Randstad WerkMonitor. een index voor mobiliteit op de arbeidsmarkt. December 2005

Transcriptie

1 Randstad WerkMonitor een index voor mobiliteit op de arbeidsmarkt December 2005

2 Voorwoord Voor u ligt een rapport van Blauw Research. In dit rapport worden de resultaten beschreven van een onderzoek uitgevoerd in opdracht van Randstad naar de mobiliteit van werknemers gehouden onder 442 werkenden. De resultaten van het onderzoek worden in dit rapport geïntegreerd gepresenteerd in de vorm van een index. Deze index dient als graadmeter voor de mate waarin werknemers op korte termijn van baan gaan wisselen (mobiliteit). Dit onderzoek maakt samen met veertien eerdere onderzoeken deel uit van een serie metingen die tweemaandelijks uitgevoerd worden sinds juli Door middel van een index worden de ontwikkelingen in de mobiliteit van werknemers weergegeven, alsmede de redenen die daaraan ten grondslag liggen. Wij hopen dat dit rapport bijdraagt aan een succesvol marketingbeleid voor Randstad. Rotterdam, november 2005 Jochem Meijer, projectmanager Carmen Bogers, senior projectmanager Inhoudsopgave Management samenvatting 3 1 Mobiliteitsindex Index voor mobiliteit: daling Ontslag lijkt belangrijkste reden om te switchen op arbeidsmarkt 5 2 Indicatoren Mate vertrouwen vinden werk elders (NL): stijging voor vinden vergelijkbaar werk Mate vertrouwen vinden werk elders (DE): stabiel Wie heeft meer vertrouwen? Angst voor ontslag: stabiel Wie heeft meer angst? Mate van zoeken naar nieuwe uitdaging: stabiel Wie is er op zoek naar een nieuwe uitdaging? Tevredenheid: stabiel Wie is meer tevreden? 13 3 Actualiteit: Salarisonderhandelingen & kerstpakket Wat krijgt u erbij? Compensatie voor nul-lijn Kerstpakket meest verwachte extraatje; kwart verwacht 13e maand Kerstpakketten als blijk van waardering Goede voornemens: minder stress 18 4 Profiel onderzoekspopulatie Verantwoording 20 Bijlagen: Vragenlijst Tabellenboek

3 Management Samenvatting Dit rapport brengt de ontwikkelingen in de mobiliteit van werknemers in kaart, waarbij onder mobiliteit het wisselen van werkgever wordt verstaan. Deze ontwikkeling wordt periodiek middels een index weergegeven. Na een eerste meting in juli 2003 (startpunt van de index), is tweemaandelijks een meting uitgevoerd. In de vijftiende meting, waarvan de resultaten nu voor u liggen, zijn 442 werknemers van 18 jaar en ouder via internet ondervraagd, representatief voor werkend Nederland ten aanzien van leeftijd, opleiding, geslacht en sector waarin werkzaam. De mobiliteitsindex is in november gedaald ten opzichte september en komt uit op 90 punten. Daarmee bevindt de index zich op het niveau van juli en mei van dit jaar. De index in Duitsland is sinds mei gestegen en is hoger dan in Nederland (111 punten). Een viertal indicatoren liggen ten grondslag aan deze index: het vertrouwen in het vinden van werk elders, de ontslagangst, de mate waarin men toe is aan een nieuwe uitdaging en de tevredenheid met de huidige werkgever. De mate waarin werkend Nederland vertrouwen heeft in het vinden van een baan elders vertoonde een dalende trend sinds juli 2004; maar deze lijkt nu definitief doorbroken en is in vergelijking met juli en september stabiel. Het vertrouwen dat men heeft in het vinden van een zelfde of vergelijkbare functie elders is zelfs gestegen. Mannen hebben meer vertrouwen dan vrouwen. Werknemers boven de 46 jaar oud hebben in het algemeen minder vertrouwen. De angst om de eigen baan te verliezen is stabiel gebleven. Ca. 7% acht deze kans groot op dit moment. Duitse werkenden hebben meer angst om hun baan te verliezen dan Nederlandse. Werknemers met een hoog opleidingsniveau hebben de minste angst hun baan te verliezen. De ontslagangst binnen de sector productie/industrie vertoont dit jaar een schommelend beeld en is toegenomen ten opzichte van september. De mate waarin men op zoek is naar een nieuwe uitdaging is redelijk stabiel dit jaar, maar Nederlanders zijn vaker toe aan een nieuwe uitdaging dan Duitsers. Werknemers ouder dan 46 jaar zijn minder toe aan een nieuwe uitdaging. Mannen in Nederland zijn vaker toe aan een nieuwe uitdaging dan vrouwen. Ook hoger opgeleiden zijn hier vaker aan toe. De tevredenheid over de huidige werkgever is in de afgelopen twee maanden niet veranderd. Werknemers uit de productie en industrie zijn negatiever over hun werkgever dan in andere sectoren. Ook lager opgeleide werknemers zijn negatiever. In Duitsland beoordeelt men de werkgever lager dan in Nederland (6,8 versus 7,1). Naast de mobiliteit van werkend Nederland is ditmaal het thema salarisonderhandelingen & kerstpakket in het onderzoek opgenomen. Net als de voorgaande jaren is gevraagd naar de verwachtingen ten aanzien van een eventuele salarisstijging. Van de werkenden verwacht een kwart geen salarisverhoging te krijgen. Iets meer dan de helft verwacht dat het salaris alleen voor inflatie gecorrigeerd wordt. Een vijfde verwacht een stijging van het salaris met meer dan de inflatiecorrectie. Ten opzichte van de afgelopen twee jaargangen zijn de verwachtingen iets minder negatief. Men toont ook minder vaak dan in de afgelopen twee jaren begrip indien het salaris niet zou worden verhoogd. De helft zou er (enigszins) begrip voor tonen als het salaris niet zou worden verhoogd. Dit heeft waarschijnlijk te maken met het aantrekken van de economie. Zeven op de tien werknemers zien het kerstpakket als blijk van waardering, maar toch ontvangt de helft liever een geldbedrag. Bijna iedereen heeft goede voornemens op werkgebied voor volgend jaar. De meeste zijn gericht op het verminderen van stress. Bijna de helft van de respondenten is voornemens minder gespannen te zijn en zichzelf minder druk te maken. Opvallend is dat mannen vaker aangeven meer tijd te willen doorbrengen met de partner en het gezin dan vrouwen. Oudere werknemers hebben relatief meer goede voornemers omtrent de gezondheid en minder op het gebied van zelfontwikkeling op het werk. 3

4 1 Mobiliteitsindex 1.1 Index voor mobiliteit: daling 4 Elders werkzaam nov 6% 13% 42% 39% sept 6% 16% 37% 41% 6% 14% 37% 43% 2005 jul mei 1 41% 39% mrt 6% 16% 42% 36% jan 14% 42% 36% nov 1 43% 37% sept 4% 17% jul 9% 1 36% mei 1 43% 33% mrt 13% 39% 43% jan 1 41% 37% nov 7% sept 7% 16% 37% jul 7% 19% 32% 42% zeker wel waarschijnlijk wel waarschijnlijk niet zeker niet n=416 Mobiliteitsindex Nederland (n=442) Duitsland (n=880) INDEX VOOR MOBILITEIT GEDAALD De mobiliteitsindex geeft een indicatie van het aantal werkenden dat verwacht binnen nu en 6 maanden hetzelfde of vergelijkbaar werk te doen bij een andere werkgever. Het aandeel werkenden dat verwacht zeker of waarschijnlijk wel elders werkzaam te zijn binnen nu en zes maanden bedraagt in november 19%. De index voor Nederland van november is gedaald in vergelijking met september en bevindt zich op hetzelfde niveau als november vorig jaar en mei en juli van dit jaar. De index voor Duitsland is sinds mei gestegen. Deze index ligt over het algemeen op een hoger niveau dan de index van Nederland. De index is gebaseerd op de verwachtingen van mensen ten aanzien van het elders werkzaam zijn binnen nu en zes maanden. Op elk van de antwoordcategorieën wordt een verschillend gewicht toegepast (zie ook de onderzoeksverantwoording). In het volgende hoofdstuk zal gekeken worden naar de achterliggende indicatoren van de mobiliteitsindex. In Duitsland heeft in september geen onderzoek plaatsgevonden.

5 1.2 Ontslag lijkt belangrijkste reden om te switchen op arbeidsmarkt ONTSLAG REDEN VOOR SWITCH OP ARBEIDSMARKT 5 ontslagen vorige werkgever toe aan nieuwe uitdaging/functie sfeer vorige werkgever niet prettig Reden switch arbeidsmarkt aanbod meer ruimte voor opleidingen betere primaire arbeidsvoorwaarden vorige baan te rustig persoonlijke verhuizing mocht bij vorige werkgever niet in deeltijdwerken anders 6% 4% 3% 13% 11% 1 19% 53% n=38 Voor de tweede keer is de vraag opgenomen of men daadwerkelijk van werkgever is gewisseld de afgelopen zes maanden. In mei 2005 verwachtte een vijfde van werkend Nederland (> 24 uur) over zes maanden van werkgever te zijn gewisseld. Uiteindelijk blijkt 11% daadwerkelijk een overstap te hebben gemaakt. In de dienstverlenende sector (1) en de sector productie/industrie (19%) is vaker van baan gewisseld dan bij de overheid (6%) en in de handel en distributie branche (6%). Niet verrassend is dat jongeren (18 t/m 30 jaar) vaker van baan zijn gewisseld (2) dan werknemers tussen de 31 en 45 jaar (9%) en werknemers ouder dan 45 jaar (). (sig.). Zoals reeds opgemerkt, verwacht 19% zeker of waarschijnlijk ergens anders werkzaam te zijn binnen de komende zes maanden. Er zijn t.a.v. de verwachtingen geen significant aantoonbare verschillen naar geslacht, leeftijd, opleiding of branche. Op basis van de uiteindelijk switchresultaten hierboven kunnen er echter wel verschillen per branche of naar leeftijd verwacht worden. Een vijfde start noodgedwongen een zoektocht naar een nieuwe baan door ontslag. Iets meer dan een tiende was toe aan een nieuwe uitdaging en 11% vond de sfeer bij de vorige werkgever niet prettig. Een tiende kreeg een aanbod voor een nieuwe baan.

6 2 Indicatoren Mate vertrouwen vinden werk elders (NL): redelijk stabiel Vertrouwen in vinden werk elders MATE VERTROUWEN VINDEN VERGELIJKBAAR WERK: STIJGING Op de vraag Denkt u dat u binnen nu en zes maanden een baan bij een andere werkgever zou kunnen krijgen antwoordt ruim een kwart van de werkenden in november 2005 zeker wel. Daarnaast antwoordt tweevijfde waarschijnlijk wel. Overall heeft ruim tweederde in het algemeen vertrouwen in het vinden van werk elders. Ten opzichte van september is dit algemene vertrouwen gelijk gebleven. De dalende trend die in juli doorbroken was, heeft zich dus gestabiliseerd Kijkend naar het vertrouwen dat werkenden hebben in het vinden van een ander soort baan, zien we dat dit het afgelopen half jaar stabiel is gebleven. Circa tweederde heeft vertrouwen in het vinden van een ander soort baan. 6 algemeen vertrouwen in vinden werk elders vertrouwen vinden zelfde werk of vergelijkbaar werk vertrouwen in vinden ander soort werk (% zeker wel + % waarschijnlijk wel) n=442 Het vertrouwen dat men heeft in het vinden van een zelfde of vergelijkbare functie bij een andere werkgever is in november gestegen ten opzichte van september. In september lag het vertrouwen op 59% nu is het aandeel met vertrouwen 6. (sig).

7 2.1.2 Mate vertrouwen vinden werk elders (DE): stabiel VERTROUWEN STABIEL Vertrouwen in vinden werk elders (DE) Op de vraag Denkt u dat u binnen nu en zes maanden een baan bij een andere werkgever zou kunnen krijgen antwoordt 31% van de Duitse werkenden in juli 2005 zeker wel. Daarnaast antwoordt 32% waarschijnlijk wel. Daarmee heeft 63% in het algemeen vertrouwen in het vinden van werk elders. Het vertrouwen is stabiel. Kijkend naar het vertrouwen dat werkenden hebben in het vinden van een ander soort baan, zien we dat dit de afgelopen maanden eveneens stabiel is (6 in juli vs. 63% in november). In november had 52% vertrouwen in het vinden van een zelfde of vergelijkbare functie bij een andere werkgever. Dit hele jaar had ook al ongeveer de helft vertrouwen hierin. 7 jan '05 mrt '05 mei '05 jul '05 sept '05 nov '05 algemeen vertrouwen in vinden werk elders vertrouwen vinden zelfde werk of vergelijkbaar werk vertrouwen in vinden ander soort werk (% zeker wel + % waarschijnlijk wel) n=880 Wanneer we een vergelijking maken tussen Nederland en Duitsland, valt op dat Nederlandse werkenden meer dan Duitse werkenden vertrouwen hebben in het vinden van een baan elders (sig).

8 2.1.3 Wie heeft meer vertrouwen? Vertrouwen in vinden werk elders Vertrouwen in vinden werk elders MANNEN MEER VERTROUWEN DAN VROUWEN Het aandeel mensen dat binnen nu en zes maanden al dan niet een baan bij een andere werkgever denkt te kunnen krijgen, is uitgesplitst naar diverse achtergrondkenmerken. Bijna drie kwart van de mannen denkt zeker een baan te kunnen vinden bij een andere werkgever binnen nu en zes maanden. Dit aandeel is hoger dan onder vrouwen (sig). Ongeveer 63% van de vrouwen in Nederland heeft hierin vertrouwen man (n=222) vrouw (n=220) Vertrouwen in vinden werk elders (% zeker wel + % waarschijnlijk wel) laag (n=31) midden (n=182) hoog (n=229) (% zeker wel + % waarschijnlijk wel) Vertrouwen in vinden werk elders Het vertrouwen in het vinden van een baan elders is stabiel gebleven ten opzichte van september onder werkenden met een lage, middelbare of hoge opleiding. Overall is het vertrouwen onder laagopgeleiden het laagst en onder hoogopgeleiden het hoogst t/m 30 jaar (n=78) 31 t/m 45 jaar (n=198) 46 jaar en ouder (n=166) (% zeker wel + % waarschijnlijk wel) 2003 productie/industrie (n=71) overheid/non-profit (n=188) 2004 handel/distributie (n=87) dienstverlening (n=96) 2005 (% zeker wel + % waarschijnlijk wel) Het vertrouwen van werkenden in alle leeftijdscategorieën is stabiel ten opzichte van september. Onder de oudste groep blijft het vertrouwen nog steeds ver achter bij degenen jonger dan 45 jaar. Overall is het vertrouwen onder werkenden boven de 45 jaar flink gedaald sinds 2003 (sig). Het gebrek aan vertrouwen binnen deze groep lijkt niet ongegrond aangezien werkgevers inderdaad de neiging hebben om minder snel personeel boven de 46 aan te nemen. Het vertrouwen onder mensen werkzaam in de verschillende sectoren is ongeveer gelijk aan dat van juli en september 2005.

9 2.2.1 Angst voor ontslag: stabiel 9 Angst om baan te verliezen Overall kans op ontslag % groot + % niet groot, maar ook niet klein % groot n=442 Angst om baan te verliezen (DE) 14,1 jul 16,0 sept 14,2 nov 14,9 jan 14,5 mrt 15,6 mei 13,4 jul 16,1 sept 15,2 nov 14,1 jan 17,0 16,1 mrt 19,6 15,6 mei 15,9 14,5 jul 19,6 13,9 sept 16,2 nov 18,6 jan '05 mrt '05 mei '05 jul '05 sept '05 nov ' % groot + % niet groot, maar ook niet klein % groot Nederland (n=369) Duitsland (n=723) n= ONTSLAGANGST STABIEL Hoe groot acht u de kans dat u binnen nu en zes maanden uw baan verliest of dat uw contract niet wordt verlengd? Van de Nederlandse ondervraagden is 7% erg bang voor het verliezen van de eigen baan (zij achten de kans groot ). Dit aandeel is vrij stabiel gedurende het hele jaar. In totaal blijkt 23% enigszins of zeer bang te zijn om hun baan te verliezen. Dit aandeel is al geruime tijd stabiel; alleen in juli 2004 op een iets lager niveau (1). Van de Duitse werkenden acht de kans groot dat zij hun baan verliezen binnen 6 maanden. In totaal is 2 in enige mate of zeer bang om zijn of haar baan te verliezen. Dit aandeel is gelijk aan het niveau van juli. Het aandeel beweegt zich dit jaar tussen de 2 en 29%. Al met al hebben Duitse werkenden meer angst om hun baan te verliezen dan de werkenden in Nederland (2 vs. 23%) (sig). Ook is gevraagd om de kans dat men ontslagen wordt weer te geven op een schaal van 0 tot 100 punten, waarbij 0 punten staat voor nihil en 100 punten staat voor zeker dat het gebeurt. Zij die zeggen dat de kans klein is, scoren gemiddeld 4 punten. Degenen die menen dat de kans niet groot, maar ook niet klein is, schatten deze kans gemiddeld op 51 en degenen die de kans groot vinden, geven gemiddeld 91 punten. Het overall gemiddelde in Nederland ligt in november 2005 op 16,2. Op basis van deze index lijkt de ontslagangst iets groter dan in september. De angst voor ontslag is onder Nederlanders kleiner dan onder Duitsers (16,2 resp. 18,6 punten). In mei was de ontslagangst nog nagenoeg even groot in beide landen.

10 2.2.2 Wie heeft meer angst? ONTSLAGANGST BINNEN PRODUCTIE/INDUSTRIE SECTOR Angst om baan te verliezen Angst om baan te verliezen TOEGENOMEN Er zijn geen verschillen tussen mannen en vrouwen in de mate waarin zij angst hebben om hun baan te verliezen. Het aandeel is voor beide groepen al maanden stabiel man (n=222) 2004 vrouw (n=220) Angst om baan te verliezen 2005 (% groot + % niet groot, maar ook niet klein) t/m 30 jaar (n=78) 31 t/m 45 jaar (n=198) 46 jaar en ouder (n=166) (% groot + % niet groot, maar ook niet klein) laag (n=31) midden (n=182) hoog (n=229) Angst om baan te verliezen (% groot + % niet groot, maar ook niet klein) productie/industrie (n=71) overheid/non-profit (n=188) handel/distributie (n=87) dienstverlening (n=96) (% groot + % niet groot, maar ook niet klein) Werknemers met een hoog opleidingsniveau hebben het minste angst hun baan te verliezen. De angst van laag opgeleide werknemers vertoont een stijgende trend sinds maart. De leeftijd die men heeft is niet van invloed op de mate waarin men angst voor ontslag heeft. In het verleden was de angst onder jongeren een tijdlang wat hoger. Nu bevindt deze angst zich weer op het niveau van een jaar geleden. De angst voor ontslag is binnen de sector productie/industrie het grootst. De angst binnen deze sector is toegenomen ten opzichte september (sig). Het beeld binnen deze sector schommelt al sinds maart. De dienstverlening liet nog een stijging van de ontslagangst zien tussen juli en september, maar deze stijging heeft zich niet doorgezet. Binnen de andere sectoren is het beeld redelijk stabiel.

11 2.3.1 Mate van zoeken naar nieuwe uitdaging: stabiel Toe aan nieuwe uitdaging WERKENDEN IN NEDERLAND VAKER TOE AAN NIEUWE UITDAGING DAN WERKENDEN IN DUITSLAND De mate waarin men in Nederland toe is aan een nieuwe uitdaging is al anderhalf jaar nagenoeg stabiel. Ruim de helft (54%) is enigszins of sterk toe aan een nieuwe uitdaging. Een zesde (17%) is sterk toe aan een nieuwe uitdaging. De mate waarin Duitse werkenden toe zijn aan een nieuwe uitdaging is stabiel ten opzichte van juli (47% vs. 4). Circa 1 is sterk toe aan een nieuwe uitdaging % sterk + enigszins toe aan nieuwe uitdaging % sterk toe aan nieuwe uitdaging DE % sterk + enigszins toe aan nieuwe uitdaging DE % sterk toe aan nieuwe uitdaging NL (n=442) DE (n=880) Wanneer we beide landen vergelijken zien we dat het aandeel dat sterk toe is aan een nieuwe uitdaging in Nederland ongeveer even hoog is als in Duitsland. Totaal gezien (dus inclusief degenen die enigszins toe zijn aan een nieuwe uitdaging) zijn Nederlanders vaker toe aan een nieuwe uitdaging dan Duitsers (54% vs. 47%) (sig).

12 2.3.2 Wie is er op zoek naar een nieuwe uitdaging? Toe aan nieuwe uitdaging Toe aan nieuwe uitdaging OUDERE WERKNEMERS MINDER TOE AAN NIEUWE UITDAGING Mannen zijn vaker toe aan een nieuwe uitdaging dan vrouwen (sig). In het verleden lagen de aandelen altijd dicht bij elkaar; uitzondering is mei Sindsdien was de mate waarin mannen toe zijn aan een nieuwe uitdaging dalende. Deze periode zijn mannen echter weer vaker toe aan een nieuwe uitdaging dan in september (sig) man (n=222) vrouw (n=220) Toe aan nieuwe uitdaging (% sterk + % enigszins) laag (n=31) midden (n=182) hoog (n=229) Toe aan nieuwe uitdaging (% sterk + % enigszins) De mate waarin de drie groepen werknemers met verschillende opleiding toe zijn aan een nieuwe uitdaging is constant gebleven in vergelijking met september Overall zijn hoog opgeleiden vaker toe aan een nieuwe uitdaging dan laag opgeleiden. Werkende mensen boven de 46 jaar zijn over het algemeen in mindere mate toe aan een nieuwe uitdaging dan personen van 45 jaar of jonger (sig) t/m 30 jaar (n=78) 31 t/m 45 jaar (n=198) 46 jaar en ouder (n=166) (% sterk + % enigszins) productie/industrie (n=71) overheid/non-profit (n=188) handel/distributie (n=87) dienstverlening (n=96) (% sterk + % enigszins) Ten opzichte van september zijn er geen statistische verschillen aan te geven voor de aandelen binnen de verschillende sectoren. Dit betekent dus dat mensen binnen de verschillende sectoren niet meer toe zijn aan een nieuwe uitdaging dan in september. Tussen januari en juli was een daling in het aandeel binnen de dienstverlening zichtbaar. Na juli is het aandeel dus gestabiliseerd.

13 2.4.1 Tevredenheid: stabiel / Wie is meer tevreden? Tevredenheid huidige werkgever juli 2005 NL DE 2003 jul sept Waardering werkgever 7,3 7,2 TEVREDENHEID STABIEL De tabel hiernaast toont de tevredenheid van werkend Nederland en Duitsland met hun huidige werkgever, uitgedrukt in een rapportcijfer. 13 man (n=222/ n=323) 7,0 6,8 vrouw (n=220/ n=557) 7,2 6, jaar (n=78/ n=296) 7,1 6, jaar (n=198/ n=418) 7,1 6,7 46 jaar en ouder (n=166/ n=166) 7,1 6,9 laag (n=31/ n=215) 6,6 6,7 midden (n=182/ n=397) 7,1 6,8 hoog (n=229/ n=268) 7,2 6,8 productie/industrie (n=58/ n=174) 6,6 6,7 handel/distributie (n=71/ n=140) 7,1 7,2 overheid/non-profit (n=188/ n=281) 7,3 6,7 dienstverlening (n=96/ n=285) 7,2 6,7 Totaal 7,1 6, ,3 nov 7,2 jan 7,2 mrt 7,0 mei 7,4 jul 7,2 sept 7,2 nov 7,2 jan 6,8 6,9 mrt 6,8 7,0 mei 6,9 7,2 jul 6,8 7,1 sept 7,1 nov 6, Werkenden geven hun werkgever gemiddeld een 7,1. In juli was dit een 7,2 en in mei een 7,0. Duitse werkenden beoordelen hun werkgever gemiddeld met een 6,8. Dit is hetzelfde als in juli 2005 en vergelijkbaar met mei (6,9). Overall is men in Duitsland iets minder tevreden over de werkgever dan in Nederland. Over het algemeen zijn de verschillen tussen de diverse groepen en branches niet erg groot. Wel zijn in Nederland werknemers uit de productie en industrie negatiever dan in de andere sectoren. Ook zijn laagopgeleide Nederlandse werknemers negatiever dan middelbaar en hoogopgeleide werknemers. (sig). Nederland (n=442) Duitsland (n=880)

14 3 Actualiteit: salarisonderhandelingen & kerstpakket 3.1 Wat krijgt u erbij? Verwachtingen t.a.v. salarisstijging 27% MANNEN POSITIEVER DAN VROUWEN vaste salaris zal niet verhoogd worden 36% Net als voorgaande jaren is gevraagd naar de verwachtingen ten aanzien van een eventuele salarisstijging. Van de werkenden verwacht 27% geen salarisverhoging te krijgen. Iets meer dan de helft verwacht dat het salaris alleen voor inflatie gecorrigeerd wordt. Een vijfde verwacht een stijging van het salaris met meer dan de inflatiecorrectie (1). Ten opzichte van de afgelopen twee jaar zijn de verwachtingen dus minder negatief. Overigens verwachten mannen vaker dat het vaste salaris met meer dan de inflatiecorrectie verhoogd zal worden dan vrouwen (23% versus 13%). (sig). vaste salaris alleen met inflatiecorrectie verhoogd vaste salaris verhoogd met meer dan inflatiecorrectie 1 17% 17% (n=442) 2004 (n=440) 2003 (n=440) Salarisonderhandelingen vorig jaar VERWACHTINGEN MINDER NEGATIEF DAN VORIGE JAREN 14 vaste salaris is niet verhoogd 31% was in die periode niet werkzaam vaste salaris is verhoogd met meer dan inflatiecorrectie 21% vaste salaris is alleen met inflatiecorrectie verhoogd 43% n=442 De grafiek hiernaast toont de resultaten van de salarisonderhandelingen van vorig jaar. Voor 21% van de werkenden is vorig jaar het vaste salaris verhoogd met meer dan de inflatiecorrectie. Een aandeel van 17% verwachtte een salarisstijging te krijgen. In 2004 verwachtte 36% in 2005 geen salarisverhoging te krijgen. Uiteindelijk geeft 31% procent aan daadwerkelijk geen salarisverhoging te hebben gekregen. De verwachtingen komen dus redelijk overeen met de uiteindelijke uitkomsten. Ondanks dat de verwachtingen de uitkomsten niet overtreffen is men ten opzichte van vorige jaren minder negatief (sig.). Dit heeft waarschijnlijk te maken met het aantrekken van de economie.

15 Compensatie voor nul-lijn werkgever hoeft niks te verbeteren in sec.arbeidsvoorw. vrije tijd/vrije dagen reiskostenvergoeding (ziektekosten-) verzekering bonus (lease) auto pensioenvoorziening Verbeteren secundaire arbeidsvoorwaarden ter compensatie 3% 3% 3% 3% 3% 6% % 4 46% 52% (n=442) 2004 (n=440) 2003 (n=440) BEGRIP GEEN SALARISVERHOGING DAALT Meer dan de helft van de werkenden geeft aan één of andere vorm van compensatie te willen krijgen als de werkgever besluit om geen salarisverhoging toe te passen. Het aandeel dat dit vindt is hoger dan in Vrije dagen (1) en reiskostenvergoeding () zijn de meest gewenste vormen van compensatie (zie grafiek links). Gezien de huidige economische situatie zou bijna de helft er (enigszins) begrip hebben voor hebben als het salaris niet verhoogd wordt. Vorig jaar toonde nog bijna tweederde hiervoor begrip. Men heeft hiervoor dus minder vaak begrip dan vorig jaar. Dit heeft waarschijnlijk weer te maken met de verbeterde economische vooruitzichten. Vrouwen tonen net als vorig jaar vaker (enigszins) begrip dan mannen (54% versus 41%). (sig). Meer dan de helft van werknemers gaat niet (zelf) onderhandelen over loonsverhoging (5). Dit aandeel was vorig jaar 5 en in %. De eisen die werknemers nu stellen betreffende loonsverhoging () zijn vergelijkbaar met 2004 (6%). In 2003 waren de eisen (4%). begrip voor 1 onderhandel niet (zelf) aantal procent zegt liever niet weet niet Begrip economische situatie enigszins begrip voor 3 geen begrip voor 52% Eisen t.a.v. loonsverhoging 4% 16% 19% 22% % n=442 Eisen loonsverhoging: 2005: 2004: 6% 2003: 4% (n=442) 2004 (n=440) 2003 (n=440)

16 3.3 Kerstpakket meest verwachte extraatje; kwart verwacht 13e maand kerstpakket eindejaarsbonus 13e maand nov '05 nov '04 nov '05 nov '04 nov '05 nov '04 Verwachte extra's 39% 3 32% 1 19% 16% 14% 11% 12% % 6% 7% 1 7% 17% 9% 4% 12% 3 34% 4 43% 3% 7% 6% 7% VRIJWEL NIEMAND KRIJGT ALLE VIER EXTRA S Van de extra s die werkenden rond de jaarwisseling eventueel kunnen verwachten, is het kerstpakket net als vorig jaar veruit het meest verwachte extraatje. Zeven op de tien werknemers verwachten (zeker of waarschijnlijk) dit jaar een kerstpakket te ontvangen. Eén op de tien werknemers verwacht zeker geen kerstpakket te ontvangen. Drie op de tien werknemers verwachten een eindejaarsbonus en bijna een kwart verwacht een dertiende maand. Circa 1 denkt een winstuitkering te ontvangen. Vrijwel niemand (< 2%) is er zeker van alle vier de extra s te krijgen. Van de werkenden verwacht één op de tien geen van de vier extra s te krijgen. nov '05 winstuitkering nov '04 1 7% 9% 9% 19% 19% 47% 51% 7% 6% Mensen die zeker verwachten een kerstpakket te krijgen waarderen hun werkgever met een 7,4; zij die zeker geen kerstpakket verwachten te krijgen geven hun werkgever een waardering van 5,9. 16 zeker wel waarschijnlijk wel waarschijnlijk niet zeker niet krijg dit nooit weet niet of werkgever hieraan doet nov '05 n=442 ; nov '04 n=440 Al met al is het beeld vergelijkbaar met vorig jaar. De mensen die geen kerstpakket verwachten waren vorig jaar echter wel iets minder negatief in de beoordeling van de werkgever (6,5).

17 3.4 Kerstpakketten als blijk van waardering Attitude kerstpakket MANNEN VINDEN KERSTPAKKET VAKER TOTAAL NIET BELANGRIJK DAN VROUWEN 'Het krijgen van een kerstpakket zie ik als een blijk van waardering.' 'De originaliteit van de inhoud of verpakking maakt dat het kerstpakket me aanspreekt.' 'Ik ontvang liever een geldbedrag dan een kerstpakket.' 'Het gaat mij erom waar het pakket uit bestaat (hoeveelheid en/of kwaliteit).' nov '05 nov '04 nov '05 nov '04 nov '05 nov '04 nov '05 nov '04 26% 2 17% 1 22% 22% 6% 2 26% % % 19% 29% 34% 36% 1 16% 21% 1 22% 2 3% 9% 3% 1 6% 3% 6% 11% 1 Het krijgen van een kerstpakket zien zeven op de tien mensen als blijk van waardering. Vorig jaar vond ongeveer 73% dit. Werknemers beneden de dertig zien een kerstpakket vaker als blijk van waardering dan werknemers boven de dertig (sig). De originaliteit van de inhoud of de verpakking maakt voor 64% dat het geschenk aanspreekt. Dit aspect is voor vrouwen belangrijker dan voor mannen (69% versus 59%). De originaliteit van het pakket is van groter belang voor jongere werknemers dan voor werknemers boven de dertig. (sig). Bijna de helft van de werknemers ontvangt liever een geldbedrag dan een kerstpakket. Vorige jaar was dit aandeel iets lager (41%). Voor drie op de tien werknemers gaat het echt om de inhoud van het pakket (kwaliteit en/of de hoeveelheid). 'Een kerstpakket is voor mij totaal niet belangrijk.' 17 nov '05 nov '04 6% 13% 13% 3 31% zeer mee eens mee eens neutraal mee oneens zeer mee oneens n=442 37% 41% 14% 11% Overigens vindt een vijfde een kerstpakket totaal niet belangrijk. De helft vindt een kerstpakket wel belangrijk. Mannen vinden een kerstpakket vaker totaal niet belangrijk dan vrouwen (24% versus 14%) (sig). Overall is de attitude ten aanzien van kerstpakketten vergelijkbaar met vorig jaar.

18 Goede voornemens: minder stress Goede voornemens (1) mijzelf minder druk maken/minder gespannen zijn mijzelf ontwikkelen (binnen huidige baan) meer bewegen/sporten naast het werk meer tijd aan partner en gezin besteden doen wat ik leuk vind (binnen huidige baan) lichamelijke klachten voorkomen (productiewerk) meer op mijn strepen gaan staan lichamelijke klachten voorkomen (kantoorwerk) eindelijk die andere baan elders zoeken minder overwerken meer tijd/interesse voor collega's nov '05 (n=442) 1 12% 11% 1 13% 14% 19% 22% 22% 23% 21% % 29% 26% 36% 3 43% nov '04 (n=440) vaker mijn bureau opruimen meer bewegen op het werk zorgen voor veiligere arbeidssituatie meer energie/aandacht steken in het werk minder vergaderen meer of langere pauzes nemen voor mezelf beginnen vaker op tijd komen eindelijk die promotie binnenhalen minder koffie drinken strijden voor verbetering sec. arbeidsvoorwaarden vaker collegiaal zijn naar andere afdelingen minder vaak ziek melden Goede voornemens (2) anders heeft geen goede voornemens nov '05 (n=442) 7% 6% 4% 4% 4% 4% 4% 3% 3% 6% 6% 3% 3% 3% 1 7% 6% 9% 9% 11% nov '04 (n=440) MANNEN WENSEN VAKER MEER TIJD DOOR TE BRENGEN MET PARTNER/GEZIN Naast verwachtingen omtrent salarissen en kerstpakketten hebben respondenten aangegeven wat voor goede voornemens ze hebben voor Bijna de helft van de respondenten is voornemens minder gespannen te zijn en zichzelf minder druk te maken. Vier op de tien willen zichzelf meer ontwikkelen op werkgebied. Circa 36% wil meer bewegen naast het werk. Drie op de tien werkende mensen willen meer tijd aan de partner besteden. Opvallend is dat mannen vaker aangeven meer tijd te willen besteden aan het gezin/de partner dan vrouwen (37% vs. 19%) (sig). Werknemers tussen de 18 en 35 jaar bruisen van de ambitie. Meer dan de helft is voornemens zichzelf te ontwikkelen op arbeidsgebied. Bijna de helft van de werknemers tussen de 31 en 45 is dit van plan. Werknemers boven 46 zijn duidelijk minder ambitieus op dit gebied (22%). Deze laatste groep is wel relatief vaker voornemens om meer te bewegen op het werk en is dus meer bezig met de gezondheid. Zo zijn ze bijvoorbeeld relatief vaker van plan om lichamelijke klachten te voorkomen (sig). Dit is gezien de leeftijd ook te verwachten. Men is dit jaar minder vaak van plan te strijden voor verbetering van secundaire arbeidsvoorwaarden dan vorig jaar (4% versus 11%). Overigens heeft van de werkende mensen in het geheel geen goede voornemens. Vorig jaar lag dit aandeel iets lager (). Werkenden boven de 46 hebben vaker geen goede voornemens dan jongere werknemers (sig).

19 4 Profiel onderzoekspopulatie Geslacht Opleiding man 5 laag midden 17% 46% De grafieken hiernaast geven de demografische verdeling weer van de respondenten die mee hebben gewerkt aan het onderzoek. De verdeling van de steekproef voor deze monitor is steeds hetzelfde. vrouw n=442 Leeftijd hoog n=442 Branche-indeling De steekproef van dit onderzoek is geijkt aan de verdeling over geslacht, opleiding, leeftijd en sector werkzaam van de vorige metingen, waarbij de eerste meting in juli 2003 is geijkt aan de Minicensus 2000 op basis van mensen in loondienst. 18 t/m 30 jaar productie/industrie 24% handel/distributie 24% 31 t/m 45 jaar 46% overheid/non-profit 32% 46 jaar en ouder 34% dienstverlening n= n=442

20 5 Verantwoording In dit hoofdstuk zal worden besproken op welke wijze het onderzoek met betrekking tot de mobiliteitsindex is uitgevoerd. Er zal hierbij onder andere worden ingegaan op de steekproeftrekking, het veldwerk, de dataverwerking en indexberekening. Methode Gezien de wens van Randstad om uitspraken te kunnen doen over ontwikkelingen in de mobiliteit van werknemers in de tijd is gekozen voor een kwantitatief onderzoek. Hierbij is gebruik gemaakt van een online vragenlijst. Online onderzoek is voor dit vraagstuk een geschikte methode aangezien er geen aanleiding is om aan te nemen dat de online populatie van de totale populatie verschilt in attitude ten aanzien van het te onderzoeken onderwerp. Met online onderzoek kan zonodig door middel van weegtechnieken representativiteit naar de onderzoekspopulatie bereikt worden. Met de keuze voor deze online methode wordt tijd-efficiëntie bereikt ten aanzien van het veldwerk en de verwerking van de vragenlijsten. Steekproefprocedure De onderzoekspopulatie van het onderzoek bestond uit mensen van 18 jaar en ouder die minimaal 24 uur per week betaald werk verrichten en niet zelfstandig werkzaam zijn. De steekproefomvang was in de eerste meting in juli Vanaf de tweede meting in september 2003 is dit aantal op 400 gesteld. Bij deze steekproefomvang kunnen er met voldoende nauwkeurigheid uitspraken worden gedaan over de belangrijkste subgroepen binnen de steekproef. Aan de vijftiende meting hebben 442 mensen meegewerkt. Het steekproefkader werd gevormd door het BlooConsumers Panel. Dit is een online panel van Bloomerce. De kwaliteit van dit panel wordt onder andere gegarandeerd door de grootte van het panel, het gebruiken van een breed scala aan recruitment kanalen en een uitgebreid loyaliteitsprogramma voor de panelleden. Voor informatie omtrent het loyaliteitsprogramma of de werkwijze binnen het BlooConsumers Panel verwijzen wij naar 20 Verloop van het onderzoek en veldwerk Om de validiteit van de indicatoren te garanderen, is per indicator een drietal variabelen vastgesteld. Een verkennend kwalitatief onderzoek (n=23) voorafgaand aan de eerste meting heeft daarbij als leidraad gediend. Tevens had het kwalitatieve vooronderzoek ten doel eventueel nog bestaande onduidelijkheden in de formulering van de vragen weg te nemen. De juistheid van de onderzoeksmethodiek en vragenlijst is vervolgens beoordeeld en bevestigd door de onafhankelijke hoogleraar Prof. dr. E.A.G. Groenland, verbonden aan de Universiteit Nyenrode. In de tweede meting is besloten hieraan een aantal actuele vraagpunten toe te voegen, welke iedere meting een andere inhoud zullen hebben. Nadat de vragenlijst online geprogrammeerd was, zijn in totaal 3648 mensen uitgenodigd mee te werken aan het onderzoek met behulp van een met een link naar de online vragenlijst. Na vier dagen veldwerk is een reminder verstuurd. Van deze 3648 personen hebben 442 mensen, die aan de selectiecriteria voldeden, de vragenlijst volledig ingevuld. Het invullen van de vragenlijst duurde gemiddeld 8 minuten en kon geschieden van 11 tot en met 20 november Blauw Research onderschrijft de ESOMAR/IKK codes voor het uitvoeren van het veldwerk. Verwerking, analyse en indexopbouw Na afloop van het veldwerk is het opgebouwde databestand gecontroleerd op validiteit en consistentie en vervolgens geschikt gemaakt voor statistische analyse. Voor de in dit rapport beschreven vijftiende meting van november 2005 is gewogen naar opleiding, leeftijd, geslacht en branche. De resultaten zijn in de eerste meting geijkt aan de werkende Nederlandse bevolking in loondienst van 18 jaar en ouder. Vervolgens is elke volgende meting geijkt aan de 0-meting. Hierdoor wordt uitgesloten dat een ontwikkeling in de index een gevolg is van een afwijking in de steekproef. De mobiliteitsindex wordt gevormd uit de verdeling van mensen die positief of negatief antwoorden op de vraag of men verwacht binnen nu en zes maanden daadwerkelijk hetzelfde of vergelijkbaar werk te doen bij een andere werkgever.

21 Aan de index worden twee eisen gesteld. Ten eerste dient de index te reageren op ontwikkelingen in iedere antwoordcategorie. Daarnaast dient de index een redelijk verloop te hebben; bij in de toekomst te verwachten waarden dient de index geen extreem hoge of lage waarde aan te nemen. Om deze redenen is gebruik gemaakt van een gewicht voor iedere antwoordcategorie. Gewichten worden vaker gebruikt bij vergelijkbare intentievragen. Degenen die de vraag niet konden beantwoorden zijn in de index achterwege gelaten. De index wordt derhalve berekend zoals getoond in onderstaande tabel. Ontwikkelingen in de index worden voorspeld uit een aantal variabelen. De verklarende rol van deze variabelen in de voorspelling van de mobiliteit van werknemers (en daarmee het gewicht) is door middel van twee analyses (chaid- en regressieanalyse) in kaart gebracht. De index wordt voorspeld uit vier variabelen: vertrouwen in het vinden van nieuw werk, de angst om ontslagen te worden, het op zoek zijn naar een nieuwe uitdaging en de tevredenheid met de huidige werkgever. Resultaten 21 Onderhavig rapport is beschrijvend van aard en bestaat uit een management samenvatting en een beschrijving van de onderzoeksresultaten, grafisch ondersteund door grafieken. Bij de analyses is uitgegaan van een significantieniveau van 10 procent. Daar waar significante verschillen zijn gemeten is dit in de tekst weergegeven door middel van de toevoeging (sign.). Als bijlagen zijn de tabellen met de resultaten op geaggregeerd niveau en uitgesplitst naar verschillende achtergrondvariabelen opgenomen. Bij uitsplitsingen naar opleiding is de volgende indeling aangehouden: Laag= lager onderwijs en lager beroepsonderwijs Midden= middelbaar algemeen onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs Hoog= hoger algemeen onderwijs, hoger beroepsonderwijs en wetenschappelijk onderwijs.

22 Bijlage De mobiliteitsindex geeft een indicatie van het aantal werkenden dat verwacht binnen nu en 6 maanden hetzelfde of vergelijkbaar werk te doen bij een andere werkgever. De stand van de index is te zien aan de onderzijde van de grafiek. Tussen september en november 2005 is de index gedaald en deze ligt nu op 90 punten. De mobiliteitsindex wordt voorspeld door een viertal factoren, te weten: het vertrouwen dat men heeft in een baanswitch hoe groot men de kans inschat dat men de huidige baan verliest het aandeel mensen dat toe is aan een nieuwe uitdaging de tevredenheid met de huidige werkgever. 22