5 Straling en gezondheid

Transcriptie

1 5 Strling en gezonhei Ioniserene strling hvo Uitwerkingen sisoek 5.1 INTRODUCTIE 1 [W] Toepssingen en risio 2 [W] Atoomouw 3 [W] Voorkennistest 4 Wr of niet wr? Niet wr: Een negtief gelen ion heeft ltij meer elektronen n protonen. Niet wr: Het ntl protonen in e kern is ltij gelijk n het ntl elektronen. Wr Niet wr: Elektronen kunnen in vershillene nen ronom e kern ewegen. Ze heen n ook vershillene fstnen tot e kern. e Wr 5 Dignostish onerzoek is erop geriht om ziekte of proleem in het lihm vst te stellen (een ignose te stellen). Röntgenfoto, CT-sn, sintigrm Therpeutishe toepssingen zijn erop geriht om een ziekte te genezen. Hierij woren e shelijke ellen geoo. Uitwenige of inwenige estrling vn een tumor. 5.2 RÖNTGENSTRALING 6 [W] Beelvorming met röntgenstrling 7 [W] Experiment: Strlingsintensiteit en sorptie 8 Wr of niet wr? Wr Wr Niet wr: De fotonenergie vn ultrviolette strling is kleiner n e fotonenergie vn röntgenstrling. Niet wr: Strling met een lg oorringen vermogen wort gemkkelijk gesoreer. e Wr f Niet wr: Zihtr liht is ook elektromgnetishe strling, net ls röntgenstrling, mr zihtr liht riht heeft te weinig energie om she n te rihten in levene ellen. g Wr h Niet wr: Een looplt met een ikte vn tweeml e hlveringsikte soreert 75% vn e röntgenstrling (het lt 50% x 50% = 25% oor). i Wr j Wr 9 Het liht en e nere soorten elektromgnetishe strling heen er even lng over gen om ij e re te komen, n moeten ze met ezelfe snelhei heen gereis. De snelhei is us voor lle soorten fotonen gelijk. ThiemeMeulenhoff v Pgin 1 vn 20

2 10 mssief lokje hol lokje 11 Als e hlveringsikte groter is, is er meer mteril noig om e helft vn e röntgenstrling te soreren. Mteril met een kleine hlveringsikte soreert meer röntgenstrling per mm en soreert e röntgenstrling us sterker. 12 Bot hout meer strling tegen en heeft us e kleinste hlveringsikte. Zht weefsel heeft e grootste hlveringsikte. 13 Een ikte vn tweeml e hlveringsikte etekent t e intensiteit twee keer wort gehlveer. 0,5 x 0,5 = 0,25 us wort er 25% vn e strling oorgelten. Als 25% vn e strling wort oorgelten, wort e rest gesoreer, t is 100% - 25% = 75%. 14 In stoffen met een hogere ihthei zitten e eeltjes ihter op elkr. Dt mkt e kns groter t e fotonen tegen e eeltjes opotsen en gesoreer woren. De strling gt n moeilijker oor e stof heen. 15 Röntgenstrling is een vorm vn elektromgnetishe strling. Elektromgnetishe strling estt uit energie ie zih ls een stroom fotonen met e lihtsnelhei voortplnt. Door e hoge energie vn e fotonen kn röntgenstrling iep in een mteril oorringen, wrij een geeelte vn e röntgenfotonen gesoreer wort. De sorptie vn röntgenstrling is nooit volleig. Het oorgelten perentge vn e intensiteit vn e invllene strling hngt f vn e mterilsoort en vn e mterilikte. Zo kunnen vershillen in mterilsoorten en -ikten zihtr woren gemkt. Dit mkt röntgenstrling geshikt voor toepssingen ls e ignose vn otreuken en ggeontrole op vliegvelen. 16 Bij elke hlveringsikte wort e intensiteit vn e invllene strling gehlveer, us 2 keer zo klein. Drie hlveringsiktes etekent 3 x hlveren (n = 3). De intensiteit vn e oorgelten strling is n 2 x 2 x 2 = 2 3 = 8 keer zo klein = 2 4, us t zijn 4 hlveringsiktes. 18 De looplt lt meer n e helft vn e invllene strling oor. De plt is us unner n één hlveringsikte. De ikte is kleiner n e hlveringsikte vn loo voor röntgenstrling. De oorspronkelijke looplt lt 80% vn e strling oor, n zl een twee keer zo ikke looplt 0,80 x 0,80 = 0,64 = 64% vn e strling oorlten. De uitsprk is niet juist. De intensiteit vn e oorgelten strling ij een twee ml zo ikke plt wort lleen twee keer zo klein, ls e oorspronkelijke plt e intensiteit ook hlveert. ThiemeMeulenhoff v Pgin 2 vn 20

3 19 Je kunt per plt ekijken uit hoeveel hlveringsiktes eze plt estt. Bijvooreel plt A heeft een hlveringsikte vn 1 m en is ook 1 m ik. Plt B heeft ook een hlveringsikte vn 1 m, mr een ikte vn 2 m, eze plt hlveert e strling us 2 keer. Zie verer tel hieroner. De intensiteit vn e oorgelten röntgenstrling is ij lle plten gelijk. Bij e plt met e meeste hlveringsiktes zl e intensiteit vn e invllene röntgenstrling het grootst moeten zijn. Dt is plt E. A B C D E F hlveringsikte 1/2 (m) ,5 0,5 1,5 ikte (m) ntl hlveringsiktes n (= / ) En zo verer. De volgore wort n (tussen hkjes stn e plten met gelijke invllene intensiteit): E C (B D F) A 20 Oriënttie: Voor e intensiteit I vn e oorgelten strling gelt met 12, ,0 ; / 3,0 3,7 11 m /, 2,0 /,, 0,25 Het weefsel lt 25% vn e invllene strling oor, en soreert us 75% vn e invllene strling., 6,0 /,, 0,0156 Het weefsel lt 1,6% vn e invllene strling oor. /. 21 Oriënttie: Zie opgve 20., 4,0,, 0,0625 ; Het ot lt 6,3% vn e invllene strling oor. In werkelijkhei wort er 7,0% vn e invllene strling oorgelten. Dt is meer n 6,3%, us zitten er miner n 4 hlveringsiktes tussen. De hlveringsikte is meer n 2,0 m. 22 Oriënttie: Voor e foton-energie gelt. Voor e eenhei elektronvolt (ev) gelt 1 ev 1,6 10 J. 35 kev ,6 10 5,6 10 J,, 8,5 10 Hz 23 Oriënttie: Zie opgve 22. Het vermogen P vn e unel röntgenstrling is e gezmenlijke energie E vn e per seone uitgezonen röntgenfotonen. Het ntl per seone uitgezonen röntgenfotonen N is n te erekenen oor eze energie E te elen oor e foton-energie Ef. 6, ,0 10 3,3 10 J,, 4,5 10 röntgenfotonen. ThiemeMeulenhoff v Pgin 3 vn 20

4 24 Oriënttie: Bij een gegeven fotonenergie 4,0 MeV is in het igrm vn figuur 14 e hlveringsikte f te lezen: / 12 m voor ot en / 21 m voor zht weefsel. De ikte vn ot en zht weefsel is op te meten in figuur 15, rekening houen met e shl vn 1:3. Het ot soreert meer röntgenstrling. Hieroor wort e film in e shuw vn e otten miner eliht. Op e röntgenfoto zien e otten er n wit of lihtgrijs uit. De zhte weefsels lten röntgenstrling voor het overgrote eel oor. Deze zien er op e röntgenfoto onkergrijs of zwrt uit. Op e lijn B B evint zih lleen zht weefsel. De ikte vn it weefsel is 2,3 m in figuur 15 2,3 3 6,9 m, 0,33 /, 0,80 Het zhte weefsel lt 80% vn e invllene strling oor. Op e lijn A A evint zih zht weefsel en ot. De totle ikte w vn het zhte weefsel is 1,8 m in figuur 15, e ikte vn het ot is 0,6 m in figuur 15. Bereken eerst hoeveel proent vn e strling het zhte weefsel oorlt, en rmee hoeveel proent vn e strling het ot oorlt. 1,835,4 m, 0,26 /, 0,84 Het zhte weefsel lt 84% vn e invllene strling oor. Drn gelt voor e verere fnme vn e intensiteit ls gevolg vn het ot: 0,84 en 0,631,8 m, 0,15 / 0, ,84 1, 2 0,76 Het zhte weefsel en het ot smen lten 76% vn e invllene strling oor. Bij een oorsnee met eenmerg zl e strling oor meer zht weefsel gn. Er wort meer strling oorgelten n ij ot lleen, mr miner n ij lleen mr zht weefsel (omt er ot ronom het eenmerg zit). Op e foto is het eenmerg grijs (lihter n het ot op e foto, onkerer n het zhte weefsel op e foto). 25 / 0,0106 m Afgeron: / 0,011 m, 5 /, ; 0,031 Het looshort lt 3% vn e invllene strling oor, en hout us 97% vn e invllene strling tegen. Doorltkromme voor loo met 1/2 = 0,86 m: e f Lees in e getekene oorltkromme f hoeveel proent vn e invllene strling oor het looshort wort oorgelten ij een ikte 0,055 m: 0,95 Het looshort lt 95% vn e invllene strling oor, en hout us 5% vn e invllene strling tegen. Voor eenzelfe esherming ls in vrg moet het looshort een ikte heen vn 5 hlveringsiktes: 50,864,3 m Dt zou veel te zwr woren. ThiemeMeulenhoff v Pgin 4 vn 20

5 26 [W] Röntgenuis 5.3 KERNSTRALING 27 [W] Beelvorming met kernstrling 28 Wr of niet wr? Niet wr: het oorringen vermogen vn α-strling is kleiner n vn γ-strling. Wr Wr Wr e Wr f Niet wr: Een tiviteit vn 10 kbq etekent t e riotieve ron per seone α-, β-, en/of γ-eeltjes uitzent. g Niet wr: N twee hlveringstijen is e tiviteit vn een riotieve ron fgenomen met 75%. h Niet wr: N 15 uur is e tiviteit 7/9 e vn e oorspronkelijke tiviteit. Dus n nog eens 15 uur is e tiviteit nog 7/9 e vn 7 kbq. Dt is 75,4 kbq. 29 Als een stof riotief is, zent het strling uit. De strling is zelf niet riotief, e stof wel. 30 De oorspronkelijke toomkern is riotief. Als e toomkern γ-strling uitzent, vernert e smenstelling vn e toomkern niet, wnt γ-strling estt uit fotonen. 31 Overeenkomsten: ze kunnen lle rie tomen ioniseren en e strling komt ij lle rie uit e kern vn een toom. Vershillen: α- en β- strling estn uit ehte eeltjes, γ-strling estt uit fotonen. α-strling kn meer she nrihten n β- en γ-strling, mr ringt miner ver oor (je kunt het mkkelijk tegenhouen). 32 Het oorringen vermogen geeft n hoe mkkelijk e strling oor mterilen heen gt. Het ioniseren vermogen is het vermogen vn e strling om elektronen uit tomen weg te stoten, wroor e tomen ioniseren. De α- en β-eeltjes rken ij e otsing energie kwijt, wroor ze n e otsing lngzmer zullen gn. Als e strling een groot ioniseren vermogen heeft, vinen er veel ionisties plts in het mteril. Door e ionisties zl e snelhei vn e α- en β-eeltjes snel fnemen, wroor e eeltjes snel stil komen te stn en us niet ver in het mteril kunnen oorringen. 33 A B C D Röntgenstrling. Er wort een röntgenfoto vn e orst gemkt. Er wort weinig she ngeriht en er gt veel strling oor het weefsel heen. Bij het geruiken vn een trer is een γ-strler het meest geshikt: het is uiten het lihm meetr en riht weinig she n. Bij het ehnelen vn een tumor met inwenige estrling is een β-strler het meest geshikt. De estrling is effetiever oor het kleine oorringene vermogen in omintie met het hoge ioniserene vermogen. Een α- strler zou niet iht genoeg ij e tumor oorringen en ij geruik vn een γ-strler zou slehts een klein eel vn e strling in e tumor woren gesoreer. Als er een riotieve ron uiten het lihm wort geruikt, is een γ-strler het meest geshikt. α- en β-strlers ringen niet ver genoeg oor in het lihm. ThiemeMeulenhoff v Pgin 5 vn 20

6 E F Een β-strler zl net genoeg e hui innen kunnen ringen om e shelijke ellen te oen. Injetiespuiten kunnen het est gesteriliseer woren met γ-strling, t gt goe oor het plsti verpkkingsmteril heen en tussen e instrumenten. 34 Op t = 0 s is e tiviteit A = 8 MBq, er vervllen n 4, kernen per seone. N 8 gen is e tiviteit A = 4 MBq. De hlveringstij is us 8 gen. N 32 gen zijn er 4 hlveringstijen verstreken. N 32 gen zijn er ,5 10 instiele kernen over. 35 Zie e figuur hiernst. Aflezen wnneer A = 37,9 MBq: t1/2 = 25 min. N 50 min is A = 19 MBq, t is ¼ e vn 75,8. 5 keer hlveren n 5 x 25 = 125 min. 36 Zie e figuur hiernst. Op t = 10 s is A = 11 MBq. Figuur 3 37 Bij kernstrling komt er een eeltje uit e toomkern. Dt kn een α-, β-, of γ-eeltje zijn. Kernstrling heeft een oorringen en een ioniseren vermogen. Vnwege het oorringen vermogen is kernstrling geshikt voor het mken vn llerlei soorten feelingen vn het inwenige vn het lihm, wrn een ignose gestel kn woren. Het ioniseren vermogen vn kernstrling wort geruikt voor het estrijen vn tumoren, wt riotherpie wort genoem. 38 t (jr) A (kbq) , , , , , , , , , , ,1 ThiemeMeulenhoff v Pgin 6 vn 20

7 39 Bron A loopt eigenlijk stees één hlveringstij hter op ron A: e tiviteit vn ron A is ltij twee keer zo groot ls e tiviteit vn ron B. n = t/t1/2 AronA AronB ,5 4 12,5 6,3 5 6,3 3,1 40 Bij e ron met e kleinste hlveringstij neemt e tiviteit het snelste f. Dt is us ij ron A. Voor stof B uurt het twee keer zo lng tott e tiviteit is gehlveer, vnr e lege plekken in e tel. In e tel is goe te zien t ron A n twee hlveringstijen nog op 1/4 e vn e oorspronkelijke tiviteit zit. N twee hlveringstijen vn ron A, is er ps één hlveringstij vn ron B verstreken. Omt ron B met een twee keer zo kleine tiviteit ls ron A is egonnen zijn e tiviteiten vn ron A en B n gelijk. Dus n twee hlveringstijen vn ron A (en us één hlveringstij vn ron B) is e tiviteit vn ron A en B gelijk. t AronA AronB , ,3 41 0,0078, t is miner n 1% (gevonen oor te proeren welke mht vn 0,5 oner e 0,01 uitkomt). Dt zijn us 7 hlveringstijen t = 730 = 210 jr. 42 Mk een tel met egintiviteit en hlveringstij vn elke stof (zie hieroner). Beenk voor elke stof hoeveel hlveringstijen er noig zijn om e tiviteit e lten len tot 1,25 kbq (4 e rij vn e tel). Reken n voor elke stof uit hoe lng het uurt voort ie hlveringstijen verstreken zijn (ltste rij vn e tel). De volgore vn lngste tij nr kortste tij is nu: E B A F D C. A B C D E F egintiviteit A0 (kbq) hlveringstij t1/2 (s) ntl hlveringstijen noig voor 1,25 kbq: n enoige tij t = n t1/2 (s) Zoek in Bins het juiste symool met het juiste mssgetl ij elkr (kolom 2 en 3). Lees f in e ltste kolom welk eeltje er uitgezonen wort: U-238 zent α- (en γ-)strling uit Th-232 zent α- (en γ-)strling uit K-40 zent β- (en γ-)strling uit Lees in e één n ltste kolom vn Bins, tel 25, e hlveringstij f: U-238 heeft een hlveringstij vn: t1/2 = 4, jr Th-232 heeft een hlveringstij vn: t1/2 = 1, jr K-40 heeft een hlveringstij vn: t1/2 = 1, jr De re estt l miljren jren, e stoffen met een korte hlveringstij zijn l lng heleml vervllen. 44 Co-60 zent β - (en γ-)strling uit T-99m zent γ-strling uit I-131 zent β- (en γ-)strling uit ThiemeMeulenhoff v Pgin 7 vn 20

8 Co-60 heeft een hlveringstij vn: t1/2 = 5,27 jr T-99m heeft een hlveringstij vn: t1/2 = 6,0 uur I-131 heeft een hlveringstij vn: t1/2 = 8,0 gen A Bij het geruik vn een trer he je een γ-strler noig, omt it uiten het lihm geeteteer moet woren. Bovenien moet e hlveringstij lg zijn, zot n enkele gen l het riotieve mteril vervllen zl zijn. Dus T-99m. B Om in het lihm te kunnen oorringen is weer een γ-strler noig, us T-99m. C Voor het estrlen vn een tumor in het lihm is het enoige oorringen vermogen niet zo hoog. Dit kn goe met een β-strler. Wel is het elngrijk t e riotieve ron niet nog jrenlng strling lijft uitzenen. Dus is I-131 het meest geshikt. 45 Oriënttie: Voor e tiviteit A vn een riotieve ron gelt met /. 100% 12,5% 3; / 35,316 jr / % 6,25% 4 ; / 2 uur / 47 Oriënttie: Zie Bins voor e hlveringstij vn I-123: 13,3 uur. Alleen γ-strling is meetr uiten het lihm, α- en β-strling woren in het lihm l heleml gesoreer. 100% 12,5% 3; 313,340 uur / 48 [W] Koolstoftering 49 [W] Strling in e inustrie 5.4 RADIOACTIEF VERVAL 50 [W] Experiment: Riotief vervl 51 Wr of niet wr? Niet wr: In een riotieve ron zitten instiele en stiele isotopen vn e stof, en het vervlprout vn e instiele isotoop. Wr Niet wr: Het toomnummer geeft het ntl protonen in een toomkern. Wr e Niet wr: Isotopen zijn toomkernen met hetzelfe ntl protonen en een vershillen ntl neutronen. f Wr 52 Het toomnummer Z is het ntl protonen in e kern en geeft e toomsoort n. Het mssgetl A is e som vn het ntl protonen en het ntl neutronen. Antl neutronen = mssgetl A toomnummer Z ThiemeMeulenhoff v Pgin 8 vn 20

9 53 Oriënttie: Zie Bins voor e isotopen en hun vervlprouten = 64 kerneeltjes Atoomnummer Z = 29, mssgetl A = 64 Atoomnummer 29 is koper. Symool Cu of Cu-64. Bins: Cu-64 is instiel, het zent β-strling uit. e Bij riotief vervl vn Cu-64 vernert een neutron in een proton en een elektron. Het elektron wort uitgestoten ls β-strling. De kern estt n uit 30 protonen en 34 neutronen. Het wort een Zn-64 toomkern. f Cu Zn e = 9 neutronen Atoomnummer Z = 7, mssgetl A = 16 Atoomnummer 7 is stikstof. Symool N of N-17. De toomkern vn N-17 is instiel en zent ij riotief vervl β-strling uit. e Het toomnummer zl met 1 stijgen, er ontstt zuurstof: O-17. f N O e 55 Het toomnummer Z geeft het ntl protonen n, en rmee ook e ling vn e kern. Het mssgetl A geeft n hoeveel kerneeltjes er zijn, t is e som vn e protonen en e neutronen. Een proton heeft een ling 1+ en mr 1 kerneeltje Z = 1 en A = 1 p of H. Een neutron heeft ling 0 en mr 1 kerneeltje Z = 0 en A = 1 n. Een β-eeltje is een elektron, t heeft ling -1 en 0 kerneeltjes Z = -1 en A = 0 Een α-eeltje is een heliumkern, t heeft 2 protonen en 2 neutronen Z = 2 en A = 4 α 56 Oriënttie: Zie vrg 53. Pu-240 zent ij vervl α-strling uit. Pu U α, n riotief vervl ontstt een urniumisotoop: U-236. U-236 is ook riotief en zent ij vervl α-strling uit. β of e. of He. 57 Sr-90 zent ij vervl β-strling uit. Sr 90 Y β, n riotief vervl ontstt een yttriumisotoop: U-236. Y-80 is ook riotief en zent ij vervl α-strling uit. 58 H-3 heeft mr 3 kerneeltjes. Voor een α-eeltje zijn 4 kerneeltjes noig, us tritium kn geen α-eeltje uitzenen. H-3 zent ij riotief vervl β-strling uit. H He β, n riotief vervl ontstt een helium: He-3. He-3 is niet riotief. 59 Mo T T T β γ 60 [W] Computersimultie: Riotief vervl ThiemeMeulenhoff v Pgin 9 vn 20

10 61 Als een instiele toomkern kernstrling uitzent, vernert e mss en/of e ling vn e toomkern. Als e ling vn e toomkern vernert, vernert e toomkern in een kern vn een nere toomsoort. Bij het uitzenen vn α-strling, verwijnen er twee protonen en twee neutronen uit e kern. Het toomnummer vn e nieuwe kern is n met 2 gel. Het mssgetl lt met 4. Bij het uitzenen vn β-strling, vernert een neutron in een proton en een elektron. Het gevorme proton lijft in e kern en het gevorme elektron wort uitgestoten. Omt er zo een proton ij komt in e kern, stijgt het toomnummer met 1. Het ntl neutronen lt juist met 1 zot het mssgetl gelijk lijft. 62 Je kunt niet voorspellen op welk moment één instiele kern vervlt. Elke instiele kern heeft op elk moment een eple kns om te vervllen. Bij een zeer groot ntl instiele kernen ( ) ontstt roor toh een uielijk regelmt: N één hlveringstij zl e helft vn ie kernen zijn vervllen. Vergelijk het met e kns om 6 te gooien met een oelsteen: voor één worp is niet te voorspellen of je 6 gooit, mr n keer gooien zl je toh ongeveer keer 6 heen gegooi. 63 N één hlveringstij is nog e helft vn e instiele kernen over. N 2 hlveringstijen e helft vn e helft, t is een kwrt, vn e instiele toomkernen. En n 3 hlveringstijen is e helft vn een kwrt, t is een htste vn e instiele toomkernen over. Bij het riotief vervl vernert e instiele toomkern in een nere toomkern. Er verwijnen us geen hele toomkernen. De mss is n ook niet html zo klein geworen. De mss is wel een klein eetje gel, omt er α- of β-eeltjes oor e instiele toomkernen zijn uitgezonen, eze heen een hele kleine mss. Als het ntl instiele kernen html zo klein is geworen, is ook het ntl instiele toomkernen t per seone vervlt html zo klein geworen. De tiviteit is het ntl instiele toomkernen t per seone vervlt, us is e tiviteit n ook html zo klein geworen. 64 Mk e vervlvergelijking kloppen: Po P α. Er wort α-strling uitgezonen. N 3 hlveringstijen is het ntl Po-210 toomkernen 3 keer gehlveer, us 8 keer zo klein geworen: Elke Po-210 toomkern ie vervlt, vernert in een P-206 toomkern. N 3 hlveringstijen zijn er Po-210 kernen vervllen. Dn zijn er us ook P-206 kernen ontstn. De ron evt n P-206 kernen. 65 Oriënttie: De tiviteit A vn een riotieve ron op een tijstip t is het hellingsgetl vn e rklijn n e kromme in het N,tigrm op t tijstip:. Voor e gemiele tiviteit Agem in een perioe Δt gelt:. / 30 uur, 18 Bq,, 4,6 Bq Het ntl tieve kernen is vierml zo klein n 2 hlveringstijen, n is e tiviteit ook vierml zo klein. e,, 13 Bq ThiemeMeulenhoff v Pgin 10 vn 20

11 66 Oriënttie: Zie opgve 65., 2,3 10 Bq 0,23 kbq Uit Bins lijkt t e hlveringstij vn Po gen is. Dn zl e tiviteit in één uur vrijwel onstnt zijn. 67 Oriënttie: Het ntl instiele toomkernen N is te erekenen met e in e opgve gegeven nieuwe formule voor e tiviteit A. Opmerking: je hoeft eze formule niet te kennen, mr je moet er wel mee kunnen rekenen. R Rn Po α Rn Zie Bins voor e hlveringstij vn Rn-222: 3,825 g. 0,69 α / /,,, 1,4 10, Het ntl tomen Rn-222 per m 3 uitenluht is us 1, Zie Bins voor e toommss vn Rn-222: 222, De mss m vn een toom Rn-222 is te erekenen met e tomire mss-eenhei u: 222, , , ,69 10 kg De mss m vn het Rn-222 per m 3 uitenluht volgt uit N en m (het ntl tomen en e mss vn een toom): 1,4 10 3, ,2 10 kg 68 Oriënttie: Voor het ntl instiele toomkernen N in een riotieve ron gelt met Het ntl instiele toomkernen ΔN t in een perioe Δt vervlt is te erekenen uit e gemiele tiviteit:. Zie Bins voor e hlveringstij vn T-99: 2, jr., 5 /, 0,031 N 1,1 miljoen jr is us nog 3,1% vn het T-99 over. Een T-99 kern estt uit 43 protonen en = 56 neutronen. Een T-100 kern evt us 57 neutronen. Bij β-vervl lijft het mssgetl vn e kern gelijk en neemt het toomnummer met 1 toe: pijl. Zie e figuur op het tekenl: 4 / 60 s / 15 s. e f Tussen t = 0 en t = 10 s is e gemiele tiviteit Bq: Er zijn in e eerste 10 s us kernen T-100 vervllen. Het lnglevene T-99 (hlveringstij 2, jr) wort omgezet in het kortlevene T-100 (hlveringstij 15 s), wroor e tiviteit zeer snel fneemt tot vrijwel nul. Bij het vervl vn T-100 ontstt Ru-100, een isotoop ie stiel is en us geen kernstrling uitzent. /. 69 [W] PET-sn in het ziekenhuis 70 [W] Proutie vn T-99m 71 [W] Ativiteit en hlveringstij ThiemeMeulenhoff v Pgin 11 vn 20

12 5.5 STRALINGSBELASITNG 72 [W] Strlingsshe en esherming 73 [W] Experiment: Strlingsintensiteit en fstn 74 Wr of niet wr? Wr Niet wr: Röntgen- en γ-strling kunnen nooit volleig oor een mteril woren gesoreer. Wr Wr e Wr f Niet wr: Bij uitwenige estrling γ-strling gevrlijk. g Niet wr: Bij inwenige estrling is voorl α-strling gevrlijk. 75 Drht is e fstn ie α- en β-eeltjes fleggen in een mteril. Bij e sorptie vn eze eeltjes otsen ze tegen tomen wrij e snelhei vn e eeltjes stees meer lt, tot ze uiteinelijk stil stn en in het mteril zijn opgenomen. Hlveringsikte is e ikte vn het mteril wrij e helft vn het ntl röntgen- of γ-fotonen wort gesoreer. De fotonen ewegen ltij met e lihtsnelhei en kunnen niet woren fgerem. Bij een otsing met een toom in het mteril wort het foton gesoreer: het toom wort geïoniseer en het foton verwijnt. De sorptie is nooit volleig: er zijn ltij fotonen ie oor het mteril heen ringen. 76 Bij het mken vn een röntgenfoto wort je estrl met ioniserene strling. De röntgenfoto is niet riotief en je wort zelf ook niet riotief. Als je niet teveel röntgenfoto s lt mken in korte tij, is het niet gevrlijk. 77 Bronnen vn htergronstrling zijn kosmishe strling, strling fkomstig vn riotieve stoffen op re (ijvooreel urnium en rongs) en strling fkomstig vn riotieve stoffen in je lihm (ijvooreel joium). Die stoffen krijgen we innen vi ons voesel, het wter wt we rinken en ineming vn e luht. Figuur 38: e equivlente osis vn één röntgenfoto vn je geit is: H = 0,01 msv. Figuur 40: e jrlijkse equivlente osis htergronstrling per persoon in Neerln is 1,8 msv. Dus e equivlente osis vn 1800 röntgenfoto s vn je geit is gelijk n e jrlijkse equivlente osis htergronstrling. Figuur 38: e equivlente osis vn één CT-sn is 10 msv en e e jrlijkse equivlente osis htergronstrling per persoon in Neerln is 1,8 msv. De equivlente osis vn een CT-sn is 10/1,8 = 5,6 keer zo groot ls e jrlijkse osis htergronstrling. 78 α- en β-strling zijn hiervoor heel geshikt, wnt vn α- en β-strling is e rht heel klein, us wort lle strling in een klein geie gesoreer. Röntgen- en gmmstrling zijn hiervoor heel geshikt, wnt eze strling wort nooit volleig gesoreer, er gt ltij een geeelte oor het lihm heen. Röntgenstrling komt niet uit een riotieve ron, mr wort met een pprt opgewekt. Besmetting vint plts ls je een riotieve ron op of in je lihm het. Dt kn us niet ij röntgenstrling. ThiemeMeulenhoff v Pgin 12 vn 20

13 79 Besmetting vint plts ls je riotief mteril (us instiele tomen) op of in je lihm krijgt. Bij estrling soreert je lihm (een geeelte vn) e ioniserene strling ie vn het riotieve mteril komt. Besmetting uurt tott e ron uit of vn je lihm is. Bestrling uurt veel korter: zolng je in e uurt vn het riotieve mteril ent. Bij uitwenige estrling evint e riotieve ron zih uiten je lihm. Bij inwenige estrling evint e riotieve ron zih in je lihm. Als er sprke is vn uitwenige esmetting kun je it estrijen oor je gronig te wssen en het wegwerpen of wssen vn e esmette kleing. Bij een kernexplosie woren e β-strlers Cs-137 en Sr-90 in e luht gelzen. Deze woren met e win meegevoer en vllen ergens ners weer op e gron. Mensen (en ieren) krijgen eze stoffen vi voesel innen en het lihm slt e stoffen op in ot en spierweefsel. Hier kn het nog heel lng lijven zitten en je vn innenuit estrlen. 80 Antwoor A is juist. Er is sprke vn esmetting ls er zih op of in het lihm riotieve eeltjes evinen. Het gevolg ervn is t er strling op e hui of in het lihm komt. Uiteinelijk kn e equivlente osis vn e ontvngen strling zo hoog woren t er strlingsziekte optreet. 81 C-14 is een β-strler, R-226 en Rn-222 zijn α-strlers. α-strlers zijn gevrlijker in het lihm n β-strlers. Drmee zouen R-226 en Rn-222 lleei het gevrlijkst zijn. Mr ls je nr e hlveringstijen vn e isotopen kijkt, is Rn-222 gevrlijker n R-226 omt e hlveringstij vn Rn-222 mr 3,835 gen is terwijl e hlveringstij vn R-226 zijn veel lnger is: 1, jr. Dus zl e tiviteit vn Rn-222 veel hoger zijn. 82 Het gs zl zih in over e ruimte verspreien. Hoe verer je vn e ron f ent, hoe miner riotieve eeltjes er per m 3 zullen zijn. Afstn nemen is us een goee veiligheismtregel. Een looshort ntrekken is geen goee veiligheismtregel: het gs zl om het looshort heen gn en zo in je luhtwegen en op je hui komen. 83 s Avons, ls e shoonmkers komen, zl e röntgenpprtuur uit stn. Er is op t moment geen röntgenstrling in e feling, us een looshort is niet noig. 84 Als e tumor vnuit vershillene rihtingen wort estrl wort het omliggene weefsel telkens mr heel kort estrl en rmee wort e she n het omliggene weefsel eperkt. 85 Bij het oorstrlen komen er geen riotieve eeltjes op het voesel. Het voesel wort niet esmet en wort us ook niet zelf riotief. ThiemeMeulenhoff v Pgin 13 vn 20

14 86 Asorptie vn röntgen- of kernstrling etekent sorptie vn strlingsenergie. Drij kn er she n het weefsel optreen. Een mt het mogelijke effet vn ioniserene strling op het menselijk lihm ie rekening hout met e soort strling, is e equivlente osis H. Het soreren vn een hoge equivlente osis veroorzkt op korte termijn strlingsziekte: ellen en orgnen rken eshig en e floop is vk oelijk. Vn het soreren vn een lge equivlente osis merkt je op korte termijn niets: e el repreert eshigingen en oe ellen woren vervngen. Mr er kn ook ongeontroleere eleling ontstn, hieroor is er kns op tumorvorming op lnge termijn. Bij uitwenige estrling kun je je eshermen oor e lootstellingstij zo kort mogelijk te mken, fstn tot e ron te nemen en oor jezelf f te shermen. Als je een riotieve stof op je lihm krijgt moet je it zo snel mogelijk verwijeren oor goe te wssen en esmette kleing uit te oen en te wssen. Bij inwenige esmetting is er weinig n te oen. De etreffene persoon moet geïsoleer woren tott e tiviteit vn het lihm voloene is fgenomen. 87 De osis D is een mt voor e hoeveelhei gesoreere strlingsenergie per kilogrm mteril. Bij e equivlente osis H wort er rekening gehouen met het soort strling en e iologishe effeten rvn. De equivlente osis is rmee een mt voor het mogelijke effet vn ioniserene strling op het menselijk lihm. 88 De osis is e gesoreere strlingsenergie per kg. Beie voorwerpen soreren evenveel strlingsenergie, mr e mss vn voorwerp A is tweeml zo groot, us zl e osis vn voorwerp A tweeml zo klein zijn. De osis vn voorwerp B is tweeml zo groot ls e osis vn voorwerp A. Voorwerp A wort estrl met α-strling en t heeft een twintigml zo grote strlingsweegftor n e β- strling wrmee voorwerp B wort estrl. Zouen e voorwerpen ezelfe osis ontvngen, n zou e equivlente osis vn voorwerp A twintigml zo groot zijn ls e equivlente osis vn voorwerp B. In it gevl is e osis vn voorwerp A tweeml zo klein ls ie vn voorwerp B, us is e equivlente osis vn voorwerp A tienml zo groot ls e equivlente osis vn voorwerp B. 89 Het K-43 zent γ-strling uit. Dit wort zihtr op e foto ls zwrte plekken. In e linker opnme is veel meer zwrt te zien, r is us meer K-43 opgenomen oor e goe werkene hrtspieren. De rehteropnme is e sleht werkene hrtspier. Een vooreel vn Tl-201 is t het geen β-strling uitzent, it wort zorgt nmelijk voor inwenige estrling vn e hrtspier. Een neel vn Tl-201 is e grotere hlveringstij. De ptiënt moet lnger in het ziekenhuis lijven whten tot hij miner strling uitzent. 90 Oriënttie: Voor e osis D gelt. Hierin is Estr e gesoreere strlingsenergie. Gmmstrling heeft een groot oorringen vermogen, en gt us voor een eel ongehiner oor het wter heen. De energie vn e oorgelten strling wort niet oor het wter gesoreer. 2,4 Gy, 91 Oriënttie: Voor e equivlente osis H gelt. Hierin is D e osis (zie opgve 90) en wr e strlingsweegftor, in it gevl ie voor α-strling., 2,14 10 Gy 20 2, ,3 10 Sv 43 msv ThiemeMeulenhoff v Pgin 14 vn 20

15 92 Oriënttie: Zie opgve 90 en 91. De gesoreere strlingsenergie Estr volgt uit het strlingsvermogen Pstr, e lootstellingstij Δt en het sorptieperentge. 0,73 0,73 0, ,74 10 J;, 3,91 10 Gy 13, ,9 10 Sv 0,039 μsv 93 Oriënttie: Zie opgve 90 en 91. Uit e (vrijwel onstnte) tiviteit A en e energie Eβ vn het ij vervl uitgezonen β-eeltje volgt het vermogen vn e uitzonen strling:. De tiviteit A geeft nmelijk het ntl per seone vervllene kernen K-40, en us ook het ntl per seone uitgezonen β-eeltjes. K 40 C e Zie Bins: 1,33 MeV 1,33 1, ,13 10 J Zie Bins: e hlveringstij vn K-40 is 1, jr. Vnwege eze zeer lnge hlveringstij zl e tiviteit vn K-40 geurene een jr vrijwel onstnt zijn. De ij het vervl vn K-40 uitgezonen β-strling heeft in het lihm een rht vn enkele mm en zl us voor het overgrote eel oor het spierweefsel zelf woren gesoreer e 4,8 10 2, ,02 10 W 1, ,22 10 J 3, ,15 10 Gy; 11, ,2 10 Sv 1,2 msv 94 Oriënttie: Zie opgve 93 Rn Po He Zie Bins: 5,486 MeV 5,486 1, ,78 10 J e,, 6,0 10 Bq 5, ,67 10 J;, 1,6710 Gy, 20 1, ,3 10 Sv 0,033 msv Bij e erekening vn e equivlente osis is uitgegn vn e gemiele onentrtie rongs in e uitenluht. In e innenluht (in woningen, sholen, kntoren enzovoort) is e rononentrtie meestl hoger, zot ook e equivlente jrosis hoger uitvlt. Drnst ontstt ij het vervl vn Rn-222 e riotieve poloniumisotoop Po-218 (een α-strler) en ruit e riotieve looisotoop P-214 (een β-strler) enzovoort. Ook eze isotopen leveren een ijrge n e equivlente jrosis ls gevolg vn e nwezighei vn Rn-222 in e longen. 95 [W] Strlingsronnen opsporen 96 [W] Strlingsetetie 5.6 BEELDVORMING 97 [W] Meishe eelvormingstehnieken 98 Wr of niet wr? Wr ThiemeMeulenhoff v Pgin 15 vn 20

16 e f Wr Niet wr: Bij nuleire ignostiek wort een riotieve stof in het lihm vn e ptiënt gerht. De uitgezonen strling wort uiten het lihm geeteteer. Niet wr: Voor het mken vn een sintigrm woren riotieve stoffen geruikt ie meestl in het ziekenhuis woren geproueer. Niet wr: Een ehogrm wort gemkt met ehulp vn het terugktsen vn e geluisgolven. Niet wr: Bij een MRI-sn loopt e ptiënt geen strlingsosis op. 99 Een overeenkomst tussen een röntgenfoto en een CT-sn is t er voor eie eelvormingstehnieken röntgenstrling wort geruikt. Een vershil is t een röntgenfoto 2-imensionl is en een CT-sn 3- imensionl. Voor een geitsontrole is het mken vn een röntgenfoto een geshikte eelvormingstehniek: e foto is snel gemkt, e strlingselsting is lg en tnen, wortels en kkot zijn goe zihtr op een röntgenfoto. Voor het in eel rengen vn een geomplieere otreuk is een CT-sn geshikt. Het ot is n vn lle knten te ekijken. Een röntgenfoto is goekoper en e strlingselsting vn e ptiënt is lger ij een röntgenfoto. 100 Met een sintigrm kun je goe e oorloeing vn e hrtspier in eel rengen. Je kunt n goe ekijken hoe het hrt funtioneert, us terwijl het klopt. Bij een zwngershpsontrole kun je met een ehogrm e ligging vn e foetus goe in eel rengen. Het is snel, goekoop en niet shelijk voor e foetus en e moeer. 101 Zowel ij een CT-sn ls ij een MRI-sn krijg je een heel geetilleer eel. De pprten lijken uiterlijk erg op elkr: e ptiënt moet op een tfel liggen en wort n een tunnel in geshoven. De CT-sn en e MRI-sn mken lleei een 3-imensionl eel. Bij een CT-sn ontvngt e ptiënt een hoge equivlente osis riotieve strling, terwijl e MRI-sn geen strlingselsting oplevert. De CT-sn en e MRI-sn kunnen lleei geruikt woren ij hersenonerzoek. Omt e MRI-sn geen strlingselsting geeft, heeft eze e voorkeur. Een MRI-sn is e uurste eelvormingstehniek en rmee te uur voor e gewone sporter. 102 mkt geruik vn röntgenstrling X X mkt geruik vn riotieve stoffen Nuleire ignostiek Röntgenfoto CTsn Ehogrfie geruikt geen ioniserene strling X X rengt zhte weefsels goe in eel X X X X e rengt hre weefsels goe in eel X X X f rieimensionl eel X X g uurste tehniek h mkkelijkst toepsr X X MRI X ThiemeMeulenhoff v Pgin 16 vn 20

17 103 Bij een MRI-sn en een CT-sn moet e ptiënt woren vstgemkt n een tfel en shuift hij een soort koker in, t kn engstigen zijn. Bij een MRI-sn klinken er ook nog hre geluien en een MRI-sn uurt lnger n een CT-sn. Bij nuleire ignostiek krijgt e ptiënt een riotieve vloeistof ingespoten, en mg e ptiënt ps weer het ziekenhuis uit ls e riotiviteit vn e vloeistof voloene is fgenomen. De este methoe om stress te voorkomen is een goee voorlihting voorfgne n het onerzoek. 104 Eigen ntwoor Eigen ntwoor 105 A B C D E F G H I J Nuleire ignostiek: e ptiënt krijgt het riotieve T-99m toegeien. Dit onentreert zih in e tumor(en), wroor er op het sintigrm een onkere plek ontstt. Ehogrfie: met geluisgolven is e foetus goe in eel te rengen en ook het kloppene hrtje is goe te zien. Het is niet shelijk voor e foetus. Röntgenfoto: op een röntgenfoto is goe te zien of e longen gevul zijn met luht of met voht. Nuleire ignostiek: e ptiënt krijgt het riotieve Cr-51 toegeien. Dit heht zih n e roe loelihmpjes, wroor op het sintigrm e loestroom oor het hrt zihtr wort. MRI-sn: rmee kn e knie vn lle knten goe ekeken woren. CT-sn: ls er een tumor is kn met het rieimensionle eel e preieze plts epl woren Röntgenfoto, ngiogrfie: e loevten woren op e röntgenfoto zihtr gemkt met ehulp vn een sterk sorerene ontrstvloeistof. Nuleire ignostiek: e ptiënt krijgt het riotieve I-123 toegeien. Dit hoopt zih op in e shilklier, wroor e shilklier goe te zien is op het sintigrm. Röntgenfoto: e kunstheup en otten zijn goe te zien op een röntgenfoto. Röntgenfoto: op e röntgenfoto is goe te zien of e ijholten vol zitten. 106 [W] Veiligheissnners op het vliegvel 5.7 AFSLUITING 107 Door e hoge energie vn röntgenfotonen kn eze strling iep in een mteril oorringen. De sorptie vn e röntgenstrling is groter voor otten n voor zht weefsel. Dt mk röntgenstrling geshikt voor het mken vn röntgenfoto s wrop otten uielijk zihtr zijn en nere weefsels miner goe zihtr. Een CT-sn is een rieimensionl eel t is opgeouw uit heel veel röntgenfoto s. Ook γ-strling is geshikt om feelingen vn elen vn het lihm te mken. Dt geeurt ij e nuleire ignostiek. N het toeienen vn een γ-strler n een ptiënt, hoopt eze stof zih op in een epl eel vn het lihm. Dit is n weer zihtr te mken met ehulp vn een gmmmer. Kernstrling wort ook geruikt om tumoren in het lihm te estrijen. Dit kn oor e tumor vn uitenf te estrlen met een γ-ron, of oor e tumor inwenig te estrlen met een α- of een β-strler. De risio s woren eperkt oor e lootstellingsuur vn het gezone weefsel zo kort mogelijk te houen en oor het gezone weefsel (en het personeel) f te shermen voor e riotieve strling. ThiemeMeulenhoff v Pgin 17 vn 20

18 De lterntieven voor het geruik vn ioniserene strling ij eelvorming zijn e ehogrfie en e MRI-sn. Bij een ehogrfie wort geruik gemkt vn geluisgolven, ie weerktsen op grensvlkken tussen vershillene weefsels, wrn e geluisgolven geeteteer woren oor e ontvnger. Bij een MRI-sn woren e wterstofkernen in een heel sterk mgneetvel geriht en met riogolven in trilling gerht, wrn e wterstofkernen zelf riogolven uitzenen ie woren opgevngen oor e MRI-snner. 108 e f g De fotonenergie Ef (in J) hngt f vn e frequentie f (in Hz) vn e elektromgnetishe strling volgens:. Hierij is h e onstnte vn Plnk: 6, Js. Röntgenstrling is een vorm vn elektromgnetishe strling, ie estt uit energie ie zih ls een stroom fotonen met e lihtsnelhei voortplnt. Door e hoge energie vn e fotonen kn röntgenstrling iep in een mteril oorringen en tomen ioniseren. Bij kernstrling komt er een eeltje uit e toomkern. Dt kn een α-, β-, of γ-eeltje zijn. Kernstrling heeft een oorringen en een ioniseren vermogen. Vnwege het oorringen vermogen is kernstrling geshikt voor het mken vn llerlei soorten feelingen vn het inwenige vn het lihm, wrn een ignose gestel kn woren. Het ioniseren vermogen vn kernstrling wort geruikt voor het estrijen vn tumoren, wt riotherpie wort genoem. Kernstrling wort uitgezonen oor e toomkernen vn een riotieve stof. In een riotieve stof zijn e toomkernen instiel: op een willekeurig moment zent zo n instiele toomkern een strlingseeltje uit, en vernert rij in een toomkern vn een nere stof. Dit vershijnsel noemen we riotief vervl. De tiviteit A (in Bq) vn een riotieve stof is het ntl instiele toomkernen t per seone vervlt. Een tiviteit vn 1 Bq etekent t er per seone gemiel één toomkern vervlt. De hlveringstij t1/2 is e tij wrin e tiviteit vn een riotieve ron telkens tweeml zo klein wort. Deze is per riotieve stof vershillen. Bij riotief vervl wort e tiviteit vn een riotieve stof in e loop vn e tij weergegeven oor met. / h Het toomnummer Z is het ntl protonen in e kern. Het mssgetl A is het ntl kerneeltjes (protonen én neutronen) in e kern. i Isotopen zijn kernen vn ezelfe toomsoort mr met een vershillen ntl neutronen. Het toomnummer vn isotopen is gelijk, mr het mssgetl vershilt. j Bij α-vervl ( α of He) verwijnen er twee protonen en twee neutronen uit e toomkern. Bij β-vervl ( β of e) vernert een neutron in een proton en komt er een elektron uit e kern. Als ij riotief vervl een instiele toomkern een γ-foton uitzent, vernert e smenstelling vn e toomkern niet. k Met een vervlvergelijking geef je weer wt er ij het riotief vervl vn een toomkern geeurt. Links vn e pijl komt het symool vn e riotieve isotoop, rehts e symolen vn e nieuwe kern ie ontstt en het strlingseeltje. Het totle ntl kerneeltjes en e totle elektrishe ling moeten links en rehts vn e pijl n elkr gelijk zijn. l Voor het ntl instiele toomkernen N n n hlveringstijen gelt: met. / m In een N,t-igrm kun je e tiviteit A op een tijstip t eplen met een rklijn n e grfiek. Voor e tiviteit A op een tijstip t gelt:. n De formule voor e gemiele tiviteit vn een riotieve stof is:. o Als e toommss vn een riotieve stof is gegeven, n is e mss vn één toom te erekenen met toommss wrij u e tomire mss-eenhei is: u = 1, kg. Inien e mss m vn e riotieve ron eken is, is het ntl instiele toomkernen N te erekenen met. ThiemeMeulenhoff v Pgin 18 vn 20

19 p q r s t u v De rht is e fstn ie α- en β-eeltjes fleggen in een mteril. Bij e sorptie vn eze eeltjes otsen ze tegen tomen wrij e snelhei vn e eeltjes stees meer lt, tot ze uiteinelijk stil stn en in het mteril zijn opgenomen. De hlveringsikte is e ikte vn het mteril wrij e helft vn het ntl röntgen- of γ-fotonen wort gesoreer. De fotonen ewegen ltij met e lihtsnelhei en kunnen niet woren fgerem. Bij een otsing met een toom in het mteril wort het foton gesoreer: het toom wort geïoniseer en het foton verwijnt. De sorptie is nooit volleig: er zijn ltij fotonen ie oor het mteril heen ringen. De intensiteit I vn röntgen- of γ-strling ie een soreren mteril oorlt hngt f vn e ikte vn het mteril volgens: wrij en 1/2 e hlveringikte is. / Bij e sorptie vn ioniserene strling wort energie vn e strlingseeltjes of e fotonen gesoreer. Ahtergronstrling is e kosmishe strling en e strling fkomstig vn riotieve stoffen op re en in het lihm. Deze strling is overl op re nwezig. Als een strlingsron zih uiten het lihm evint, zorgt t voor uitwenige estrling vn het lihm. Als e riotieve stoffen zih op of in het lihm evinen, is er sprke vn esmetting. De riotieve stoffen in het lihm zorgen voor inwenige estrling. De osis D (in Gy) is e hoeveelhei strlingsenergie Estr (in J) ie 1 kg vn het estrle voorwerp heeft gesoreer:. Bij e equivlente osis H wort rekening gehouen met het grotere effet vn α-strling:. Hierij is wr e strlingsweegftor, eze is 20 voor α-strling en 1 voor e nere soorten strling. 109 [W] Risiofweging 110 Oriënttie: Voor het mken vn een sintigrm moet e tiviteit groot genoeg zijn, en e strlingselsting voor e ptiënt zo lg mogelijk. Door e kortere hlveringstij vn I-123 is e tiviteit vn eze isotoop in het egin (op en iret n het tijstip t = 0 s groter n ie vn I-131: vergelijk e helling vn e rklijn n e eie vervlkrommes op het tijstip t = 0 s. Droor is e intensiteit vn e oor I-123 uitgezonen strling groter n ij I-131. Voor eenzelfe strlingsintensiteit (voloene voor het mken vn een sintigrm) is us een kleiner ntl instiele toomkernen vn I-123 noig. Droor is e strlingselsting vn e ptiënt kleiner. De joiumisotoop I-123 is us het meest geshikt voor it onerzoek. 111 Oriënttie: Voor e tiviteit A vn een riotieve ron gelt met / Bins: voor Co-60 is t1/2 = 5,27 jr,, 0,0627 6,3% 4 ; 45,2721 jr. De ron moet n 21 jr woren vervngen. ThiemeMeulenhoff v Pgin 19 vn 20

20 Oriënttie: Voor e equivlente osis H gelt Hw D. Hierin is wr e strlingsweegftor, in it gevl ie voor γ-strling. Voor e osis D gelt D. Hierin is Estr e gesoreere strlingsenergie. De mximle lootstellingstij volgt uit e gesoreere strlingsenergie Estr en het strlingsvermogen Pstr., 2,0 10 Gy str 2, ,14 J jr).,,54 5,51 10 s 1,53 10 uur. De mximle lootstellingstij is us 1, uur (1,7 112 Oriënttie: Voor het ontroleren vn e werking vn e ges moet e ge estrl woren met e soort strling wrvoor e ge gevoelig is. Een overeenkomst tussen röntgen- en γ-strling is t ze eie een vorm vn elektromgnetishe strling zijn, en us uit fotonen estn. Een vershil tussen röntgen- en γ-strling is e energie vn e fotonen: e foton-energie vn γ-strling is groter n ie vn röntgenstrling. Cs B eγ Po-209 is een α-strler, en us ongeshikt voor het testen vn e ges op β-strling. Cs-137 en Sr-90 zijn eie β-strlers, mr Cs-137 zent nst β-strling ook γ-strling uit. Voor het testen vn e ges op β-strling is us Sr-90 het meest geshikt, omt eze isotoop lleen β-strling uitzent. ThiemeMeulenhoff v Pgin 20 vn 20