Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening voltijd - deeltijd. Hogeschool van Amsterdam

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening voltijd - deeltijd Hogeschool van Amsterdam

2 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening voltijd - deeltijd CROHO nr Hobéon Certificering BV Datum: november 2006 Auditteam: Drs. W.G. van Raaijen Mr. M.F.C.M. Aertssen Dr. H. van Ewijk S. El Bouzrouti Drs. R.F.H.M. Stapert

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Functie van het rapport Bereik van de beoordeling Vóórtraject: nulmeting Karakteristiek van de opleiding Visitatierapport Geprofileerd! Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Beslisregels Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie Sociaal Juridische Dienstverlening - Hogeschool van Amsterdam, 7 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING 8 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 8 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 8 Facet 1.2. Niveau Bachelor 12 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 16 Onderwerp 2: Programma 18 Facet 2.1. Eisen HBO 18 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 21 Facet 2.3. Samenhang Programma 24 Facet 2.4. Studielast 27 Facet 2.5. Instroom 29 Facet 2.6. Duur 32 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 33 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 35 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 37 Facet 3.1. Eisen HBO 37 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel Facet 3.3. Kwaliteit Personeel Onderwerp 4: Voorzieningen 43 Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 43 Facet 4.2. Studiebegeleiding 45 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 47 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 47 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 49 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld Onderwerp 6: Resultaten Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau 53 Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening, voltijd Oordeelschema HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening, deeltijd 3.3. Integraal oordeel / advies aan NVAO Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Bijlage II: Programma visitatie

4 1. INLEIDING 1.1. Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de in paragraaf 1.2 genoemde HBO bachelor opleiding Bereik van de beoordeling De Hogeschool van Amsterdam in casu het Instituut voor Hoger Juridisch Onderwijs, verzorgt de HBO bachelor opleidingen Sociaal Juridische Dienstverlening en HBO-Rechten Het onderhavige rapport heeft betrekking op de HBO bacheloropleidingen Sociaal Juridische Dienstverlening, voltijd Crohonummer: Sociaal Juridische Dienstverlening, deeltijd Crohonummer: Hobéon Certificering heeft zijn oordeel over de voltijd- en deeltijdvariant van de opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening in één rapport samengevat omdat beide varianten gericht zijn op dezelfde eindkwalificaties en binnen één gemeenschappelijk beleids- en uitvoeringskader aangeboden worden. Niettemin wordt in het rapport, daar waar nodig, het onderscheid tussen de twee varianten zichtbaar gemaakt De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering wordt gevormd door de Management Review van de opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening, voltijd en deeltijd Vóórtraject: nulmeting Ter voorbereiding op het traject leidend tot een accreditatiebeslissing door de NVAO met betrekking tot de beide opleidingsvarianten, heeft Hobéon Certificering op verzoek van de opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening in februari 2006 een papieren nulmeting uitgevoerd die met name was gericht op het door de voltijd- en deeltijdvariant gehanteerde kwaliteitszorgsysteem en de onderliggende processen en procedures. Inhoudelijke toetsing door vakspecifieke werkvelddeskundigen maakte geen onderdeel uit van deze papieren nulmeting. Doel van de nulmeting was na te gaan of beide opleidingsvarianten naar het oordeel van Hobéon Certificering voldoende waren voorbereid op het feitelijke accreditatietraject. Een aantal zaken bleek tijdens de nulmeting niet goed traceerbaar op basis van de beschikbaar gestelde documenten: (i) de koppeling van de eindkwalificaties/competenties aan de onderscheiden programmaonderdelen, (ii) de stagevoorbereiding (iii) de relatie met het werkveld, (iv) de bepaling van de studielast, (v) de effecten van de interne evaluaties en (vi) de maatregelen ter uitbreiding van de docentformatie. Uit de documentatie die de basis vormde van de audit op 29 juni 2006 bleek, dat de opleiding met betrekking tot deze zes aspecten, naar het oordeel van het auditteam substantiële verbetermaatregelen had getroffen. Een beeld dat in de gesprekken tijdens de audit werd bevestigd. Kortheidshalve wordt verwezen naar de bevindingen verderop in dit rapport. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD HvA, november

5 1.4. Karakteristiek van de opleiding De opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening (SJD) van de Hogeschool van Amsterdam kent een voltijd- en deeltijdvariant en leidt op tot Bachelor of Laws, evenals de opleiding HBO-Rechten. Beide opleidingen vormen het Instituut Hoger Juridisch Onderwijs. De opleiding SJD is, in tegenstelling tot de opleiding HBO- Rechten, meer gericht op de sociale omgeving. Afgestudeerden van deze opleiding komen in de regel terecht bij organisaties die zich bevinden op het snijvlak van recht en sociaal-/agogisch werk zoals de reclassering, de kinderbescherming of organisaties die zich bezighouden met de sociale zekerheid. De sociaalagogische en juridische kennis vormen de kern van het competentieprofiel van de Sociaal Juridische Opleidingen. De nadruk ligt, zo geeft de opleiding aan, op juridische competenties: de afgestudeerde is in staat de wet- en regelgeving op sociaaljuridisch terrein adequaat te interpreteren, uit te leggen aan belanghebbenden en toe te passen. In 2004 is de opleiding gestart met een curriculumvernieuwing, waarbij het invoeren van het didactisch concept competentiegericht opleiden en het actualiseren van de vakinhoud centraal staan. Als redenen voor deze vernieuwing geeft de opleiding aan, dat de ontwikkeling van de opleiding HBO-Rechten een scherpe profilering van de SJD-opleiding vereiste. Een profilering die voorts recht doet aan de ontwikkelingen in het beroepenveld. Daarnaast heeft de verdere juridisering van de maatschappij en het beroep er toe bijgedragen dat de opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening besloten heeft tot een herziening van de vakinhoud (en het didactisch concept). Zie verder onder facet 1.1. en onderwerp 2. Om deze vernieuwingsslag conceptueel uit te werken en om de uitvoering ervan te stroomlijnen heeft de opleiding een curriculumcommissie ingesteld. Tevens heeft zij verschillende projectgroepen geformeerd. Ook is de organisatie veranderd tot een bedrijfsmatige organisatie die zich kenmerkt door sturing vanuit de lijn en met een resultaatverantwoordelijk management Visitatierapport Geprofileerd! In 2001 zijn alle opleidingen Sociaal Juridische Dienstverlening gevisiteerd, zo ook de opleiding van de Hogeschool van Amsterdam De toenmalige visitatiecommissie oordeelde, dat de Amsterdamse opleiding in voldoende mate een eigentijds beeld heeft van wat er van een afgestudeerde SJD er wordt verwacht. De eindtermen waren in voldoende mate relevant. Wel diende de opleiding de relatie tussen de eindtermen en de leerdoelen op korte termijn te expliciteren. Ook ten aanzien van het curriculum was het visitatieteam tevreden. Wel diende de opleiding alle leerdoelen te formuleren voor de afzonderlijke studieonderdelen. Het auditteam constateert thans, dat de opleiding haar beroepsbeeld inmiddels heeft geactualiseerd evenals de eindtermen die zij bovendien heeft aangescherpt mede om de positionering ten opzichte van de nieuwe opleiding HBO-Rechten te versterken. De eindtermen zijn bovendien geherformuleerd in de vorm van competenties De oriëntatie naar buiten moest, aldus de toenmalige visitatiecommissie, verbeterd worden waarbij de visitatiecommissie opmerkte dat de bijstelling van het beroepsbeeld te veel plaatsvond op ad hoc basis en niet volgens vastgelegde procedures. Ook diende het beroepenveld meer betrokken te zijn bij de vormgeving en de inhoud van de opleiding. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD HvA, november

6 Het auditteam constateert thans, dat opleiding sinds de visitatie (2001) op diverse manieren de oriëntatie naar buiten heeft vormgegeven. Zo beschikt zij over een goed functionerende beroepenveldcommissie (de zogeheten Opleidings Adviesraad). Deze commissie informeert de opleiding stelselmatig over ontwikkelingen in het veld en draagt concreet bij aan het ontwikkelen van delen van het onderwijs. Naast deze Opleidings Adviesraad beschikt de opleiding over een Commissie Werkveld die specifiek bedoeld is om de basisdocumenten van de opleiding, zoals het opleidingsprofiel en de competenties, te valideren. Deze commissie is bij het actualiseringsproces meerdere malen actief betrokken geweest en heeft inderdaad de basisdocumenten gevalideerd. Dat de opleiding haar contacten in het werkveld goed benut, blijkt ook uit het feit dat zij in vrijwel ieder blok gastdocenten inzet. Ook streeft zij er met succes naar docenten in dienst te nemen die deels nog werkzaam zijn in de praktijk Met betrekking tot de gehanteerde werkvormen, i.h.b. uit de wijze waarop de opleiding het leren-leren concept heeft ingevoerd, merkte de toenmalige visitatiecommissie op dat daaruit de innovatieve kracht van de opleiding blijkt. Met projectmatig werken heeft de opleiding, aldus wederom de visitatiecommissie, een sterk punt. Wel heeft de visitatiecommissie aanbevolen een vorm van buitenschools leren opnieuw te introduceren. De toetsing, het instroombeleid & de aansluiting op de vooropleiding, de studiebegeleiding, de studievoortgang en het rendement zijn voldoende, aldus de visitatiecommissie. Ten aanzien van het rendement merkte de visitatiecommissie wel op, dat het door de opleiding gehanteerde rendement streefcijfer van 65% lovenswaardig is, maar dat zij zich daarmee geen realiseerbaar doel stelt, gelet op het opleidingsrendement dat toen na 4 jaar op 33% lag en na 5 jaar op 51%. De voorwaarden voor kwaliteit en continuïteit voldeden tijdens de visitatie (2001) ten dele. De gebruikte literatuur zou meer diepgang mogen hebben en het zich eigen maken van juridische kennis krijgt te weinig aandacht, aldus de toenmalige visitatiecommissie. Ook docenten waren van mening dat het juridisch niveau steviger aangezet zou moeten worden. Het personeelsbeleid en de faciliteiten dragen positief bij aan het realiseren van de onderwijsdoelen, aldus de visitatiecommissie in haar rapport. De afstudeerwerkstukken zijn in voldoende mate beroepsgericht. Het auditteam constateert thans, dat de opleiding het projectmatig werken heeft gecontinueerd. Voor wat betreft het buitenschools leren voorziet de opleiding in een substantiële stage (60 EC) in het derde leerjaar. Voor wat betreft het rendement, heeft de opleiding haar streefcijfers realistischer gemaakt. (Zie facet 6.2.) Rendement is voor de opleiding overigens nog steeds een punt van zorg. Zij heeft rendementsanalyses laten maken en heeft daar ook studenten bij betrokken. Dit heeft geleid tot een brede aanpak van het probleem. De effecten van dit beleid moeten de komende jaren geleidelijk aan zichtbaar worden. Eén van de kernbegrippen van het beleid is studentenbinding : door de binding van de studenten met het Instituut te versterken, wordt de uitval van studenten gereduceerd, zo is de verwachting. Een tweede aspect van het rendementsprobleem is de moeilijkheidsgraad van de juridische vakken. De opleiding heeft de laatste jaren een stevige juridische leerlijn neergezet, daarmee reagerend op de verdergaande juridisering van de samenleving en het effect daarvan op het beroep van de SJD er. Hoewel deze leerlijn tot en met Juridische Vaardigheden heette, is de inhoud vooral gericht op de stevige juridische kennis waar de visitatiecommissie destijds om vroeg. (In is de naam van de leerlijn hiermee in lijn gebracht. De leerlijn heet nu Recht.) Studenten scoren echter juist op deze juridische vakken een laag rendement. Het auditteam heeft geconstateerd dat de opleiding bewust en zorgvuldig omgaat met het dilemma tussen niveau en rendement Samenvattend is het auditteam van oordeel dat de opleiding sinds de visitatie in 2001 een substantiële verbeterslag heeft gemaakt. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD HvA, november

7 1.6. Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de betreffende opleidingsvarianten voltijd en deeltijd is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van die opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de SJD-opleiding (voltijd en deeltijd) geldt het volgende: De opleiding heeft zich voor wat betreft beroepsprofiel, opleidingscompetenties en doelstelling tenminste gebaseerd op het landelijk beroepsprofiel en de opleidingscompetenties zoals vastgesteld in het landelijk overleg tussen de betreffende opleidingen en het beroepenveld. (Zie facet 1.1.: Domeinspecifieke Eisen ). Het auditteam heeft dit opleidingsspecifieke referentiekader beoordeeld en vastgesteld dat het in voldoende mate gespecificeerd is en passend is voor een SJD-opleiding op HBO-niveau. Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet 1.1. De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van door SJD aangeleverde schriftelijke informatie: Management Review MR; Studiegids; Onderwijs- en Examen Reglement OER; Visitatierapport Geprofileerd! (Den Haag, 2001); Onderliggende documentatie betrekking hebbend op bijvoorbeeld: - strategische keuzen en de positie in de markt; - interne organisatie; - de (systematiek van) interne kwaliteitszorg en de daarmee samenhangende interne managementrapportages en verbetermaatregelen; - ontwikkelingen in het beroepenveld; - beroeps- en opleidingsprofielen; - (validatie) eindkwalificaties; - curricula en de interne en externe evaluatie daarvan; - werkvormen; - toetsing en beoordeling; - kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid; - internationalisering; - instroombeleid; - studiebegeleiding; - onderwijsrendement. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD HvA, november

8 Op basis van de door de opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van beide opleidingsvarianten. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Voorafgaand aan de audit (zie hieronder) werd het management van de betreffende opleiding op de hoogte gesteld van de voorlopige bevindingen van het auditteam op basis van zijn documentanalyse. Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie 1, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten één externe onafhankelijke vakdeskundige op het gebied van de sociaal juridische dienstverlening en één onafhankelijke deskundige binnen het werkveld sociaal juridische dienstverlening, één student uit het juridisch domein, één lead auditor vanuit Hobéon Certificering en één secretaris/auditor onderwijs, eveneens vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan, dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven, meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en de materiële voorzieningen betreft- ook door eigen waarneming. De additionele, tijdens de visitatie geraadpleegde, documentatie behelsde ondermeer: overzichten van de samenstelling van de werkveld-gremia waarmee de opleiding overleg voert; verslagen van die bijeenkomsten met het werkveld; overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; interne evaluaties/ enquêtes (op Hogeschool- en Instituutsniveau) verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; verslagen van studievoortgangsgesprekken met studenten; detailbeschrijving van modules, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; stageverslagen en -beoordelingen; de beroepsproducten die gedurende de opleiding door studenten worden opgeleverd; de eindproducten van studenten. Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van de opleidingsprogramma s en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld en op basis daarvan per onderwerp een samenvattend oordeel gegeven. Een en ander werd vastgelegd in een conceptrapport dat aan de opleiding werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd. 1 Visitatie heeft op 29 juni 2006 plaatsgevonden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD HvA, november

9 Beslisregels Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon Certificering onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp A. Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp tenminste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige tenminste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. B. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. C. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Facet D. Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening E. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 2 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord. 2 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (240 ECTS) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatie. Duur is derhalve van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Kwaliteit Personeel of Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD HvA, november

10 Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Voorzitter: Leden: Studentlid Deskundige onderwijs / secretaris: Drs. W.G. van Raaijen Mevr. M.F.C.M. Aertssen werkvelddeskundige Dr. H. van Ewijk vakdeskundige Mevr. S. El Bouzrouti Drs. R.F.H.M. Stapert Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er voor gezorgd, dat de voor de beoordeling van de opleiding SJD noodzakelijke expertise aanwezig is. Expertise m.b.t. tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein) en expertise m.b.t. de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context). De heer Van Raaijen heeft een groot aantal (accreditatie-)audits binnen en buiten het hoger onderwijs geleid, een aantal malen als onderwijsdeskundige, maar in de regel als voorzitter. Mevrouw Aertssen en de heer Van Ewijk hebben zich in hun beoordeling, vanuit werkveld en vakgebied, met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien hebben zij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. Mevrouw Aertssen heeft op grond van haar ervaring en positie in het werkveld een goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het werkveld gesteld worden aan professionals op het terrein van sociaal juridische dienstverlening op HBO-niveau. De heer Van Ewijk heeft op grond van zijn kennis van het vakgebied, zo is hij in 2001 voorzitter geweest van de Visitatiecommissie Sociaal Juridische Dienstverlening, goed zicht op de eisen die moeten worden gesteld aan de onderscheiden vakgebieden binnen een HBO SJD-opleiding. De deskundige onderwijs, Stapert, heeft zich vooral gericht op de kwaliteit van de processen die direct en indirect de uitvoering van het programma raken. Hij heeft een grote, ook internationale, onderwijservaring die hem in staat stelt de programmaopbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt, te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan HBOopleidingen gesteld worden. Mevrouw El Bouzrouti studeert thans Sociaal Juridische Dienstverlening aan de Hogeschool Leiden. In 2003 heeft zij haar propedeuse behaald. Zowel haar stage, werkervaring en maatschappelijke functies staan in relatie tot haar huidige studie. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding: management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie Sociaal Juridische Dienstverlening - Hogeschool van Amsterdam, Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD HvA, november

11 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen In het rapport van de visitatiecommissie wordt de opleidingen op het terrein van Sociaal Juridische Dienstverlening (hierna: SJD) aanbevolen zich opnieuw te positioneren omdat een nieuwe opleiding HBO Rechten zich aandiende en er tevens sprake was van het ontwikkelen van brede agogische opleidingen. Deze herpositionering had consequenties voor het beroepsprofiel, de competenties, de doelstellingen en het curriculum van alle HBO SJD-opleidingen in Nederland. Landelijk profiel De opleiding baseert zich in haar doelstelling, zo heeft het auditteam kunnen vaststellen, op de zes landelijk overeengekomen kerncompetenties die in november 2002 door het werkveld zijn gevalideerd, waarna zij in februari 2003 officieel zijn vastgesteld in het landelijk opleidingsoverleg (LOO SJD). Deze kerncompetenties behelzen het volgende: de sociaal juridisch dienstverlener is in staat juridische of juridisch georiënteerde vragen en problemen van cliënten te behandelen en is daarbij in staat sociale, maatschappelijke, culturele en persoonlijke omstandigheden bij de kwestie te betrekken en op basis daarvan een plan van aanpak te maken; de sociaal juridisch dienstverlener is in staat verschillende rollen en posities in te nemen en daarin te functioneren, namelijk onder meer die van belangenbehartiger, wetsuitvoerder en toetser/beoordelaar. De sociaal juridisch dienstverlener is in staat aan de kant van de cliënt te staan maar ook aan de kant van de organisatie of de wet. De SJD er kan daar zorgvuldig in opereren in die zin dat steeds de belangen van cliënt, organisatie en wetgeving in onderlinge samenhang worden beschouwd; de sociaal juridisch dienstverlener is in staat zich te bedienen van verschillende werkwijzen bij de behandeling van juridische of juridisch georiënteerde vragen en problemen, te weten mondeling en schriftelijk adviseren, begeleiden, beschikken en rapporteren. In relevante gevallen kan een cliënt worden bijgestaan bij procedures. Hij is zeer vertrouwd met de procedures op het gebied van het sociaal recht. In het bijzonder is de SJD er in staat bij geschillen en conflicten gebruik te maken van methodieken om te komen tot oplossing van het geschil of conflict in de prejuridische fase; de sociaal juridisch dienstverlener is in staat diensten te verlenen zodanig dat de cliënt in de gelegenheid is of wordt gesteld zelf de kwestie af te handelen en eventueel nieuwe (vergelijkbare) kwesties het hoofd te bieden met als doel dat de cliënt zich daardoor beter kan handhaven in de samenleving; de sociaal juridisch dienstverlener is in staat de discretionaire ruimte te benutten om -binnen de gegeven kaders van de organisatie en mogelijkheden van wet- en regelgeving- oplossingen op maat te realiseren. Hij is in staat op een beroepsmatige manier te reflecteren op zijn handelen en een bijdrage te leveren aan de verdere professionalisering van het beroep; Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD HvA, november

12 de sociaal juridisch dienstverlener is in staat de effecten van beleid en wet- en regelgeving te signaleren en/of te onderzoeken en is in staat op basis daarvan op beleidsmatig niveau een bijdrage te leveren aan de organisatie en/of de samenleving ter verbetering van de regelgeving. De SJD er is daarbij in staat politiek-maatschappelijke ontwikkelingen te betrekken. Naar het oordeel van het auditteam wordt met bovenstaande competenties het beroep, de positie en de professionele context van de SJD er zorgvuldig, realistisch en volledig beschreven. Visie van de opleiding op het beroep De opleiding heeft een heldere visie op het beroep van de SJD er. Deze visie laat zich als volgt samenvatten: De afgelopen jaren is de samenleving sterk 'verjuridiseerd'. De overheid trekt zich meer en meer terug. Burgers worden in toenemende mate individueel verantwoordelijk (gesteld). Het accent in de sociaal juridische dienstverlening is daardoor meer komen te liggen op het informeren en adviseren van burgers op een breder juridisch terrein om zodoende burgers in staat te stellen hun recht te krijgen en hun eigen belangen te behartigen. Voor de opleiding is dit reden geweest aan juridische kennis & vaardigheden, communicatie en methodiek een zwaarder accent te geven. Deze drie componenten (juridische kennis & vaardigheden, communicatie en methodiek) vormen de kern van de opleiding. Daarnaast positioneert de opleiding zich uitdrukkelijk in de grootstedelijke context van Amsterdam. Specifiek voor de grootstedelijke omgeving is de grote maatschappelijke, culturele en economische diversiteit en de complexiteit en omvangrijkheid van de problematiek waarmee SJD'ers in de beroepspraktijk worden geconfronteerd. Organisaties in grote steden werken steeds meer in een keten samen aan oplossingen voor grote problemen rondom bijvoorbeeld geweld of werkloosheid (ketenaanpak). Dit vraagt van SJD'ers dat ze interdisciplinair kunnen samenwerken. Amsterdams profiel Het Amsterdamse competentieprofiel wijkt in bepaalde opzichten af van de landelijke competentiesets. Sinds de start van de opleiding in 1991 analyseert de opleiding personeelsadvertenties om na te gaan welke eisen het werkveld aan afgestudeerden van de opleiding stelt. Op basis van deze analyses onderscheidt de opleiding de verschillende SJD-werkvelden, de taken van de SJD'ers en de niveaus (micro-meso-macro) waarop die taken worden vervuld, een en ander geclusterd in beroepsrollen zoals: juridisch informant, juridisch adviseur, juridisch beoordelaar, intermediair, uitvoerder van wet- en regelgeving, coach, bemiddelaar/mediator en belangenbehartiger. De Amsterdamse opleiding SJD heeft de landelijke SJD- en domeincompetenties aangepast, dat wil zeggen: specifieker, concreter en meer onderscheidend gemaakt ten opzichte van elkaar door de competenties telkens te koppelen aan de werkvelden, de beroepstaken en de beroepsrollen van de SJD er. De opleiding positioneert zich in de grootstedelijke context van Amsterdam. Specifiek betekent dit aandacht voor de grote maatschappelijke, culturele en economische diversiteit en de complexiteit en omvangrijkheid van de problematiek waarmee SJD'ers in de beroepspraktijk worden geconfronteerd. Omdat organisaties in grote steden steeds meer in ketens opereren, dienen SJD ers interdisciplinair te kunnen samenwerken. Binnen de opleidingscompetenties onderscheidt de opleiding drie beheersingsniveaus die gerelateerd zijn aan de kritische overgangsmomenten in de studieloopbaan: hoofdfase bekwaam (na het 1 e jaar), stage bekwaam (na het 2 e jaar) en start bekwaam na het 4 e jaar. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD HvA, november

13 De opleiding heeft een en ander vastgelegd in haar basisdocument Blauwdruk Vakinhoudelijk Kader Opleiding SJD. In dit document heeft de opleiding, naar het oordeel van het auditteam, op voorbeeldige wijze haar missie, haar visie op het SJD-beroep, de SJD-competenties, en het SJD-programma met elkaar in verband gebracht. Daarmee heeft de opleiding zichzelf een actueel en dynamisch referentiekader verschaft zowel voor de beroepsmatige en vakinhoudelijke als voor de onderwijskundige invulling van de opleiding. Het Amsterdamse Competentieprofiel is ontwikkeld in samenspraak met docenten, studenten (via de opleidingscommissie), externe deskundigen en (via de Opleidingsadviesraad 3 en de Commissie Werkveld 4 ) het beroepenveld. Op 9 februari 2006 heeft het SJD-team en de Commissie Werkveld de laatste versie van het competentieprofiel becommentarieerd. Het definitieve competentieprofiel is vastgesteld op 9 maart Samenvattend: het auditteam is zeer te spreken over het Amsterdamse Competentieprofiel SJD. Enerzijds heeft de opleiding binnen haar profiel de landelijke competenties geïncorporeerd en anderzijds heeft zij daar een uitvoerig uitgewerkte grootstedelijke en interdisciplinaire dimensie aan toegevoegd. En dit geldt voor zowel de voltijd- als de deeltijdopleiding. Internationalisering Wat betreft de internationale dimensie ontplooit de opleiding de volgende activiteiten, waarbij de opleiding op verschillende manieren (in zoverre dat dit mogelijk is bij dit type opleidingen dat toch vooral voorbereidt op het functioneren binnen de Nederlands sociaal-juridische context) aansluiting bij het internationale beroepenveld zoekt: in het project CWI (voltijd) en het thema Veiligheid (deeltijd) doen studenten een internationaal vergelijkend onderzoek; tweedejaars kunnen een snuffelstage lopen bij het Europees Parlement (maximaal twee studenten per kwartaal); per jaar gaan twee tot acht studenten (voltijd) naar het buitenland om daar hun derdejaars stage te lopen; meer dan de helft van de externe opdrachten (afstudeerjaar) is internationaal georiënteerd. Het gaat dan om internationaal vergelijkend onderzoek dat deels in het buitenland wordt uitgevoerd; jaarlijks vindt de internationale SJD-dag plaats, waarop vierdejaars hun internationale ervaringen overdragen aan derdejaars. Dit is niet alleen gericht op studenten die ook naar het buitenland willen. Het gaat ook om het delen van kennis en ervaringen met studenten die thuis blijven ('internationalisering van de thuisblijvers'). Op deze SJD-dag worden tevens deskundigen uitgenodigd voor lezingen of workshops over internationale aspecten; twee docenten participeren in een Leonardo project over jeugdwerkloosheid. Eén SJD-docent neemt deel aan een Erasmus project waarin verschillende landen gezamenlijk een internationale master Social Policy and Social Work in Urban Areas ontwikkelen. Horizonverbreding, studentenmobiliteit, docentenuitwisseling en het produceren van kennis zijn doel van het project. Daarnaast heeft de opleiding het samenwerkingsprogramma Football in the community met Manchester Metropolitan University in 2005 afgerond. De opleiding onderhoudt structurele contacten met de faculteit Maatschappelijke Dienstverlening van de Katholieke Hogeschool Leuven. In dit kader bestaat er een uitwisselingsprogramma voor studenten en docenten. 3 Bestaande uit zeven externe leden uit verschillende sectoren van de sociaal juridische dienstverlening die in het algemeen op managementniveau functioneren. 4 Bestaande uit zeventien leden uit de uitvoeringspraktijk van de SJD. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD HvA, november

14 Los van deze hierboven genoemde activiteiten kent de opleiding in haar programma, daar waar het de juridische vakken betreft, internationale componenten, omdat wetgeving en ander vormen van regelgeving vaak op supranationaal (Europees) niveau tot stand komen. Kortom: de opleiding stelt haar studenten (en docenten) voldoende in de gelegenheid hun referentiekader te verbreden. En dit geldt zowel voor de voltijd als de deeltijdvariant. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor beide varianten van de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten rechtstreeks aan bij de eisen die op landelijk niveau door vakgenoten binnen het domein worden gesteld aan de betreffende opleiding; de eindkwalificaties sluiten direct aan bij de eisen die op landelijk niveau door de beroepspraktijk aan de betreffende opleiding worden gesteld; de hierboven bedoelde op landelijk niveau overeengekomen en door het werkveld gevalideerde beroepscompetenties zijn, naar het oordeel van het auditteam, een goede afspiegeling van de ontwikkelingen binnen het domein; de Amsterdamse profilering richting grootstedelijke problematiek en de daarmee samenhangende accentuering van interdisciplinariteit betekenen een belangrijke en voor het werkveld zeer relevante verbreding èn verdieping van de opleiding; de Amsterdamse profilering is op zorgvuldige wijze in samenspraak met het regionale werkveld tot stand gekomen (Opleidingsadviesraad en Commissie Werkveld); de actieve participatie van de opleiding in diverse internationale samenwerkingsverbanden laat zien, dat de opleiding zich ook richt op internationale ontwikkelingen en deze in haar programma incorporeert; de opleiding heeft zichzelf dankzij haar Blauwdruk een ambitieus, gedegen en toekomstgericht kader verschaft. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD HvA, november

15 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen In het Amsterdamse Competentieprofiel is de relatie aangegeven met het landelijk competentieprofiel SJD en met de Dublin Descriptoren. Daartoe heeft het auditteam de notitie Competenties en niveaubepaling van de opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening bestudeerd. Het gaat hierbij om de volgende 12 competenties. Competenties Amsterdamse opleiding SJD (voltijd en deeltijd): 1. De sociaal juridisch dienstverlener past wetten en regels toe en voert beleid uit. 2. De sociaal juridisch dienstverlener geeft voorlichting aan burgers en/ of instanties over rechten, bezwaar en beroep. 3. De sociaal juridisch dienstverlener adviseert en begeleidt cliënten bij sociaal juridische vraagstukken op basis van kennis over rechten en plichten en een afweging van de persoonlijke belangen van de cliënt. 4. De sociaal juridisch dienstverlener indiceert en bemiddelt naar voorzieningen en of rechten bij cliënten met zorgvragen. 5. De sociaal juridisch dienstverlener ondersteunt de cliënt bij het opkomen voor diens belangen en waar nodig treedt de sociaal juridisch dienstverlener op namens de cliënt. 6. De sociaal juridisch dienstverlener bemiddelt en begeleidt partijen bij conflicten met het doel in de buitengerechtelijke procedure tot een oplossing te komen. 7. De sociaal juridisch hulpverlener voert regie over behandeling van complexe problemen in multidisciplinair overleg. 8. De sociaal juridisch dienstverlener ontwerpt preventieve activiteiten gericht op het voorkomen van juridische problemen van specifieke doelgroepen. 9. De sociaal juridisch dienstverlener draagt bij aan het ontwikkelen van innovatie en beleid. 10. De sociaal juridisch dienstverlener begeleidt professionals en vrijwilligers bij het functioneren als dienstverlener binnen juridische contexten. 11. De sociaal juridisch dienstverlener signaleert vanuit een maatschappelijke verantwoordelijkheid leemtes in ontwerp of uitvoering van regelingen en voorzieningen en neemt gerichte actie ter verbetering. 12. De sociaal juridisch dienstverlener is in staat tot zelfsturing en brede professionalisering. Via een matrix (zie ) heeft de opleiding de relatie tussen bovenstaande competenties en de Dublin Descriptoren gevisualiseerd en daarbij ook de generieke HBO-competenties betrokken. Zo n matrix op zichzelf zegt niet zoveel, omdat bepaalde Dublin Descriptoren in relatie staan tot veel zo niet alle competenties van de opleiding. In feite heeft het auditteam zich daarom de vraag gesteld of de hierboven genoemde SJD-competenties verwijzen naar een professioneel handelen dat alleen mogelijk is indien en hier parafraseert en concretiseert het auditteam het bereik van de Dublin Descriptoren in relatie tot SJD de SJD er beschikt over bijvoorbeeld: gedegen kennis & inzicht m.b.t. juridische contexten en procedures (o.a. algemeen bestuursrecht, arbeidsrecht, familierecht, huurrecht, sociaal verzekeringsrecht, gezondheidsrecht, vreemdelingenrecht, e.d.) en m.b.t. juridische probleemstellingen, maar ook m.b.t. zaken als de sociale kaart en uitvoeringsinstanties; het vermogen oplossingstrajecten te ontwerpen; het vermogen tot oordeelsvorming teneinde beslissingen te kunnen nemen en daarover verantwoording af te leggen; Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD HvA, november

16 communicatievaardigheden en -strategieën, noodzakelijk in het kader van de dienstverlening / coaching / conflictbeheersing richting cliënt, maar ook ten behoeve van het ontwikkelen en onderhouden van een professioneel netwerk, zowel intern als extern; het vermogen tot zelfreflectie en -evaluatie dat hem in staat stelt tot verdere professionele ontwikkeling; leervaardigheden die hem in staat stellen tot vervolgstudie. Welnu, het auditteam is van oordeel dat de eindkwalificaties van de SJD-opleiding (voltijd en deeltijd) inderdaad slechts kunnen worden verworven indien de student beschikt over de hierboven genoemde kennis en capaciteiten. Anders gezegd de Dublin Descriptoren zijn, naar het oordeel van het auditteam, in de eindkwalificaties geïncorporeerd. De opleiding heeft overigens in haar notitie Competenties en Niveaubepaling van de opleiding SJD deze relatie tussen enerzijds de Dublin Descriptoren en anderzijds haar eigen SJD-competenties tot in detail en zeer zorgvuldig uitgewerkt, daarbij telkens een relatie leggend met de respectieve programmaonderdelen. Op deze wijze heeft de opleiding het bachelor karakter van de eindkwalificaties op ondubbelzinnige wijze geborgd, zowel op het niveau van de doelstellingen als ook en daar gaat het natuurlijk om op programmaniveau. Ook hier is het auditteam zeer over te spreken Matrix Dublin Descriptoren Competenties SJD-opleiding Dublin Descriptoren Generieke HBO-kwalificaties SJD HvA kennis en inzicht: heeft aantoonbare kennis en inzicht van een vakgebied, waarbij wordt voortgebouwd op het niveau bereikt in het voortgezet onderwijs en dit wordt overtroffen; functioneert doorgaans op een niveau waarop met ondersteuning van gespecialiseerde handboeken, enige aspecten voorkomen waarvoor kennis van de laatste ontwikkelingen in het vakgebied is vereist. toepassen kennis en inzicht: is in staat om zijn/haar kennis en inzicht op dusdanige wijze toe te passen, dat dit een professionele benadering van zijn/haar werk of beroep laat zien, en beschikt verder over competenties voor het opstellen en verdiepen van argumentaties en voor het oplossen van problemen op het vakgebied. brede professionalisering: kan zelfstandig taken uitvoeren als beginnend beroepsbeoefenaar in een organisatie en is toegerust voor de verdere professionalisering van de eigen beroepsuitoefening. Multidisciplinaire integratie: integreert vanuit het perspectief van beroepsmatig handelen kennis, inhoud en vaardigheden op verschillende vakgebieden. probleemgericht werken: definieert en analyseert complexe probleemsituaties zelfstandig. Wetenschappelijk onderzoek: past uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek toe bij vraagstukken waarmee hij in zijn beroepsuitoefening wordt geconfronteerd. Creativiteit en complexiteit in handelen: weet om te gaan met vraagstukken waarvan het probleem op voorhand niet duidelijk is omschreven en waarop standaardprocedures niet van toepassing zijn. Alle Alle Competenties 1, 4, 8, 9, 11 Competenties 1, 5, 9, 11 Competenties 3, 4, 5, 6, 7, 11 Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD HvA, november

17 oordeelsvorming: is in staat om relevante gegevens te verzamelen en te interpreteren (meestal op het vakgebied) met het doel een oordeel te vormen dat mede gebaseerd is op het afwegen van relevante sociaal-maatschappelijke, wetenschappelijke of ethische aspecten. methodisch en reflectief denken en handelen: stelt realistische doelen, pakt werkzaamheden planmatig aan en reflecteert op het beroepsmatig handelen. Competenties 1, 5, 7, 9, 10, 11 besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid: toont zich betrokken bij maatschappelijke, in het bijzonder ethische vragen die samenhangen met de beroepspraktijk. Alle communicatie: is in staat om informatie, ideeën en oplossingen over te brengen op een publiek bestaande uit specialisten of niet-specialisten. sociaalcommunicatieve bekwaamheid: communiceert en werkt samen met anderen in een multiculturele, internationale of multidisciplinaire werkomgeving. basiskwalificering voor management-functies: kan eenvoudige leidinggevende en management-taken uitvoeren. Alle 7, 10 leervaardigheden: bezit de leervaardigheden die noodzakelijk zijn om een vervolgstudie die een hoog niveau van autonomie veronderstelt, aan te gaan. transfer en brede inzetbaarheid: past kennis, inzichten en vaardigheden toe in uiteenlopende beroepssituaties. brede professionalisering: kan zelfstandig taken uitvoeren als beginnend beroepsbeoefenaar in een organisatie en is toegerust voor de verdere professionalisering van de eigen beroepsuitoefening. Alle Alle Met deze matrix wil de opleiding in kort bestek laten zien, dat zij de Dublin Descriptoren expliciet in haar eindkwalificaties heeft verankerd. In heeft het auditteam aangegeven, dat het niet zozeer op basis van deze matrix, maar wel op basis van eigen analyse en op basis van de informatie in de notitie Competenties en Niveaubepaling van de opleiding SJD van mening is, dat het bachelorniveau van de eindkwalificaties stevig is verankerd. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD HvA, november

18 Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor beide varianten van de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: de eindkwalificaties van de opleiding bevatten alle elementen waar de Dublin Descriptoren betrekking op hebben en wel met een bereik en diepgang die overeenkomen met het niveau waar de Dublin Descriptoren naar verwijzen; de opleiding heeft in haar notitie Competenties en Niveaubepaling van de opleiding SJD de Dublin Descriptoren zorgvuldig uitgewerkt naar deelcompetenties; de opleiding heeft de Dublin Descriptoren en de nadere uitwerking daarvan in deelcompetenties, aantoonbaar in een rechtstreeks verband gebracht met het opleidingsprogramma en de daarbinnen gehanteerde werkvormen. Sterk punt acht het auditteam, dat de opleiding elke afzonderlijke Dublin Descriptor aantoonbaar als referentiepunt hanteert, waardoor alle opleidingskwalificaties direct herleidbaar zijn tot de internationaal geaccepteerde bachelorkwalificaties. Iets, wat bovendien op programmaniveau zichtbaar wordt gemaakt, zo blijkt uit de programmabeschrijving waarin de opleiding de Dublin Descriptoren rechtstreeks in verband brengt met de onderscheiden programmaonderdelen en met de daarin gehanteerde werkvormen. Via de competentiematrix wordt dit verband expliciet en inzichtelijk gemaakt. Kortom, de internationaal geaccepteerde bachelorkwalificaties zijn ook in het programma zelve verankerd. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD HvA, november

19 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen Oriëntatie HBO kent twee dimensies. Hoger onderwijs enerzijds, beroepsonderwijs anderzijds. Hoger Onderwijs Het beroepsprofiel en de daarmee samenhangende beroepscompetenties van de opleiding beschrijven een hoog niveau van beroepsuitoefening (zie onder facet 1.1.) en sluiten aantoonbaar aan (zie onder facet 1.2.) bij de beschrijving van het bachelor niveau in de Dublin Descriptoren. Daarmee is aangegeven dat de opleiding gerekend kan worden tot het hoger onderwijs. De opleiding heeft de Dublin Descriptoren rechtstreeks in verband gebracht met het programma en met de daarin gehanteerde werkvormen. Via de competentiematrix wordt dit verband expliciet en inzichtelijk gemaakt. Op deze wijze heeft de opleiding de dimensie hoger onderwijs aantoonbaar in haar programma verankerd. Beroepsonderwijs De competenties van de opleiding zijn geformuleerd in termen van beroepscompetenties die aantoonbaar (zie 1.1) in samenspraak met het beroepenveld zijn opgesteld en door dat beroepenveld zijn gevalideerd zowel landelijk als (via de Opleidingsadviesraad en de Commissie Werkveld) regionaal. Daarmee is op het niveau van opleidingsdoelstellingen de oriëntatie op het werkveld geborgd. Anders gezegd: de opleiding is een beroepsopleiding. Voor een uitwerking van de relatie tussen eindkwalificaties en het opleidingsprogramma: zie facet 2.1. De beginnende beroepsbeoefenaar In het kader van het facet Oriëntatie HBO facet is de niveauaanduiding startbekwaam van belang. Het niveau kenmerkt zich door het zelfstandig oplossen van beroepsproblemen, en het ontwerpen en evalueren van oplossingen. De opleiding heeft in haar notitie Rooddruk, waarin het onderwijskundig kader beschreven wordt, dit niveau als volgt beschreven: de student is in staat om ontwikkelingen in beroep en maatschappij te vertalen naar de organisatie; de student kan aan de hand van een casus bepalen: welke procedure(s) van behandeling en verwerking aan de orde zijn, welke standaard beslismomenten en termijnen daarbij aan de orde zijn, wie welke ter zake doende bevoegdheden heeft, hoe de rechtsvraag & de betrokken rechtsposities moeten worden gedefinieerd en hoe het proces van behandeling & besluitvorming moet worden georganiseerd; de student kan handelen in de sociaal maatschappelijke context en keuzes motiveren en verantwoorden; de student is in staat tot het doelgericht en effectief schriftelijk en mondeling communiceren met een diversiteit aan cliënten in uiteenlopende situaties; de student wisselt flexibel van rol en is in staat om door middel van zelfreflectie zijn eigen handelen te verbeteren. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD HvA, november

20 Uit het onderzoek onder alumni die tussen 2 en 3 jaar geleden de opleiding hebben verlaten (ATM 2006), blijkt een relatief hoge tevredenheid ten aanzien van de beroepsgerichtheid van het programma. Ook zittende studenten ervaren de gerichtheid op de arbeidsmarkt als voldoende, zoals blijkt uit de enquête onder studenten (STM 2006). De beroepsgerichtheid blijkt overigens ook uit de externe opdrachten die het auditteam heeft ingezien. Deze hadden betrekking op een breed palet van onderwerpen waar de afgestudeerde SJD er in het werkveld mee te maken krijgt. Onderwerpen van deze externe opdrachten waren: Voorwaarden van Purmerendse ondernemers om nieuwkomers in dienst te nemen ; Recht van het kind in Marokko, Turkije en Nederland ; Herstelbemiddeling; Sociale activering, vergelijkend onderzoek tussen Nederland en België. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor beide varianten van de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: de opleiding heeft de eindkwalificaties rechtstreeks, volledig en op zorgvuldige wijze ontleend aan de door het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofiel. (Zie onder facet 1.1.); in de van dit beroepsprofiel afgeleide opleidingsspecifieke kwalificaties en competenties wordt ook het niveau van de beginnende beroepsbeoefenaar expliciet geformuleerd; de opleiding heeft de relatie tussen enerzijds inhoud, bereik en niveau van de eindkwalificaties en anderzijds het programma en de gehanteerde werkvormen volledig en inzichtelijk in kaart gebracht en daaruit blijkt, dat de opleiding het landelijk overeengekomen beroepsprofiel in haar programma heeft verankerd en daarbij ook het beroepenveld (commissie Werkveld en de Opleidingsadviesraad) heeft betrokken. Meer nog, zij heeft er een sterk actuele dimensie aan toegevoegd door het concept grootstedelijk als speerpunt te nemen. SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding voor beide opleidingsvarianten als voldoende. De opleiding heeft goed zicht op de ontwikkelingen in beroepspraktijk en zij heeft haar inzicht qua bereik, thematiek en diepgang op voortreffelijke wijze vertaald naar opleidingsdoelstellingen (en naar programmaonderdelen!) waarbij zij het werkveld uitdrukkelijk heeft betrokken. Tevens anticipeert de opleiding door haar gerichtheid op grootstedelijke problematiek uitdrukkelijk op een complex en groeiend werkgebied, dat van de SJD er specifieke deskundigheid en vakmanschap vraagt. Conform de Beslisregels Accreditatie zoals vastgelegd in het NVAO Accreditatiekader, kan een Onderwerp niet hoger scoren dan voldoende. Het auditteam beoordeelt evenwel alle facetten van het onderwerp Doelstellingen Opleiding als goed. Dit rechtvaardigt (zie onder E) een kwalificatie goed voor dit onderwerp. Reden voor het auditteam deze kwalificatie als extra aantekening aan zijn oordeel toe te voegen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD HvA, november