Globale introductie (Dirk De Wit) Spelers en waarden. In de beeldende kunst zijn verschillende spelers actief:

Transcriptie

1 Glbale intrductie (Dirk De Wit) Spelers en waarden In de beeldende kunst zijn verschillende spelers actief: Kunstenaars galeries die kunstenaars prmten en werk verkpen publieke kunstrganisaties zals musea, kunsthallen en tijdschriften, verzamelaars - publiek. Deze verschillende belanghebbenden binnen de kunst markt pereren vanuit verschillende waarden die elkaar beïnvleden. De wereld van de inspiratie en de peer-review (kunstenaars, mentren), van de markt (verkp, winst, cncurrentie) en van de civiele samenleving (de betekenis van kunst vr de samenleving, publiek debat ver betekenis van kunst). : burgers, bedrijven kunst kpen als belegging: verkpen met winst p veilingen (markt) kunst kpen als passie, private cllecties aanleggen, kunst als zingeving, ndersteunen van kunstenaars (civiel) galerie verkp als steun aan de carrière van kunstenaars (inspiratie) streven naar een geznde en winstgevende nderneming (markt) kunstenaar verkp levert inkmsten p: leven van kunst enkele uitznderingen wrden er rijk van investeren in nieuw werk (markt, inspiratie) vlgrecht bij drverkp (markt) verkp is een vrm van publiek maken (civiel) musea en kunsthallen 1

2 k musea kpen kunst musea en kunsthallen verbinden de grte verzamelaars aan hun instelling en richten vriendenverenigingen p vr liefhebbers hedendaagse beeldende kunst verheid inkmsten uit BTW p verkp, drverkp successierechten Recent nderzek tnt aan dat Vlaanderen een traditie heeft van kunstverzamelaars met internatinale faam (individuen en bedrijven) Naast die verzamelaars er een ptentieel publiek van kunstliefhebbers bestaat die kunst in huis zuden willen (lenen, kpen). Dit grte ptentieel van kunstverzamelaars, leners en kpers wrdt nu niet vlledig aangesprken. Vlaanderen een grt aantal kwaliteitsvlle prmtiegaleries huisvest met een zeer divers prfiel (mndiaal gericht, internatinale fcus f fcus p de buurlanden, landelijke riëntatie). Daarnaast is een brede grep van verkpsgaleries met een kwalitatief sterk aanbd aanwezig in het landschap. Vlaanderen een grt aantal kwaliteitsvlle kunstenaars heeft met euvres van verschillend bereik (mndiaal, internatinaal, landelijk) 50% van de Vlaamse kunstenaars heeft geen galerie Kunstenaars verkpen k rechtstreeks nieuwe hybride initiatieven ntstaan, zals ff spaces die k verkpen, nline verkp, platfrms die teleiden en werken van kunstenaars verkpen, Private sectr via vriendenverenigingen van musea en kunsthallen bijdraagt aan de publieke instellingen. Burgers wrden geïntrduceerd in de beeldende kunst en er wrdt een basis van kennis pgebuwd p basis waarvan die burgers kunst kunnen kpen. De Vlaamse en federale verheid kunnen nieuwe instrumenten ntwikkelen m de markt te stimuleren: stimuleren van nline verkp andere investeringsbrnnen dan banken fiscale instrumenten (BTW, belastingvrdelen en erfenisrechten) Minister Gatz wil de kunstmarkt stimuleren dr grei van aankp bij een bredere grep burgers. Die grei zu ten gede kunnen kmen aan: kunstenaars: vral jnge kunstenaars en kunstenaars die zeer kwaliteitsvl werk maken maar (ng) niet internatinaal bekend zijn/ng geen galerie hebben galeries: de tpgaleries hebben hun (internatinale) klanten maar het middensegment en kleinere galeries kunnen greien met nieuwe klanten en meer inkmsten genereren burgers: meer burgers in cntact brengen met kunst en liefde vr kunst vertalen in kunst kpen, maatschappelijk draagvlak vr kunst vergrten De vraag is: he wenst de minister de kunstmarkt te stimuleren? 2

3 welke delstellingen stelt hij zich? Verkp stimuleren ngeacht kwaliteit? Prfessinele kunstenaars ndersteunen? Galeries en andere bemiddelaars ndersteunen? Draagvlak van beeldende kunst bij burgers stimuleren? welke delgrepen van kpers hudt hij vr gen? kleine f middelgrte budgetten? Burgers en/f ndernemingen? welke kunstenaars kunnen hun werk aanbieden? pkmend talent? Enkel kwaliteitsvlle euvres uit de prfessinele beeldende kunst (wat is kwaliteit)? Verbreden naar semi-prfessinele kunstbeefening en tegepaste kunsten (design)? welke acties wrden ndernmen? vlstaat teleiding, f zijn er k financiële incentives ndig? Inspiratie uit vier cases (Cathy Cardn) Cathy Is mmenteel directeur van Kunst in Huis (landelijke vereniging die kunst bij burgers wil brengen dr kunst te lenen f te kpen). Vrdien werkte ze als cnsultant vr IDEA Cnsult, marketing manager vr Herita en marketing manager vr CultuurNet Vlaanderen en UIT. (1) Nederlandse Kunstkpregeling De Nederlandse Kunstkpregeling heeft een bewezen financiële impact en heeft als mdel haar gede werking bewezen. Evaluatie Aanbieders zijn galeries. De selectie ervan gebeurt p basis van artistieke criteria dr het Mndriaanfnds. Later wrden deze verbreed naar zakelijke criteria mdat de afweging p luter artistieke grnden meilijk te maken bleek. Mndriaanfnds kan zelf enkel met hge rente lenen bij de bank, mdat deze vele kleine dssiers met penen. Cördinatie kunstkpregeling via Mndriaanfnds Cijfers 2014 tnen aan dat de kpers vral uder zijn en hgere bedragen spenderen. Het del van jnge mensen te betrekken bij kunstkp wrdt dus niet gehaald. Mndriaanfnds zet met marketingpartner WeLikeArt een campagne p gericht naar jngere kpers. Reële impact (verkpen die znder het systeem niet zuden plaatsvinden) was 2,5 miljen in 2014 Wie det de cntrle als het systeem vanuit de verheid gestimuleerd wrdt, ligt de evaluatie van dssiers dan bij de verheid? 3

4 Marketingluik is heel belangrijk, zrg dat je delgrep de kunstkpregeling ged kent. (2) Natinale Kunstkp In dit systeem stnden de galeries zelf in vr de financiering. Dit bleek de achilleshiel van deze regeling, mdat er geen enkele bescherming vr de galeristen ingebuwd werd. (3) Own Art (UK) Dit systeem gaat ervan uit dat de middenklasse een natuurlijke delgrep is vr kunstkp. Galeries die deelnemen wrden vral geselecteerd p zakelijke criteria (kritiek van Nederland p dit systeem alle galeries kunnen er aan mee den.) Galeries betalen 2,5% mee aan de lening, vr de kpers zelf is de lening rentels 5 miljen mzet per jaar met 84% reële impact (mensen die znder het systeem niet gekcht zuden hebben). Evaluatie Als je redeneert van het aantal mensen dat kennis maakt met kunstkp, is dit het meer succesvllere systeem. Vr de galerie levert dit systeem wel minder p dan de Nederlandse Kunstkpregeling, mdat vr kleinere bedragen kunst wrdt gekcht dan in Nederland. (4) Spaarfrmule Kunst in Huis Selectie van kunstenaars dr een artistieke cmmissie Kunst in huis werkt znder financiële partner. De kper spaart drdat Kunst in Huis de uitleenprijs van kunstwerken lager maakt dan wanneer je een kunstwerk zu uitlenen znder aankp. Uitlenen en kpen van kunst wrden gecmbineerd. Evaluatie Dit is een mgelijk cmplementair instrument naast de meer traditinele kunstkpregelingen Discussie - De Impliciete destelling van een kunstkpregeling is kunstenaars meer den verdienen. Een eerst meilijkheid ligt dan in het selecteren van welke kunstenaars in aanmerking kmen vr het systeem. Amateurkunstenaars kmen vr de grep niet in aanmerking, maar he zal een duidelijke grens bepaald wrden? Binnen de grep pleiten de meesten mensen er k vr de tegepaste kunst (design ed.) buiten het systeem te huden. He 4

5 minder specifiek de delen van het systeem mschreven wrden, des te kleiner zal immers het hefbmeffect zijn. - De Vlaamse waarbrgregeling als mgelijk alternatief vr de lening (met rente) die bij een financiële instelling aangegaan wrdt? Ja, maar k in dat geval blijft het prbleem van de vele kleine dssiers binnen de kunstkpregeling. De grep vreest dat (Belgische) banken niet zullen staan springen m een de kunstkpdssiers te behandelen, aangezien dit gepaard gaat met een hge beheerskst. De inbreng van de bank in de Nederlandse Kunstkpregeling vral het beheer van het dssier (rentabiliteit nakijken, check betalingen, wanbetalers pspren, ). De bank det zelf geen financiële inbreng. - Welke afbetalingstermijn met gehanteerd wrden in een systeem van kunstkp? Dit hangt samen met de hgte van de lening en de delgrep. Een hge lening vraagt een langere afbetalingstermijn, anders is de aankp van kunst vr veel persnen (uit de middenklasse) niet haalbaar. - Delstelling van de vier cases is de particuliere markt. Vr kleine zelfstandigen f ndernemers is het niet bedeld. In Vlaanderen werkte Galerie Van Campen & Rchtus een eigen kunstkpregeling uit (de galerie financiert dit systeem zelf) waarbij zij vral een delgrep van kleine ndernemers en zelfstandigen tt kunstaankp kan mtiveren. Ervaring van galeristen die al kunstkp rganiseren is dat kpers vral geïnteresseerd zijn in een fiscale aftrek. Zij vinden het dan niet erg m een zekere rente te betalen. - In Vlaanderen geen gede tendens p vlak van banken die in hedendaagse kunst investeren, plien zich allemaal terug p gevestigde waarden/ude kunst. - Beheerskst in het g huden in een systeem van kunstaankp. De banken prberen dit z sterk mgelijk te vermijden. Beheerskst bij de aanbieder leggen? De galerieën staan hier weigerachtig tegenver (behalve als de geïnvesteerde bedragen hg geneg zijn). De slvabiliteit nakijken van particulieren is bij uitstek een taak/specialisatie van de banken. - Adriaan Raemdnck (vrzitter BUP) pleit ervr in het g te huden dat het systeem k de galeries ten gede kmt. De kunstkpregeling met het geheel van de Belgische kunstmarkt aan elkaar lijmen/versterken. - Vraag: is het ndig m een financiële incentive te hebben / lage rente (+ hge beheerskst) in een kunstkpregeling, f is het vldende via teleiding te werken (vrienden van musea, ) In Nederland zijn recent heel wat teleidingsmdellen gestart die jnge verzamelaars greperen. Cathy: klpt, maar de sterke van de Nederlandse kunstkpregeling sinds de samenwerking met welikeart en van het Own Art systeem is het marketingverhaal dat naar de delgrep van jnge mensen stapt die ng geen ervaring/intentie hebben tt aankp. In die ptiek is lutere teleiding tt een kunstkpsysteem niet vldende, hewel een specifieke werking naar jnge verzamelaars k belangrijk kan zijn. 5

6 - Niet nderschatten dat kunstkpers elkaar nderling beïnvleden en k in cntact met elkaar en de kunstenaar willen kmen. Daarm is het sciety-aspect k een belangrijk nderdeel van een succesvlle kunstkpregeling. Cf. mdel vrienden van, met k ergens in de kunstkpregeling pgenmen wrden. - In de grep wrdt benadrukt dat het kwalitatieve aspect van de kunst in het g met wrden gehuden, je mag via dit systeem geen slechte kunst verkpen. - De UK-case (Own Art) grepeert een heel scala aan aanbieders. Dit is een sterkte, in het Nederlandse mdel was dit te weinig het geval. Bij die Nederlandse Kunstkpregeling ligt de fcus erg p verkp. In Vlaanderen meten we pletten dat de werking van een aantal kunstenaars, wiens werk niet makkelijk verkpbaar is, geen tekrt gedaan wrdt. Bijna 50% van de prfessinele kunstenaars (die bij Kunstenpunt gekend zijn) hebben geen galerie. - De grep pleit er vr k de kunsthallen en galeries die als immkantr/verhuurruimte werken bij het systeem te betrekken. - Kunstkpregeling zal altijd een fcus hebben p f kunstenaars versteken (in de breedte f de diepte) de kpers/huurders (jngeren f persnen die tt tweede, derde aankp vergaan/verzamelaars en he draag je de kst van de transactie (administratieffinancieel)) De galeristen, die sterk versnipperd zijn (grte prmtiegaleries die er prfessineel zijn, amateuristische prmtiegaleries en galeries die ruimtes verhuren). + bekijken vanuit een verheidsstandpunt = kunstenaarsmarkt verbreden, nieuwe bevlkingsgrepen betrekken m gede kunst te kunnen laten flreren en de kunstenaars te kunnen laten verleven. - UK-case: de verheid draagt Arts United, deze kepel verzrgt het Own Art prgramma. Dit betekent dat de medewerkers + prmtie via de verheid ter beschikking wrden gesteld. De hamvraag = wie neemt welke rl p in een tekmstige Vlaamse kunstkpregeling? - De selectie van galeries die mgen deelnemen aan het Own Art prgramma in de UK gebeurt p basis van zakelijk/administratieve criteria. Binnen de grep lijkt er cnsensus dat zakelijke criteria inderdaad ndig zijn m een eenduidige selectie te maken. - Veel jnge kunstenaars kiezen er bewust vr niet (meer) via een galerie te werken, maar via nline media hun werk zelf aan te prijzen/verkpen. He ga je hiermee m in het kunstkpsysteem. - UK: 97% van de mensen die kchten, zegt het ng eens te willen den. Als dit de delstelling van het Vlaamse systeem met wrden, lijkt de UK-case een vrbeeldmdel. 6

7 - Mattheuseffect? Zal de regeling vrnamelijk ten gede kmen aan de bekendere kunstenaars? 7