Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie voltijd / deeltijd. Saxion Hogeschool Deventer

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie voltijd / deeltijd Saxion Hogeschool Deventer

2 Scheveningseweg KV Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport Milieukunde en Milieutechnologie voltijd / deeltijd CROHO nr (Milieukunde) CROHO nr (Milieutechnologie) Saxion Hogescholen Hobéon Certificering BV Datum: december 2006 Auditteam: Dhr. W.LM. Blomen Dhr. J.K. Mak Dhr. J. Hertforth Mevr. M. Teunissen Dhr. A.T. de Bruijn Secretaris: Mevr. C. Ouwerkerk

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Functie van het rapport Bereik van de beoordeling Karakteristiek van de opleiding Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Beslisregels Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie 8 juni BEVINDINGEN EN BEOORDELING 7 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 7 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 7 Facet 1.2. Niveau Bachelor 11 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 14 Onderwerp 2: Programma 16 Facet 2.1. Eisen HBO 16 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 20 Facet 2.3. Samenhang Programma 22 Facet 2.4. Studielast 25 Facet 2.5. Instroom 27 Facet 2.6. Duur 29 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 30 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 32 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 35 Facet 3.1. Eisen HBO 35 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 37 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel 39 Onderwerp 4: Voorzieningen 41 Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 41 Facet 4.2. Studiebegeleiding Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 45 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 48 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 49 Onderwerp 6: Resultaten 51 Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau 51 Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema HBO bachelor opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie Integraal oordeel/ advies aan NVAO 56 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Bijlage II: Programma visitatie 8 juni 2006

4 1. INLEIDING 1.1 Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Boordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de in paragraaf 1.2 genoemde HBO bachelor opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie (Milieukunde en Milieutechnologie). 1.2 Bereik van de beoordeling Saxion Hogescholen, in casu de Aacademie Ruimtelijke Ontwikkeling en Bouw (ROB), verzorgt de HBO bachelor opleidingen Bouwkunde, Civiele Techniek, Milieukunde en Milieutechnologie, Ruimtelijke Ordening en Planologie en de opleiding Vastgoed en Makelaardij. Het onderhavige rapport heeft betrekking op de HBO bachelor opleidingen: Milieukunde voltijd en deeltijd CROHO nr 34284; Milieutechnologie voltijd en deeltijd CROHO nr De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door het Kwaliteitsrapport en de Management Review van de opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie. 1.3 Karakteristiek van de opleiding De opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie zijn ingebed in de Academie Ruimtelijke Ordening en Bouw (ROB), één van de 14 academies van de Saxion Hogescholen. De academie is samengesteld uit opleidingen die een herkenbare product-marktcombinatie vormen en waarvan de domeinen verwant zijn. In 2004 zijn de opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie toegevoegd aan deze academie, die verder bestaat uit de opleidingen Bouwkunde, Civiele Techniek, Ruimtelijke Ordening en Planologie en de opleiding Vastgoed en Makelaardij. De opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie bestaan respectievelijk ruim 25 en 10 jaar en worden aangeboden op de locatie Deventer. Vanwege de vaststelling van één landelijk beroepsprofiel in 2003 en de overlap tussen beide opleidingen, wordt de opleiding Milieutechnologie per 31 augustus 2010 opgeheven en zijn sinds 1 september 2005 geen nieuwe eerstejaars Milieutechnologie meer ingeschreven. Accreditatie van de afzonderlijke opleiding blijft noodzakelijk om de studenten tot 1 september 2010 een diploma te kunnen uitreiken. Milieukunde en Milieutechnologie zijn binnen Saxion kleine opleidingen, met een jaarlijkse instroom van ongeveer 20 voltijdstudenten. Sinds 2005 wordt gewerkt met een competentiegericht curriculum en door de gedeeltelijke overlap van de competenties van de opleidingen Milieukunde, Milieutechnologie en Ruimtelijke Ordening en Planologie werd het mogelijk een deel van het onderwijs gezamenlijk aan te bieden. De wijze waarop aan de opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie zijn vorm gegeven, qua structuur, werkvormen en toetsvormen moet dan ook gezien worden in het licht van de historie. Dit rapport handelt over beide opleidingen en per facet zijn beide beoordeeld. Waar nodig wordt specifiek ingegaan op een van beide opleidingen of wordt de nieuwe situatie beschreven waarin beide opleidingen onder de PR-naam Omgevingsmanagement worden gepositioneerd in de markt. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie, Saxion Hogescholen 1

5 1.4 Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de betreffende opleidingsvarianten Milieukunde en Milieutechnologie voltijd en deeltijd is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van die opleiding als voldoende kan worden beoordeeld Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie geldt het volgende: Saxion Hogescholen heeft een set van ijkpunten ontwikkeld die dienen als een instellingsspecifieke vertaling van het NVAO-accreditatiekader. De opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie hebben zich voor wat betreft beroepsprofiel, opleidingscompetenties en doelstelling tenminste gebaseerd op het landelijk beroepsprofiel Milieukunde en de opleidingscompetenties zoals vastgesteld in het landelijk overleg tussen de betreffende opleidingen en het beroepenveld. (Zie onder facet 1.1.: Domeinspecifieke Eisen ). Het auditteam heeft dit opleidingsspecifieke referentiekader beoordeeld en vastgesteld dat het in voldoende mate gespecificeerd is en passend is voor opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie op HBO-niveau. Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: de documentanalyse en de audit. Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van door de opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie aangeleverde schriftelijke informatie: Het Kwaliteitsrapport met de Management Review (MR); Digitale studie-informatie (studiegids); Onderwijs- en Examen Reglement OER; Onderliggende documentatie betrekking hebbend op bijvoorbeeld: - strategische keuzen en de positie in de markt; - interne organisatie; - de (systematiek van) interne kwaliteitszorg en de daarmee samenhangende interne managementrapportages en verbetermaatregelen; - ontwikkelingen in het beroepenveld; - beroeps- en opleidingsprofielen; - (validatie) eindkwalificaties; - curricula en de interne en externe evaluatie daarvan; - werkvormen; - toetsing en beoordeling; - kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid; - internationalisering; - instroombeleid; - studiebegeleiding; - onderwijsrendement. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie, Saxion Hogescholen 2

6 Op basis van de door Milieukunde en Milieutechnologie aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van de opleiding. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Voorafgaand aan de visitatie (zie hierna) werd het management van de betreffende opleidingen op de hoogte gesteld van de voorlopige bevindingen van het auditteam op basis van zijn documentanalyse. Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie 1, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten twee externe onafhankelijke deskundigen op het gebied van Milieukunde en Milieutechnologie, één student, één lead auditor, één auditor onderwijs vanuit Hobéon Certificering en één secretaris, eveneens vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan, dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven, meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en de materiële voorzieningen betreft- ook door eigen waarneming. De additionele, tijdens de visitatie geraadpleegde, documentatie behelsde onder meer: overzichten van de samenstelling van de werkveld-gremia waarmee de opleidingen overleg voeren; verslagen van die bijeenkomsten met het werkveld; overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; verslagen van studievoortganggesprekken met studenten; detailbeschrijving van modules, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; stageverslagen en -beoordelingen; de beroepsproducten die gedurende de opleiding door studenten worden opgeleverd; de eindproducten van studenten. Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma/de opleidingsprogramma s en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Een en ander werd vastgelegd in een conceptrapport dat aan de opleiding(-en) werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd. 1 Visitatie heeft op 8 juni 2006 plaatsgevonden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie, Saxion Hogescholen 3

7 1.4.2 Beslisregels Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp A. Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp tenminste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige tenminste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. B. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. C. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Facet D. Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening E. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 2 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord. 2 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (240 ECTS) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatie. Duur is derhalve van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Kwaliteit Personeel of Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie, Saxion Hogescholen 4

8 1.4.3 Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Voorzitter: Leden: Secretaris: Dhr. W.L.M. Blomen Dhr. Ir. J.K. Mak Dhr. Ir. J. Herforth Mevr. M. Teunissen Dhr. Ir. A.T. de Bruijn Mevr. Ir. C. Ouwerkerk Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie noodzakelijke expertise aanwezig is: expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). De werkvelddeskundigen Mak en Herforth hebben zich in hun beoordeling met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien hebben zij de kwaliteit van het personeel, de voorzieningen en het gerealiseerde niveau beoordeeld. De heren Mak en Herforth hebben op grond van hun ervaring en positie als vakdeskundige in het werkveld goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het werkveld gesteld worden aan professionals Milieukunde en Milieutechnologie op HBO-niveau. De deskundige onderwijs heeft zich vooral gericht op de kwaliteit van de processen die direct en indirect de uitvoering van het programma raken. De heer De Bruijn heeft in zijn vorige en huidige functie een aanmerkelijke ervaring opgebouwd die hem in staat stelt de programmaopbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt, te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan HBO-opleidingen gesteld worden. Mevrouw Teunissen is als studentlid verbonden aan het auditteam en heeft zich tijdens de audit vooral gericht op de studeerbaarheid van het programma, de studielast, toegankelijkheid, de (informatie) voorzieningen en de aansluiting van de opleiding op de instroom. De voorzitter van het auditteam richt zich vooral op de kwaliteit van de doelstellingen, organisatie, personeel en resultaten van de opleiding. De heer Blomen is al sinds 1976 actief in het hoger onderwijs op het gebied van bestuur, strategie en organisatie en combineert die kennis met jarenlange ervaring op het gebied van audits en certificering. Mevrouw Ouwerkerk heeft in dit team de rol van secretaris vervuld. Zij heeft in haar vorige en huidige functies een aanmerkelijke ervaring opgebouwd m.b.t. de organisatie van initieel en postinitieel beroepsonderwijs, evenals ervaring in kwaliteitsmanagement. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleidingen: management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie, Saxion Hogescholen 5

9 1.4.5 Programma visitatie 8 juni 2006 Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie, Saxion Hogescholen 6

10 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen De opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie hebben een uitgewerkte visie op het beroepenveld waarvoor men de studenten opleidt. Met de herstructurering van 2003 is gekozen voor het opleiden van een breed palet aan milieudeskundigen, die een bijdrage kunnen leveren aan een duurzame verbetering van de milieukwaliteit vanuit een specialistische, generalistische of integrale benadering. De visie op het beroep van milieudeskundige (Milieukunde/Milieutechnologie) is in de afgelopen jaren aangepast aan de veranderde inzichten in het beroepenveld, zoals een dalende vraag naar technisch specialisme. Bij de vaststelling van het landelijk beroepsprofiel (in 2003) bleek de overlap tussen Milieukunde en Milieutechnologie zodanig groot dat voorgesteld werd dit beroepsprofiel onder één naam (Milieukunde) aan te bieden. Dit heeft geresulteerd in een curriculumwijziging die met ingang van het schooljaar is doorgevoerd, waarbij de oude opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie zijn opgegaan in een nieuwe opleiding Milieukunde. Vervolgens is de opleiding Milieukunde gedeeltelijk geïntegreerd met de opleiding Ruimtelijke Ordening en Planologie (ROP) en wordt deze aangeboden binnen de Academie Ruimtelijke Ontwikkeling en Bouw (ROB). In reactie op een dalende instroom in 2004 worden vanaf dat jaar gebiedsgerichte milieukundigen opgeleid en is de opleiding Milieukunde voor de werving van nieuwe studenten aangeboden binnen de snijvlakopleiding met de PR-naam Omgevingsmanagement 3. In overleg met de beroepenveldcommissie zijn de consequenties van deze keuze voor de specialisatiemogelijkheden van studenten besproken en worden nog nader onderzocht in samenhang met de invoering van de persoonlijke leerweg (PLW) en de aanwezige deskundigheid van het personeel. Het auditteam benadrukt dat de opleiding ook bij een dergelijke koerswijziging in communicatie over een snijvlakopleiding, minimaal de beroepenveldcommissie blijft betrekken, omdat de opleiding aan moet blijven sluiten bij de verwachtingen over de competenties van de afgestudeerden in de beroepspraktijk. Uit de gesprekken en documenten blijkt dat dit ook daadwerkelijk gebeurt De opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie baseren zich op het landelijk beroepsprofiel milieukundig ingenieur HBO, opgesteld door het Intersectoraal Overleg Milieuopleidingen (IOM) van de HBO-raad, vastgesteld 20 september Dit beroepsprofiel is leidend geweest voor de onderwijsontwikkelingen van het voormalige Instituut ROM voorloper van de Academie ROB. Het gaat daarbij met name om het beschrijven van competenties richting drie beroepsprofielen: de onderzoeker, de procesbegeleider en de adviseur op het milieudomein. 3 Omgevingsmanagement is de nieuwe naam voor de werving van studenten. De formele naam is Milieukunde en studenten schrijven zich in voor deze CROHO-geregistreerde opleiding. Dit wordt ook zo gecommuniceerd naar geïnteresseerden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie, Saxion Hogescholen 7

11 1.1.3 De opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie hebben een opleidingsprofiel dat de competenties bevat van de pas afgestudeerde HBO ingenieur. Het opleidingsprofiel is primair de leidraad bij de opstelling, c.q. ontwikkeling van de curricula. Dit opleidingsprofiel is beschreven en uitgewerkt in een 11-tal beroepsspecifieke competenties. Deze zijn onderverdeeld en benoemd als: 1. ROM-competenties (gelden zowel voor ROP als Milieukunde en Milieutechnologie; ze zijn een smeltkroes van de drie competentieprofielen), 2. MO-competenties (Milieu-Opleidingen: gelden alleen voor Milieukunde) 3. één INT-competentie (Internationaal). Deze competenties komen overeen met de beroepsspecifieke competenties in het landelijk beroepsprofiel en zijn gekoppeld aan de modulen in de diverse leerplannen. (Zie ook onder facet 1.2. Niveau Bachelor en facet 1.3 Oriëntatie HBO.) De opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie hebben actueel inzicht in de behoefte van het werkveld, door veelvuldige werkveldcontacten (beroepenveldcommissie, Module Advies en Consultancy, Stagebegeleiding, Afstudeerbegeleiding, Ontwikkeling integrale opdrachten, contacten met Ecojob 4, cursusontwikkeling en onderzoek via de kenniskring) en het alumnionderzoek. Voor een blijvende aansluiting van de opleidingscompetenties bij de (veranderende) eisen gesteld door het beroepenveld, betrekken Milieukunde en Milieutechnologie de eigen beroepenveldcommissie bij de (her)formulering van deze competenties, conform het beleid op academieniveau. Ook bij de ontwikkeling en uitvoering van opdrachten in de integrale leerlijn betrekt de opleiding actoren uit het werkveld De opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie beschikken over een beroepenveldcommissie, bestaande uit bedrijfsfunctionarissen uit diverse werkvelden waarvoor de opleiding Milieukunde opleidt. Deze commissie (i) informeert de opleiding over de ontwikkeling in het werkveld en in het beroep; (ii) adviseert gevraagd en ongevraagd over de kwaliteit van het onderwijsprogramma; (iii) evalueert of en in hoeverre de (deel)kwalificaties en competenties nog relevant zijn en voldoen aan de (landelijke en hogeschoolspecifieke) opleidingskwalificaties; (iv) evalueert of de (buitenschoolse) begeleiding voldoet aan de HBO oriëntatie en de generieke bachelor HBO-kwalificaties en (v) evalueert of de eindkwalificaties voldoen aan de HBO oriëntatie en de generieke bachelor HBO-kwalificaties. De beroepenveldcommissie bestaat momenteel uit zes personen, waaronder een afdelingshoofd van een overheidsinstelling en adviseurs van adviesbureaus en van het waterschap. Het auditteam is van mening dat zeker gezien de wijzigingen in de opleidingen, de samenstelling van deze beroepenveldcommissie regelmatig geëvalueerd moet worden. Vanaf de oprichting van de huidige beroepenveldcommissie in 2004 is viermaal vergaderd. De eerstvolgende evaluatie zal plaatsvinden eind 2007, in een vaste vierjarige cyclus. Minimaal twee keer per jaar is er een bijeenkomst van deze commissie met vertegenwoordigers van het Instituut die nauw betrokken zijn bij de opleiding, waaronder in elk geval de directeur en/of de coördinator van de opleiding. Uit de verslagen van de bijeenkomsten van de beroepenveldcommissie blijkt een grote betrokkenheid bij de opleiding. De totale groep van beroepenveldcommissie van alle opleidingen binnen de Academie ROB functioneert als Raad van Advies De opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie hebben zicht op de ontwikkelingen binnen het beroepenveld Milieukunde en Milieutechnologie. Uit de modulebeschrijvingen en de gesprekken tijdens de visitatie blijkt dat het programma op systematische wijze aansluit bij deze actuele ontwikkelingen in het vakgebied: (i) in elk studiejaar zijn contacten met de beroepspraktijk ingebouwd, (ii) in alle jaren wordt 4 Ecojob is een intermediair voor milieupersoneel op MBO, HBO of WO-niveau Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie, Saxion Hogescholen 8

12 gebruik gemaakt van actuele vakliteratuur (iii) doordat de opleiding docenten in dienst heeft die tevens betrokken zijn bij (internationale) contractactiviteiten en projecten, wordt de opleiding op de hoogte gehouden van actuele ontwikkelingen en (iv) ook de beroepenveldcommissie en de lectoraten met hun kenniskringen, geven input voor het actueel houden van onderwijsprogramma s. Hoewel in het Kwaliteitsrapport / de Management Review wat dit onderwerp betreft meer aandacht is besteed aan het mechanisme van signaleren en verifiëren, is met aanvullende informatie en bovenstaande constateringen van het auditteam tijdens de visitatie, voldoende aangetoond dat de ontwikkelingen in de maatschappij die leiden tot ontwikkelingen in het beroepenveld van Milieukunde en Milieutechnologie, goed worden verwerkt in de opleiding Uit de documentatie blijkt dat alle aspecten van de opleiding (doelstellingen, curriculum, werkvormen, wijze van begeleiden, toetsvormen, toetsniveaus) zijn afgestemd op met name de wensen van de beroepspraktijk. Zo is bijvoorbeeld de visie op het beroep van milieudeskundige (Milieukunde/Milieutechnologie) in de afgelopen jaren aangepast aan de veranderde inzichten in het beroepenveld. De werkwijze hierbij was en is: vanaf januari 2004 is gebruik gemaakt van de beroepenveldcommissie, bestaande uit vertegenwoordigers uit het werkveld; bij veel onderdelen van het curriculum (projecten, stages, afstuderen) is het werkveld intensief bij de uitvoering betrokken; de meeste docenten zijn ook betrokken bij contractactiviteiten en internationale projecten; voor hun netwerkcontacten met de beroepspraktijk hebben docenten regelmatig contact met alumni en deskundigen in het werkveld; voor het bijstellen van de opleiding wordt ondermeer gebruik gemaakt van ( stage)evaluaties, de Saxion Student Survey en de HBO-monitor die informatie levert over alumni van de opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie, specifiek voor praktijkgehalte van de opleiding, de aansluiting op kennis- /vaardighedenbehoefte werkveld en voorstellen verbeterpunten In de visie op leren van de Academie ROB staat een professionele leer- en werkhouding van de student centraal, waarnaast de studenten primair worden beoordeeld op de kwaliteit en bruikbaarheid van de beroepsproducten die ze afleveren Milieukunde en Milieutechnologie zijn internationaal georiënteerde opleidingen. Het milieu stopt ook niet bij een landsgrens. Zowel het curriculum (internationale modules Crossing Borders, Duurzame Ontwikkeling en Actualiteiten Omgevingsvraagstukken) als de docenten (een deel van het curriculum is Engelstalig) en de contractactiviteiten hebben een internationaal karakter. De studenten kunnen ook een deel van het derde (praktijk)jaar doorbrengen in het buitenland. In het vierde jaar kunnen de studenten kiezen voor Nederlandstalig onderwijs of een internationale klas, het IBP (International Bachelors Programme), met studenten Milieu, Planologie of Omgevingsmanagement uit de hele wereld. Verder is de opleiding actief in het vermarkten van haar kennis en expertise naar het buitenland, zoals het opzetten van milieuopleidingen in Hongarije, Tsjechië en Zuid-Afrika. De kennis en expertise die in de grootschalige internationale projecten wordt opgedaan stroomt weer terug in het onderwijs, mede doordat de brede expertise bij de docenten op peil blijft. Ook de internationale stagemogelijkheden voor studenten nemen toe door deze initiatieven en projecten. Studenten kunnen in hun 4 e studiejaar kiezen voor een verdiepende Nederlandstalige variant of een verbredende Engelstalige variant. (Zie ook facet 2.1 Eisen HBO en facet 2.3 Samenhang Programma.) Deze internationalisering is onderdeel van het Businessplan van de Academie ROB. Daarmee heeft de internationalisering een vaste plek verworven in het onderwijs van de opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie en de Academie ROB van de Saxion Hogescholen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie, Saxion Hogescholen 9

13 Er zijn plannen voor consortiumvorming met buitenlandse onderwijspartners, waardoor uitwisseling van studenten over en weer een structureel karakter kan krijgen. Oordeel facet Domeinspecifieke eisen : goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor beide varianten van de opleidingen als goed en wel op grond van de volgende observaties: De eindkwalificaties van de opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie zijn aantoonbaar de resultaten van een landelijk overeengekomen beroepsprofiel, waarmee zij voldoen aan de eisen die door vakgenoten uit verwante opleidingen worden gesteld. Deze landelijk overeengekomen kwalificaties zijn aantoonbaar door het beroepenveld gevalideerd: landelijk en door een aan de opleidingen verbonden beroepenveldcommissie. De beroepenveldcommissie bestaat uit vertegenwoordigers van het werkveld van Milieukunde en Milieutechnologie, toont zich betrokken en wordt ook adequaat betrokken bij de opleidingen. Alle aspecten van de opleidingen (doelstellingen, curriculum, werkvormen, maar ook wijze van begeleiden, toetsvormen en toetsniveaus) worden afgestemd op met name de wensen van de beroepspraktijk. De aanpak van het programma sluit voldoende aan bij het opleidingsprofiel en de kerntaken van een afgestudeerde Milieukunde of Milieutechnologie. Actuele ontwikkelingen worden in voldoende mate verwerkt in de opleidingsmodules. Diverse onderdelen van het curriculum hebben een internationaal karakter en met de internationale contractactiviteiten en het internationale bachelors programma wordt gewaarborgd dat docenten ook hun internationale vakkennis actueel houden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie, Saxion Hogescholen 10

14 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen Het auditteam heeft de eindkwalificaties van de opleiding getoetst om te bepalen of deze kwalificaties beantwoorden aan het niveau bachelor zoals weergegeven in de zogeheten Dublin Descriptoren. In de vijf Dublin Descriptoren worden vijf dimensies onderscheiden (Kennis en Inzicht; Toepassen Kennis en Inzicht; Oordeelsvorming; Communicatie en Leervaardigheden), bij elk waarvan hieronder een beschrijving wordt gegeven in relatie tot de eindkwalificatie van de opleiding De Milieukundeopleiding (Milieukunde en Milieutechnologie) onderscheiden in totaal 11 competenties, waarvan acht beroepsspecifieke ROM-competenties (gelden zowel voor Ruimtelijke Ordening & Planologie als Milieukunde), twee MO-competenties (gelden alleen voor Milieukunde) en één internationale competentie (geldt ook voor het internationale programma). Deze competenties vormen het uitgangspunt van de analyse door het auditteam. In een compact overzicht is de relatie aangegeven met de Dublin Descriptoren en de algemene HBO-competenties, met de relaties naar het curriculum. Tijdens de audit is deze informatie geverifieerd in diverse gesprekken met docenten en studenten De dimensies van de Dublin Descriptoren A. Kennis en inzicht De eindkwalificaties waarop de opleiding zich richt, zijn zodanig dat zij niet verworven kunnen worden zonder gedegen kennis en inzicht van bijvoorbeeld de projectmatige aanpak van een adviesaanvraag, of het formuleren en interpreteren van duurzaamheidsbeleid. Daarbij kan een afgestudeerde de ontwikkelingen op het gebied van techniek, organisatie, maatschappij, beleid en/of politiek signaleren en analyseren, met het oog op de relevantie voor leefomgeving en duurzame ontwikkeling, opdat deze in de besluitvorming worden meegewogen. Zo kan een beginnend beroepsbeoefenaar Milieukunde en Milieutechnologie volgens de ROM1-competentie een strategisch plan opstellen (zoals bestemmingsplan, waterhuishoudingsplan, milieubeleidsplan) om de huidige leefomgevingskwaliteit te verbeteren, rekening houdend met fysische en sociaal-maatschappelijke processen op verschillende schaalniveau s (torenvalkblik). Op programmatisch niveau is het verwerven van kennis en inzicht verankerd in de adviesopdrachten en de stages van de studenten, waarbij reële vraagstukken uit de beroepspraktijk worden gebruikt. Een voorbeeld hiervan is de opdracht om een inrichtingsvisie te maken op ecologische en bodemkwaliteiten in het eerste studiejaar. In het vierde studiejaar wordt de student gevraagd een actueel milieuthema op de agenda te zetten. B. Toepassen Kennis en inzicht De toepassing van kennis komt tot uiting in de opdrachten en projecten die de studenten uitvoeren, zowel binnen- als buitenschools. Relevante kennis, inzichten en vaardigheden zijn naast een juiste houding voorwaarde voor een adequate uitvoering. Twee voorbeelden van deze competenties zijn: De beginnend beroepsbeoefenaar onderbouwt de noodzaak tot interventies in de leefomgeving op grond van beschrijving en analyse van de fysieke leefomgeving, daarbij onderscheid makend tussen maatschappelijke (antropogene) en procesmatige (biotische en a-biotische) factoren en invloeden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie, Saxion Hogescholen 11

15 Hij of zij formuleert, verricht, interpreteert en/of begeleidt toegepast onderzoek naar aanleiding van vragen over de kwaliteit van de leefomgeving, op basis waarvan besluitvorming mogelijk is. Deze beroepsspecifieke ROM-competenties zijn gericht op het uitvoeren van de kerntaken van de Milieukundige en de Milieutechnoloog. Dit wordt zichtbaar in de beroepsproducten die studenten tijdens de opleiding maken, zoals het onderbouwen van de noodzaak vaan maatregelen in het beheer- en inrichtingsplan op basis van de doelstellingen voor natuurbeheer, waterbeheer en recreatie (opdracht in het tweede studiejaar), of het uivoeren van een onderzoek voor een externe opdrachtgever in het vierde studiejaar, gericht op risicoanalyse en monitoring. C. Oordeelsvorming Zowel de (algemene) HBO-competenties als de beroepsspecifieke (deel)competenties behelzen het hele spectrum van de probleemanalyse tot planvorming en advisering. De daarmee verband houdende vaardigheden zijn expliciet gericht op het maken van keuzen. Dit veronderstelt dat de student in staat is problemen te analyseren, en mogelijke oplossingsstrategieën tegen elkaar af te wegen, uit te (laten) voeren en daarna te evalueren. Voorbeeld hiervan is de vijfde ROM-competentie: Ontwikkelt, implementeert en evalueert op basis van monitoring een samenhangende set van maatregelen die bijdragen aan het realiseren van gegeven (beleids)doelstellingen. Dit is o.a. verwerkt in het curriculum in de eerstejaaropdracht Opstellen van een duurzaam ruimtelijk ontwerp voor een deel van de kanaalzone in Apeldoorn en de tweedejaarsopdracht Onderbouw de noodzaak van maatregelen in het beheer- en inrichtingsplan op basis van de doelstellingen voor natuurbeheer, waterbeheer en recreatie. In de stage en het afstuderen wordt daarbij gewerkt aan de 6 e ROM-competentie: Draagt bij aan veranderingsprocessen die tot doel hebben om de kwaliteit van voorgenomen ingrepen in de leefomgeving en de acceptatie daarvan door actoren te vergroten. D. Communicatie Zowel schriftelijk als mondeling is communicatie voor afgestudeerden essentieel. Op meerdere momenten in de opleiding, in projecten en bij opdrachten wordt de studenten de gelegenheid geboden zich hierin (met begeleiding) te bekwamen. De competentie communicatie is verwerkt in andere competenties. Enkele voorbeelden hiervan zijn hiervoor reeds vermeld, waarbij de student reële opdrachten en daarmee ook mondelinge en schriftelijke rapportages maakt. Specifiek in de stage en het afstuderen wordt ROM8 toegepast: Ontwerpt innovatieve oplossingsscenario s voor leefomgevingsvraagstukken om een beargumenteerde afweging tussen alternatieven te kunnen maken. Hierbij vormt communicatie een essentieel element van de opdrachten. E. Leervaardigheden Uit het programma blijkt dat Milieukunde Saxion aandacht besteedt aan het ontwikkelen van leervaardigheden omdat dat wordt gezien als een proces. Elke student werkt tijdens de opleiding toe naar meer autonomie, uitmondend in een zelfstandig aan te pakken afstudeerproject. In de hogere jaren moet de student in toenemende mate bij bepaalde projecten zelf op effectieve wijze zijn kennisbronnen zoeken. De ROM7 competentie is specifiek gericht op de reflectie op het eigen professioneel handelen: Reflecteert op eigen professioneel handelen en organiseert op basis daarvan nu en in de toekomst de eigen ontwikkeling en beroepsmatige ondersteuning. Levert een bijdrage aan de professionele ontwikkeling van het team of genereert deze via consultatie, advies of opdrachtverschaffing. Betrekt sleutelfiguren bij projecten op het gebied van leefomgeving en duurzame ontwikkeling. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie, Saxion Hogescholen 12

16 Oordeel facet Niveau Bachelor : goed Het auditteam kwalificeert dit facet beide varianten van de opleidingen als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: Het competentieprofiel van de opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie heeft in opbouw en inhoud een duidelijke relatie met de beroepspraktijk van de milieukundige en de milieutechnoloog. De eindkwalificaties bevatten alle elementen waar de Dublin Descriptoren betrekking op hebben en voorts met een diepgang die overeenkomt met het niveau waar de Dublin Descriptoren naar verwijzen. De eindkwalificaties vormen een referentiekader dat aansluit bij de beroepspraktijk. De eindkwalificaties zijn aantoonbaar verankerd in het programma: de competenties zijn rechtstreeks in verband gebracht met het opleidingsprogramma en met de daarbinnen gehanteerde werkvormen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie, Saxion Hogescholen 13

17 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen Oriëntatie HBO kent twee dimensies. Hoger onderwijs enerzijds, beroepsonderwijs anderzijds Hoger Onderwijs: Het beroepsprofiel en de daarmee samenhangende beroepscompetenties van de opleiding beschrijven een hoog niveau van beroepsuitoefening (zie facetten 1.1.1, en 1.1.3) en sluiten aantoonbaar aan (zie facet 1.2) bij de beschrijving van het bachelor niveau in de Dublin Descriptoren. Daarmee is aangegeven dat de Milieukunde en Milieutechnologie opleiding gerekend kunnen worden tot het hoger onderwijs. De eindkwalificaties zijn dezelfde als de competenties van de opleiding. Deze matchen met de landelijk geformuleerde beroepscompetenties. Dit geldt ook voor de Dublin Descriptoren (zie facet 1.2) voor de bachelor, die voldoende in het programma zijn opgenomen. Dit geldt eveneens voor de opleidingscompetenties die een concrete invulling zijn van de door de HBO-Raad opgestelde tien generieke bachelor HBO-kwalificaties Beroepsonderwijs: De competenties van de opleiding zijn geformuleerd in termen van beroepscompetenties die aantoonbaar (zie 1.1.) in samenspraak met het beroepenveld zijn opgesteld en door dat beroepenveld zijn gevalideerd zowel landelijk als (via de beroepenveldcommissie) regionaal. Daarmee is op het niveau van opleidingsdoelstellingen de oriëntatie op het voor de Milieudeskundige en Milieutechnoloog relevante werkveld geborgd. De wijze waarop de opleiding de beroepscompetenties in samenspraak met collega-opleidingen en het (landelijke en regionale ) beroepenveld heeft uitgewerkt, beoordeelt het auditteam als goed. (Zie ook facet 1.1.) Voor het overige blijkt de Oriëntatie HBO ook uit het programma van de opleiding. (Zie daarvoor de bevindingen onder facet 2.1.) Oordeel facet Oriëntatie HBO : goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor beide varianten van de opleidingen als goed en wel op grond van de volgende observaties: De eindkwalificaties van de opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie zijn mede ontleend aan de door het relevante beroepenveld erkende landelijke beroeps- en opleidingsprofiel van Milieukunde. (Zie onder facet 1.1.); In de van dit beroepsprofiel afgeleide opleidingsspecifieke deelkwalificaties en competenties wordt ook het niveau van de beginnende beroepsbeoefenaar (Milieukundige en Milieutechnoloog) geformuleerd. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie, Saxion Hogescholen 14

18 SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding voor de opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie als voldoende. De opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie hebben goed zicht op de ontwikkelingen in het werkveld. De opleidingen hebben hun inzicht qua thematiek en diepgang adequaat vertaald naar opleidingsdoelstellingen waarbij zij het werkveld uitdrukkelijk heeft betrokken. De opleidingsdoelstellingen voldoen aantoonbaar aan de niveaueisen die aan een bachelor gesteld worden. De oriëntatie is voldoende aantoonbaar gericht op hoger beroepsonderwijs. Conform de Beslisregels Accreditatie zoals vastgelegd in het NVAO-Accreditatiekader, kan een onderwerp niet hoger scoren dan voldoende. Het auditteam beoordeelt evenwel drie facetten van het onderwerp Doelstellingen Opleiding als goed. Dit rechtvaardigt (zie Beslisregels onder D en E) een kwalificatie goed voor dit onderwerp. Reden voor het auditteam de kwalificatie goed als extra aantekening aan zijn oordeel toe te voegen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie, Saxion Hogescholen 15

19 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1.eisen hbo; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen HBO Criteria Het facet Eisen HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontwikkeld studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen In 1998 is gestart met het voltijd- en deeltijdprogramma milieuopleidingen, waarin studenten vanuit een brede basis zich verder specialiseerden richting beleid of onderzoek in het groene of grijze gebied, als milieukundige of als milieutechnoloog. Door de vraag om een competentiegericht en meer vraaggestuurd curriculum op basis van de Saxion onderwijsvisie, zijn in 2002 de deeltijd milieuopleidingen en in 2004 de voltijd milieuopleidingen in samenhang met de opleiding Ruimtelijke Ordening en Planologie (ROP) gestart (gefaseerd ingevoerd in het project Samenhang : eerste twee studiejaren in 2004/2005; deel derde en vierde jaar erbij in 2005/2006 en het complete programma draait vanaf 2006/2007; zie facet 2.4 voor de consequentie t.a.v. de studeerbaarheid van het programma.) Milieukunde en Milieutechnologie zijn opleidingen waarin de actuele stand der techniek toegepast moet worden. Daarbij heeft Saxion - bijvoorbeeld ten opzichte van Van Hall/Larenstein - gekozen voor een benadering vanuit management- en adviesfunctie van die techniek. Het programma laat zien dat de opleidingsstructuur veel openingen biedt naar de beroepspraktijk. Het curriculum is opgebouwd uit de volgende leerlijnen: Integrale leerlijn Binnen de integrale leerlijn werken studenten aan beroepsproducten die voor het eigen werkveld relevant zijn. Ter ondersteuning van het werken aan die producten worden gerichte cursussen, trainingen en projectbijeenkomsten georganiseerd. Conceptuele leerlijn Binnen de conceptuele leerlijnen leren studenten denken en redeneren als een professional door het systematisch verwerven van werkmodellen en die kunnen verantwoorden met behulp van theorieën. Het accent ligt hierbij meer op het verwerven van relevante, voor het beroep absoluut noodzakelijke kennis. Vaardigheden leerlijn Doel van de vaardigheden leerlijn is dat studenten beter worden in het toepassen van voor het beroep essentiële vaardigheden. In de praktijk komt dit neer op veel oefenen. Leerlijn professionele ontwikkeling Deze leerlijn is gericht op het verwerken van en reflecteren op verkregen kennis en vaardigheden in de andere leerlijnen. Tevens krijgt in deze leerlijn de studieloopbaanbegeleiding vorm middels bijeenkomsten in kleine groepen of individuele gesprekken met de loopbaanbegeleider. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie, Saxion Hogescholen 16

20 Deze leerlijnen zijn per jaar uitgewerkt in specifieke onderdelen die kunnen worden bijgesteld naar aanleiding van ontwikkelingen in het werkveld In het programma wordt onderscheid gemaakt tussen de voltijdse en de deeltijdvariant van de opleidingen. In de voltijdse variant wordt meer dan de helft van het onderwijsprogramma ingevuld met de integrale leerlijn. Binnen deze leerlijn werken studenten elk kwartiel aan een beroepsproduct, dat een vorm en inhoud heeft zoals een beginnend beroepsoefenaar dat tegenkomt. Elk beroepsproduct is ontleend aan de actualiteit, en vraagt aan de student om zelf actief op zoek te gaan naar kennis en achtergronden die nodig zijn om dat beroepsproduct te kunnen maken, waarbij studenten leren om actief informatiebronnen als bibliotheek en intranet te raadplegen. Daarnaast wordt bij nagenoeg alle modulen materiaal gebruikt dat direct uit de beroepspraktijk afkomstig is. In de deeltijdvariant werken studenten bij elk inhoudelijk moduul aan praktijkopdrachten vanuit de eigen beroepspraktijk De programmabeschrijving van de opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie laten zien dat de opleidingsstructuur veel openingen biedt naar de beroepspraktijk. Het curriculum van de opleiding kent een rijke schakering aan onderwijsvormen, met een thematische opbouw, waarbinnen de studenten werken aan beroepsproducten: realistische cases, excursies en gastsprekers uit de beroepspraktijk, stage in het derde jaar en een afstudeerproject in de praktijk. In de eerste twee jaar van zowel de voltijd- als de deeltijdvarianten zijn de integrale opdrachten realistische opdrachten van het werkveld. Voor informatie over de opdracht moeten studenten zich meermaals wenden tot organisaties uit het werkveld. Actoren in het te onderzoeken gebied worden in enkele opdrachten uitgenodigd tot het geven van feedback bij eindpresentaties. Verder worden studenten uitgenodigd om aanwezig te zijn in het kenniscafé van de lectoraten Het curriculum bevat opdrachten en projecten, ondersteunende cursussen en trainingen en werkervaringstrajecten, waarbinnen de leertaken een directe relatie hebben met de beroepspraktijk. Dit punt is in meerdere gesprekken geverifieerd door het auditteam tijdens de visitatie en in de documentanalyse, o.a. naar aanleiding van de reactie van de visitatiecommissie in 2000, waarin werd gesteld: De opleiding beschikt in onvoldoende mate over adequate mechanismen om de inhoudelijke relevantie van de kwalificaties van afgestudeerden te waarborgen. Door de competentiegerichte opzet van het herziene curriculum en de daarin centraal staande integrale opdrachten, produceren de studenten vanuit beroepsrollen inmiddels vrijwel uitsluitend concrete beroepsproducten. Bewaking van de inhoudelijke relevantie vindt plaats via de beroepenveldcommissie en de werkveldcontacten die Milieukunde (Omgevingsmanagement) onderhoudt via de stage- en afstudeerbegeleiding De beroepsgerichtheid is voorts gewaarborgd doordat het curriculum is afgestemd op de eisen van het werkveld, zoals neergelegd in het landelijke beroepsprofiel. De beroepenveldcommissie is betrokken geweest bij de opstelling hiervan en ook bij de ontwikkeling van het curriculum. De opdrachten bestaan uit representatieve praktijksituaties. Deze onderdelen vormen een belangrijk onderdeel van de leerlijnen van het programma. Het (inter)nationale en het regionale bedrijfsleven is actief betrokken bij het aanleveren van concrete praktijkopdrachten De opleiding beschikt over een variatie aan werkvormen waardoor studenten gemotiveerd en met plezier leren en werken. De ingevoerde werkvormen zijn: 1. opdrachten en projecten (praktijkgericht) met projectbijeenkomsten voor de integrale leerlijn; 2. gerichte cursussen en trainingen voor de conceptuele leerlijn; 3. groepswerk en individueel werk die de vaardigheden leerlijn vormen; Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Milieukunde en Milieutechnologie, Saxion Hogescholen 17