Adviesrapport Accreditatie HBO bacheloropleiding HBO-Rechten voltijd - deeltijd. Hogeschool Leiden

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie HBO bacheloropleiding HBO-Rechten voltijd - deeltijd Hogeschool Leiden

2

3 Scheveningseweg KV Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport Accreditatie HBO bacheloropleiding HBO-Rechten voltijd - deeltijd CROHO nr Hogeschool Leiden Hobéon Certificering BV December 2008 Auditteam: Drs. G.J. Stoltenborg (voorzitter) Prof. mr. P.J.J. Zoontjens Mr. T. Vis R. Bargach Secretaris: Mr. F.A.M. Hendriks

4

5 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING Functie van het rapport Bereik van de beoordeling Karakteristiek van de opleiding Hogeschool Leiden en cluster Management & Bedrijf De opleiding HBO-Rechten Benchmark en positionering opleiding HBO-Rechten Visitatierapport en interne audit 2007 en Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Beslisregels Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie opleiding HBO-Rechten Hogeschool Leiden 8 oktober en 18 november BEVINDINGEN EN BEOORDELING 9 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 9 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 9 Facet 1.2. Niveau Bachelor 13 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 14 Onderwerp 2: Programma 16 Facet 2.1. Eisen HBO 16 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 20 Facet 2.3. Samenhang Programma 22 Facet 2.4. Studielast 25 Facet 2.5. Instroom 27 Facet 2.6. Duur 29 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 30 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 32 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 35 Facet 3.1. Eisen HBO 35 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 37 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel 39 Onderwerp 4: Voorzieningen 42 Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 42 Facet 4.2. Studiebegeleiding 45 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 48 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 48 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 51 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 53 Onderwerp 6: Resultaten 55 Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau 55 Facet 6.2. Onderwijsrendement 58 3 SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema HBO bacheloropleiding HBO-Rechten Hogeschool Leiden Integraal oordeel/ advies aan NVAO 62 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Bijlage II: Programma visitatie 8 oktober en 18 november 2008

6

7 1 INLEIDING 1.1 Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de in paragraaf 1.2 genoemde HBO bacheloropleiding. 1.2 Bereik van de beoordeling De Hogeschool Leiden (hierna ook: HL) verzorgt diverse HBO bacheloropleidingen. Het onderhavige rapport heeft betrekking op de HBO bacheloropleiding HBO-Rechten (CROHO-nummer 39205). Deze opleiding wordt aangeboden in een voltijdse en deeltijdse variant. Hobéon Certificering heeft zijn oordeel over de voltijd- en deeltijdvariant van de opleiding HBO-Rechten in één rapport samengevat omdat beide varianten gericht zijn op dezelfde eindkwalificaties en binnen één gemeenschappelijk beleids- en uitvoeringskader aangeboden worden. Niettemin wordt in het rapport, daar waar nodig, het onderscheid tussen de twee varianten zichtbaar gemaakt. De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de Management Review opleiding HBO-Rechten, d.d. 1 juli Karakteristiek van de opleiding Hogeschool Leiden en cluster Management & Bedrijf Hogeschool Leiden is een middelgrote hogeschool met een breed onderwijsaanbod. De verschillende opleidingen zijn samengebracht in de vier clusters te weten Zorg en Welzijn, Educatie, Techniek en Management & Bedrijf. Ondersteunende diensten vormen gezamenlijk het Bureau van de hogeschool. Het College van Bestuur is belast met de algemene leiding. Het cluster Management & Bedrijf bestaat uit de volgende afdelingen: Communication & Commerce (opleidingen Communicatie en Commerciële Economie); Management (opleidingen Personeel en Arbeid en Management in de Zorg); Recht (opleidingen HBO-Rechten en Sociaal Juridische Dienstverlening). Het managementteam van het cluster Management & Bedrijf wordt gevormd door de clusterdirecteur en de afdelingshoofden. De clusterdirecteur heeft integrale managementverantwoordelijkheid. De afdelingshoofden hebben specifieke verantwoordelijkheid voor het initieel onderwijs en afgeleide verantwoordelijkheid voor personeels- en middelenmanagement en financieel-economische zaken. De afdeling Recht bestaat uit twee opleidingen, HBO-Rechten en Sociaal Juridische Dienstverlening en is organisatorisch ingedeeld in vier teams bestaande uit vijf tot zeven medewerkers van de opleidingen HBO- Rechten en/of SJD die ongeveer zestig procent van hun taken binnen het domein van het team uitvoeren. team jaar 1 voltijd; team jaar 2 en 4 voltijd onderwijs; team jaar 3 (stage) en 4 (afstuderen); team deeltijd. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bacheloropleiding HBO-Rechten Hogeschool Leiden 1.0 1

8 1.3.2 De opleiding HBO-Rechten De opleiding HBO-Rechten is in het studiejaar van start gegaan met een voltijdvariant. De eerste lichting studenten is afgestudeerd in Sinds september 2005 kan de opleiding ook in deeltijdse variant worden gevolgd. Evenals de voltijdse variant is de deeltijdvariant een vierjarige opleiding. De opleiding HBO-Rechten is in 2003 gestart naast de bestaande opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening (SJD) van Hogeschool Leiden en deelde tot en met studiejaar met deze opleiding de propedeutische fase. Ook in de postpropedeuse waren er gemeenschappelijke programmaonderdelen. Naar aanleiding van de bevindingen van een interne audit op 31 oktober 2007 is de opleiding gewijzigd. Met ingang van zijn de competenties van de opleiding opnieuw geformuleerd en is de opleiding HBO-Rechten vanaf het propedeusejaar een zelfstandige juridische opleiding, die opleidt tot beroepen en functies in het juridische beroepenveld. De deeltijdopleiding, zo bleek tijdens de interne audit sloot nog onvoldoende aan bij de wensen en behoeften van de deeltijdstudent. De opleiding heeft derhalve besloten het verzorgen van de in eigen beheer ontwikkelde deeltijdvariant voor nieuwe instroom te beëindigen. De huidige studenten van de deeltijdvariant kunnen de opleiding afronden. Eventuele verbetermaatregelen worden ook voor dit deel van de deeltijdse variant doorgevoerd. De opleiding heeft een overeenkomst gesloten van de Juridische Hogeschool Avans-Fontys en biedt aan nieuwe deeltijdstudenten per studiejaar de door deze hogescholen ontwikkelde deeltijdvariant van de opleiding HBO-Rechten aan. Het gegeven dat deze deeltijdvariant alsdan wordt aangeboden door de Open Universiteit, Avans-Fontys en Hogeschool Leiden schept kansen voor het versterken van onderwijsvernieuwing omdat een impuls wordt gegeven aan de samenwerking tussen deze instellingen Benchmark en positionering opleiding HBO-Rechten De opleiding HBO-Rechten wordt door negen bekostigde en twee aangewezen hogescholen aangeboden. Bij de door de bekostigde hogescholen aangeboden opleidingen HBO-Rechten stonden in oktober studenten ingeschreven. De landelijke instroom HBO-Rechten vertoont sedert de start van de opleidingen in 2002 een stijgende lijn. Voor het studiejaar schreven 429 studenten, waaronder 155 nieuwe instromers, zich in voor de opleiding HBO-Rechten van de Hogeschool Leiden. Het marktaandeel van de Leidse opleiding in de landelijke instroom is 8,2 %. In het studiejaar schreven zich 481 studenten, waaronder 235 nieuwe instromers in, het aantal nieuwe instromers vertoont derhalve een stijging ten opzichte van studiejaar De belangrijkste concurrenten in de regio zijn de Hogeschool Utrecht, Hogeschool van Amsterdam en De Haagse Hogeschool. De opleiding HBO-Rechten van de Hogeschool Leiden positioneert zich als een brede regionale HBO juridische opleiding welke zich onderscheidt van andere HBO-Rechten opleidingen door haar kleinschaligheid, een lange stageduur (10 maanden) en de aandacht voor internationalisering. In de toekomst wil de opleiding zich ook mede onderscheiden door het aanbieden van een uitstroomprofiel gericht op het notariaat. Het auditteam is van mening van een op (MKB) ondernemers gericht profiel, mede gezien regionale ontwikkelingen, kansrijk is. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bacheloropleiding HBO-Rechten Hogeschool Leiden 1.0 2

9 1.4 Visitatierapport en interne audit 2007 en 2008 De opleiding HBO-Rechten is gezien haar start in 2003 niet gevisiteerd door een panel onder het regime van het oude visitatiestelsel. Op 27 september 2006 heeft, onder regie van Hobeon Certificering, de accreditatie van de opleiding SJD plaatsgevonden. Op 16 mei 2007 heeft de NVAO een positief accreditatiebesluit voor deze opleiding genomen. De uitkomst van deze beoordeling is ook van belang voor de opleiding HBO-Rechten, althans voor zover het de gemeenschappelijke onderdelen betreft. Aan de hand van de bevindingen van de SJD accreditatie is een beleids- en evaluatiekalender HBO-Rechten opgesteld, die in oktober 2006 is aangescherpt in een interne notitie. Hierin zijn de volgende punten van aandacht voor de opleiding HBO-Rechten benoemd: het eigen(standige) karakter van de opleiding HBO-Rechten voldoende waarborgen; adequate maatregelen nemen om voldoende personele bezetting te garanderen voor de uitvoering van het onderwijsprogramma; het genereren van de kengetallen op korte termijn; het volledig doorlopen van de PDCA cyclus. Ter voorbereiding op het traject leidend tot een accreditatiebeslissing door de NVAO met betrekking tot de beide opleidingsvarianten van de opleiding HBO-Rechten, heeft op verzoek van Hogeschool Leiden, onder regie van Hobéon Certificering een interne audit/nulmeting plaatsgevonden in oktober 2007 en mei Beide audits waren gericht op het door de opleiding gehanteerde kwaliteitszorgsysteem en de onderliggende processen en procedures. Vanuit Hobeon Certificering hadden twee vertegenwoordigers zitting in het auditteam. In beide auditteams hadden tevens externe werkvelddeskundigen en een student zitting. Het secretariaat werd gevoerd door een medewerker kwaliteitszorg van de Hogeschool Leiden. Conform de met de NVAO gemaakte afspraken, heeft het auditteam dat het accreditatieonderzoek heeft verricht, een grotendeels, in onderhavig geval zelfs geheel, andere samenstelling dan het team dat de nulmeting heeft uitgevoerd. Aandachts- en verbeterpunten die uit deze interne audit naar voren kwamen hadden betrekking op: het zich sterker onderscheiden van de opleiding SJD. Zo lag er teveel nadruk op de sociale en maatschappelijke componenten van het beroepenveld; het verduidelijken van de vakinhoudelijke concepten en de samenhang tussen de kennisonderdelen en de vaardigheden van een competentie; het wetenschappelijk niveau van de opleiding; het verbeteren van het niveau van de afstudeerwerkstukken. Daarbij gaat het om de onderwerpkeuze, de onderzoeksmethode en de vorm; de taalvaardigheid van studenten; een evenwichtigere verdeling van de verschillende programmaonderdelen; het gebruik (kunnen) maken van vakliteratuur; roostertechnische knelpunten, met name veroorzaakt door ruimtegebrek. In het vervolg van dit rapport zal ook bij de onderscheiden facetten, waar van toepassing, worden verwezen naar ontwikkeld- en ingezet verbeterbeleid. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bacheloropleiding HBO-Rechten Hogeschool Leiden 1.0 3

10 1.5 Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de betreffende opleidingsvarianten is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van die opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Voorafgaand aan het accreditatieonderzoek heeft Hobéon Certificering de opleiding voorbereid op de audit door een inhoudelijke toelichting te geven op het NVAO-Accreditatiekader. Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de betreffende opleidingsvarianten geldt het volgende: De opleiding HBO-Rechten van de Hogeschool Leiden heeft zich voor wat betreft beroepsprofiel, opleidingscompetenties en doelstelling ten minste gebaseerd op het landelijk beroepsprofiel en de opleidingscompetenties zoals vastgesteld in het landelijk overleg tussen de betreffende opleidingen en het beroepenveld. (Zie onder facet 1.1.: Domeinspecifieke Eisen ). Het auditteam heeft dit opleidingsspecifieke referentiekader beoordeeld en vastgesteld dat het in voldoende mate gespecificeerd is en passend is voor een HBO-Rechten opleiding op HBO-niveau. Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Wij verwijzen hier naar facet 1.1. De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van door de opleiding HBO-Rechten van de Hogeschool Leiden aangeleverde schriftelijke informatie: Management Review van de opleiding HBO-Rechten gedateerd 1 juli 2008; Studiegids Hogeschool Leiden; Instellingsplan Hogeschool Leiden ; Jaarverslag Hogeschool Leiden 2007; Onderwijs- en Examenregeling en concept Onderwijs- en Examenregeling ; Management Review en rapportage interne audits oktober 2007 en mei 2008; Overige onderliggende documentatie betrekking hebbend op bijvoorbeeld: - strategische keuzen en de positie in de markt, - interne organisatie, - de (systematiek van) interne kwaliteitszorg en de daarmee samenhangende interne managementrapportages en verbetermaatregelen, - ontwikkelingen in het beroepenveld, - (validatie) eindkwalificaties, - curricula en de interne en externe evaluatie daarvan, - werkvormen, - toetsing en beoordeling, - kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid, - internationalisering, - instroombeleid, - studiebegeleiding, - onderwijsrendement. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bacheloropleiding HBO-Rechten Hogeschool Leiden 1.0 4

11 Op basis van de door de opleiding HBO-Rechten van Hogeschool Leiden aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire- en secundaire processen van de drie opleidingsvarianten. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Voorafgaand aan de visitatie (zie hieronder) werd het management van de betreffende opleiding(-en) op de hoogte gesteld van de voorlopige bevindingen van het auditteam op basis van zijn documentanalyse. Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie 1, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten twee externe onafhankelijke deskundigen op het gebied van HBO-Rechten, één student, één lead-auditor (tevens auditor onderwijs ) vanuit Hobéon Certificering en één secretaris, eveneens vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan, dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven, meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en, daar waar het de huisvesting en de materiële voorzieningen betreft, ook door eigen waarneming. De additionele, tijdens de visitatie geraadpleegde, documentatie behelsde ondermeer: verslagen van bijeenkomsten met het werkveld; verslagen met evaluatiebijeenkomsten; verslagen van de opleidingscommissie; overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; verslagen van studievoortganggesprekken met studenten; detailbeschrijving van modules, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; stageverslagen en -beoordelingen; de beroepsproducten die gedurende de opleiding door studenten worden opgeleverd. Voorafgaand aan de audit heeft het auditteam kennis kunnen nemen van elf afstudeerwerkstukken. Tijdens de audit heeft het auditteam de overige afstudeerwerkstukken kunnen inzien. Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma/de opleidingsprogramma s en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. 1 Visitatie heeft op 8 oktober 2008 plaatsgevonden. Tijdens deze visitatie is door het auditteam niet gesproken met studenten in de deeltijdvariant. Derhalve heeft op 18 november 2008 een aanvullende audit plaatsgevonden waarbij de voorzitter van het auditteam tezamen met één van de externe deskundigen een representatieve afvaardiging van deeltijdstudenten hebben gesproken. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bacheloropleiding HBO-Rechten Hogeschool Leiden 1.0 5

12 Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Een en ander werd vastgelegd in een conceptrapport dat aan de opleiding werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd Beslisregels Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp A. Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp ten minste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige ten minste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. B. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. C. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Facet D. Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening E. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 2 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord. 2 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (240 ECTS) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatie. Duur is derhalve van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Kwaliteit Personeel of Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bacheloropleiding HBO-Rechten Hogeschool Leiden 1.0 6

13 1.5.3 Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Voorzitter: Leden: Secretaris: Drs. G.J. Stoltenborg lead-auditor (tevens onderwijsauditor) Prof. mr. P.J.J. Zoontjens vak- en werkvelddeskundige Mr. T. Vis vak- en werkvelddeskundige Mevr. R. Bargach student Mr. F.A.M. Hendriks secretaris Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de opleiding HBO-Rechten noodzakelijke expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). De heer Stoltenborg is senior-adviseur van Hobéon Certificering en trad op als lead-auditor. Hij heeft inmiddels een groot aantal audits in het kader van accreditatie geleid binnen verschillende domeinen. De heer Stoltenborg heeft zich daarnaast als onderwijsauditor gericht op de kwaliteit van de processen die direct en indirect de uitvoering van het programma raken. Hij heeft in zijn vorige en huidige functie ervaring opgebouwd die hem in staat stelt de programmaopbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan HBOopleidingen gesteld worden. De vak- en werkvelddeskundigen respectievelijk de heren Zoontjens en Vis hebben zich in hun beoordeling met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien hebben zij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. Beide externe deskundigen hebben op grond van hun ervaring en positie in het vakgebied en werkveld een goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het werkveld gesteld worden aan professionals met een afgeronde opleiding HBO-Rechten. Beiden zijn in het verleden betrokken geweest bij de beoordeling van andere HBO-Rechten opleidingen. Mevrouw Bargach maakte als studentlid deel uit van het auditteam. Zij heeft zich tijdens de audit vooral gericht op de studeerbaarheid van het programma, de studielast, toegankelijkheid, de (informatie) voorzieningen en de aansluiting van de opleiding op de instroom. Zij is thans studente aan de HBO-Rechten opleiding van de Juridische Hogeschool Avans-Fontys. De heer Hendriks is (onderwijs)jurist en is voor deze audit opgetreden als secretaris van het auditteam. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding: management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bacheloropleiding HBO-Rechten Hogeschool Leiden 1.0 7

14 1.5.5 Programma visitatie opleiding HBO-Rechten Hogeschool Leiden 8 oktober en 18 november 2008 Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bacheloropleiding HBO-Rechten Hogeschool Leiden 1.0 8

15 2 BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen Landelijk profiel Voorafgaand aan de start van de opleiding heeft uitgebreid (arbeidsmarkt)onderzoek plaatsgevonden. De uitkomsten van deze onderzoeken zijn belangrijke bouwstenen geweest voor het vaststellen van het eerste beroepsprofiel en beroepscompetenties van de HBO jurist in Het beroepsprofiel en de beroepscompetenties vormden de grondslag voor het opleidingsprofiel van een HBO-Rechten opleiding, waarin de ontwikkeling van competenties centraal staat. Bij het ontwerpen van de opleiding vormde heldere profilering ten opzichte van andere opleidingen en met name ook de WO-jurist het uitgangspunt. In 2005 is een herzien profiel vastgesteld door het landelijk overleg HBO-Rechten (hierna: LOO HBO- Rechten). Binnen het LOO HBO-Rechten vindt afstemming plaats tussen de betrokken licentiehouders en worden contacten besproken en uitgewisseld met beroepsverenigingen zoals met de gerechten, Nederlandse Orde van Advocaten, Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie en de vereniging van gerechtsdeurwaarders. Het profiel is op landelijk niveau gevalideerd door het werkveld doordat uitkomsten van interviews met werkveldvertegenwoordigers zijn verwerkt van in 2002 uitgevoerd marktonderzoek (ten behoeve van start nieuwe HBO-Rechten opleidingen), onderzoek uitgevoerd door de Raad voor de Rechtspraak in 2004 en door een werkconferentie waarin werkveldvertegenwoordigers een herzien conceptprofiel hebben besproken. In het LOO HBO-Rechten van 22 juni 2005 is afgesproken om het landelijk profiel om de vier jaar te herijken. De (her)ijking van het beroepsprofiel en de hiervan afgeleide competenties vindt plaats op basis van de evaluaties van het profiel door de werkveldcommissies van de aangesloten leden. Daarnaast is er twee maal per jaar overleg met het landelijk overleg Sociaal Juridische Dienstverlening binnen het domeinoverleg Bachelor of Laws. In 2007 zijn in een werkconferentie de domeincompetenties vastgelegd in de notitie Bachelor of Laws domeincompetenties. Het landelijk profiel De HBO-Jurist beschrijft de beroepspraktijk en de functies waarvoor studenten van de opleiding HBO-Rechten worden opgeleid en de competenties die zij daartoe dienen te verwerven. In dit profiel heeft profilering van de HBO-jurist als zelfstandig functionerend professional op HBO-niveau centraal gestaan. Samengevat luidt het in 2005 vastgestelde beroepsprofiel: de HBO-jurist is de kernachtige aanduiding van een brede en praktisch ingestelde juridische professional op bachelor-niveau. Hij functioneert vooral als toepasser van het recht en combineert zijn juridische competenties met competenties die hem in staat stellen in organisaties de rechtstoepassing te faciliteren. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bacheloropleiding HBO-Rechten Hogeschool Leiden 1.0 9

16 De opleidingen HBO-Rechten binnen het domein Laws leiden onder andere op tot gerechtssecretaris, parketsecretaris, paralegal, professional support lawyer, juridisch medewerker, projectmanager, informatiemanager, juridisch adviseur. Deze functies komen in uiteenlopende organisaties voor, bijvoorbeeld: advocatenkantoren, notariskantoren, rechterlijke macht, Openbaar Ministerie, bedrijfsleven, rechtsbijstandverzekeraars, centrale en decentrale overheid. Afgestudeerden van de opleidingen van het domein Laws spelen vooral een rol binnen organisaties met een primair juridisch proces, zoals juridische dienstverlening of in het publieke domein van rechterlijke macht en overheid, maar ook binnen andere organisaties waarin behoefte is aan juridische expertise. Het landelijke beroepsprofiel is vertaald in competenties die specifiek zijn voor het juridische domein en de beroepspraktijk waarvoor de studenten in de opleiding HBO-Rechten worden gekwalificeerd. De competenties zijn in twee groepen ingedeeld: I. Rechtstoepassing - Diagnosticeren - Overwegen/oordelen - Juridisch adviseren - Bemiddelen - Belangen behartiging - Reguleren - Juridisch auditen II. Faciliteren van de rechtstoepassing - Dossiermanagement - Informatiemanagement - Kwaliteitsmanagement Invulling en validering door de opleiding HBO-Rechten van Hogeschool Leiden De door het landelijk overleg HBO-Rechten vastgestelde competenties zijn de basis geweest voor het competentieprofiel van de opleiding HBO-Rechten in Leiden. Dit competentieprofiel is gevalideerd en gelegitimeerd door de beroepenveldcommissie. De opleiding heeft het auditteam een lijst voorgelegd met daarin opgenomen de leden van de beroepenveldcommissie. Hieruit blijkt dat deze commissie bestaat uit representanten afkomstig van de rechtbank, advocatenkantoren, notariskantoren, rechtsbijstand en het Ministerie van Justitie. Het auditteam heeft verslagen van de beroepenveldcommissie Recht bestudeerd en beoordeelt deze als adequaat. Er worden tijdens de bijeenkomsten tussen de opleiding en het werkveld onderwerpen besproken zoals de invulling van stages, de gewenste duur van de stageperiode, de rol van het werkveld bij de opleiding zoals het leveren van casussen, het deelnemen in het onderwijs en het formuleren van kritische beroepssituaties ten behoeve van de opleiding. In de beroepenveldcommissie zijn de landelijke competenties aangevuld met competenties die specifiek zijn voor de opleiding HBO-Rechten in Leiden besproken. Dit competentieprofiel is op 10 oktober 2007 als volgt vastgesteld: de HBO-jurist kan juridische vragen analyseren en oplossen; de HBO-jurist kan mondelinge en schriftelijke juridische producten leveren; de HBO-jurist kan de juridische werkprocessen (waaronder dossiers) managen en coördineren binnen de organisatie en bewaakt daarbij de juridische en bestuurlijke procedures en termijnen; de HBO-jurist kan nieuwe informatie selecteren en analyseren op juridische en maatschappelijke relevantie en bijdragen aan de juridische databanken; de HBO-jurist kan effecten van (nieuwe) wet- en regelgeving signaleren en onderzoeken voor klanten en voor de organisatie en op basis hiervan verbeteringen in de werkprocessen of het beleid van de organisatie voorstellen; Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bacheloropleiding HBO-Rechten Hogeschool Leiden

17 de HBO-jurist kan juridische belangen van klanten en opdrachtgevers behartigen en verleent rechtsbijstand; de HBO-jurist kan onderhandelen en bemiddelen in een geschil of conflict om tot een voor de klant / opdrachtgever acceptabele oplossing te komen. Naar aanleiding van de bevindingen van de interne audit in oktober 2007 heeft de opleiding de competenties opnieuw geformuleerd. De competenties van de opleiding HBO-Rechten zijn met ingang van het studiejaar : analyseren en adviseren van klanten en opdrachtgevers bij juridische vragen en problemen; behartigen van de juridische belangen van klanten en opdrachtgevers en het verlenen van rechtsbijstand; onderhandelen en bemiddelen in een geschil of conflict om tot een creatieve (juridische) oplossing te komen; coördineren van werkprocessen binnen de organisatie en het bewaken daarbij van juridische en bestuurlijke procedures en termijnen; selecteren en analyseren van externe informatie op juridische en maatschappelijke relevantie; signaleren van effecten van (nieuwe) wet- en regelgeving voor klanten en voor de eigen organisatie en voorstellen van verbeteringen in de werkprocessen of het beleid van de organisatie; sociale en communicatieve competentie (interpersoonlijk, organisatie); zelfsturende competentie (intrapersoonlijk, beroepsbeoefenaar of professional) Internationalisering Het auditteam heeft aandacht besteed aan het aspect internationalisering binnen de beide varianten van de opleiding. Uit een door het auditteam bestudeerde beleidsnotitie, gedateerd juni 2008, blijkt dat de opleiding de komende jaren inzet op een versterkte internationalisering. Uit de heldere notitie blijkt dat er weliswaar nog veel moet gebeuren de komende jaren, maar dat er voor het studiejaar 2008/2009 al concrete acties op dit terrein zijn ondernomen waaronder het ontwikkelen van een blok Europees Recht in het Engels, een Engelstalige minor en het opzetten van een studieonderdeel Legal English for students. De beroepenveldcommissie geeft in deze aan dat het verzorgen van juridisch Engels op niveau voor HBO ers moeilijk is. De beroepenveldcommissie adviseert, naar mening van het auditteam terecht, om het Engels te beperken tot het kunnen functioneren in internationale organisaties. Deze opmerking sluit aan bij opmerkingen van studenten in panels: zij vragen om vooreerst goed onderwijs in het Nederlands (waarbij zeker ook de eigen taalvaardigheid meegenomen dient te worden). Met ingang van het studiejaar wordt de internationale component versterkt door het invoeren van een Taallijn Engels en wordt bij het blok Internationaal Recht in het tweede jaar en bij de minoren ook buitenlandse vakliteratuur gebruikt. De opleiding streeft naar een percentage Engelse literatuur van tien procent in de propedeusefase en twintig procent in de hoofdfase. Studenten kunnen een stage in het buitenland lopen. Hiervoor komen aanvragen van studenten van niet- Nederlandse afkomst binnen, die in het land van herkomst een stage willen lopen. Van de in 2007 afgestudeerde lichting heeft er geen enkele student HBO-Rechten een buitenlandse stage gelopen. In dit verband heeft de opleiding in de documentatie een aantal, herkenbare en praktische, knelpunten geformuleerd zoals het moeizame contact met stageverlenende organisaties in het buitenland en de moeilijkheid om te beoordelen of de stage in het buitenland een stage op HBO-niveau is. De opleiding werkt aan haalbare oplossingen voor deze problemen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bacheloropleiding HBO-Rechten Hogeschool Leiden

18 Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor beide varianten van de opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: het beroeps- en opleidingsprofiel is landelijk vastgesteld en op adequate wijze vertaald naar competenties; de opleiding HBO-Rechten van Hogeschool Leiden heeft bovenop deze landelijke competenties eigen opleidingscompetenties vastgesteld. Recentelijk zijn deze competenties herijkt, aangepast en besproken met het werkveld; met het werkveld heeft de opleiding regelmatig (in)formeel overleg, daaronder ook begrepen periodiek overleg met de beroepenveldcommissie. In dit overleg wordt over het profiel en de competenties gesproken; internationalisering verdient in de komende jaren nadrukkelijker aandacht. De opleiding heeft, zo constateert het auditteam, daartoe als eerste aanzet een duidelijke beleidnotitie opgesteld die, eventueel op onderdelen herzien, zeker implementatie verdient. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bacheloropleiding HBO-Rechten Hogeschool Leiden

19 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? De opleidingen HBO-Rechten hebben de beroepscompetenties gerelateerd aan de Dublin-Descriptoren. De opleiding zelf heeft de generieke HBO-kwalificaties beschreven in een matrix en deze gerelateerd aan enerzijds de Dublin Descriptoren en anderzijds aan de eigen competenties. De Dublin Descriptoren hebben de opleidingen HBO-Rechten op de volgende wijze uitgewerkt: Kennis van en inzicht in (bijvoorbeeld): burgerlijk(proces)recht; privaatrecht; Europese juridische geschiedenis; mensenrechten; rechtsvergelijking; internationaal intellectueel eigendomsrecht; Europees en internationaal mededingingsrecht. Toepassen van kennis en inzicht blijkend uit (bijvoorbeeld) het opstellen / ontwerpen van /in staat zijn tot: een juridisch advies; een concept vonnis; een klachtenregeling; het interpreteren van arresten; het uitvoeren van onderzoek. Oordeelsvorming blijkend uit (bijvoorbeeld): het kunnen verzamelen van relevante gegevens, deze interpreteren en toepassen; het afwegen van relevante sociale, maatschappelijke en/of ethische aspecten; juridische argumenten kunnen afwegen. Communicatie blijkend uit (bijvoorbeeld): het kunnen overbrengen van juridische informatie in woord en geschrift aan professionals; het kunnen functioneren als professional in een team; effectieve communicatie met klanten; opbouwen en onderhouden van netwerk. Leervaardigheden in praktijkgericht onderzoek kunnen participeren: delen van praktijkgericht onderzoek kunnen uitvoeren, zoals een onderzoeksopzet maken, theoretische onderbouwing kunnen leveren en onderzoeksresultaten kunnen analyseren; initiatieven kunnen nemen over innovatie en verandering in het juridische domein; bijblijven binnen het vakgebied door het lezen van relevante juridische literatuur. Oordeel: voldoende Het auditteam heeft vastgesteld dat de eindkwalificaties in voldoende mate aansluiten bij de algemeen internationaal geaccepteerde beschrijving van kwalificaties van een bachelor, zoals deze zijn vastgelegd in de Dublin Descriptoren. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bacheloropleiding HBO-Rechten Hogeschool Leiden

20 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen Oriëntatie hbo kent twee dimensies.: Hoger onderwijs enerzijds, beroepsonderwijs anderzijds. Wij werken deze twee dimensies hierna kort uit voor de opleiding HBO-Rechten van de Hogeschool Leiden. Hoger Onderwijs De landelijke competentieset is opgesteld in samenwerking met het relevante beroepenveld. De set opleidingscompetenties die de opleiding hanteert voor de verschillende varianten, is herkenbaar afgeleid van de landelijke competentieset. Deze set opleidingscompetenties is besproken met het werkveld. Door middel van de contacten met het werkveld toetst de opleiding het competentieprofiel aan de beroepspraktijk. Het werkveld bevestigt de opleiding in de gemaakte keuzes ten aanzien van het competentieprofiel. Beroepsonderwijs De competenties van de opleiding zijn geformuleerd in termen van beroepscompetenties die aantoonbaar in samenspraak met het beroepenveld zijn opgesteld en door dat beroepenveld zijn gevalideerd. Het door het auditteam bestudeerde landelijke profiel De HBO-Jurist beschrijft de beroepspraktijk en de functies waarvoor studenten van de opleiding HBO-Rechten worden opgeleid. Op basis van gesprekken met het werkveld heeft de opleiding inzicht gekregen in de beroepen waar afgestudeerden van de opleiding HBO-Rechten na hun afstuderen terechtkomen. Afgestudeerden van de opleiding spelen vooral een rol binnen organisaties met een primair juridisch proces, zoals juridische dienstverlening of in het publieke domein van rechterlijke macht en overheid, maar ook binnen andere organisaties waarin behoefte is aan juridische expertise. De opleiding heeft inmiddels zicht op de functies waar afgestudeerden daadwerkelijk terechtkomen. Binnen de opleiding staan dan ook de volgende functies centraal: juridisch medewerker bij een rechtsbijstandverzekeraar; juridisch medewerker bouwen en wonen bij een gemeente; griffier of gerechtssecretaris; paralegal binnen de advocatuur; procesvertegenwoordiger van gemeente of provincie; bedrijfsjuridisch medewerker; medewerker van een Europarlementariër. Deze functies komen in uiteenlopende organisaties voor, bijvoorbeeld: advocatenkantoren, notariskantoren, rechterlijke macht, Openbaar Ministerie, bedrijfsleven, rechtsbijstandverzekeraars, centrale en decentrale overheid. In dit verband is het van belang het volgende op te merken. De HBO-jurist wint terrein op de brede juridische functies waarvoor voorheen een academisch geschoolde jurist werd geworven. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bacheloropleiding HBO-Rechten Hogeschool Leiden

21 Zo zijn het bijvoorbeeld verzekeraars die graag afgestudeerde HBO-juristen werven omdat zij uitermate geschikt blijken te zijn in het snel kunnen beoordelen van bijvoorbeeld claims. Voor afgestudeerde WOjuristen is dit werk niet altijd even interessant: zij willen al snel doorgroeien naar hogere functies. Ook wint de HBO-jurist inmiddels terrein bij de rechtbanken en het Openbaar Ministerie. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor beide varianten van de opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: het auditteam is van mening dat de opleidingscompetenties werkvelddekkend zijn en zijn besproken met het regionale beroepenveld; de opleiding heeft de relatie tussen enerzijds inhoud, bereik en niveau van de competenties en anderzijds het programma in voldoende mate geordend; de eindcompetenties van de opleiding HBO-Rechten voldoen aan het niveau Bachelor, zoals weergegeven in de Dublin Descriptoren en de HBO-generieke kwalificaties in de opleidingsspecifieke kwalificaties wordt door een vergelijking met de Dublin Descriptoren ook het niveau van de beginnende HBO-jurist geformuleerd; de eindkwalificaties van de opleiding corresponderen met de kerntaken van een (beginnend) beroepsbeoefenaar. SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding voor beide opleidingsvarianten als voldoende. Het beroeps- en opleidingsprofiel is landelijk vastgesteld en op adequate wijze vertaald naar competenties. De opleiding HBO-Rechten van Hogeschool Leiden heeft bovenop deze landelijke competenties eigen opleidingscompetenties vastgesteld. De opleiding HBO-Rechten volgt de ontwikkelingen in het beroepenveld ondermeer via overleg met de beroepenveldcommissie. Deze commissie is actief betrokken bij het vormgeven van het beroeps- en opleidingsprofiel van de opleiding. Uit de door het auditteam bestudeerde documenten en de gevoerde gesprekken blijkt dat de opleiding zicht heeft op de ontwikkelingen in het werkveld en deze ook weet te vertalen naar de opleiding. De eindcompetenties van de opleidingen voldoen aan het niveau Bachelor en corresponderen met de kerntaken van een (beginnend) beroepsbeoefenaar. De opleiding heeft met betrekking tot internationalisering een duidelijke beleidnotitie opgesteld die, eventueel op onderdelen herzien, zeker implementatie verdient. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bacheloropleiding HBO-Rechten Hogeschool Leiden

22 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1.eisen hbo; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen HBO Criteria Het facet Eisen HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen Afstemming programma op de beroepspraktijk en openingen richting werkveld Het beroepsprofiel van de opleiding is gebaseerd op het landelijk vastgesteld beroepsprofiel en vastgesteld in overleg met het beroepenveld. In het beroepsprofiel zijn de functies die een HBO-jurist kan vervullen en de organisaties waarbinnen HBO-juristen werkzaam kunnen zijn geformuleerd. Deze competenties zijn de basis geweest voor het competentieprofiel van de opleiding HBO-Rechten in Leiden. Het competentieprofiel voor HBO-Rechten is gevalideerd en gelegitimeerd door de beroepenveldcommissie. De studenten gaven in evaluaties aan dat zij behoefte hebben aan meer juridische vakken en meer inhoud van de juridische vakken. Het verschil met de opleiding SJD was in hun ogen gering. Belangrijke verbeterpunten in dit verband zijn het verzwaren van de juridische component, een verbetering van de curriculumopbouw en meer overdracht van theoretische kennis. Het auditteam constateert dat er verschillen zijn tussen het studieprogramma dat de opleiding aanbood tot en het programma dat wordt aangeboden met ingang van De te behandelen rechtsgebieden zijn uitgebreid en verdiept met verbintenissenrecht, overeenkomstenrecht, medezeggenschapsrecht, goederenrecht en verdragenrecht. De toegevoegde ondersteunende vakken zijn politicologie, bestuurskunde en bedrijfskunde. Van het bestaande programma zijn de volgende rechtsgebieden gehandhaafd: staatsrecht, privaatrecht, strafrecht, internationaal recht, burgerlijk procesrecht, bestuurs(proces)recht, personen- en familierecht, erfrecht, ruimtelijke ordening, milieu- en bouwrecht, belastingrecht, ondernemingsrecht, arbeidsrecht, huurrecht, faillissementsrecht, insolventierecht, EU-recht. Van de ondersteunende vakken blijven rechtssociologie en ethiek. Vervallen zijn de vakken sociologie, organisatiekunde, Sociaal Zekerheidsrecht, sociale verzorgingsstaat, Topoi (interculturele communicatie en ethiek) en vreemdelingenrecht. In alle projecten is het juridische perspectief uitgangspunt. Het auditteam oordeelt positief over de in het opleidingsprogramma aangebrachte wijzigingen en is van mening dat de juridische component in het nieuwe programma scherper naar voren komt. In het nieuwe programma is de onderwijsinhoud en de beroepssituaties van de HBO-jurist het uitgangspunt. De planning en de organisatie zijn op basis van dit uitgangspunt vormgegeven. In grote lijnen ziet het nieuwe onderwijsprogramma van HBO-Rechten met ingang van er als volgt uit: vanaf het eerste studiejaar is de focus uitsluitend op het juridische beroepenveld gericht; in de eerste twee studiejaren krijgt het onderwijsprogramma vorm in blokken van vier keer tien weken; Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bacheloropleiding HBO-Rechten Hogeschool Leiden

23 in ieder onderwijsblok komen alle competenties aan bod; in het eerste studiejaar volgen alle studenten in alle blokken de zg. taallijn: Taal voor Recht ; in het tweede jaar maakt een taallijn Engels deel uit van het programma; studenten kunnen deelnemen aan het onderzoeksprogramma van het lectoraat; het afstudeerbeleid is aangepast. Het programma van de deeltijdvariant van de opleiding gaf tekortkomingen te zien. Om deze te verhelpen heeft de opleiding een aantal opties overwogen. In dit verband is de optie besproken om te stoppen met de deeltijdvariant. Omdat er een duidelijk vraag is naar een deeltijdvariant van de opleiding, was stopzetten geen goede keus. Mede omdat het opnieuw inrichten van een deeltijdprogramma veel kostbare ontwikkelcapaciteit in beslag neemt, is besloten een pakket voor deeltijdstudenten HBO Rechten aan te schaffen dat is ontwikkeld door Juridische Hogeschool Avans-Fontys. Het curriculum en de werkwijzen van het programma zijn gebaseerd op de leerlijnen van De Bie. Het opleidingskader kent daarmee een conceptuele lijn, een vaardighedenlijn, een reflectielijn en een integrale lijn: in de conceptuele lijn ligt de nadruk op de kennis die de student verzamelt en bestaat voor een belangrijk deel uit juridische kennis. Het betreft het verwerven en verwerken van kennis en bevat concepten, theorieën en werkmodellen uit alle voor HBO-Rechten relevante rechtsgebieden. De rechtsgebieden die in de conceptuele lijn aan de orde komen zijn in het oude programma privaatrecht, arbeidsrecht, sociaal zekerheidsrecht, strafrecht, huurrecht, woonrecht, personen- en familierecht, burgerlijk procesrecht, bestuurs(proces)recht, vreemdelingenrecht, ruimtelijke ordening, milieu- en bouwrecht, vermogensrecht, ondernemingsrecht, insolventierecht, belastingrecht. Ondersteunende vakken zijn sociologie, organisatiekunde, criminologie, ethiek en interculturele communicatie; in de vaardighedenlijn staat het aanleren van relevante (juridische) beroepsvaardigheden centraal. Hierin gaat het om trainingen in onderzoeksvaardigheden, projectvaardigheden, methodisch handelen, juridisch schrijven, gespreksvaardigheden en onderhandelen en bemiddelen. Taalvaardigheid is hierbij thans een belangrijk onderdeel. De propedeuse kent een training juridisch schrijven; integratie van kennis en vaardigheden in een realistische beroepscontext vindt plaats binnen de integrale leerlijn. Deze leerlijn bestaat uit projecten waarin beroepsproducten en beroepshandelingen centraal staan. Daarnaast vindt de toepassing van de kennis en de vaardigheden die zijn verworven in respectievelijk de conceptuele lijn en de vaardighedenlijn plaats tijdens de tien maanden durende stage. Bij deeltijdvariant bestaat de integrale leerlijn uit de praktijktijd; de reflectielijn wordt geconcretiseerd in de studieloopbaanbegeleiding (hierna ook: SLB). De praktijksituatie is het uitgangspunt binnen het studieprogramma. Bij iedere functie/beroepscontext staat een casus centraal. Aan de hand hiervan komen concepten en vaardigheden aan de orde. Het blok wordt afgerond met een beroepsproduct, een presentatie en/of een mondelinge of schriftelijke toets. Wat betreft de inhoud van het nieuwe studieprogramma verschilt dit van het oude studieprogramma. Zo is de invalshoek juridisch en niet langer maatschappelijk. Zo werd een onderwerp als reclassering eerder ingevuld vanuit maatschappelijk perspectief, waarbij de persoon met een probleem centraal staat, in de nieuwe vormgegeven opleiding staat het juridische perspectief voorop: welk juridisch probleem moet worden opgelost? Beroepsoriëntatie is onderdeel van studieloopbaanbegeleiding. Eerstejaars studenten bevragen derdejaars studenten die stage lopen en bekijken de weblogs die de derdejaars studenten over hun stage maken. Ook analyseren zij advertenties om met name het verschil tussen SJD en HBO-Rechten inzichtelijk te maken. De werkbezoeken maken deelt uit van de beroepsoriëntatie van studenten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bacheloropleiding HBO-Rechten Hogeschool Leiden