Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening voltijd - deeltijd. Hogeschool Leiden

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening voltijd - deeltijd Hogeschool Leiden

2 Scheveningseweg KV Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening voltijd - deeltijd CROHO nr Hogeschool Leiden Hobéon Certificering BV December 2006 Auditteam: Drs. G.J. Stoltenborg Mr. H.F.G.M. van der Grinten Mr. M.H.J.M. van Kinderen S. van der Velde Drs. G.W.M.C. Broers

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Functie van het rapport Bereik van de beoordeling Karakteristiek van de opleiding Visitatierapport Geprofileerd, december Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Beslisregels Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie 7 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING 8 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 8 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 8 Facet 1.2. Niveau Bachelor 11 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 14 Onderwerp 2: Programma 16 Facet 2.1. Eisen HBO 16 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 19 Facet 2.3. Samenhang Programma 22 Facet 2.4. Studielast 24 Facet 2.5. Instroom 26 Facet 2.6. Duur 28 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 29 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 32 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 34 Facet 3.1. Eisen HBO 34 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 36 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel Onderwerp 4: Voorzieningen Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 39 Facet 4.2. Studiebegeleiding 40 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 42 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 42 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 44 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 45 Onderwerp 6: Resultaten Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema HBO bachelor opleiding SJD voltijd Oordeelschema HBO bachelor opleiding SJD deeltijd Integraal oordeel/ advies aan NVAO 51 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren. Bijlage II: Programma visitatie 27 september 2006.

4 1. INLEIDING 1.1. Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de in paragraaf 1.2 genoemde HBO bachelor opleiding Bereik van de beoordeling De Hogeschool Leiden, in casu het cluster Management en Bedrijf, afdeling Recht, verzorgt de HBO bachelor opleidingen HBO-Rechten, Personeel & Arbeid, Communicatie, Commerciële Economie en Sociaal Juridische Dienstverlening Het onderhavige rapport heeft betrekking op de opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening. De opleiding wordt uitgevoerd in een voltijd- en deeltijdvariant Hobéon Certificering heeft zijn oordeel over de voltijd- en deeltijdvariant van de opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening in één rapport samengevat omdat beide varianten gericht zijn op dezelfde eindkwalificaties en binnen één gemeenschappelijk beleids- en uitvoeringskader aangeboden worden. Niettemin wordt in het rapport, daar waar nodig, het onderscheid tussen de twee varianten zichtbaar gemaakt De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de Management Review van de opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening, voltijd en deeltijd. In deze rapportage is de beoordeling omschreven van de opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening die door de afdeling Recht van de Hogeschool Leiden in de volgende varianten wordt aangeboden: Naam opleiding, voltijd croho nummer: Naam opleiding, deeltijd croho nummer : Karakteristiek van de opleiding Hogeschool Leiden is organisatorisch ingedeeld in vier clusters. De afdeling Recht, met de opleidingen Sociaal Juridische Dienstverlening (hierna: SJD) en HBO Rechten, valt binnen het cluster Management en Bedrijf. De opleidingen SJD zijn in 2001 gevisiteerd, wat uitmondde in het rapport Geprofileerd (december 2001), zie hierna. De eerste interne audit (nulmeting) van SJD vond plaats op 16 juni 2005 waarvan de resultaten zijn neergelegd in een audit rapportage welke door het auditteam bestudeerd is. De opleiding SJD heeft een herzien, competentiegericht curriculum, dat in september 2003 is gestart, tegelijkertijd met de nieuwe opleiding HBO-Rechten. De profielen van SJD en HBO Rechten delen een aantal competenties. Studenten schrijven zich in voor SJD of HBO-Rechten, maar volgen gezamenlijk onderwijs in het eerste leerjaar. Na de propedeuse kiezen studenten definitief voor SJD of HBO-Rechten. In het tweede leerjaar is het onderwijs deels gezamenlijk. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening, Hogeschool Leiden 1

5 Het nieuwe curriculum is per voor alle leerjaren ingevoerd. Dat betekent dat de vierdejaars van nog het oude curriculum volgen. Tijdens de audit heeft het auditteam daarom ook het oude programma van het vierde studiejaar in haar beoordeling meegenomen en heeft zij eveneens het document vierdejaars oude curriculum bestudeerd. Verder, zo blijkt uit de documentatie en tijdens de audit, heeft de opleiding SJD de deeltijdvariant vernieuwd. De oude driejarige deeltijdopleiding heeft in alleen nog een derdejaars groep. Vanaf bestaat de deeltijd variant in de oude vorm niet meer. De nieuwe deeltijd variant is in gestart. Het is een vierjarige opleiding tot bachelor of law, waarbij studenten net als in de voltijd na één jaar definitief kiezen voor SJD of HBO Rechten. Deze opleiding is gebaseerd op hetzelfde competentieprofiel als de voltijd. Waar dit programma in de inhoudelijke uitwerking afwijkt van de voltijd, wordt dat in deze rapportage aangegeven. De Leidse opleiding SJD was ten tijde van de visitatie de minst sociaal agogische en meest juridische opleiding van alle SJD-opleidingen in Nederland. Vóór de visitatie is, zo geeft de opleiding aan in de Management Review, bewust gekozen voor een accent op zakelijke dienstverlening door samen te gaan met de opleiding Personeel & Arbeid en de kaderopleiding Management in het cluster Management, Arbeid en Recht van de hogeschool. Sociaal juridische dienstverlening wordt in Leiden nadrukkelijk gezien als dienstverlening, niet als hulpverlening. In de eerste plaats omdat een materieel probleem altijd de aanleiding is voor de vraag van de cliënt. Ten tweede omdat de SJD er aansluit bij wat de cliënt zelf kan doen om het probleem op te lossen. De afgelopen jaren hebben zich enkele nieuwe ontwikkelingen voorgedaan die, zo geeft de opleiding aan, consequenties hebben voor de HBO-SJD opleiding. Binnen uitkeringsinstellingen (UWV, gemeentelijke sociale diensten) en tussen instellingen (Belastingdienst, gemeentelijke sociale dienst, CWI) is sprake van taakverschuiving en taakverbreding. Dit heeft als effect dat de SJD'er het totale juridische traject van een cliënt behandelt, en niet zoals vroeger slechts een onderdeel van het traject. Dit betekent ook dat SJD'ers flexibel en klantgericht werken en samenwerken in multidisciplinaire teams. Een derde ontwikkeling is dat de omvang van de laagdrempelige juridische hulpverlening (de juridische loketten) is beperkt van drie tot één uur. Anderzijds wordt sinds januari 2006 doorverwezen naar mediators om geschillen in de prejuridische fase en in onderlinge overeenstemming af te wikkelen (veelal bij echtscheiding en arbeidsconflicten). Deze ontwikkeling is een beweging tegen juridisering en wordt ondersteund door het ministerie van Justitie Visitatierapport Geprofileerd, december 2001 De visitatiecommissie geeft in haar oordeel over de Leidse SJD opleiding aan dat er ten tijde van de visitatie op 11 en 12 april 2001 sprake was van een opleiding die op een fors aantal terreinen tegelijkertijd in beweging was, zowel onderwijsinhoudelijk als wat de organisatie betreft. De commissie merkt op dat de opleiding haar visie op de agogische aspecten nader moet expliciteren. Ten tijde van de visitatie was de opleiding doende met de vertaalslag van de eindtermen naar de competenties. Er bestond tevredenheid over de opbouw en inhoud van het binnenschools curriculum waarbij wel aangetekend wordt.dat de opleiding de relatie tussen leerdoelen en eindtermen moet expliciteren. Het buitenschools curriculum, stage en afstuderen, zijn voldoende, evenals de samenhang van het studieprogramma. Als negatief beoordeelt de commissie de relatie van de opleiding SJD met het werkveld: De opleiding heeft geen adequate instrumenten om de inhoudelijke kwalificaties te toetsen aan de mening van het werkveld. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening, Hogeschool Leiden 2

6 Studie- en stagebegeleiding, de werkvormen, de studievoortgang en de rendementen, beoordeelt de visitatiecommissie als voldoende. De selecterende functie van de propedeuse beoordeelt als goed. Bij het onderdeel toetsen maakt de commissie een voorbehoud wat betreft het niveau van de toetsen en het toetsen van vaardigheden. Het beleid op de terreinen instroom en aansluiting op de vooropleiding scoren onvoldoende. Het personeelsbeleid is aan herziening toe. Het beleid op dit terrein is nog niet voldoende uitgewerkt. Het kwaliteitsbeleid wordt..deels positief en deels negatief beoordeeld. Zo vindt de commissie.dat de opleiding duidelijk lijnen dient uit te zetten (plannen, tijdpad, producten) voor ontwikkeling en implementatie van nog te ontwikkelen onderdelen en van verbeteringen aan het bestaande systeem. De organisatiestructuur en de faciliteiten zijn van een voldoende niveau, de organisatiecultuur als goed. Op basis van haar bevindingen concludeert de visitatiecommissie met de nodige voorzichtigheid dat de afgestudeerden voldoen aan de vereiste kwalificaties. De externe oriëntatie was onvoldoende. Tenslotte doet de commissie een aantal aanbevelingen die wij hier overnemen en waar tijdens de audit speciale aandacht aan besteed is. De visitatiecommissie beveelt aan: voortvarend te werk te gaan in het opbouwen van een relatienetwerk met het SJD werkveld en/of (wetenschappelijke) organisaties die voor de SJD opleiding een relevante inbreng hebben; de in de opleiding levende (geactualiseerde) opvattingen over het beroep van SJD te formaliseren in de vorm van een document (beroepsbeeld) en de eindtermen te actualiseren op basis van haar visie op het beroep; de verbeteracties die de opleiding in het zelfevaluatierapport heeft opgesomd nader uit te werken in een verbeterplan (met duidelijk geformuleerde doelen, te verwachten doelen, te verwachten resultaten, toebedeling van taken en een tijdpad). Dit geldt met name voor het personeelsbeleid Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de betreffende opleidingsvarianten is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van die opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Voorafgaand aan het accreditatieonderzoek heeft Hobéon Certificering de opleiding voorbereid op de audit door een inhoudelijke toelichting te geven op het NVAO-Accreditatiekader. Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de betreffende opleidingsvarianten geldt het volgende: De opleiding SJD voltijd, deeltijd heeft zich voor wat betreft beroepsprofiel, opleidingscompetenties en doelstelling tenminste gebaseerd op het landelijk beroepsprofiel en de opleidingscompetenties zoals vastgesteld in het landelijk overleg tussen de betreffende opleidingen en het beroepenveld (zie onder facet 1.1.: Domeinspecifieke Eisen ). Het auditteam heeft dit opleidingsspecifieke referentiekader beoordeeld en vastgesteld dat het in voldoende mate gespecificeerd en passend is voor een SJD opleiding op HBO-niveau. Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet 1.1. De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening, Hogeschool Leiden 3

7 Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van door de opleiding SJD aangeleverde schriftelijke informatie: Management Review MR; Studiegids; Onderwijs- en Examen Reglement OER; Visitatierapport Geprofileerd december 2001 (zie ook 1.4); Onderliggende documentatie betrekking hebbend op bijvoorbeeld: - strategische keuzen en de positie in de markt, - interne organisatie, - de (systematiek van) interne kwaliteitszorg en de daarmee samenhangende interne managementrapportages en verbetermaatregelen, - ontwikkelingen in het beroepenveld, - beroeps- en opleidingsprofielen, - (validatie) eindkwalificaties, - curricula en de interne en externe evaluatie daarvan, - werkvormen, - toetsing en beoordeling, - kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid, - instroombeleid, - studiebegeleiding, - onderwijsrendement. Op basis van de door de opleiding aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van beide opleidingsvarianten. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Voorafgaand aan de visitatie (zie hieronder) werd het management van de betreffende opleiding(-en) op de hoogte gesteld van de voorlopige bevindingen van het auditteam op basis van zijn documentanalyse. Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie 1, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten meerdere externe onafhankelijke deskundigen op het gebied van het werkveld, één student, één lead auditor, één auditor onderwijs vanuit Hobéon Certificering en één secretaris, eveneens vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan, dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven, meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en de materiële voorzieningen betreft- ook door eigen waarneming. 1 Visitatie heeft op 27 september 2006 plaatsgevonden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening, Hogeschool Leiden 4

8 De additionele, tijdens de visitatie geraadpleegde, documentatie behelsde ondermeer: overzichten van de samenstelling van de werkveld-gremia waarmee de opleiding(en) overleg voeren; verslagen van die bijeenkomsten met het werkveld; overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; verslagen van studievoortganggesprekken met studenten; detailbeschrijving van modules, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; stageverslagen en -beoordelingen; de beroepsproducten die gedurende de opleiding door studenten worden opgeleverd; de eindproducten van studenten. Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma/de opleidingsprogramma s en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Een en ander werd vastgelegd in een conceptrapport dat aan de opleiding(-en) werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd Beslisregels Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp A. Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp tenminste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige tenminste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. B. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. C. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening, Hogeschool Leiden 5

9 Facet D. Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening E. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 2 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord. 2 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (240 ECTS) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatie. Duur is derhalve van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Kwaliteit Personeel of Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening, Hogeschool Leiden 6

10 Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Voorzitter: Leden: Ondewijskundige/ secretaris: Drs. G.J. Stoltenborg Mr. H.F.G.M. van der Grinten Mr. M.H.J.M. van Kinderen S. van der Velde Drs. G.W.M.C. Broers Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de opleiding SJD noodzakelijke expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). De heer Stoltenborg is regelmatig betrokken geweest als lead auditor óf onderwijskundig auditor bij verschillende accreditaties in het hoger onderwijs. De werkvelddeskundige de heer Van Kinderen en de vakinhoudelijk deskundige, de heer Van der Grinten, hebben zich in hun beoordeling met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien hebben zij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. De heren Van Kinderen en Van der Grinten hebben op grond van hun ervaring en positie in het werkveld respectievelijk vakgebied een goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het werkveld gesteld worden aan professionals SJD er op HBO-niveau. De deskundige onderwijs heeft zich vooral gericht op de kwaliteit van de processen die direct en indirect de uitvoering van het programma raken. De heer Broers heeft in zijn vorige en huidige functie een aanmerkelijke ervaring opgebouwd die hem in staat stelt de programmaopbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt, te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan HBO-opleidingen gesteld worden. De heer Van der Velde is student SJD aan de Hogeschool Utrecht. Hij werkt thans parttime als bijstandsconsulent bij de gemeente Utrecht. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding(en): management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening, Hogeschool Leiden 7

11 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen In het door het auditteam bestudeerde document Beroeps- en opleidingsprofiel SJD Leiden wordt uitgebreid ingegaan op het beroepsprofiel van de opleiding. We citeren hier kort een aantal kenmerkende punten uit dit beroepsprofiel: Als belangenbehartiger werkt de SJD'er voor individuele cliënten die niet op eigen kracht hun rechten kunnen effectueren. Hij is daarbij niet alleen uitvoerder van wettelijke voorschriften; in het belang van de cliënt gaat de SJD'er op zoek naar alle mogelijkheden die wet- en regelgeving biedt. Als belangenbehartiger geeft de SJD'er voorlichting en advies aan cliënten. In de visie van de opleiding gaat het hierbij nadrukkelijk om dienstverlening, niet om hulpverlening. Als aan het materiële probleem een psychosociaal probleem ten grondslag ligt, zal de SJD'er verwijzen naar de geëigende instanties. De SJD'er is zodanig op de hoogte van de sociale kaart van Nederland dat hij de cliënt op een goede manier kan doorverwijzen. Als vertegenwoordiger van een instantie maakt de SJD'er een afweging tussen het belang van de organisatie en het belang van de cliënt, op basis van juridische, ethische en sociaal-maatschappelijke argumenten. In beide posities, belangenbehartiger van cliënten en vertegenwoordiger van een instantie, hebben SJD'ers direct contact met burgers en zien ze als geen ander welke uitwerking de wet- en regelgeving op burgers heeft. Het is hun taak om onbedoelde of ongewenste effecten van wet- en regelgeving te signaleren, daarover te rapporteren en zo mogelijk verbeteringen te initiëren. Een nieuwe taak voor SJD'ers is het verwijzen naar mediation, waarbij geschillen (veelal bij echtscheiding, burenruzies en arbeidsconflicten) in onderlinge overeenstemming en meestal al in de prejuridische fase worden afgewikkeld. In het rapport van de visitatiecommissie, Geprofileerd uit 2001wordende opleidingen op het terrein van SJD aanbevolen zich opnieuw te positioneren omdat een nieuwe opleiding HBO Rechten ontstond en er tevens sprake was van het ontwikkelen van brede agogische opleidingen. Deze herpositionering had consequenties voor het beroepsprofiel, de competenties, de doelstellingen en het curriculum van de HBO-opleidingen SJD. Uit de documentatie blijkt dat er nadien op landelijk niveau zes kerncompetenties zijn geformuleerd welke in november 2002 door het werkveld zijn gevalideerd en in februari 2003 officieel zijn vastgesteld in het landelijk opleidingsoverleg. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening, Hogeschool Leiden 8

12 Wij citeren hier de zes kerncompetenties: De sociaal juridisch dienstverlener is in staat juridische of juridisch georiënteerde vragen en problemen van cliënten te behandelen en is daarbij in staat sociale, maatschappelijke, culturele en persoonlijke omstandigheden bij de kwestie te betrekken en op basis daarvan een plan van aanpak te maken. De sociaal juridisch dienstverlener is in staat verschillende rollen en posities in te nemen en daarin te functioneren, namelijk onder meer die van belangenbehartiger, wetsuitvoerder en toetser/beoordelaar. De sociaal juridisch dienstverlener is in staat aan de kant van de cliënt te staan maar ook aan de kant van de organisatie of de wet. De SJD er kan daar zorgvuldig in opereren in die zin dat steeds de belangen van cliënt, organisatie en wetgeving in onderlinge samenhang worden beschouwd. De sociaal juridisch dienstverlener is in staat zich te bedienen van verschillende werkwijzen bij de behandeling van juridische of juridisch georiënteerde vragen en problemen, te weten mondeling en schriftelijk adviseren, begeleiden, beschikken en rapporteren. In relevante gevallen kan een cliënt worden bijgestaan bij procedures. Hij is zeer vertrouwd met de procedures op het gebied van het sociaal recht. In het bijzonder is de SJD er in staat bij geschillen en conflicten gebruik te maken van methodieken om te komen tot oplossing van het geschil of conflict in de prejuridische fase. De sociaal juridisch dienstverlener is in staat diensten te verlenen zodanig dat de cliënt in de gelegenheid is of wordt gesteld zelf de kwestie af te handelen en eventueel nieuwe (vergelijkbare) kwesties het hoofd te bieden met als doel dat de cliënt zich daardoor beter kan handhaven in de samenleving. De sociaal juridisch dienstverlener is in staat de discretionaire ruimte te benutten om -binnen de gegeven kaders van de organisatie en mogelijkheden van wet- en regelgeving- oplossingen op maat te realiseren. Hij is in staat op een beroepsmatige manier te reflecteren op zijn handelen en een bijdrage te leveren aan de verdere professionalisering van het beroep. De sociaal juridisch dienstverlener is in staat de effecten van beleid en wet- en regelgeving te signaleren en/of te onderzoeken en is in staat op basis daarvan op beleidsmatig niveau een bijdrage te leveren aan de organisatie en/of de samenleving ter verbetering van de regelgeving. De SJD er is daarbij in staat politiek-maatschappelijke ontwikkelingen te betrekken. Het Leidse competentieprofiel is in 2002 besproken met de eigen beroepenveldcommissie. Op basis van het profiel en de onderwijsvisie wordt sinds januari 2003 gewerkt aan de vernieuwing van het curriculum. De opleiding heeft het competentieprofiel eveneens aan begeleiders (uit het werkveld) van studenten ter toetsing voorgelegd. Hieruit bleek dat de werkbegeleiders zich in het profiel konden vinden hetgeen blijkt uit het Verslag werkbegeleiders uit september Uit de door het auditteam bestudeerde documentatie waaronder een verslag van een bijeenkomst met SJDstagebegeleiders alsmede verslagen van bijeenkomsten met de beroepenveldcommissies blijkt dat de opleiding het werkveld in voldoende mate betrekt bij het vaststellen van de set eindkwalificaties alsmede het up to date houden ervan. Zo is het auditteam op basis van de documentatie gebleken dat de opleiding, gelet op ontwikkelingen in het beroepenveld met het oog op mediation een zevende competentie heeft toegevoegd: De SJD er is in staat bij conflicten of geschillen te verwijzen naar mediation en/of gebruik te maken van methodieken om te komen tot oplossing van het geschil of conflict in de prejuridische fase. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening, Hogeschool Leiden 9

13 In een later stadium is aan het Leidse profiel nog een achtste competentie toegevoegd: De SJD er is in staat sturing te geven aan de (eigen) werkprocessen zodanig dat de resultaten van de werkprocessen voldoen aan de kwantitatieve en kwalitatieve normen van de organisatie, hierbij rekening houdend met het belang van de klant en het juridisch belang'. Het auditteam acht dit adequaat zowel gelet op de inhoud van beide competenties als de wijze waarop de opleiding op eigen initiatief in overleg met het werkveld additionele competenties heeft geformuleerd. Het auditteam heeft tijdens de audit aandacht besteed aan het aspect internationalisering. In feite, zo blijkt is dit niet echt een thema. De afdeling Recht vindt het wel belangrijk om aan internationalisering aandacht te besteden. Zo wordt er tijdens de opleiding SJD aandacht besteed aan Internationaal/Europees Recht. In een beleidsplan op het terrein van internationalisering heeft de afdeling aangegeven welke internationaliseringactiviteiten tot dusver ondernomen zijn en wat ze op dit gebied wil bereiken. De internationale component in het SJD curriculum bestaat momenteel uit: Aandacht voor Engels in leerjaar 1, 2 en 4. een module Europees Recht in leerjaar 4 van het oude curriculum. Hieraan is een tweedaagse excursie gekoppeld naar EU-instellingen in Brussel, in samenwerking met de Erasmus Hogeschool Brussel. In het vierdejaars programma van het nieuwe curriculum is deze module eveneens opgenomen in relatie tot competentie 1 (analyseren en oplossen van klantvragen op het gebied van internationaal recht). Voor het vakgebied SJD geldt dat de internationale mobiliteit erg beperkt is: zowel de specifiek juridische systemen als het sociaal rechtssysteem verschillen (nog) teveel tussen landen onderling. In de documentatie wordt aangegeven dat de opleiding SJD studenten de mogelijkheid biedt om stage in het buitenland te lopen. Van de studenten die stage lopen in het buitenland doet een relatief groot aantal dat in het land van herkomst (Nederlandse Antillen, Suriname, Indonesië,Turkije). Voor stages in een Europees land hebben studenten nog weinig belangstelling. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor beide varianten van de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: de eindkwalificaties sluiten direct aan bij de eisen die op landelijk niveau door de beroepspraktijk aan de betreffende opleiding worden gesteld; de hierboven bedoelde op landelijk niveau overeengekomen en door het werkveld gevalideerde beroepscompetenties zijn, naar het oordeel van het auditteam, een goede afspiegeling van de ontwikkelingen binnen het vakgebied; de opleiding heeft op eigen initiatief en op basis van informatie uit het werkveld additioneel twee relevante competenties geformuleerd; de internationale component is door de opleiding in voldoende mate verankerd in de opleiding. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening, Hogeschool Leiden 10

14 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen Het competentieprofiel SJD van de Hogeschool Leiden is afgeleid van het landelijk SJD-profiel. Dit landelijk profiel is in overleg tussen het landelijk opleidingsoverleg SJD en vertegenwoordigers van het landelijk beroepenveld ontwikkeld en officieel door het Landelijk Overleg Opleidingen SJD vastgesteld in februari Uit de door het auditteam bestudeerde documentatie blijkt dat binnen de competenties die de opleiding hanteert sprake is van een koppeling aan de Dublin-descriptoren; bij de formulering van het domeinprofiel is expliciet uitgegaan van de Dublindescriptoren en de HBO-competenties: gedegen kennis & inzicht m.b.t. juridische contexten en procedures (bijvoorbeeld: algemeen bestuursrecht, arbeidsrecht, familierecht, huurrecht, sociaal verzekeringsrecht, gezondheidsrecht, vreemdelingenrecht) en juridische probleemstellingen, maar ook m.b.t. zaken als de sociale kaart, uitvoeringsinstanties; het vermogen oplossingstrajecten te ontwerpen; het vermogen tot oordeelsvorming teneinde beslissingen te kunnen nemen en daarover verantwoording af te leggen; communicatievaardigheden en -strategieën, noodzakelijk in het kader van de dienstverlening / coaching / conflictbeheersing richting cliënt, maar ook ten behoeve van het ontwikkelen en onderhouden van een professioneel netwerk, zowel intern als extern; het vermogen tot zelfreflectie en -evaluatie dat hem in staat stelt tot verdere professionele ontwikkeling; leervaardigheden die hem in staat stellen tot vervolgstudie. Het auditteam heeft de documentatie bestudeerd waaruit blijkt dat de opleiding SJD zich bij het vaststellen van het niveau van de eindkwalificaties heeft gebaseerd op de Dublin-descriptoren. Wij geven hierna aan voor de Dublin Descriptoren kennis en inzicht en toepassen kennis en inzicht op welke wijze de opleiding de Dublin Descriptoren gerelateerd hebben aan de kwalificaties. Dublin Descriptoren HBO bachelor [NVAO] kennis en inzicht: heeft aantoonbare kennis en inzicht van een vakgebied, waarbij wordt voortgebouwd op het niveau bereikt in het voortgezet onderwijs en dit wordt overtroffen; functioneert doorgaans op een niveau waarop met ondersteuning van gespecialiseerde handboeken, enige aspecten voorkomen waarvoor kennis van de laatste ontwikkelingen in het vakgebied is vereist. Generieke HBO-kwalificaties brede professionalisering: kan zelfstandig taken uitvoeren als beginnend beroepsbeoefenaar in een organisatie en is toegerust voor de verdere professionalisering van de eigen beroepsuitoefening. multidisciplinaire integratie: integreert vanuit het perspectief van beroepsmatig handelen kennis, inhoud en vaardigheden op verschillende vakgebieden. kwalificaties De SJD er is in staat juridische vragen en problemen van klanten/ opdrachtgevers te analyseren en op te lossen De SJD er is in staat juridische vragen en problemen van klanten/opdrachtgevers te behandelen en op basis daarvan concrete juridische resultaten te leveren toepassen kennis en inzicht: is in staat om zijn/haar kennis en probleemgericht werken: definieert en analyseert complexe De SJD er kan opereren in het spanningsveld van verschillende Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening, Hogeschool Leiden 11

15 inzicht op dusdanige wijze toe te passen, dat dit een professionele benadering van zijn/haar werk of beroep laat zien, en beschikt verder over competenties voor het opstellen en verdiepen van argu-mentaties en voor het oplossen van problemen op het vakgebied. probleemsituaties zelfstandig. wetenschappelijk onderzoek: past uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek toe bij vraagstukken waarmee hij in zijn beroepsuitoefening wordt geconfronteerd. creativiteit en complexiteit in handelen: weet om te gaan met vraagstukken waarvan het probleem op voorhand niet duidelijk is omschreven en waarop standaardprocedures niet van toepassing zijn. belangen, waarbij hij oog heeft voor zowel juridische, sociaal maatschappelijke en bedrijfsmatige aspecten. De SJD er is in staat om effecten van wet- en regelgeving te signaleren en te onderzoeken (de hbo competentie wetenschappelijke bekwaam zijn). De SJD opleiding heeft de kerncompetenties vervolgens uitgewerkt in deelcompetenties waaruit blijkt dat de competenties refereren aan de Dublin-descriptoren wat niveau betreft. Ter adstructie geven wij twee voorbeelden: Kerncompetentie 5 De SJD er is in staat diensten te verlenen zodanig dat de cliënt in de gelegenheid is of in de gelegenheid wordt gesteld zelf de kwestie af te handelen en eventuele nieuwe (vergelijkbare ) kwesties het hoofd te bieden met als doel dat de cliënt zich beter kan handhaven in de samenleving. 5.1 eenvoudige juridische regels uitleggen aan cliënt 5.2 juridische regels en procedures uitleggen aan cliënt 5.3 complexe juridische regels en procedures uitleggen aan de cliënt Kerncompetentie 7 De SJD er is in staat bij conflicten of geschillen te verwijzen naar mediation en/of gebruik te maken van methodieken om te komen tot oplossing van het geschil of conflict in de prejuridische fase. 7.1 kan open vragen stellen om feiten en emoties boven tafel te krijgen, kan de door de cliënt verstrekte informatie samenvatten. 7.2 kan bepalen of situaties zich al dan niet lenen voor bemiddeling. 7.3 kan door middel van interventies komen tot herstel van de communicatie tussen partijen. Deze competenties en deelcompetenties heeft de opleiding SJD vervolgens uitgewerkt in het studiemateriaal dat het auditteam bestudeerd heeft: hierin zijn zowel de competenties terug te vinden als de uitwerking van deze competenties naar de concrete lesinhoud. De door de opleiding gevolgde werkwijze en de beschrijving hiervan in de moduleboeken bood het auditteam inzicht in de wijze waarop de koppeling van de competenties/lesinhoud met de Dublin Descriptoren tot stand is gekomen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening, Hogeschool Leiden 12

16 Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor beide varianten van de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: de (kern)competenties van de opleiding bevatten alle elementen waar de Dublin Descriptoren betrekking op hebben; de (kern)competenties zijn eveneens zorgvuldig uitgewerkt naar deelcompetenties en wel op een zodanige wijze dat het niveau van de opleiding hierin terug te vinden is; de opleiding heeft de Dublin Descriptoren en de nadere uitwerking daarvan in deelcompetenties, aantoonbaar in een rechtstreeks verband gebracht met het opleidingsprogramma en de daarbinnen gehanteerde werkvormen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening, Hogeschool Leiden 13

17 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen De opleiding beschikt over een competentiematrix waaruit goed af te leiden valt op welke wijze de Dublin Descriptoren gerelateerd zijn aan het SJD-studieprogramma en met de binnen dit studieprogramma gehanteerde werkvormen. Via deze competentiematrix wordt dit verband expliciet en inzichtelijk gemaakt. Het beroepsprofiel en de daarmee samenhangende beroepscompetenties van de opleiding SJD beschrijven een hoog niveau van beroepsuitoefening (zie onder facet 1.1.) en sluiten aantoonbaar aan (zie onder facet 1.2.) bij de beschrijving van het bachelor niveau in de Dublin Descriptoren. De competenties van de opleiding SJD, zowel de landelijk overeengekomen competenties als de specifieke uitwerking daarvan door de SJD opleiding van de Hogeschool Leiden, zijn geformuleerd in termen van competenties die, zo blijkt uit de door het auditteam bestudeerde documentatie, aantoonbaar in samenspraak met het beroepenveld zijn opgesteld en door dat beroepenveld zijn gevalideerd. Daarmee is op het niveau van opleidingsdoelstellingen de oriëntatie op het voor de afgestudeerde SJD er relevante werkveld geborgd. In het eindtermendocument van de opleiding is beschreven over welke competenties een beginnende beroepsbeoefenaar ten minste moet beschikken. Verschillende gedocumenteerde overlegvormen tussen opleiding en het relevante werkveld dragen bij tot de profilering en explicatie van het beroep. De beroepenveldcommissie is sinds maart 2005 drie maal bijeen geweest. Zo heeft de opleiding in juni 2006 de gehanteerde kritische beroepssituaties aan de beroepenveldcommissie voorgelegd om te checken of deze actueel zijn en een goede afspiegeling vormen van het regionale beroepenveld. De opleiding heeft in een aantal moduleboeken deze kritische beroepssituaties beschreven. Dit is op zodanige wijze gebeurd dat voor het auditteam vaststelbaar is dat de competenties waarover een afgestudeerde SJD er beschikt in voldoende mate aansluit bij hetgeen verwacht kan worden van afgestudeerden op het terrein van SJD. Voor afstemming tussen het landelijke en Leidse SJD-profiel neemt het hoofd van de afdeling Recht deel aan het landelijk overleg van zowel SJD als HBO Rechten. De uitkomsten daarvan worden besproken in het zgn. kernteamoverleg van de opleiding. Kennisontwikkeling van studenten vindt plaats met, zo blijkt uit de documentatie, een duidelijke interactie met het werkveld. Voorbeelden hiervan zijn de frequente bijeenkomsten van vertegenwoordigers van de opleiding met vertegenwoordigers uit het werkveld. In het nieuwe curriculum van de Leidse opleiding SJD wordt gewerkt met beroepsspecifieke competenties en met competenties die meer algemene kennis, houding en vaardigheden (kerncompetenties) van een HBO-student vertegenwoordigen. Naar aanleiding van de resultaten uit de visitatie in 2001 en een interne audit uit juni 2005 heeft de opleiding de wetenschappelijke oriëntatie van de opleiding versterkt. Zo wordt er thans aandacht besteed aan het formuleren van hypothesen, bronnenonderzoek, kwalitatief onderzoek en aan methodologie. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening, Hogeschool Leiden 14

18 Bestudering van de documentatie, waaronder het Moduleboek Juridische Vaardigheden en de module Internationaal/Europees recht, per studiejaar laat zien dat: eerstejaars studenten bronnenonderzoek verrichten in het kader van oriëntatie op het beroepenveld. Het gaat hier om politieke en maatschappelijke bronnen; tweedejaars studenten onderzoeksmethodologische kennis verwerven en getraind worden in onderzoeksvaardigheden, gericht op literatuuronderzoek en documentenanalyse (wetenschappelijke bronnen). Hierbij krijgen zij onder andere technieken aangereikt om (buitenlandse) vakliteratuur te kunnen zoeken en deze te selecteren op bruikbaarheid; derdejaars studenten onderzoek doen als onderdeel van de stage en in opdracht van de stageorganisatie. Daarvoor formuleren studenten zelf een onderzoeksvoorstel. De onderzoeksvaardigheden worden uitgebreid met het kunnen ontwikkelen en afnemen van een vragenlijst (enquêteren en interviewen), inclusief een rapportage aan externen; vierdejaars voeren onderzoek uit (met een externe opdrachtgever) als onderdeel van de afstudeeropdracht, waarbij meer accent komt op het kunnen analyseren van het materiaal. De afstudeeropdracht mondt uit in een product voor de beroepspraktijk, waaraan een onderzoek ten grondslag ligt of waarbij een onderzoek gebruikt wordt als evaluatie-instrument. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor van de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: de opleiding heeft de competenties ontleend aan de in samenwerking met het relevante (regionale) beroepenveld opgestelde beroepsprofiel; in de van dit beroepsprofiel afgeleide opleidingsspecifieke kwalificaties en competenties wordt ook het niveau van de beginnende beroepsbeoefenaar geformuleerd; de opleiding heeft de relatie tussen enerzijds inhoud, bereik en niveau van de competenties en anderzijds het programma en de gehanteerde werkvormen per module in kaart gebracht en daaruit blijkt, dat de opleiding het landelijk overeengekomen beroepsprofiel in voldoende mate in haar programma heeft verankerd. SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding voor beide opleidingsvarianten als voldoende gelet op het volgende: De opleiding heeft voldoende zicht op de ontwikkelingen in de beroepspraktijk en zij heeft haar inzicht vertaald naar competenties en naar de verschillende programmaonderdelen zoals beschreven in de modulen en waarbij de opleiding het werkveld heeft betrokken. De opleiding gebruikt aantoonbaar informatie afkomstig uit het SJD-beroepenveld om de opleiding inhoudelijk aan te passen aan de eisen van het werkveld. Conform de Beslisregels Accreditatie zoals vastgelegd in het NVAO Accreditatiekader, kan een Onderwerp niet hoger scoren dan voldoende. Het auditteam beoordeelt drie facetten van het onderwerp Doelstellingen Opleiding als goed. Dit rechtvaardigt (zie onder E) een kwalificatie goed voor dit onderwerp. Reden voor het auditteam deze kwalificatie als extra aantekening aan zijn oordeel toe te voegen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening, Hogeschool Leiden 15

19 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1.eisen hbo; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen HBO Criteria Het facet Eisen HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontwikkeld studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen De opleiding SJD besteedt in de documentatie uitgebreid aandacht aan de wijze waarop kennisontwikkeling en de ontwikkeling van beroepsvaardigheden door de student plaatsvinden en wat de rol daarbij is van vakliteratuur, onderzoek en aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal. Een uitgebreide beschrijving heeft het auditteam aangetroffen in het document Beroepsprofiel en opleidingsconcept van de opleiding SJD. Het auditteam heeft verder uitvoerig inzage gehad in de modulebeschrijvingen en komt op basis van de gesprekken en de bestudering van de documentatie tot de volgende bevindingen. Het binnenschools curriculum (voltijd en deeltijd) van de opleiding is vormgegeven aan de hand van kritische beroepssituaties en beroepstaken die model staan voor de beroepspraktijk van de SJD er. Om de student duidelijk te maken waarin deze zich dient te bekwamen, is aan elke competentie per niveau een kritische beroepssituatie gekoppeld waarbinnen studenten bijbehorende beroepstaken uitvoeren. In de modulebeschrijving zijn onder andere opgenomen: een beschrijving van de van toepassing zijnde competentie, de onderwijsonderdelen van de competentie (waar onder: de leeromgeving, de beroepsrol, bijzonderheden, de literatuur, toetsing en een schematisch overzicht van de leeractiviteiten per week). Vanuit de beroepstaken zijn vervolgens indicatoren ontwikkeld: concrete gedragskenmerken waaraan kan worden gemeten of de student de kennis, vaardigheden en houdingsaspecten beheerst die bij de competentie horen. Bij iedere competentie hoort een integrale opdracht, die studenten individueel, in duo's en soms in de vorm van een project uitvoeren (integrale lijn). Uit de modulebeschrijvingen blijkt dat de opleiding daar waar het de integrale opdrachten betreft gebruik maakt van casuïstiek uit de vakliteratuur, de jurisprudentie en dagbladen. Verder komen kennis en vaardigheden aan de orde in de conceptuele lijn en vaardighedenlijn (voltijd en deeltijd). De conceptuele lijn bevat concepten, theorieën en werkmodellen uit alle voor de SJD relevante rechtsgebieden. In de vaardighedenlijn gaat het om trainingen in onderzoeksvaardigheden, projectvaardigheden, methodisch handelen, juridisch schrijven, gespreksvaardigheden en onderhandelen en bemiddelen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening, Hogeschool Leiden 16

20 Het auditteam constateert dat de opleiding SJD ten behoeve van de relatie met het werkveld een samenwerkingsverband heeft waarin de hogeschool, het regionaal opleidingscentrum en de Belastingdienst samenwerking binnen de kaders van het zg. HuBA-project (hulp bij aangifte). Daarnaast geeft de opleiding haar relatie met het werkveld als volgt verder gestalte: De afdeling Recht is in 2006 gestart met maandelijkse actualiteitencolleges die door experts van buiten worden verzorgd. De thema's van de eerste twee colleges waren mediation en de Wet maatschappelijke ondersteuning. Voor deze colleges worden studenten en een brede groep alumni uitgenodigd. Het auditteam merkt op dat een aanwezigheidsplicht en/of het toekennen van studiepunten voor deze colleges te overwegen is. Eerstejaars (voltijd en deeltijd) maken in het kader van de beroepsoriëntatie een juridische kaart van Nederland waarbij aandacht wordt besteed aan maatschappelijke vraagstukken op het terrein van arbeid, sociale zekerheid, milieu en het justitieel apparaat. De studenten inventariseren bij elk vraagstuk welke maatschappelijke spelers en welke organisaties betrokken zijn, en welke rollen en taken juristen in die organisaties hebben. Ook is beroepenoriëntatie onderdeel van studieloopbaanbegeleiding: eerstejaars ondervragen derdejaars die stage lopen en bekijken de weblogs die de derdejaars over hun stage maken. De kenniskring van het lectoraat Innovatie en Ondernemerschap stelt jaarlijks onderzoeksonderwerpen vast waaraan vervolgens studenten deelnemen. In was het onderwerp: 'verwijzen naar mediation als nieuwe vorm van dienstverlening'. De opleiding SJD zet gastdocenten in voor het tweede studiejaar, voor het onderdeel vreemdelingenrecht, schuldhulpverlening en het HUBA-project (zie hierna voor de deeltijd variant). De stage in het derde jaar bestaat o.a. uit een toegepast veldonderzoek in opdracht van de stage-instelling. Een voorbeeld is een onderzoek naar de oorzaken van het stijgend aantal bezwaarschriften bij de dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid van de gemeente Den Haag. Het afstudeerproject voltijd van het oude curriculum is een onderzoek naar een beroepsrelevant vraagstuk, in opdracht van een externe opdrachtgever. Het afstudeerproject deeltijd van het oude curriculum behelst zowel een onderzoek als de ontwikkeling van een beroepsproduct. De eigen werkgever van de student is de opdrachtgever. Het afstudeerproject van het nieuwe curriculum voltijd en deeltijd omvat een onderzoek en de ontwikkeling van een beroepsproduct. Uit de literatuurlijst voor de voltijd- en deeltijdvariant van de opleiding SJD die het auditteam bestudeerd heeft blijkt dat de opleiding relevante en actuele literatuur gebruikt, bestaande uit handboeken en readers met recente tijdschriftartikelen. De voor SJD relevante rechtsgebieden zijn opgenomen in het curriculum, evenals enkele concepten uit de sociale wetenschappen en filosofie. Vanaf wordt (Engelstalige) jurisprudentie van het Hof van Straatsburg en het Hof van Luxemburg gebruikt bij het onderdeel Europees recht, zo heeft het auditteam geconstateerd na bestudering van de module Internationaal recht. Het auditteam merkt op dat het programma voor de voltijd- en deeltijdvariant in grote lijnen overeenkomt. Deeltijdstudenten krijgen dezelfde onderdelen uit de conceptuele lijn en vaardighedenlijn als de voltijd studenten. Ze lopen geen stage en ze doen niet mee aan het HuBA-project. Wel dienen deeltijders te beschikken over een relevante werkomgeving. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening, Hogeschool Leiden 17