk er vaak uitziet. De kinderen

Nadere informatie

Het Muiswerkprogramma Basisgrammatica bestrijkt de grammatica die nodig is voor het leren van de Nederlandse spelling en zinsbouw.

Het Muiswerkprogramma Basisgrammatica bestrijkt de grammatica die nodig is voor het leren van de Nederlandse spelling en zinsbouw. BASISGRAMMATICA Het Muiswerkprgramma Basisgrammatica bestrijkt de grammatica die ndig is vr het leren van de Nederlandse spelling en zinsbuw. Delgrepen Basisgrammatica Het cmputerprgramma Basisgrammatica

Nadere informatie

Zorgen voor de aarde met Gloob & Teo

Zorgen voor de aarde met Gloob & Teo Zrgen vr de aarde met Glb & Te Dag van de Aarde udste kleuters Delstellingen De kinderen ntdekken dat ze infrmatie kunnen bekmen dankzij verschillende zintuigen. De kinderen bedenken ideeën m afval te

Nadere informatie

Goede afspraken maken goede vrienden

Goede afspraken maken goede vrienden Dag van de demcratie Gede afspraken maken gede vrienden Delstellingen Kinderen verkennen eigen standpunt ver klasafspraken. Kinderen verkennen de standpunten van klasgenten ver klasafspraken. De kinderen

Nadere informatie

Monitor de Bibliotheek op school

Monitor de Bibliotheek op school Mnitr de Biblitheek p schl 2018-2019 Vragenlijst leerkracht Je vult deze vragenlijst in vr: - BRIN-cde van de schl - naam van de schl - plaats waar de schl staat - grep LEZEN 1. He vaak de je dit gemiddeld?

Nadere informatie

bal Waterpolo competitie

bal Waterpolo competitie Stappenplan spreekbeurt grep 6 Je gaat een spreekbeurt huden. Een gede vrbereiding is heel belangrijk. Neem daar de tijd vr. Dit kst meestal weken vrbereiding, wacht dus niet tt p het allerlaatste mment.

Nadere informatie

Hoe zet ik een tent op?

Hoe zet ik een tent op? He zet ik een tent p? 1. Een Gede plek vinden en vrbereiden Zek een plek die hger ligt dan de rest Ga als het mgelijk is niet nder lfbmen staan. Bij regen druppelen deze namelijk lang na. Hud rekening

Nadere informatie

Ontdekken van talenten methodiek toolbox

Ontdekken van talenten methodiek toolbox Ontdekken van talenten methdiek tlbx Methdiek Omschrijving: We reiken je twee efeningen aan m juw team te begeleiden bij het ntdekken van hun persnlijke talenten en het ntwikkelen van een teamtalentenprfiel.

Nadere informatie

SPREEKBEURT KALKOEN VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n

SPREEKBEURT KALKOEN VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n l a n d e l i j k i n f r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT KALKOEN VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE KALKOEN BIJ ELKAAR

Nadere informatie

Leer / ontwikkelingslijnen. Opleiding Helpende Zorg en Welzijn. BOL en BBL NAAM STUDENT:..

Leer / ontwikkelingslijnen. Opleiding Helpende Zorg en Welzijn. BOL en BBL NAAM STUDENT:.. Leer / ntwikkelingslijnen Opleiding Helpende Zrg en Welzijn BOL en BBL NAAM SUDEN:.. 1 2 Uitleg van het leerlijnenbekje Vr je ligt het leerlijnenbekje van je pleiding Helpende Zrg & Welzijn niveau 2. ijdens

Nadere informatie

Les 2. Een open gesprek over psychische gezondheid. Groepsvormingsopdrachten. is een project van Diversion en MIND

Les 2. Een open gesprek over psychische gezondheid. Groepsvormingsopdrachten. is een project van Diversion en MIND Les 2 Een pen gesprek ver psychische gezndheid Grepsvrmingspdrachten is een prject van Diversin en MIND VOOR DE DOCENT Deze les kan als lsstaande pdracht gegeven wrden, maar k als vervlg p de MIND Yung

Nadere informatie

Het Grote Geldonderzoek: hoe ga je met je geld om?

Het Grote Geldonderzoek: hoe ga je met je geld om? Het Grte Geldnderzek: he ga je met je geld m? Natinaal Instituut vr Budgetvrlichting (Nibud) Tijdsduur: één les Werkvrm: individueel met een discussie in de klas Niveau: bedeld vr alle leerlingen van klas

Nadere informatie

ISBN 978-90-78688-19-8 Eerste druk, eerste oplage

ISBN 978-90-78688-19-8 Eerste druk, eerste oplage 2009 Leskist.nl, Nrdhrn Alle rechten vrbehuden. Niets uit deze uitgave mag wrden verveelvudigd, pgeslagen in een geautmatiseerd gegevensbestand f penbaar gemaakt, in enige vrm f p enige wijze, hetzij elektrnisch,

Nadere informatie

STUDIEVAARDIGHEID OP MAAT

STUDIEVAARDIGHEID OP MAAT STUDIEVAARDIGHEID OP MAAT Muiswerk Studievaardigheid p maat richt zich p de belangrijkste deelvaardigheden die ndig zijn vr het studeren. Delgrepen Studievaardigheid p maat Muiswerk Studievaardigheid p

Nadere informatie

De Taallijn. Peuters Interactief met Taal

De Taallijn. Peuters Interactief met Taal Pak maar uit! Activiteitencyclus vr peuters Expertisecentrum Nederlands Inhudspgave Inleiding 3 Planningsrster 4 Vrbereiding 9 Fase 1 Intrductie 13 Fase 2 Kernwrden 18 Fase 3 Verhaallijn 22 Fase 4 Drgaan

Nadere informatie

Les 1. Vergroten van kennis over psychische gezondheid. Zelfstandige verwerkingsles (achter de computer) is een project van Diversion en MIND

Les 1. Vergroten van kennis over psychische gezondheid. Zelfstandige verwerkingsles (achter de computer) is een project van Diversion en MIND Les 1 Vergrten van kennis ver psychische gezndheid Zelfstandige verwerkingsles (achter de cmputer) is een prject van Diversin en MIND VOOR DE DOCENT Deze les kan als lsstaande pdracht gegeven wrden, maar

Nadere informatie

Stambreuken benoemen en schrijven

Stambreuken benoemen en schrijven Stambreuken benemen en schrijven Dmein - Verhudingen: breuken Plaats in de leerlijn - Br.5 - Br.2 - Mment van aanbieden - Tweede helft jaargrep 7 - Br.5: Teller en nemer kunnen benemen - Br.2: (Her)kennen

Nadere informatie

Pestprotocol basisschool Pieter Wijten

Pestprotocol basisschool Pieter Wijten Pestprtcl basisschl Pieter Wijten Basisschl Pieter Wijten werkt aan een veilig schlklimaat waarin kinderen respectvl met elkaar mgaan. Ze hanteert drie principes: Ik zrg ged vr mezelf Ik zrg ged vr de

Nadere informatie

Onze eigen boontjes doppen in Kenia

Onze eigen boontjes doppen in Kenia Hnger graad 2 Lesvrbereiding Onze eigen bntjes dppen in Kenia Bij lesmateriaal, bij deze les p de site, vind je het ndige lesmateriaal vr deze les Print het werkblad 'Zek de 5 verschillen' vr elke leerling

Nadere informatie

Van afvalrace tot kringloop

Van afvalrace tot kringloop Dag van de Aarde 1 ste graad Van afvalrace tt kringlp Delstellingen De leerlingen bedenken ideeën m zrg te dragen vr de Aarde: hergebruiken, recycleren, cnsuminderen. De leerlingen verruimen hun blik dr

Nadere informatie

Presentatie eisen reisweek

Presentatie eisen reisweek Presentatie eisen reisweek Beste reisadviseurs, De aftrap is genmen. We zijn begnnen aan een spannende strijd m te bepalen he nze werkweek er in juni 2013 uit zal zien. Natuurlijk lijkt het een beetje

Nadere informatie

Vier beproefde manieren om de pot met goud, leren van elkaars ervaringen, open te maken

Vier beproefde manieren om de pot met goud, leren van elkaars ervaringen, open te maken Vier beprefde manieren m de pt met gud, leren van elkaars ervaringen, pen te maken Het leren van ervaringen vraagt m het nderzeken van die ervaringen, het liefst in een grep samen met anderen. Dit kan

Nadere informatie

De Taallijn. Peuters Interactief met Taal

De Taallijn. Peuters Interactief met Taal Hier wnen wij! Activiteitencyclus vr peuters Expertisecentrum Nederlands Inhudspgave Inleiding 3 Planningsrster 4 Vrbereiding 8 Fase 1 Intrductie 12 Fase 2 Kernwrden 17 Fase 3 Verhaallijn 21 Fase 4 Drgaan

Nadere informatie

De aandachtspuntenlijst

De aandachtspuntenlijst De aandachtspuntenlijst Wat is de aandachtspuntenlijst? De aandachtspuntenlijst is een verzicht van nderwerpen die aan de rde kunnen kmen tijdens een afspraak met de neurlg. Onderwerpen waarver u meer

Nadere informatie

Je weet nu op welke level je gaat lezen. Dit is wat je te doen staat: Kies een PENGUIN READER uit op jouw level, NIET lager!

Je weet nu op welke level je gaat lezen. Dit is wat je te doen staat: Kies een PENGUIN READER uit op jouw level, NIET lager! Dear Student Je weet nu p welke level je gaat lezen. Dit is wat je te den staat: Kies een PENGUIN READER uit p juw level, NIET lager! Lees het bek Vul de Reading Recrd in. Als je de Reading Recrd naar

Nadere informatie

Werkboek Bij mij is niets te halen!

Werkboek Bij mij is niets te halen! Werkbek Bij mij is niets te halen! Dit werkbek is van: Inhudspgave Uitleg werkbek 0. Bij mij is niets te halen! Uitleg werkbek blz. 4, 5, 6 A. Waar krijg jij mee te maken? blz. 8, 9 B. Waar wil je mee

Nadere informatie

Een verhaal schrijven

Een verhaal schrijven Een verhaal schrijven Taalhandeling: Fictie Fictie Fictie 1 Schrijftaak: Een verhaal schrijven Fictie 2 Lesdel: Leerlingen efenen in het schrijven van een ged verhaal. Fictie 3 Fictie 4 Nieuwsbegripnderwerp:

Nadere informatie

Wegwijzer. Dagbehandeling in Behandelcentrum Heideheuvel Informatie voor kinderen en ouders

Wegwijzer. Dagbehandeling in Behandelcentrum Heideheuvel Informatie voor kinderen en ouders Wegwijzer Dagbehandeling in Behandelcentrum Heideheuvel Infrmatie vr kinderen en uders WELKOM! De kmende tijd kmen jij en je uders een dagbehandeling vlgen in Heideheuvel. In Heideheuvel werken we in een

Nadere informatie

ALARM! SMOG! Doelstellingen

ALARM! SMOG! Doelstellingen ALARM! SMOG! Lucht, eerste graad Delstellingen Kinderen maken zelf smg. Kinderen ervaren wat smg is. Kinderen nderzeken rzaken en gevlgen van smg. Kinderen bedenken plssingen vr het smg-prbleem Materiaal

Nadere informatie

Protocol bij het overlijden van een gezinslid van een leerling

Protocol bij het overlijden van een gezinslid van een leerling Prtcl bij het verlijden van een gezinslid van een leerling Algemeen: Er wrden geen mededelingen aan de pers gedaan. Het lcatie aanspreekpunt f de directeur meldt alleen dat nze 1 ste zrg de nabestaanden

Nadere informatie

De Taallijn. Peuters Interactief met Taal

De Taallijn. Peuters Interactief met Taal De Taallijn. Peuters Interactief met Taal Kriebelbeestjes! Bijlagen activiteitencyclus najaar Dorien Stolwijk en Willy van Elsäcker Redactie Annie van der Beek Op de volgende pagina: Bijlage 1 Voorbeeld

Nadere informatie

Ontdekken van talenten jouw woorden, jouw verhaal

Ontdekken van talenten jouw woorden, jouw verhaal Ontdekken van talenten juw wrden, juw verhaal Methdiek Omschrijving: Kunnen werken met je talenten geeft mensen energie, weerbaarheid en veerkracht. Via deze methdiek wrden teams uitgendigd m hun talenten

Nadere informatie

Huiswerk. Waarom geven wij op school huiswerk? Wij vinden huiswerk zinvol, omdat we denken daar het volgende mee te kunnen bereiken :

Huiswerk. Waarom geven wij op school huiswerk? Wij vinden huiswerk zinvol, omdat we denken daar het volgende mee te kunnen bereiken : Versie: ktber 2016 Huiswerk Op nze schl wrdt in diverse grepen huiswerk gegeven. Onder huiswerk verstaan we werk dat vanuit de schl meegegeven wrdt en waarvan verwacht wrdt dat het dr de kinderen thuis

Nadere informatie

OVERAL TAAL EDUCATIEF NT2-PAKKET DOOR KIRSTEN DE MAESSCHALCK JO DE RAEDEMAECKER - JOHAN DONCKERS

OVERAL TAAL EDUCATIEF NT2-PAKKET DOOR KIRSTEN DE MAESSCHALCK JO DE RAEDEMAECKER - JOHAN DONCKERS OVERAL TAAL EDUCATIEF NT2-PAKKET DOOR KIRSTEN DE MAESSCHALCK JO DE RAEDEMAECKER - JOHAN DONCKERS In 2013 viert het Huis van het Nederlands in Antwerpen zijn 10-jarig bestaan. Om deze feestelijke gebeurtenis

Nadere informatie

Evaluatierapport Scalda - Groep 3 29 januari 26 maart 2014

Evaluatierapport Scalda - Groep 3 29 januari 26 maart 2014 Evaluatierapprt Scalda - Grep 3 29 januari 26 maart 2014 1. Inleiding, deelnemers en activiteiten In dit dcument wrden de bevindingen weergegeven van begeleiders en deelnemers die betrkken waren bij de

Nadere informatie

Intervisiemethodes. In andermans schoenen methode. Incidentenmethode. Kernmodel intervisiemethode. Roddelmethode. Leren van elkaars succes methode

Intervisiemethodes. In andermans schoenen methode. Incidentenmethode. Kernmodel intervisiemethode. Roddelmethode. Leren van elkaars succes methode Intervisiemethdes In andermans schenen methde Incidentenmethde Kernmdel intervisiemethde Rddelmethde Leren van elkaars succes methde Vijf stappen methde In andermans schenen methde Vrwaarden: Vrdelen:

Nadere informatie

Huiswerkgids. groep 5-6. Ranninkschool. Schooljaar

Huiswerkgids. groep 5-6. Ranninkschool. Schooljaar Huiswerkgids grep 5-6 Ranninkschl Schljaar 2014-2015 Huiswerkgids grep 5-6 In deze gids is alle infrmatie ver huiswerk in grep 5-6 te vinden! Inhud: Hfdstuk 1 Hfdstuk 2 Hfdstuk 3 Waarm huiswerk? Huiswerk

Nadere informatie

Presenteren met Impact:

Presenteren met Impact: Presenteren met Impact: Gelven Presenteren is geweldig! Ik geef te, de eerste keer dat ik vr een grep stnd had ik zweethanden en een rd hfd, maar de afgelpen jaren heb ik tientallen keren vr grepen gestaan

Nadere informatie

Helpt u dit schooljaar ook mee?

Helpt u dit schooljaar ook mee? Helpt u dit schljaar k mee? OUDERHULPBOEKJE 2015-2016 Jenaplanschl t Schrijverke Helpt u k mee? Elk schljaar zijn veel uders actief bij de vrbereiding van Sint en Kerst, bij sprt- en spelactiviteiten,

Nadere informatie

SPREEKBEURT STRUISVOGEL

SPREEKBEURT STRUISVOGEL SPREEKBEURT STRUISVOGEL l a n d e l i j k i n f r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE STRUISVOGEL BIJ

Nadere informatie

Daar zijn echte vrienden voor!

Daar zijn echte vrienden voor! Daar zijn echte vrienden vr! Julia Behme Stefanie Dahle ISBN 978 90 5924 432 0 NUR 273 D/2015/6186/35 Suggesties: Emy Geyskens Daar zijn echte vrienden vr! Krte inhud 1 Op een mie lentemrgen wrdt Wardje

Nadere informatie

SPREEKBEURT KERKUIL VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n

SPREEKBEURT KERKUIL VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT KERKUIL l a n d e l i j k i n f r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE KERKUIL BIJ ELKAAR

Nadere informatie

Leuk dat je dit lespakket hebt gedownload voor de gouden weken!

Leuk dat je dit lespakket hebt gedownload voor de gouden weken! Van Maike Leuk dat je dit lespakket hebt gedwnlad vr de guden weken! Je kunt het gebruiken vr de eerste schlweken. Ik heb het vrij algemeen gehuden, zdat je de activiteiten in alle grepen kunt inzetten.

Nadere informatie

Kolom A Kolom B Kolom C Kolom D 1 Je wilt leren zeilen. Wat doe je? Ik stap direct in de boot en ik probeer te zeilen.

Kolom A Kolom B Kolom C Kolom D 1 Je wilt leren zeilen. Wat doe je? Ik stap direct in de boot en ik probeer te zeilen. Leerstijlen Iedereen heeft een vrkeur bij leren en hanteert daarbij, nbewust, een bepaalde leerstijl. Het is prettig als jij weet wat vr leerstijl jij hebt. Het is k handig als jij weet he een ander bepaalde

Nadere informatie

Pedagogisch beleidsplan 2011-2013. Christelijke Peuterspeelzaal Lotje

Pedagogisch beleidsplan 2011-2013. Christelijke Peuterspeelzaal Lotje Pedaggisch beleidsplan 2011-2013 Christelijke Peuterspeelzaal Ltje Inhudspgave 1. Inleiding 2. Visie 3. Delen 4. Uitwerking van de delen 4.1 Liefdevlle benadering 4.2 Bijbelse waarden en nrmen 4.3 Emtinele

Nadere informatie

Vlaanderen: Primair onderwijs Brongebruik Kerndoel 7: De leerlingen kunnen op hun niveau verschillende informatiebronnen raadplegen.

Vlaanderen: Primair onderwijs Brongebruik Kerndoel 7: De leerlingen kunnen op hun niveau verschillende informatiebronnen raadplegen. Lesbeschrijving Brn vr Werk Aan de hand van deze 5 lessen ntdekken de leerlingen dat de Schelde veel mgelijkheden biedt vr werk. En daarmee van essentieel belang is vr nze regi. Relatie met kerndelen:

Nadere informatie

Nieuwsbrief 2 31 augustus 2015

Nieuwsbrief 2 31 augustus 2015 Nieuwsbrief 2 31 augustus 2015 Inhud Schlftgraaf Graag uw hulp bij schlactiviteiten Burendag Infrmatieavnd Film Agenda Open mnumentendag Vacature: vrijwilliger in de schlbiblitheek Znneblemwedstrijd Tuinuders

Nadere informatie

Lesbeschrijving. Historische bronnen - beeldmateriaal

Lesbeschrijving. Historische bronnen - beeldmateriaal Lesbeschrijving Histrische brnnen - beeldmateriaal Aan de hand van deze les ntdekken de leerlingen dat de Schelde niet alleen nu, maar k vreger al veelvuldig als nderwerp p ft s werd gezet en vrkwam p

Nadere informatie

Uitwerking kerndoel 2 Nederlandse taal

Uitwerking kerndoel 2 Nederlandse taal Uitwerking kerndel 2 Nederlandse taal Tussendelen en leerlijnen Nederlandse taal Primair nderwijs In samenwerking met het expertisecentrum Nederlands Enschede, 1 juni 2006 Nederlands kerndel 2 Stichting

Nadere informatie

Een bovenbouwproject van IVN Veldhoven Eindhoven Vessem voorjaar 2016

Een bovenbouwproject van IVN Veldhoven Eindhoven Vessem voorjaar 2016 Een bvenbuwprject van IVN Veldhven Eindhven Vessem vrjaar 2016 Reuzen en dwergen We gaan p zek naar Reuzen (grte bmen) en Dwergen( de zaailingen van de grte bmen). We prberen verschillen tussen de bmsrten

Nadere informatie

LEERVRAAG 2. - Informatie: - informeren. - observeren. - middelen zoeken. - actie ondernemen. - evalueren

LEERVRAAG 2. - Informatie: - informeren. - observeren. - middelen zoeken. - actie ondernemen. - evalueren LEERVRAAG 2 Leervraag (wat is /he kan ik vraag) He krijg ik een vllediger beeld van de hulp die Daan krijgt? Activiteiten uit stappenpla n - infrmeren - bserveren - middelen zeken - actie ndernemen - evalueren

Nadere informatie

20 jaar kinderrechten!

20 jaar kinderrechten! Er is er een jarig, hera hera! Rechten? Plichten? Wensen? Ken je iemand die jarig is? Je buurjngen f je beste vriend? Jarig zijn is leuk. Vr de jarige zelf, maar k vr de anderen. Er is een feestje. We

Nadere informatie

ACT in LOB. De informatietrechter. Werkbladen. Toolkit. Check je info-level! Level 1. Level 2. Level 3. Level 4

ACT in LOB. De informatietrechter. Werkbladen. Toolkit. Check je info-level! Level 1. Level 2. Level 3. Level 4 ACT in LOB Werkbladen Tlkit De infrmatietrechter Deze tl helpt je m de grte heveelheid infrmatie ver studiekeuze vr jezelf behapbaar te maken. Je kunt p verschillende niveaus met de infrmatie ver studies

Nadere informatie

SPREEKBEURT GRIEKSE LANDSCHILDPAD

SPREEKBEURT GRIEKSE LANDSCHILDPAD SPREEKBEURT GRIEKSE LANDSCHILDPAD l a n d e l i j k i n f r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n REPTIELEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE

Nadere informatie

Muiswerk Studievaardigheid richt zich op de belangrijkste deelvaardigheden die nodig zijn voor studievaardigheid.

Muiswerk Studievaardigheid richt zich op de belangrijkste deelvaardigheden die nodig zijn voor studievaardigheid. Studievaardigheid Muiswerk Studievaardigheid richt zich p de belangrijkste deelvaardigheden die ndig zijn vr studievaardigheid. Delgrep Studievaardigheid Muiswerk Studievaardigheid is bedeld vr het vrtgezet

Nadere informatie

Kindercoach. Jasmijn Kromhout Groep 8b

Kindercoach. Jasmijn Kromhout Groep 8b Kindercach Jasmijn Krmhut Grep 8b Inhud Vrwrd 1 Hfdstuk 1 Wat is een kindercach? 2 Hfdstuk 2 Geschiedenis 3 Hfdstuk 3 De pleiding 4 Hfdstuk 4 De prblemen 5 Hfdstuk 5 Srten kindercaches 6 Interview 7 Nawrd

Nadere informatie

Werkblad met instructies voor het voorleesmaatje. bij Eiki en Oeki hebben natte pootjes.

Werkblad met instructies voor het voorleesmaatje. bij Eiki en Oeki hebben natte pootjes. Werkblad met instructies vr het vrleesmaatje bij Eiki en Oeki hebben natte ptjes Instructies: Jij gaat een leerling uit grep.. (grep 1 tt en met 4) vrlezen. Bereid het verhaal ged vr. Zrg dat je het sepel

Nadere informatie

De leerkracht beschrijft in het groepsplan welke extra leesbegeleiding de kinderen krijgen.

De leerkracht beschrijft in het groepsplan welke extra leesbegeleiding de kinderen krijgen. Dyslexieprtcl Grep 1 Gehele jaar: bservaties leerlingvlgsysteem digikeuzebrd Grep 2 Gehele jaar: bservaties leerlingvlgsysteem digikeuzebrd Januari: CITO taal en rekenen Mei: Bij twijfel: lees-vrwaardentets

Nadere informatie

Lesbeschrijving. Historische bronnen - beeldmateriaal

Lesbeschrijving. Historische bronnen - beeldmateriaal Lesbeschrijving Histrische brnnen - beeldmateriaal Aan de hand van deze les ntdekken de leerlingen dat de Schelde niet alleen nu, maar k vreger al veelvuldig als nderwerp p ft s werd gezet en vrkwam p

Nadere informatie

Mama Lief. Elen Lescoat en Orianne Lallemand ISBN 978 90 5924 444 3. Vanaf 3 jaar NUR 273. Uitgeverij Bakermat. Suggesties: Emy Geyskens

Mama Lief. Elen Lescoat en Orianne Lallemand ISBN 978 90 5924 444 3. Vanaf 3 jaar NUR 273. Uitgeverij Bakermat. Suggesties: Emy Geyskens Elen Lescat en Orianne Lallemand ISBN 978 90 5924 444 3 Vanaf 3 jaar NUR 273 Suggesties: Emy Geyskens Krte inhud 1 Mijn mama is een fee. Haar jurk is een blesem, haar juwelen de zn en zij de miste. Mama

Nadere informatie

Stap 1. Wat wil jij?

Stap 1. Wat wil jij? Stap 1. Hi Iemand heeft het idee dat jij wel wat supprt kunt gebruiken. Dat kunnen je uders zijn, een vriend/vriendin een therapeut f iemand anders die ju ged kent. Die iemand wil graag dat jij hulp krijgt

Nadere informatie

Spelcompositie Sneeuwwitje (Groep 3-4) krijgt jaloezie een kans?

Spelcompositie Sneeuwwitje (Groep 3-4) krijgt jaloezie een kans? Spelcmpsitie Sneeuwwitje (Grep 3-4) Thema: krijgt jalezie een kans? Inhud Het sprkje Sneeuwwitje' wrdt vertellend en spelend uitgewerkt. De kinderen spelen verschillende rllen zals dwergen, jagers, heksen

Nadere informatie

Werkvormen. Om de luistervaardigheid te ontwikkelen / instructies begrijpen en uitvoeren:

Werkvormen. Om de luistervaardigheid te ontwikkelen / instructies begrijpen en uitvoeren: Werkvrmen Activiteiten Om de luistervaardigheid te ntwikkelen / instructies begrijpen en uitveren: Ga je gang! In vrije ruimte p verschillende manieren rndwandelen. Ze luisteren naar wat de leerkracht

Nadere informatie

Ekelmans & Meijer Advocaten (Rechten)

Ekelmans & Meijer Advocaten (Rechten) Evaluatie-rapprt STEP In-husedag bij Ekelmans & Meijer Advcaten (Rechten) -- INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE. WOORD VOORAF. RESULTATEN VAN DE ATTITUDE-METING VÓÓR DE IN-HOUSEDAG. RESULTATEN VAN DE ATTITUDE-METING

Nadere informatie

BEGELEIDING LEERLINGEN MET DYSCALCULIE

BEGELEIDING LEERLINGEN MET DYSCALCULIE BEGELEIDING LEERLINGEN MET DYSCALCULIE Begeleiding van leerlingen met ernstige rekenprblemen en/f dyscalculie Delen en uitgangspunten Binnen het Veluws Cllege Crtenbsch hanteren wij het Prtcl Ernstige

Nadere informatie

PROJECTBESCHRIJVING HISTORISCHE PLEKKEN

PROJECTBESCHRIJVING HISTORISCHE PLEKKEN PROJECTBESCHRIJVING HISTORISCHE PLEKKEN Leerlijn Cultureel Erfged Thema Identiteit Grep 5 en 6 Maart 2016 Cultuurnderwijs p zijn Haags Leerlijn Cultureel Erfged Thema Identiteit Grep 5 en 6 Maart 2016

Nadere informatie

Praktisch: Inhoudelijk: Thema: een dag uit het leven van een kind in België en in Dogbo, focus op watergebruik. Werkvorm: groepswerk

Praktisch: Inhoudelijk: Thema: een dag uit het leven van een kind in België en in Dogbo, focus op watergebruik. Werkvorm: groepswerk 1 Praktisch: Leeftijdsgrep: 3 de graad Grepsgrtte: klasgrep, pdelen in grepjes van 4 persnen Omgeving: klas Tijdsduur: 50 min. Materiaal: Pwerpints met ft s van Ghislain en Clémence uit Dgb Verhaal van

Nadere informatie

Presenteren met Impact:

Presenteren met Impact: Presenteren met Impact: Gelven Presenteren is geweldig! Ik geef te, de eerste keer dat ik vr een grep stnd had ik zweethanden en een rd hfd, maar de afgelpen jaren heb ik tientallen keren vr grepen gestaan

Nadere informatie

De Taallijn. Peuters Interactief met Taal

De Taallijn. Peuters Interactief met Taal Kriebelbeestjes! Activiteitencyclus voorjaar Dorien Stolwijk en Willy van Elsäcker Redactie José Hillen en Annie van der Beek Inhoudsopgave Belangrijke achtergrondinformatie 3 Voorbeeld van een planningsrooster

Nadere informatie

SPREEKBEURT HALSBANDLEGUAAN

SPREEKBEURT HALSBANDLEGUAAN SPREEKBEURT HALSBANDLEGUAAN l a n d e l i j k i n f r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n REPTIELEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE HALSBANDLEGUAAN

Nadere informatie

Waarom is de zee zout? - Kijkersvraag voor het Klokhuis-

Waarom is de zee zout? - Kijkersvraag voor het Klokhuis- Waarm is de zee zut? - Kijkersvraag vr het Klkhuis- Vakgebied: Aardrijkskunde Niveau: Klas 3 vmb; Klas 2&3 hav/vw, zie verderp in dit dcument. Tijdsduur: +/- 3 uur, verschilt per niveau In deze pdracht

Nadere informatie

Werkwoordspelling op maat

Werkwoordspelling op maat Werkwrdspelling p maat Muiswerk Werkwrdspelling p maat besteedt aandacht aan het hele algritme van de spelling van regelmatige werkwrden en k aan de verleden tijd van nregelmatige werkwrden. Delgrepen

Nadere informatie

5.2.1 Jezelf losmaken uit overtuigingen

5.2.1 Jezelf losmaken uit overtuigingen Stap 5 Deel 2 Je met niet alles gelven wat je denkt Lesje 5.2.1 Jezelf lsmaken uit vertuigingen Je hebt eerder al pgeschreven welke gedachtes zijn uitgegreid tt vertuigingen: de beelden ver jezelf en anderen

Nadere informatie

Dit aanmeldformulier is opgesteld ten behoeve van een zorgvuldige aanmelding van leerlingen. Achternaam :.. Roepnaam :.

Dit aanmeldformulier is opgesteld ten behoeve van een zorgvuldige aanmelding van leerlingen. Achternaam :.. Roepnaam :. Dit aanmeldfrmulier is pgesteld ten beheve van een zrgvuldige aanmelding van leerlingen. Aanmeldfrmulier vr basisschl ndergetekenden melden hun kind aan bij RKBS Panta Rhei te Cevrden (naam/plaats schl)

Nadere informatie