Krappere kredietvoorwaarden benadelen veel TTbedrijven. Werkloosheidscijfer(%) 20,1 21,6 24,6 25,3

Transcriptie

1 Update landenrisic Spanje 14 nvember Samenvatting Spaanse ecnmie zal in 2012 en 2013 krimpen. Krappere kredietvrwaarden benadelen veel TTbedrijven. Zakelijke faillissementen stijgen pnieuw in Hervrming van verheidsfinanciën en herstructurering van banken p de rails, maar er is tijd ndig m deze daadwerkelijk te realiseren. 2 Kerncijfers * 2013* Reële grei bbp (jaar-p-jaar, % verandering) Inflatie cnsumptieprijzen (jaar-p-jaar, % verandering) Reële particuliere cnsumptie (jaar-p-jaar, % verandering) -0,3 0,4-1,4-1,9 1,8 3,2 2,4 1,9 0,7-1,0-1,9-1,8 Detailverkp (jaar-p-jaar, % -1,1-4,8-5,1-3,7 verandering) Industriële prductie (jaar-p-jaar, 0,8-1,4-5,2-2,5 % verandering) Werklsheidscijfer(%) 20,1 21,6 24,6 25,3 Brut investeringen in vaste activa (jaar-p-jaar, % verandering) -6,2-5,3-9,2-4,2 Reële nett exprt (miljard EUR) -18,7 5,7 24,8 28,7 Begrtingsevenwicht (% van bbp) -9,3-8,9-6,5-6,0 Staatsschuld (% van bbp) 61,2 68,5 79,6 91,5 * prgnse Brn: IHS Glbal Insight Update landenrisic Spanje nvember

2 3 Situatieschets en visie van Atradius Huidige ecnmische gebeurtenissen De Spaanse ecnmie blijft verslechteren, aangezien het bbp in het tweede kwartaal van 2012 in vergelijking met het vrgaande kwartaal met 0,4% is gekrmpen (eerste kwartaal van 2012: -0,3%). Op jaarbasis is de ecnmie in het tweede kwartaal van 2012 met 1,3% gekrmpen (-0,6 in het eerste kwartaal van 2012). De binnenlandse vraag blijft verder dalen; cnsumptie- en investeringsindicatren weerspiegelen ng steeds de ngunstige trend van de particuliere binnenlandse vraag. Ok de verheidscnsumptie en -investeringen nemen af. Dr het schuldniveau van de verheidssectr is het nwaarschijnlijk dat deze in deze recessie stimulerend kan werken. De nett buitenlandse vraag heeft p een psitieve manier bijgedragen aan het bbp, en gehlpen m de ecnmische krimp te cmpenseren en het sald van de lpende rekening te verbeteren. De trend die in 2008 begn - met het teruglpen van de binnenlandse vraag en de grei van de nett exprt - zet zich verder. Hewel de internatinale cncurrentiepsitie van Spanje dr structurele hervrmingen (bijv. van de arbeidswetgeving) is verbeterd, is dit ng steeds niet vldende m een exprtgeleide grei te stimuleren. Tegelijkertijd is de vraag van de EU-buurlanden verzwakt. De werklsheid, die in het tweede kwartaal van ,6% bedreg, zal naar verwachting ng verder tenemen. De ecnmische grei wrdt ndermijnd mdat de banken het aantal leningen beperken De kredietvrwaarden zijn strenger gewrden en de binnenlandse leentarieven zijn gestegen. Dit zet ng meer druk p de dalende handelswaarden en vastgedprijzen en zal een rem p de ecnmische activiteit zetten. Er bestaat een aanzienlijk gevaar dat steeds meer leningen ten gevlge van de prijscrrecties vr nrerend ged niet zullen wrden terugbetaald. Vlgens de Banc de Espana is het aandeel slechte leningen in augustus 2012 gestegen tt 10,5% van alle leningen bij Spaanse banken (na 10,1% in juli 2012), het hgste niveau sinds Sinds januari 2012 nam het aandeel iedere maand te. Op jaarbasis steeg het aantal slechte leningen per augustus 2012 met 39,7%. De inspanningen m de ecnmie te hervrmen gaan verder... De Spaanse regering heeft sinds haar aantreden belangrijke fiscale stappen gezet, zals structurele hervrmingen in de gezndheidszrg en het nderwijs, het verminderen van de lnksten van de verheidssectr en het verbeteren van het begrtingskader vr de regi's. Update landenrisic Spanje nvember

3 Tt de begrtingsmaatregelen die in juli 2012 werden gedgekeurd behren verhgingen van de indirecte belastingen (btw, accijnzen p tabak en milieuheffingen) en verminderingen in de lpende uitgaven. Begin september 2012 werden de btw-tarieven pnieuw pgetrkken, m de verheidsinkmsten te verhgen. Het algemene btw-tarief werd verhgd naar 21% en het verlaagd tarief steeg van 8% naar 10%, terwijl de btw p basisbeheften 4% blijft. Andere maatregelen zijn nder andere de vermindering van de sciale bijdragen en het terugdringen van de werklsheidsuitkeringen. Een andere geplande maatregel m de belastingen efficiënter te maken, is de afschaffing van het verlaagde btw-tarief p de aankp van huizen vanaf De regering heeft k extra besparingen aangekndigd vr 2012, nder andere de afschaffing van de kerstbnus vr ambtenaren, hggeplaatste verheidsfunctinarissen, senatren en parlementsleden....net als de inspanningen m de banken te herkapitaliseren Op 10 juni 2012 kwamen de Spaanse regering en de landen van de eurzne vereen dat Spanje een berep kan den p een kredietlijn tt maximaal 100 miljard eur van het EFSF (Eurpean Financial Stability Facility - Eurpese Faciliteit vr Financiële Stabiliteit), f van zijn pvlger, het ESM (Eurpean Stability Mechanism - Eurpees Stabiliteitsmechanisme) m de banken te herkapitaliseren. Onafhankelijke auditrs stelden dat de banken tt 60 miljard eur aan financiële steun ndig hebben. Op 25 juni heeft de Spaanse regering een frmeel verzek tt financiële steun ingediend. De details van de vereenkmst meten ng wrden afgesprken. De financiële steun is echter ng steeds nderwrpen aan de vrwaarde dat er een Eurpees tezichtsmechanisme p de banken kmt. In augustus 2012 stemde Spanje in met de prichting van een "bad bank" m prblematische vastgedinvesteringen en slechte leningen van kredietverstrekkers ver te kpen teneinde de financiële sectr te zuiveren en het vertruwen van de investeerders in de ecnmie te herstellen. De bad bank - SAREB genaamd - krijgt een maximale mvang van 90 miljard eur. Het is de bedeling dat de activiteiten starten tegen eind 2012 vr een peride van 15 jaar. Landenrisicratings: Op 10 ktber 2012 verlaagde Standard & Pr's (S&P) de Spaanse kredietwaardigheid p lange termijn met twee stappen, van BBB+ tt BBB-, wegens de aanhudende druk als gevlg van de ecnmische recessie van het land. S&P handhaaft een negatieve utlk vr de nieuwe rating. Op 13 juni 2012 verlaagde Mdy's de rating van Spanje van A3 tt Baa3 met "negatieve vruitzichten", hetgeen een verdere ratingverlaging niet uitsluit. Maar p 16 ktber 2012 bevestigde Mdy's de rating van Spanje. Op 7 juni 2012 verlaagde Fitch de Spaanse rating met drie stappen, van A tt BBB, en verklaarde dat de intensivering van de schuldencrisis in de eurzne een schadelijke invled heeft gehad p het land. Update landenrisic Spanje nvember

4 Fitch handhaaft een negatieve utlk vr de nieuwe rating. Fitch heeft de rating sindsdien ngewijzigd gelaten. Ratings Outlk Mdy s Baa3 Negatief Standard & Pr s (S&P) BBB+ Negatief Fitch BBB Negatief Ontwikkeling van staatsspreads en credit defaultswaps De rente p Spaanse staatsbligaties is in de afgelpen weken enigszins gedaald, nadat de rente p Spaanse staatsbligaties met een lptijd van 10 jaar in juni en juli 2012 tt meer dan 7% was gestegen. Dit werd in de hand gewerkt dr de vereenkmst m het bankwezen te herkapitaliseren en de aankndiging dr de Eurpese Centrale Bank (ECB) begin september dat het, indien ndig, bereid is m een nbeperkte heveelheid staatsbligaties te kpen p de secundaire markt. Brn: Atradius Ecnmic Research De ecnmische verwachtingen van Atradius - krte en lange termijn De ecnmische prestaties van Spanje zullen in 2012 en 2013 zwak blijven. De greiverwachtingen werden pnieuw naar beneden te bijgesteld, en het bbp zal in 2012 naar verwachting krimpen met 1,4% en met 1,9% in De binnenlandse vraag zal beneden peil blijven dr de hge werklsheid, de druk p de lnen, de brze banksectr en bezuinigingsmaatregelen. De werklsheid zal in 2013 blijven tenemen tt meer dan 25%. Update landenrisic Spanje nvember

5 De binnenlandse vraag zal zwak blijven en de particuliere cnsumptie traag. De tenemende werklsheid zal een negatieve invled blijven hebben p het cnsumentenvertruwen. De zwakke binnenlandse vraag zal de imprt temperen, wat zal bijdragen aan een vermindering van het tekrt p de lpende rekening. Terwijl de exprt in 2011 een psitieve bijdrage aan de ecnmische grei leverde, zal de exprtgrei p jaarbasis in 2012 vertragen met 1,6% en in 2013 met 0,5% mdat de wereldwijde vraag verzwakt. De grei van de netthandel zal niet vldende zijn m de daling van de binnenlandse vraag te cmpenseren. De Spaanse exprtsectr is relatief geznd en cncurrentiëel, maar de gegrafische diversifiëring is ngal beperkt en vral gericht p de eurzne (59% exprtaandeel). De structurele hervrmingen en maatregelen, bedeld m de begrtingspsitie te cnslideren, zullen waarschijnlijk de ecnmische prestaties p krte termijn schaden. Op middellange en lange termijn echter zal de budgettaire cnslidatie de duurzaamheid van de verheidsschuld verzekeren en het vertruwen van de financiële markten verbeteren, terwijl de structurele hervrmingen de efficiëntie en het cncurrentievermgen van de Spaanse ecnmie zullen verbeteren. Vr 2013 werden nieuwe structurele hervrmingen aangekndigd, die de perceptie dat de Spaanse ecnmie kan greien verder meten verbeteren, m de duurzaamheid van de financiën te bewijzen en het vertruwen van de investeerders te herstellen. Als gevlg van het vrtdurende herstructureringsprces van de Spaanse banksectr, dr het versterken van de slvabiliteit en liquiditeit, wrdt verwacht dat de financiële sectr geleidelijk zal pleven en het vertruwen van de markt zal terugwinnen en dat weer vlp leningen zullen wrden verstrekt m de reële ecnmie te ndersteunen. De verheidsfinanciën blijven een grt prbleem Vr de Lehmancrisis in 2008 bedreg de staatsschuld van Spanje 30% van het bbp en was er sprake van een begrtingsverscht van 2%. Het niveau van de verheidsschuld steeg echter tt 68,5% van het bbp in 2011 en zal naar verwachting verder stijgen tegen eind Officieel hudt de Spaanse regering vast aan de tekrtdelstelling van 6,3% van het bbp, zals vereengekmen met de EU, maar dat zu nhudbaar kunnen blijken mdat de aanhudende recessie de belastinginkmsten ndermijnt en verschillende Spaanse regi's de centrale verheid m een bail-ut hebben gevraagd. Hewel de regering Rajy actie heeft ndernmen m de uitgaven van de regi's te cntrleren, blijft ze afhankelijk van de reginale verheden m bij te dragen aan de vereiste budgettaire cnslidatie. Plitieke situatie: kansen en risic's Het helpt dat de huidige regering van premier Rajy zich, vergeleken met andere Eurpese landen in ecnmische meilijkheden, in een sterke psitie bevindt m haar ecnmisch beleid verder te zetten, mdat ze een abslute meerderheid heeft in het parlement en haar termijn ng lpt tt eind De psitie van Rajy werd verder versterkt dr de verwinning van zijn Partid Ppular (PP) bij de reginale verkiezingen in Galicia p 21 ktber Update landenrisic Spanje nvember

6 Het vermgen van de regering m bezuinigingsmaatregelen in te veren zu echter aan banden kunnen wrden gelegd dr de tenemende sciale prtesten en de druk "p straat". Hewel de meeste Spanjaarden het in het algemeen eens zijn dat het land dr een peride van bezuinigingen met m zijn begrtingssituatie te verbeteren, zijn de stakingen als prtest tegen de besparingsplannen van de natinale en reginale verheden in de afgelpen maanden intenser gewrden. In het hele land hebben een aantal kleinere demnstraties plaatsgevnden en er was al één algemene staking sinds de PP aan de macht kwam. Er kunnen er ng meer kmen, vral mdat k een aantal verheidsdiensten (zals nderwijs en gezndheidszrg) wrden getrffen dr de besparingen. Premier Rajy raakt in een steeds lastigere psitie nder de Spaanse kiezers die tegen verdere besparingen zijn en nder investeerders en Eurpese financiële ambtenaren die garanties vragen dat Spanje zijn begrtingstekrtdelstellingen zal halen. 4 De gevlgen vr bedrijven die zaken den in Spanje Sectren die het verlies p de binnenlandse markt ng kunnen cmpenseren dr verkp aan het buitenland De algemene regel is dat sectren en/f subsectren die vrnamelijk/uitsluitend afhankelijk zijn van de particuliere binnenlandse vraag minder sterk zullen presteren dan die sectren/subsectren die het verlies p de binnenlandse markt kunnen gedmaken dr meer te exprteren. Cmmerciële sectren die een bijznder aandeel hebben in de Spaanse exprt zijn: Machines en werktuigen Vedingsprducten Chemische prducten Aut-industrie Sectren die mmenteel -en in de nabije tekmst- meer prblemen krijgen dr de ecnmische crisis Algemeen gezien kunnen bedrijven uit alle sectren meer prblemen verwachten in de tekmst als ze sterk afhankelijk zijn van: Investeringen en cnsumptie dr verheidsinstellingen/de staat Particuliere cnsumptie (naar verwachting zal deze in 2012 jaar-p-jaar met 2,1% afnemen, zie de tabel p pagina 1) Buw en buwmaterialen De Spaanse buwsectr blijft dr de dalende binnenlandse vraag slecht presteren, aangezien de binnenlandse vraag is verslechterd dr de afname van de particuliere investeringen en investeringen dr de verheid/de staat. Omdat het meilijker is m krediet te krijgen en er aan leningen strengere vrwaarden wrden verbnden, is de situatie verder verslechterd. Update landenrisic Spanje nvember

7 De buwsectr en alle nauw verbnden industrietakken dienen daarm met extra zrg te wrden behandeld. Het gaat hier bijvrbeeld m de sectr van de buwmaterialen (bijv. cement), installaties (vrzieningen), meubelmakers en timmerlieden en leveranciers van sanitaire bendigdheden. Staal/metaal De Spaanse staalindustrie, met uitzndering van wereldwijd actieve multinatinals, is zeer gevelig vr zwakke binnenlandse prestaties van de buwsectr. Dit wrdt ng erger nu de verheid in de uitgaven snijdt m het begrtingstekrt terug te dringen. Dr een stijging van de grndstfprijzen in 2011 hebben banken de sectr zwaarder meten financieren, terwijl de vrwaarden m een lening te krijgen strenger zijn gewrden. Er gaat daarm speciale aandacht uit naar lkale staalbedrijven (f aanverwante ndernemingen) die vr hun bedrijfskapitaal in hge mate afhankelijk zijn van financiering en slechts ver beperkte nett activa beschikken. De prijzen vr metaal en staal zijn beginnen te dalen. De winstmarges zuden daardr kunnen gaan slinken. Bijgevlg zullen k de vrraadniveaus van bedrijven in het g meten wrden gehuden. Detailhandel/dienstverlening Sectren die vral afhankelijk zijn van cnsumentenbestedingen en cnsumentenkrediet zijn het meest kwetsbaar. De haperende binnenlandse vraag is een algemeen prbleem vr de detailhandel. Z heeft de Spaanse detailhandel in huishudapparatuur sinds het begin van de crisis een flink waardeverlies meten incasseren. Transprt, brandstf, geneesmiddelen Bedrijven in deze sectren ndervinden in het algemeen meer prblemen als gevlg van een hge schuldenlast, verminderde cashflws en een hge afhankelijkheid van financiering dr de banken. Ng steeds betalingsachterstanden in 2013 De achteruitgang van de ecnmische activiteit en de meilijke tegang van Spaanse bedrijven en gezinnen tt de kredietmarkten hebben geleid tt een algemene verslechtering in het betaalgedrag. Na verbeteringen in 2010 en de eerste helft van 2011 begnnen de betalingsachterstanden in de tweede helft van 2011 pnieuw te te nemen en stegen deze in het derde kwartaal van 2012 tt 34% p jaarbasis (zie nderstaande grafiek). Hewel deze stijging minder sterk was dan in de vrgaande kwartalen van 2012, verwachten we tch verdere jaar-p-jaar stijgingen vr de rest van 2012 en de eerste helft van 2013, mdat de financiën van veel Spaanse bedrijven nder druk blijven staan en de bankleningen beperkt blijven. Hewel er betalingsachterstanden zijn gecnstateerd in alle sectren, wrden bedrijven die afhankelijk zijn van de binnenlandse cnsumptie (bijv. klein- en grthandel) meer getrffen dan andere. Update landenrisic Spanje nvember

8 Brn: Atradius Faillissementen zullen in 2012 verder tenemen Het inslventiepeil bij bedrijven is sinds 2008 een gede barmeter vr het ecnmische klimaat, met een hge stijging van 100% jaar-p-jaar in 2008 en 50% in Na een lichte daling p jaarbasis in 2010 is het aantal faillissementen in 2011 weer gestegen, met 15,4% tt 6551 gevallen, vral als gevlg van de dalende binnenlandse vraag en de tegenmen druk p de liquiditeitspsitie van bedrijven dr de meilijkere externe financiering. In het derde kwartaal van 2012 daalde het aantal faillissementen met 33% ten pzichte van het vrgaande kwartaal, maar was er jaar-p-jaar sprake van een stijging met 26%. Faillissementen van buwbedrijven en buwgerelateerde bedrijven zijn ng steeds ged vr het merendeel van de faillissementen, gevlgd dr de dienstensectr en retailhandel. Gezien het hge aantal faillissementen p dit mment, vrzien we geen grte verbetering in het laatste kwartaal van dit jaar, we verwachten een nieuwe jaar-p-jaar stijging van 10% f meer. Brn: Atradius en Spaans Staatsblad Update landenrisic Spanje nvember

9 Waarschuwingssignalen - ns advies aan nze klanten Wij raden nze klanten aan m het gedrag van hun klanten nauwlettend in de gaten te huden en te letten p waarschuwingssignalen, zals het annuleren van bestellingen, vragen m uitstel van betaling en afbetalingsplannen, met name in de sectren die vlgens ns het meest kritiek zijn (zie hierbven). 5 Gevlgen maatregelen Atradius Huding met betrekking tt risicacceptatie In nze risicacceptatie meten wij rekening huden met de licht pwaartse trend van het wanbetalingsgedrag p de Spaanse markt, wat de kmende maanden zal aanhuden en alle sectren zal treffen (zie hierbven). Wij verwachten dat de gevlgen iets zwaarder zullen drwegen in de sectren die in hge mate afhankelijk zijn van de binnenlandse cnsumptie, zals detailhandel/verkp. Het inslventiepeil zal weer het hgst (één p vier) zijn in de buwsectr en aanverwante bedrijfstakken, gevlgd dr de dienstensectr. In dit meilijke bedrijfsklimaat zullen wij een nieuwe evaluatie meten maken van het risic van handel drijven met kpers waarvr nze interne ratings, ecnmische en financiële infrmatie wijzen p slvabiliteits-, liquiditeits- f rentabiliteitsprblemen en een hge kans p wanbetaling. Dat betekent dat bijgewerkte infrmatie van grt belang is m de sterkte van het afnemerskrediet z nauwkeurig mgelijk te berdelen. Naast jaarrekeningen vr 2011 vragen we daarm tussentijdse financiële verzichten vr Als kredietverzekeraar is het nze taak m de ntwikkelingen p de Spaanse markt en haar cmmerciële sectren steeds in het g te huden. Verder kunnen wij nze klanten van dienst zijn met ns vermgen de prestaties van sectren en kpers tt in de details te belichten. De recessie treft niet alle bedrijven even hard, mdat smmige er beter tegen gewapend zijn, en wij zijn in staat het risic van wanbetaling in te schatten van kpers waarmee nze klanten zaken willen den. Niettemin zijn de risicacceptatiemaatregelen die wij de afgelpen jaren hebben genmen deltreffend geneg en hebben wij de beheersbare risic's vldende zrgvuldig geselecteerd m, ndanks de verslechterende situatie, klanten te helpen bij de beschermen van hun handelskredieten. Update landenrisic Spanje nvember

10 Vlg Atradius p Scial Media Atradius Cpyright 2012 Disclaimer. Dit rapprt wrdt luter ter infrmatie verstrekt en is niet bedeld als enige aanbeveling aan de lezer(s) met betrekking tt een specifieke transactie, investering f strategie. Lezers zijn zelf verantwrdelijk vr het nemen van cmmerciële en andere beslissingen mtrent de verstrekte infrmatie. Hewel Atradius al het ndzakelijke heeft gedaan m te verzekeren dat de infrmatie in dit rapprt verkregen is van betruwbare brnnen, kan Atradius niet verantwrdelijk gesteld wrden vr futen f missies, f vr de resultaten verkregen dr gebruik van deze infrmatie. Alle infrmatie in dit rapprt wrdt gegeven zals ze is, znder garantie p vlledigheid, accuraatheid, tijdsgebndenheid, f p de resultaten verkregen dr gebruik van het rapprt, en znder garantie van enige srt, uitdrukkelijk f geïmpliceerd. In geen geval zal Atradius, haar gerelateerde partners f crpraties, f de partners, agenten f werknemers hiervan verantwrdelijk gesteld kunnen wrden vr enige genmen beslissing f actie die zij zuden nemen p basis van de in dit rapprt verstrekte infrmatie m het even welke schade het betreft, zelfs wanneer vraf geïnfrmeerd ver de mgelijke negatieve gevlgen. Atradius Credit Insurance N.V Meir Antwerpen Tel 070/ belgium@atradius.cm Update landenrisic Spanje nvember