Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Dansvakopleiding Koninklijk Conservatorium voltijd

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Dansvakopleiding Koninklijk Conservatorium voltijd Hogeschool van Beeldende Kunsten, Muziek en Dans Den Haag

2 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Dansvakopleiding Koninklijk Conservatorium voltijd CROHO nr.: Hogeschool van Beeldende Kunsten, Muziek en Dans Den Haag Hobéon Certificering BV december 2006 Auditteam: Drs. W.G. van Raaijen K. Bennetts H. Ebbelaar M. Jongbloed Drs. R.F.H. M. Stapert

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Functie van het rapport Bereik van de beoordeling Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Beslisregels Karakteristiek van de opleiding Visitatierapport Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie 18 oktober BEVINDINGEN EN BEOORDELING 9 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 9 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 9 Facet 1.2. Niveau Bachelor 13 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 15 Onderwerp 2: Programma 17 Facet 2.1. Eisen HBO 17 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 20 Facet 2.3. Samenhang Programma 23 Facet 2.4. Studielast 25 Facet 2.5. Instroom 27 Facet 2.6. Duur 29 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 30 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 33 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 36 Facet 3.1. Eisen HBO 36 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 38 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel Onderwerp 4: Voorzieningen Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 43 Facet 4.2. Studiebegeleiding 45 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 48 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 48 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 52 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 53 Onderwerp 6: Resultaten Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema HBO bachelor opleiding Dansvakopleiding, voltijd Integraal oordeel/ advies aan NVAO 59 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Bijlage II: Programma visitatie 18 oktober 2006

4 1. INLEIDING 1.1. Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de in paragraaf 1.2. vermelde HBO bachelor opleiding Bereik van de beoordeling De Hogeschool van Beeldende Kunsten, Muziek en Dans, in casu het Koninklijk Conservatorium, verzorgt de HBO bachelor opleiding Dansvakopleiding. Het onderhavige rapport heeft betrekking op de HBO bachelor opleiding: Dansvakopleiding, voltijd crohonummer: De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de Management Review van de opleiding Dansvakopleiding, voltijd Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de betreffende opleidingsvariant is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een Visiterende Beoordelende Instantie (VBI) zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van die opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de betreffende opleidingsvarianten geldt het volgende: de opleiding heeft zich voor wat betreft beroepsprofiel, opleidingscompetenties en doelstelling tenminste gebaseerd op het landelijk beroepsprofiel en de opleidingscompetenties zoals vastgesteld in het landelijk overleg tussen de betreffende opleidingen en het beroepenveld. (Zie onder facet 1.1.: Domeinspecifieke Eisen ). Het auditteam heeft dit opleidingsspecifieke referentiekader beoordeeld en vastgesteld dat het in voldoende mate gespecificeerd is en passend is voor een Dansvakopleiding op HBO-niveau. Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet 1.1. Hogeschool van Beeldende Kunsten, Muziek en Dans te Den Haag 1

5 De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van door de Dansvakopleiding aangeleverde schriftelijke informatie: Management Review MR; Studiegids; Onderwijs- en Examen Reglement OER; Visitatierapport; Onderliggende documentatie betrekking hebbend op bijvoorbeeld: - strategische keuzen en de positie in de markt, - interne organisatie, - de (systematiek van) interne kwaliteitszorg en de daarmee samenhangende interne managementrapportages en verbetermaatregelen, - ontwikkelingen in het beroepenveld, - beroeps- en opleidingsprofielen, - (validatie) eindkwalificaties, - curricula en de interne en externe evaluatie daarvan, - werkvormen, - toetsing en beoordeling, - kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid, - internationalisering, - instroombeleid, - studiebegeleiding, - onderwijsrendement, - beeldregistraties van (eind)voorstellingen Op basis van de door de opleiding aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van de opleiding. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Voorafgaand aan de visitatie (zie hieronder) werd het management van de betreffende opleiding op de hoogte gesteld van de voorlopige bevindingen van het auditteam op basis van zijn documentanalyse. Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie 1, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten twee externe onafhankelijke deskundigen op het gebied van dans, één student alsmede één lead auditor en één auditor onderwijs /secretaris, beiden vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan, dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. 1 Visitatie heeft plaatsgevonden op 7 juli: bezoek Eindvoorstelling en op 18 oktober 2006: visitatie Hogeschool. Hogeschool van Beeldende Kunsten, Muziek en Dans te Den Haag 2

6 Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven, meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en de materiële voorzieningen betreft- ook door eigen waarneming. De additionele, tijdens de visitatie geraadpleegde, documentatie behelsde ondermeer: overzichten van de samenstelling van de werkveld-gremia waarmee de opleiding(en) overleg voeren; verslagen van die bijeenkomsten met het werkveld; overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; verslagen van studievoortgangsgesprekken met studenten; detailbeschrijving van modules, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; stageverslagen en -beoordelingen; de beroepsproducten / voorstellingen die gedurende de opleiding door studenten worden opgeleverd; Studieplannen en Profielwerkstukken van studenten; de eindproducten / eindvoorstelling van studenten. Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Een en ander werd vastgelegd in een conceptrapport dat aan de opleiding(-en) werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd. Hogeschool van Beeldende Kunsten, Muziek en Dans te Den Haag 3

7 Beslisregels Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon Certificering onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp A. Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp tenminste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige tenminste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. B. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. C. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Facet D. Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening E. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 2 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord. 2 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (240 ECTS) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatie. Duur is derhalve van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Kwaliteit Personeel of Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hogeschool van Beeldende Kunsten, Muziek en Dans te Den Haag 4

8 1.4. Karakteristiek van de opleiding Er zijn in Nederland verschillende HBO-bachelor opleidingen op het terrein van dans. De Dansvakopleiding van de Hogeschool van Beelden Kunsten, Muziek en Dans (i.c. het Koninklijk Conservatorium te Den Haag) is een bijzondere opleiding : afgestudeerden van de Dansvakopleiding zijn gemiddeld 18/19-jaar, hetgeen uitzonderlijk is ten opzichte van de meeste HBO (ook dans)-studenten die hun opleiding in de regel verlaten als twintig-plusser. De Dansvakopleiding neemt dan ook een unieke positie in binnen het Nederlands HBOstelsel. De Dansvakopleiding is een doorlopende dansopleiding die begint op 10-jarige leeftijd op de basisschool en eindigt op gemiddeld 18-jarige leeftijd in het dans-hbo. Het onderwijs van de Dansvakopleiding kent een opbouw in acht studiejaren en start met Groep I als leerlingen 10 jaar zijn (Basisschool groep 7). Groep VIII leerlingen hebben de 17 jarige leeftijd bereikt en voltooien een AVO/VWO-opleiding. Vervolgens kunnen Groep VIII-leerlingen doorstromen naar het HBO waar zij de Dansvakopleiding afmaken. Deze HBO component neemt twee jaar in beslag. Voorwaarde om de HBO-Dansvakopleiding te kunnen volgen, is dat de jonge dansleerlingen participeren in het algemeen vormend onderwijs van de School voor Jong Talent. Deze school is onderdeel van de Hogeschool van Beeldende Kunsten, Muziek en Dans en verzorgt onderwijs voor jonge dansers, musici (vanaf 10 jaar) en beeldende kunstenaars (vanaf 12 jaar). Voor de karakteristiek van deze opleiding volgen wij in belangrijke mate hetgeen in de preambule is opgenomen over deze opleiding. In de documentatie, i.c. de Management Review, wijst de opleiding er op dat de ontwikkeling van jongvolwassene naar volwassene zich met name tussen het 18e en 25e levensjaar afspeelt en dat het toetsingskader voor accreditatie van HBO-opleidingen, (o.a. middels de algemeen vastgestelde HBOkwalificaties en -competenties) om overigens volkomen voor de hand liggende redenen uitgaat van de ontwikkeling van de jong volwassene tot de volwassen startende beroepsuitoefenaar op HBO-niveau. Op de Dansvakopleiding is echter sprake van een doorlopende dansopleiding die begint op 10-jarige leeftijd op de basisschool en eindigt op gemiddeld 18-jarige leeftijd in het dans-hbo. Het opknippen van de dansvakopleiding in een voorbereidend gedeelte en een HBO-gedeelte is een tegennatuurlijke exercitie, die haaks staat op het wezen van de ontwikkeling tot academische theaterdanser, met haar natuurlijke, inmiddels bijna organische en al decennialang wereldwijd toegepaste leerlijn. De opleiding merkt verder op: De reden waarom de Dansvakopleiding in het HBO-stelsel is ondergebracht, zit in het gegeven dat op deze wijze de, door een ieder gewenste, legitieme basis voor de opname van de opleiding in het bekostigde onderwijsstelsel mogelijk wordt gemaakt. Gezien het feit dat de Dansvakopleiding onderdeel is van de Hogeschool van Beeldende Kunsten, Muziek en Dans, is het begrijpelijk dat is gekozen voor het HBO-stelsel, om vervolgens er op te wijzen dat de hogeschool.vanuit technocratisch oogpunt de opname van de opleiding in het HBO-stelsel en de gevolgen die dat met zich meebrengt ondersteunt, maar vindt het van belang op te merken dat de doelstellingen, uitgangspunten, eisen, voorwaarden en inrichting van het HBO op gespannen voet staan met het wezen van de Dansvakopleiding. Dat het hier om een stelselexercitie gaat, wordt o.a. bevestigd door het gegeven dat, voor zover ons bekend, uitsluitend in Duitsland en Nederland dit type opleiding is ondergebracht in het zogenaamde Hoger Onderwijs. Van oudsher leidt de Dansvakopleiding op voor een specifiek deel van de beroepsuitoefening, namelijk voor de internationale gezelschappen en choreografen die dansvoorstellingen creëren en uitvoeren, die als basis de academische theaterdans hebben of nemen. Hogeschool van Beeldende Kunsten, Muziek en Dans te Den Haag 5

9 Om danser te worden in een dergelijk gezelschap en te kunnen werken met choreografen in dat segment, moet vanaf jonge leeftijd gericht, gedisciplineerd, intensief en dagelijks worden getraind. De vergelijking met het bedrijven van topsport (o.a. turnen, zwemmen, tennis) waarbij ook dagelijks vele uren intensieve training noodzakelijk zijn om de top te halen en aan de top te blijven, is een vergelijking die in veel aspecten opgaat. Naast de ambitie en ijzeren discipline die het kind/de leerling/de jong volwassene moet hebben, speelt ook de niet te voorspellen ontwikkeling van het lichaam een doorslaggevende rol tijdens de opleiding. Het dansen in genoemde gezelschappen stelt vandaag de dag extreem hoge eisen ten aanzien van de esthetica van het lichaam, de lichaamsbeheersing en het technisch kunnen van de danser. Dit kan deels met ambitie, opoffering, training en begeleiding worden bereikt, maar de ontwikkeling van het (dans)lichaam is ook genetisch bepaald en dat betekent jarenlange onzekerheid of het (dans)lichaam zich in de richting ontwikkelt die nodig is om het einddoel te kunnen halen. Al deze factoren hebben tot gevolg dat het grootste en belangrijkste gedeelte van de dansopleiding al achter de rug is, en dat een aanzienlijk deel van de leerlingen vanwege één van bovengenoemde redenen inmiddels een andere dansweg is ingeslagen, voordat een leerling aan het dans-hbo -gedeelte van de Dansvakopleiding kan beginnen. Ongeveer tussen de 5 10 % van de leerlingen stroomt jaarlijks door naar het HBO-gedeelte van de opleiding, waardoor het een van de kleinere HBO-opleidingen in Nederland is. De Dansvakopleiding is een doorlopende opleiding, waar tussentijds weliswaar leerlingen/studenten in- en uitstromen, maar waar, als gevolg van de eisen, een aanzienlijk deel van de leerlingen niet doorstroomt naar het dans-hbo, om zich vervolgens in te schrijven op een andere dansopleiding. Een goed doordacht onderwijs- en begeleidingsproces is essentieel voor zowel het toptalent dat de eindstreep haalt als voor de leerlingen die hun dansopleiding op andere wijze zullen voortzetten. Ondanks de teleurstelling bij de mededeling dat de dansvakopleiding niet kan worden vervolgd, maken de leerlingen hun middelbare school succesvol af op de School voor Jong Talent of elders. De School voor Jong Talent speelt een centrale rol voor de leerlingen van de Dansvakopleiding. Alle dansleerlingen zijn verplicht om het algemeen vormend onderwijs op de School voor Jong Talent te volgen. Hierdoor is de Dansvakopleiding in staat om een zo optimaal mogelijke opleidings- en begeleidingsomgeving te bewerkstelligen voor de danser (musicus, beeldend kunstenaar en vormgever) in spé. Schoolrooster en dansrooster worden op elkaar afgestemd, waarbij de dansontwikkeling uitgangspunt is en centraal staat, onder voorbehoud dat de middelbare schoolopleiding en het welzijn van de leerling niet in het gedrang komen Visitatierapport De dansopleidingen zijn in 2001 gevisiteerd. In de Management Review van 2006 geeft de opleiding per facet aan wat de bevindingen waren tijdens de visitatie in Zo werd het onderdeel Doelstellingen door de visitatiecommissie in 2001 als onvoldoende beoordeeld; de opleiding distantieerde zich.van de opgestelde eindtermen zoals die toentertijd waren opgesteld door het netwerk Dans en het feit dat voor bepaalde delen van de opleiding de eindkwalificaties onvoldoende waren geëxpliciteerd. Het nagestreefde eindniveau van de opleiding werd door de visitatiecommissie als voldoende beoordeeld. De door de studenten aan het einde van de opleiding verworven kennis, vaardigheden, etc. zijn voldoende toereikend om in het beroepenveld te kunnen functioneren. De verantwoordelijkheid van het eindniveau neemt de opleiding thans geheel op zich en legt deze niet (meer) neer, zoals de visitatiecommissie in 2001 constateerde, bij de gezelschappen. Hogeschool van Beeldende Kunsten, Muziek en Dans te Den Haag 6

10 De opmerkingen en aanbevelingen uit het visitatierapport ten aanzien van de onvolledige beschrijving van de eindtermen van het curriculum heeft de opleiding ter harte genomen; de ontbrekende beschrijving van de eindtermen ( caractère en modern ) zijn geformuleerd. De eindtermen voor modern zijn geïntegreerd binnen het curriculum. In de syllabi staan de eindtermen beschreven per leerjaar voor klassiek, caractère en modern. Ten aanzien van het studieprogramma was de visitatiecommissie positief. Dat wil zeggen dat de verschillende facetten uit het onderwerp programma met een voldoende beoordeeld werden. De opleiding merkt thans op dat zij met zorg datgene wat als voldoende beoordeeld is op niveau heeft gehouden en op detailniveau verbeteringen heeft doorgevoerd. Ten aanzien van het onderwerp Inzet van personeel was de visitatiecommissie in 2001 positief wat betreft de opleidingsachtergrond en ervaring van de docenten. Wel diende de opleiding aandacht te besteden aan scholingsbeleid en het voeren van functioneringsgesprekken. Opgemerkt wordt in de documentatie (zie ook dit rapport onder Inzet van personeel ), dat de directie van de dansopleiding de komende jaren aandacht zal besteden aan het opstellen en invoeren van pedagogisch didactische uitgangspunten. De opleiding erkent dat de docenten van de Dansvakopleiding de komende jaren hun pedagogische en didactische kennis en vaardigheden verder dienen te ontwikkelen. Er is op dit moment geen operationeel personeelsbeleid beschikbaar wat betreft functioneringsgesprekken. Wel is de opleiding begonnen met het voeren van deze gesprekken. De faciliteiten van de opleiding werden door de visitatiecommissie als voldoende beoordeeld. De studievoortgangbewaking, de studiebelasting en de studiebegeleiding werden door de visitatiecommissie als onvoldoende beoordeeld. De opleiding heeft op deze drie punten verbeteringen geïmplementeerd. De visitatiecommissie was in 2001 kritisch over de kwaliteitszorg van de opleiding. Deze was onvoldoende. De opleiding geeft zelf aan dat er op dit terrein nog een deel van de weg moet worden afgelegd. Er wordt op gewezen dat de opleiding voor ondersteunende activiteiten afhankelijk is van hetgeen er op het niveau van het Koninklijk Conservatorium en de Hogeschool gebeurt; de kwaliteitszorg komt operationeel nu op gang. In ieder geval heeft het College van Bestuur opdracht gegeven in het studiejaar om een opzet te maken voor een hogeschoolbeleidsplan op het terrein van kwaliteitszorg. Ten aanzien van het facet Rendement geeft de opleiding aan dat men niet zozeer een kwantitatieve benadering hanteert maar veelmeer een kwalitatieve benadering en niets anders. De visitatiecommissie gaf in haar rapport aan dat het rendement van de opleiding moeilijk te beoordelen is omdat het voor studenten die de opleiding vóór het dans-hbo verlaten, kan gelden als een vooropleiding voor een andere dansopleiding, of als een bijzondere VO-opleiding die toegang geeft tot het reguliere HBO. Hogeschool van Beeldende Kunsten, Muziek en Dans te Den Haag 7

11 1.6. Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Voorzitter: Leden: Secretaris: Drs. W.G. van Raaijen K. Bennetts expert Dans en Dansonderwijs H. Ebbelaar expert Dans M. Iongbloed student Dans Drs. R.F.H.M. Stapert, deskundige onderwijs Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de Dansvakopleiding noodzakelijke expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). De voorzitter van het auditteam, de heer Van Raaijen, kan bogen op een jarenlange (lead-) auditervaring in en buiten het hoger (kunst-)onderwijs en is als senior adviseur werkzaam voor de Hobéon Groep. De vak- en werkvelddeskundigen mevrouw Bennetts en de heer Ebbelaar hebben zich in hun beoordeling met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien hebben zij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. Bennetts en Ebbelaar hebben op grond van hun ervaring en positie in de (internationale) danswereld een goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het werkveld gesteld worden aan dansprofessionals op mondiaal niveau. De deskundige onderwijs, Stapert, heeft zich vooral gericht op de kwaliteit van de processen die direct en indirect de uitvoering van het programma raken. Hij heeft in zijn vorige en huidige functie een aanmerkelijke ervaring opgebouwd die hem in staat stelt de programmaopbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt, te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan HBO-opleidingen gesteld worden. De heer Iongbloed is studentlid binnen het auditteam. Iongbloed studeert aan de Koninklijke Balletschool (3e graad, Klassieke dans) te Antwerpen. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding(en): management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie 18 oktober 2006 Zie Bijlage II. Hogeschool van Beeldende Kunsten, Muziek en Dans te Den Haag 8

12 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen De eindkwalificaties voor de Dansvakopleiding zijn vastgelegd in het opleidingsprofiel voor de danser. Het Netwerk Dans, waar de Dansvakopleiding in participeert, heeft dit profiel opgesteld (2002) en onderhoudt dit profiel. Uit de documentatie blijkt dat de opleidingskwalificaties voor het uitstroomprofiel Danser drie competentiedomeinen kent: artistiek, vaktechnisch en professioneel-maatschappelijk. Binnen deze domeinen is sprake van competenties op terreinen zoals: analyserend vermogen, creërend vermogen, ambachtelijk vermogen, lerend vermogen en innovatief vermogen. De verschillende (in totaal 23) competenties zijn in een schema uitgewerkt binnen de genoemde domeinen. Ter adstructie volgt hieronder een aantal voorbeelden per domein. Landelijk vastgestelde domeinspecifieke eisen Uit het opleidingsprofiel van de Dans vakopleiding blijkt dat: De afgestudeerde in staat is om op zijn handelen en denken te reflecteren door hier voldoende afstand tot te nemen, te analyseren en te evalueren. De afgestudeerde zijn eigen kwaliteiten kent en de daarbij behorende valkuilen en uitdagingen. De afgestudeerde een dansuiting kan analyseren, hierop reflecteren en hierover communiceren. De afgestudeerde het eigen handelen en denken kan beredeneren en verantwoorden. De afgestudeerde over een visie beschikt op de maatschappelijke rol van de hoger opgeleide. De afgestudeerde over probleemoplossend vermogen beschikt en in staat is te analyseren en te integreren. De afgestudeerde initiatieven neemt en innovaties weet te bewerkstelligen. De afgestudeerde in staat is om een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van het beroep en de eigen beheersing van het beroep op peil kan houden o.a. door zelfstandig nieuwe kennis te verwerven. De afgestudeerde specifieke werkmethoden, stijlen en technieken hanteert bij het creëren, onderhouden en (her)instuderen van choreografieën. De onderliggende (dans)theorie van een zodanig niveau is dat de afgestudeerde uitgaande van deze theorie over vakinhoudelijke ontwikkelingen in de verschillende werkvelden beschikt. De afgestudeerde zodanig communicatief is, wat taalgebruik en houdingen betreft, dat deze stimulerend kan werken in alle processen waarbij hij betrokken is. Het profiel voor de Dansvakopleiding is tot stand gekomen volgens de procedures die voor alle HBOopleidingen door de HBO-raad zijn afgesproken. Dat betekent onder meer dat het profiel Dans en de daarin beschreven opleidingskwalificaties ter validatie zijn voorgelegd aan een representatieve vertegenwoordiging uit de dansberoepspraktijk. Hogeschool van Beeldende Kunsten, Muziek en Dans te Den Haag 9

13 Haagse eindkwalificaties Artistieke domeincompetentie: Visie: de danser werkt van uit een visie op de danskunst en kan deze toelichten; Creërend vermogen: (i) de danser onderzoekt en geeft zichtbaar vorm aan de eigen identiteit van de danskunstenaar, (ii) de danser vertaalt choreografische concepten in beweging. Vermogen tot samenwerken: de danser draagt vanuit vakmanschap en functie bij aan de samenwerking die vereist is bij de totstandkoming van dans(theater)producties. Communicatief vermogen: de danser communiceert met beroepsgenoten en belanghebbenden over inhoud en betekenis van dans. Vaktechnische domeincompetentie: Analytisch vermogen: (i) de danser heeft analytisch inzicht in de eigen functie en rol en handelt van daaruit als danskunstenaar, (ii) de danser heeft analytisch inzicht in dans en kan daarover communiceren. Ambachtelijk vermogen: (i) de danser hanteert bewust diverse werkmethoden, stijlen en techniek bij het creëren, onderhouden en (her)instuderen van choreografieën, (ii) de danser geeft er via zijn handelen en communiceren blijk van over kennis te beschikken van de dansvakinhoudelijke ontwikkelingen, (iii) de danser werkt vanuit het bewustzijn dat trainingsdiscipline onontbeerlijk is voor het optimaliseren van de eigen fysieke vaardigheden. Ondernemerschap: (i) de danser is in staat op korte en langere termijn voorzieningen te treffen, (ii) de danser onderkent het belang van netwerken. Professioneel-maatschappelijke domeincompetentie: Omgevingsgerichtheid: de danser laat in zijn dansen en manier van werken een eigen (maatschappelijk) engagement zien. Lerend vermogen: de danser houdt relevante kennis en vaardigheden op peil en kan deze vernieuwen. Reflectief vermogen: de danser kan reflecteren op het eigen handelen, op de keuzes die hij daarbij maakt en op de uitkomsten ervan. Innovatief vermogen: de danser heeft een kritische en onderzoekende attitude gericht op vakinhoudelijke vernieuwing en op doorgroei in beroep n vakgebied. Vanuit deze, hierboven eclectisch beschreven domeinen ( artistiek, vaktechnisch en professioneelmaatschappelijk ) heeft de opleiding het curriculum samengesteld, waarin de student zich binnen deze competentiegebieden kan ontwikkelen, maar ook deze gebieden met elkaar kan verbinden. De opleiding heeft dit in een matrix gevisualiseerd: elke competenties heeft zij nader omschreven en telkens in verband gebracht met één of meer programmaonderdelen. Zij is er in geslaagd een helder en betekenisvol beeld te schetsen van de opleiding. Betekenisvol zowel in termen van vakinhoudelijke eindkwalificaties en niveau als in termen van opleidingsprogramma. Daarmee laat de opleiding zien, dat zij zich de kritiek van de Visitatiecommissie heeft aangetrokken en een belangrijke verbetering heeft aangebracht door haar eindkwalificaties zorgvuldig te expliciteren. Op deze wijze heeft zij een helder referentiekader ontworpen, relevant voor het beroepenveld en richtinggevend voor de opleiding zelf. Validatie van de eindkwalificaties als een continu proces Het auditteam heeft geconstateerd, dat de opleiding het werkveld/gastdocenten bevraagd over hun mening wat betreft eindkwalificaties, curriculum en kwaliteit van de studenten. De opmerkingen en suggesties voor verbetering worden door de opleiding besproken en, indien akkoord, meegenomen in plannen voor verbetering van de opleiding. Hogeschool van Beeldende Kunsten, Muziek en Dans te Den Haag 10

14 De opleiding heeft een sedert lange tijd bestaande relatie en samenwerking met (internationale) dansgezelschappen en dansvakopleidingen. Deze dragen bij aan het streven naar een hoge technische, artistiek inhoudelijke kwaliteit die in lijn is met de eisen en wensen van de actuele ontwikkelingen in de (internationale) beroepsuitoefening. De Dansvakopleiding heeft veel contacten en frequent overleg met een grote verscheidenheid aan gezelschappen, opleidingen, docenten, balletmeesters, choreografen en netwerken. Het auditteam heeft een overzicht bestudeerd van contacten van de Dansopleiding met het internationale beroepenveld en daaruit blijkt bijvoorbeeld dat dansopleidingen en de internationale danswereld elkaar jaarlijks na afloop van de prestigieuze danswedstrijd Prix-de-Lausanne ontmoeten voor een meerdaagse bijeenkomst waarin over een aantal onderwerpen wordt gediscussieerd. De opleiding geeft aan, dat het platform voor haar een inspirerende werking heeft, maar ook door haar als een bijdrage wordt gezien om van gedachten te wisselen over de toekomst van het gezamenlijk belang en de gemeenschappelijke passie: de toekomst van de (academische theater-) dans. De Dansvakopleiding heeft een stevige verstandhouding met Het Nationale Ballet, het Nederlands Dans Theater, Introdans, Scapinoballet Rotterdam en het Internationaal Danstheater. Deze samenwerking komt tot uiting in: de stagemogelijkheden van de studenten; het geven van de repertoirelessen door dansers van deze gezelschappen; het kunnen meedoen aan lessen en voorstellingen door de leerlingen/studenten van de Dansvakopleiding; het zitting nemen door directie, choreografen of balletmeesters in de examencommissie van de Dansvakopleiding. De contacten met het nationale beroepenveld zijn nader gestructureerd in de onlangs geïnstalleerde werkveldcommissies, die een adviserende en bespiegelende rol vervullen ten aanzien van de eisen die gesteld worden aan de startende danser. Indien nodig worden eindkwalificaties en daarmee de inhoud van de dansopleiding aangepast aan de (nieuwe) eisen vanuit het beroepenveld. Oordeel auditteam De eindkwalificaties vormen een, naar het oordeel van het auditteam, voortreffelijk uitgangspunt van waaruit de opleiding een programma heeft opgebouwd dat studenten in staat stelt zich te ontwikkelen tot dansers die technisch en artistiek op hoog niveau zijn toegerust; zowel de klassieke techniek alsook de hedendaagse dansvormen beheersen; zich flexibel kunnen bewegen binnen de vele technische benaderingen en stijlen; hun eigen danscomposities kunnen creëren en/of kunnen bijdragen aan die van anderen; de professioneel-maatschappelijke relevantie van hun werk en van de keuzes die zij daarbij maken, kunnen verwoorden. Samenvattend is het auditteam van mening, dat de eindkwalificaties van de opleiding aantoonbaar gebaseerd zijn op het landelijk vastgestelde Opleidingsprofiel / Eindkwalificaties voor de bachelor Dans en ook op dat niveau door het werkveld gevalideerd zijn. Hogeschool van Beeldende Kunsten, Muziek en Dans te Den Haag 11

15 Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet als goed en wel op grond van de volgende observaties: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten rechtstreeks aan bij de eisen die op landelijk niveau door vakgenoten binnen het domein worden gesteld aan de betreffende opleiding; de eindkwalificaties sluiten direct aan bij de eisen die op landelijk niveau door de beroepspraktijk aan de betreffende opleiding worden gesteld; de hierboven bedoelde op landelijk niveau overeengekomen en door het werkveld gevalideerde beroepscompetenties zijn, naar het oordeel van het auditteam, een goede afspiegeling van de ontwikkelingen binnen het domein; de actieve participatie van de opleiding in diverse internationale samenwerkingsverbanden laat zien, dat de opleiding zich ook richt op internationale ontwikkelingen en deze in haar programma incorporeert. Naar het oordeel van het auditteam heeft de opleiding -in samenspraak met het beroepenveld- een helder, goed uitgewerkt, samenhangend, werkvelddekkend èn ambitieus referentiekader voor haar programma ontworpen. Hogeschool van Beeldende Kunsten, Muziek en Dans te Den Haag 12

16 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen De Dansopleiding geeft aan dat de Dublin Descriptoren een sterk cognitief karakter hebben. De Dansvakopleiding daarentegen is een fysiek ingestelde opleiding en de Dublin Descriptoren zijn niet direct bedoeld voor de populatie van de Dansvakopleiding, waardoor een strikte toepassing van de Dublin Descriptoren leidt tot een onevenwichtig beeld. Nadrukkelijk wijst de opleiding erop dat de jonge leeftijd (en de bijbehorende levensfase) van de populatie van de Dansvakopleiding als referentiepunt genomen dient te worden. Het auditteam heeft, uitgaande van het bovenstaande, de mate beoordeeld waarin de Dansvakopleiding voldoet aan de internationaal geaccepteerde beschrijving van een bachelor opleiding. De opleiding heeft de Dublin Descriptoren gekoppeld aan de eindkwalificaties en de inhoud van het curriculum. 1. Kennis en inzicht. Voordat de leerling/student begint met het dans-hbo combineert hij/zij de opleiding met de algemeen vormende opleiding. De afgestudeerde van de Dansopleiding beschikt aantoonbaar over voldoende kennis en inzicht om succesvol te kunnen starten als danser. In het dans-hbo wordt de techniek van de student intensief aangescherpt, verfijnd en liggen de danstechnische en fysieke eisen hoger. In het dans-hbo concentreert de student zich op het afronden van zijn competenties zoals vastgelegd in syllabi die als uitgangspunt dienen voor de opleiding tot academische theaterdanser. Als referentiekader van zijn danstechnische, choreografische en danstheoretische vaardigheden en kennis hanteert hij het nationale en internationale werkveld van de artistieke theaterdans. Daarbij heeft hij eveneens kennis en inzicht in de andere (kunst)disciplines, waaronder theater en theatervormgevingsmiddelen, en van kunst en cultuur in het algemeen. 2. Toepassen kennis en inzicht De afgestudeerde danser kan op grond van de verworven kennis en het verworven inzicht zijn of haar beroep op professionele manier benaderen. Deze kan daarbij zijn kennis, inzicht en vaardigheden ook toepassen in producties waarin hij samenwerkt met kunstenaars uit andere disciplines. De danser kent de ontwikkelingen in het werkveld van dansers en dansmakers en de professionele netwerken en samenwerkingsverbanden die daarin actief zijn. Afgestudeerden zijn in staat zich snel aan te passen binnen een dansgezelschap. Het aanpassingsvermogen van dansers aan (onvoorspelbare/onbekende) situaties speelt een belangrijke rol in het toepassen van kennis en inzicht door de danser. De beroepspraktijk vereist flexibiliteit en grote (fysieke) inzet. Behalve het aanpassen aan de groep, vereist het werken met gastchoreografen het vermogen om de verworven kennis en inzichten op andere manieren dan gebruikelijk toe te passen en open te staan voor andere visies. Verder behoort het verwerven van inzicht in uiteenlopende visies evenals het ontwikkelen van een eigen smaak tot de bagage van een startende danser. 3. Oordeelsvorming Een afgestudeerde van de dansvakopleiding is in staat om snel relevante gegevens te verzamelen en te interpreteren (meestal op het vakgebied) met het doel een oordeel te vormen dat mede gebaseerd is op het wegen van relevante artistieke aspecten. Een choreograaf kan alleen werken met dansers die zich op basis van een enkele aanwijzing snel een oordeel kunnen vormen over de gevraagde technische en artistieke invulling van een dansuiting. Hogeschool van Beeldende Kunsten, Muziek en Dans te Den Haag 13

17 4. Communicatie Een danser moet kunnen communiceren met het publiek, collega dansers, choreografen en balletmeesters. Het danslichaam, de expressie, incidenteel stemgebruik en de uitstraling functioneren als communicatiemiddelen van de danser met zijn omgeving. Dit blijkt bijvoorbeeld uit de volgende eindkwalificaties: Communiceert met beroepsgenoten en belanghebbenden over de inhoud en betekenis van dans, Communiceert met belangstellenden en buitenstaanders over dans, De afgestudeerde danser presenteert zichzelf. 5. Leervaardigheden De danser is constant bezig kennis en inzicht te vergaren, deze toe te passen, daarop te reflecteren dan wel te anticiperen en dit alleen of in een groep of gezelschap met een publiek te delen, zo blijkt uit de documentatie. Uit de eindkwalificaties blijkt dat de afgestudeerde danser zich op de hoogte dient te houden van overheidsregelingen en arbeidsrechtelijke ontwikkelingen en het belang onderkent van relevante netwerken. In de set eindkwalificaties is expliciet aangegeven dat de programmering van de gezelschappen en het werken met steeds wisselende choreografen en balletmeesters ertoe leidt dat academische theaterdansers gedurende hun hele carrière worden uitgedaagd om hun kennis en vaardigheden op peil te houden en te ontwikkelen. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet als goed en wel op grond van de volgende observaties: de eindkwalificaties van de opleiding bevatten alle elementen waar de Dublin Descriptoren betrekking op hebben en wel met een bereik en diepgang die overeenkomen met het niveau waar de Dublin Descriptoren naar verwijzen; de opleiding heeft (in haar competentiematrix) de Dublin Descriptoren zorgvuldig uitgewerkt naar deelcompetenties; de opleiding heeft de Dublin Descriptoren en de nadere uitwerking daarvan in deelcompetenties, aantoonbaar in een rechtstreeks verband gebracht met het opleidingsprogramma en met de daarbinnen gehanteerde werkvormen. Hogeschool van Beeldende Kunsten, Muziek en Dans te Den Haag 14

18 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen Oriëntatie hbo kent twee dimensies. Hoger onderwijs enerzijds, beroepsonderwijs anderzijds. Hoger Onderwijs Het beroepsprofiel en de daarmee samenhangende beroepscompetenties van de opleiding beschrijven een hoog niveau van beroepsuitoefening (zie onder facet 1.1.) en sluiten aantoonbaar aan (zie onder facet 1.2.) bij de beschrijving van het bachelorniveau in de Dublin Descriptoren. Daarmee is aangegeven dat de opleiding gerekend kan worden tot het hoger onderwijs. De opleiding heeft de Dublin Descriptoren rechtstreeks in verband gebracht met het programma en met de daarin gehanteerde werkvormen. Via de competentiematrix wordt dit verband expliciet en inzichtelijk gemaakt. Op deze wijze heeft de opleiding de dimensie hoger onderwijs aantoonbaar in haar programma verankerd. Beroepsonderwijs De competenties van de opleiding zijn geformuleerd in termen van beroepscompetenties die aantoonbaar (zie 1.1) in samenspraak met het beroepenveld zijn opgesteld en door dat beroepenveld zijn gevalideerd zowel landelijk als (via de Werkveldcommissie) regionaal. Daarmee is op het niveau van opleidingsdoelstellingen de oriëntatie op het werkveld geborgd. Anders gezegd: de opleiding is een beroepsopleiding. Voor een uitwerking van de relatie tussen de eindkwalificaties en het opleidingsprogramma: zie facet 2.1. De beginnende beroepsbeoefenaar Het begrip beginnende beroepsbeoefenaar suggereert -en dat is volkomen terecht- dat dit niveau verschilt van het niveau van de beroepsbeoefenaar. Het auditteam wil daar echter aan toevoegen, dat de Dansvakopleiding blijkens haar eindkwalificaties, ervan uitgaat dat het niveau van de beginnende beroepsbeoefenaar reeds zeer hoog is/moet zijn. Het auditteam is het daar volledig mee eens. In dat opzicht corresponderen de ambitieuze Haagse eindkwalificaties met de kerntaken en -competenties van de beginnende danser. Hogeschool van Beeldende Kunsten, Muziek en Dans te Den Haag 15

19 Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet als goed en wel op grond van de volgende observaties: de opleiding heeft de eindkwalificaties rechtstreeks, volledig en op zorgvuldige wijze ontleend aan de door het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofiel. (Zie onder facet 1.1.); in de van dit beroepsprofiel afgeleide opleidingsspecifieke kwalificaties en competenties wordt ook het niveau van de beginnende beroepsbeoefenaar geformuleerd; de opleiding heeft de relatie tussen enerzijds inhoud, bereik en niveau van de eindkwalificaties en anderzijds het programma en de gehanteerde werkvormen volledig en inzichtelijk in kaart gebracht en daaruit blijkt, dat de opleiding het landelijk overeengekomen beroepsprofiel in haar programma heeft verankerd en daarbij ook het beroepenveld (Werkveldcommissie en gastdocenten) heeft betrokken. SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding voor de opleiding Dansvakopleiding als voldoende. De opleiding heeft goed zicht op de ontwikkelingen in de danspraktijk en zij heeft haar inzicht qua bereik, thematiek en diepgang op voortreffelijke wijze vertaald naar opleidingsdoelstellingen op hoog niveau (en naar programma-onderdelen!) waarbij zij het werkveld uitdrukkelijk heeft betrokken. Conform de Beslisregels Accreditatie zoals vastgelegd in het NVAO Accreditatiekader, kan een Onderwerp niet hoger scoren dan voldoende. Het auditteam beoordeelt evenwel alle facetten van het onderwerp Doelstellingen Opleiding als goed. Dit rechtvaardigt (zie onder E) een kwalificatie goed voor dit onderwerp. Reden voor het auditteam deze kwalificatie als extra aantekening aan zijn oordeel toe te voegen. Hogeschool van Beeldende Kunsten, Muziek en Dans te Den Haag 16

20 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1.eisen hbo; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen HBO Criteria Het facet Eisen HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontwikkeld studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen De Dansvakopleiding beschikt over een ruim netwerk binnen het beroepenveld. Studenten krijgen op meerdere momenten tijdens hun opleiding de gelegenheid om binnen hun toekomstig werkveld ervaring op te doen in de vorm van stages en deelname aan dansevenementen. De positionering van de Dansvakopleiding en de wijze waarop zij daar programmatisch invulling aan geeft, zorgen ervoor dat de Dansvakopleiding toeziet dat het opleidingsprogramma blijft voldoen aan de gestelde eisen vanuit de beroepsuitoefening. Op basis van informatie vanuit het werkveld stelt de Dansvakopleiding regelmatig vast welke aspecten met betrekking tot de inrichting en uitvoering van het curriculum dienen te worden aangepast. Het curriculum van de Dansvakopleiding bestaat uit materiaal dat direct is ontleend aan de beroepspraktijk. Het dansmateriaal voor de klassieke academische theaterdans is al vanaf de oorsprong van deze dansstijl in de kern identiek gebleven. In de syllabibijlagen voor klassiek, modern en caractère geeft de opleiding een weergave van alle onderdelen en passen die de danser moet beheersen voordat deze aan een professionele loopbaan kan beginnen. Verder bestaat het opleidingsmateriaal uit bestaand, in de beroepspraktijk actueel, choreografisch materiaal. Het dansmateriaal is systematisch van opzet. De studenten doorlopen gedurende de opleiding een onderwijsroute met daarin ruimte voor workshops en voorstellingen welke moeten leiden tot het bereiken van de opleidingskwalificaties. Het merendeel van de onderwijsgevenden, inclusief de directeur van de Dansvakopleiding, zijn succesvolle (ex-) dansers uit topgezelschappen die een actief netwerk onderhouden in de beroepspraktijk. Voorts neemt de stage een belangrijke plaats in het curriculum. Met gezelschappen waar de studenten stage lopen, worden afspraken gemaakt over de lengte en de wijze van begeleiding. De opleiding heeft in dit opzicht goede ervaringen met het Nationale Ballet, Introdans, het Scapino Ballet Rotterdam en het Internationaal Danstheater. Het Nederlands Danstheater kent geen stageplaatsen. Behalve met bovengenoemde gezelschappen onderhoudt de opleiding structureel contact met met o.a. The Royal Ballet School London, The National Ballet School Toronto, de Koninklijke Balletschool Antwerpen, Het Conservatoire Supérieur National de la Danse, Lyon en het Institut del Teatro te Barcelona. Hogeschool van Beeldende Kunsten, Muziek en Dans te Den Haag 17

21 De Dansvakopleiding is gekozen als een van de opleidingen waar winnaars van de prestigieuze Prix de Lausanne een jaar kunnen studeren. De toekenning geschiedt door het bestuur van de Fondation en faveur de l Art Choréographique, de organisator van het internationale balletconcours van Lausanne. Jaarlijks vindt er, volgend op de Prix de Lausanne-wedstrijd, een meeting plaats met alle internationale partnerscholen van deze wedstrijd. Op initiatief van de partnerscholen vond recentelijk voor het eerst een overleg plaats tussen directies van topgezelschappen en topopleidingen. Het centrale thema gedurende deze meeting was de samenwerking en aansluiting tussen gezelschap en opleiding. Het auditteam is van mening dat deze gelegenheden een goede basis vormt voor de uitwisseling van kennis tussen het beroepenveld en dansopleidingen. Regelmatig bezoeken danspersoonlijkheden uit het buitenland de opleiding, zoals blijkt uit de documentatie van de Dansvakopleiding. Zij werken met de leerlingen, spreken met de directie en de docenten. Vervolgens delen zij hun bevindingen, zoals blijkt uit de verslagen (o.a. het door het auditteam bestudeerde verslag van een choreografie workshop). Stageverlenende gezelschappen, gastdocenten en choreografen zijn en worden actief betrokken bij de uitvoering van het onderwijs en spelen een belangrijke rol in de confrontatie van de leerlingen/studenten met de beroepspraktijk. Binnen het dans-hbo worden de studenten in contact gebracht met de beroepspraktijk door deelname aan producties bij de gezelschappen. HBO-studenten hebben producties gerealiseerd in het Korzo-theater en deelgenomen aan projecten van de Interfaculteit Beeld en Geluid van de Hogeschool. Zij werken mee aan producties van Het Nationale Ballet en Het Nederlands Danstheater zoals de Notenkraker, de Schone Slaapster, Zwanenmeer en Assepoester uit het 19 e -eeuwse en Arcimboldo uit het 20e-eeuws repertoire. Ook voorstellingen binnen en buiten het instituut maken onderdeel uit van het curriculum. Vanuit de Dansvakopleiding worden per gezelschap afspraken gemaakt over de lengte van de stage. Het onderwijsprogramma is er op gericht dansers te vormen die de flexibiliteit bezitten om in elk gezelschap dat zich baseert op de academische theaterdans te kunnen functioneren. De opleiding geeft aan inmiddels goede ervaringen te hebben met Het Nationale Ballet, Introdans, Scapino Ballet Rotterdam en het Internationaal Danstheater. Belangrijk daarbij is dat de stagiair in ieder geval deelneemt aan repetities en voorstellingen. Studenten komen verder in contact met de beroepspraktijk door onder andere het bezoeken van voorstellingen. De Dansvakopleiding faciliteert deze bezoeken door kortingsregelingen voor studenten overeen te komen met de theaters en gezelschappen in de omgeving. Daarnaast worden vanuit de School voor Jong Talent excursies georganiseerd naar culturele centra in Europa en vindt leerlingenuitwisseling plaats met een aantal partnerscholen. Hogeschool van Beeldende Kunsten, Muziek en Dans te Den Haag 18