Rapport ten behoeve van Accreditatie hbo bachelor opleiding Opleiding Civiele Techniek - voltijd. Haagse Hogeschool Afdeling Engineering

Transcriptie

1 Rapport ten behoeve van Accreditatie hbo bachelor opleiding Opleiding Civiele Techniek - voltijd Haagse Hogeschool Afdeling Engineering

2 Rapport ten behoeve van Accreditatie hbo bachelor opleiding Opleiding Civiele Techniek - voltijd Haagse Hogeschool Afdeling Engineering Hobéon Certificering BV 22 december 2004 Auditteam: W. L. M. Blomen Drs. W. G. van Raaijen Ir. G. Kruisman Ing. A. Eaglestone Ing. M. in t Veld

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Bereik van de beoordeling Beoordelingsprocedure en werkwijze Beoordelingsprocedure en werkwijze Beslisregels Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie 4 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING 5 Onderwerp 1: Doelstelling opleiding 5 Facet 1.1. Domeinspecifieke eisen 5 Facet 1.2. Niveau bachelor 7 Facet 1.3. Oriëntatie hbo 8 Onderwerp 2: Programma 11 Facet 2.1. Eisen hbo 11 Facet 2.2. Relatie tussen doelstelling en inhoud programma 13 Facet 2.3. Samenhang programma 14 Facet 2.4. Studielast 16 Facet 2.5. Instroom 17 Facet 2.6. Duur 18 Facet 2.7. Afstemming tussen vormgeving en inhoud 19 Facet 2.8. Beoordeling en toetsing 21 Onderwerp 3: Inzet van personeel 24 Facet 3.1. Eisen hbo 24 Facet 3.2. Kwantiteit van het personeel 25 Facet 3.3. Kwaliteit van het personeel 26 Onderwerp 4: Voorzieningen 29 Facet 4.1. Materiële voorzieningen 29 Facet 4.2. Studiebegeleiding 30 Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg 33 Facet 5.1. Evaluatie resultaten 33 Facet 5.2. Maatregelen tot verbetering 35 Facet 5.3. Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld 36 Onderwerp 6: Resultaten 38 Facet 6.1. Gerealiseerd niveau 38 Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema voltijd Totaal oordeel/ advies aan NVAO 44 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen externe auditoren Bijlage II: Programma visitatie 13 september 04

4 1. INLEIDING 1.1. Bereik van de beoordeling De scope van de audit betreft de voltijd-opleiding Civiele Techniek van de Haagse Hogeschool. De opleiding Civiele Techniek, geregistreerd onder CROHO-nummer 34279, vormt samen met de opleidingen Bouwkunde, Werktuigbouwkunde, Elektrotechniek en Chemische Technologie de afdeling Engineering Beoordelingsprocedure en werkwijze Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de betreffende opleiding is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van de betreffende opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Om de beoordeling voor alle partijen inzichtelijker te maken, heeft Hobéon Certificering bovengenoemd Accreditatiekader nader uitgewerkt in een checklist ( Checklist Accreditatie HBO Bachelor ) waarin per facet het betreffende NVAO-criterium nader is gespecificeerd in zogeheten deelvragen. Voorafgaand aan het feitelijk accreditatieonderzoek heeft Hobéon Certificering de Haagse Hogeschool en de opleiding Civiele Techniek op de hoogte gesteld dat deze checklist bij de beoordeling van de bachelor opleiding gehanteerd zou worden. De opleiding Civiele Techniek heeft zich voor wat betreft haar beroepsprofiel, opleidingscompetenties en onderwijskundige doelstellingen gebaseerd op tenminste het landelijk beroepsprofiel en de daaraan gerelateerde opleidingscompetenties zoals vastgesteld in het landelijk overleg tussen de betreffende opleidingen en het beroepenveld (zie facet 1.1.: Domeinspecifieke eisen ). Het auditteam heeft het opleidingsspecifieke referentiekader beoordeeld en vervolgens vastgesteld dat het in voldoende mate gespecificeerd is en ook passend is voor de opleiding. Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet 1.1. De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het betreft hier een analyse en beoordeling van de door de opleiding Civiele Techniek geleverde schriftelijke informatie: Management Review 2004, opleiding Civiele Techniek; Kwaliteitshandboek Bouwkunde en Civiele Techniek; Afdelingsplan Engineering; Managementovereenkomst 2004; Jaarplan Bouwkunde/ Civiele Techniek/ Chemische Technologie; Strategisch Kader Techniek; Plan van Aanpak Vernieuwing Techniek; Beslisdocument Techniek; Visie op het beroep Civiel Techniek; Competenties voor de Civiele Ingenieur; Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie 1.2 1

5 Visie op het onderwijs Civiele Techniek; Blauwdruk Civiele Techniek; Leerplanschema Civiele Techniek; Studiegids Civiele Techniek ; Stagegids Civiele Techniek ; Handleiding afstuderen Civiele Techniek; Personeelsplan Engineering ; Scholingsplan Engineering 2004; Organisatie van de afdeling Engineering ; Onderwijsevaluatie studenten 1 en 2; Kwaliteitsoverleg; Kwaliteitsplanning ; Rapportage alumnionderzoek 2003; Reglement beroepenveldcie CV ( ). Op basis van de door de opleiding aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van de opleiding Civiele Techniek. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie 1, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten een externe onafhankelijke deskundige op het gebied van Civiele Techniek, een student, een lead auditor vanuit Hobéon Certificering, een onderwijskundig auditor en een secretaris eveneens vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven, meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en materiële voorzieningen betreft- door eigen waarneming. De additionele documentatie behelsde ondermeer: Studentendossiers; Personeelsdossiers; OER s; Verslagen van besprekingen; en Dossier van de examencommissie. Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische en materiële voorzieningen. 1 Visitatie heeft op 13 september 2004 plaatsgevonden. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie 1.2 2

6 Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs vermelde facetten beoordeeld op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop die oordelen zijn gebaseerd Beslisregels Met als uitgangspunt de Beslisregels Accreditatie zoals vastgelegd in het NVAO Accreditatiekader heeft Hobéon Certificering de volgende beslisregels toegepast. A. Alle in de Checklist Accreditatie HBO Bachelor vermelde deelvragen worden bij de beoordeling betrokken. B. De scores op de per onderwerp gerubriceerde facetten leiden tot een score op het betreffende onderwerp en wel volgens de regels onder C. C. Van facetten naar onderwerp. Hier geldt het volgende: een onderwerp kan volgens de NVAO Beslisregels Accreditatie slechts voldoende of onvoldoende scoren; een onderwerp krijgt de score voldoende indien alle facetten tenminste voldoende hebben gescoord of indien één facet onvoldoende en de overige tenminste voldoende hebben gescoord, mits er een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende ; een onderwerp krijgt de score onvoldoende indien één facet onvoldoende heeft gescoord en er geen acceptabel verbeterplan voor dit facet beschikbaar is; een onderwerp krijgt de score onvoldoende indien meer dan één facet onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. D. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, dan wordt dat met inachtneming van de regels onder E, als extra aantekening vermeld. E. Met betrekking tot de extra aantekening geldt het volgende: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed indien alle facetten goed hebben gescoord of indien één facet voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent als alle facetten excellent hebben gescoord of indien één facet goed en de overige facetten excellent hebben gescoord.een onderwerp krijgt geen extra aantekening indien één van de facetten onvoldoende heeft gescoord; Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie 1.2 3

7 Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Voorzitter: Dhr. W.L.M. Blomen Directeur Hobéon Groep Leden: Dhr. Ir. G. Kruisman, werkvelddeskundige Dhr. Drs. W.G. van Raaijen, onderwijsdeskundige Mw. Ing. A. Eaglestone, student Directeur r+k Consulting Engineers BV Senior Adviseur Hobéon Certificering Student Sociaal Culturele Wetenschappen, Vrije Universiteit te Amsterdam Secretaris: Dhr. Ing. M. in t Veld Kwaliteitscoördinator Hobéon Certificifering; Voor de curricula vitae zie Bijlage I.: Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding: management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. (Zie voor een volledig overzicht van de deelnemers van de visitatie: Bijlage II.) Programma visitatie Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie 1.2 4

8 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstelling opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie hbo. Facet 1.1. Domeinspecifieke eisen Criterium Het facet domeinspecifieke eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen Bij de totstandkoming zijn de eindkwalificaties opgedeeld in twee onderdelen. In het eerste deel zijn de algemene bachelor-competenties geformuleerd, deze zijn op landelijk niveau vastgesteld. Hierin zijn de Dublin Descriptoren verwerkt en in de basisvaardigheden opgenomen. Het tweede deel omvat met name de vakgerichte eindkwalificaties. Hierin zijn typisch civiel-technische vaardigheden, zoals het uit kunnen ontwerpen en berekenen van beton-, staal-, hout en grondconstructies, opgenomen. Bij het opstellen van het eerste deel van de kwalificaties zijn verwante opleidingen (met als werkveld de bouwnijverheid) en onderwijsinstellingen (die deze opleidingen aanbieden) betrokken geweest. Naar aanleiding van de bijeenkomsten tussen onderwijs en werkveld is een rapport opgesteld dat aan het auditteam is overlegd. Het tweede gedeelte van de competenties is samengesteld door een organisatie van docenten van de opleiding, de leerplancommissie. De eindkwalificaties zijn gevalideerd door de beroepenveldcommissie in één van de vergaderingen. De notule n van deze vergadering zijn aan het auditteam overlegd. De werkvelddeskundige heeft geconstateerd dat de samenstelling van deze commissie bestaat uit een relevante vertegenwoordiging van de beroepspraktijk. De opleiding heeft haar visie op het beroepenveld (1999) van Civiele Techniek omschreven in het document: visie op het beroep Civiele Techniek. Hierin staat onder andere de reikwijdte van het beroepenveld omschreven. Er worden twee sectoren benoemd, de sector grond, weg en waterbouw en de sector kunstwerken. Als basis voor de visie die door de opleiding is geformuleerd zijn gebruikt: Het rapport Toekomstscenario s Bouwbedrijf opgesteld door de Stichting Research Rationalisatie Bouw; Het document Bouwvisie. Een visie op lange termijnontwikkelingen in de bouw, van de Adviesraad Technologie beleid Bouwnijverheid (ARTB). Beide documenten baseren zich wat betreft macro-economische ontwikkelingen op De lange termijnverkenning van het Centraal Plan Bureau. De belangrijke trends die voor de opleidingen van belang worden geacht, zijn: 1. Dat de aannemerij steeds meer verantwoordelijkheid krijgt voor het eindproduct. Als gevolg zal zij vaker moeten toezien op afstemming tussen de verschillende schakels/ partijen die binnen het proces actief zijn. 2. Deze en overige ontwikkelingen die zijn omschreven in dit document zullen betekenen dat een verdere professionalisering in de bedrijfsvoering van aannemersbedrijven nodig zal zijn. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie 1.2 5

9 Toekomstige ontwikkelingen zullen volgens dit document zijn: 1. Grotendeels voortzetting van de hierboven genoemde huidige ontwikkelingen. 2. Met name procesmanagement zal een vlucht nemen, in combinatie met turn-key projecten. 3. Ruimere toepassing van informatietechnologie. 4. Samenwerking tussen de verschillende partijen in de vorm van tijdelijke bouwcombinaties, strategische allianties en fusies zullen vaker plaatsvinden. 5. Bedrijven zullen meer markt- en klantgericht moeten gaan werken door de verdere ontwikkeling van de vragersmarkt. Deze ontwikkelingen hebben invloed op de eindkwalificaties. Naar aanleiding van deze ontwikkelingen richt de opleiding zich op de ontwikkeling van onderstaande kwalificaties: 1. Aandacht voor de traditionele technische kennis en vaardigheden. 2. Inzicht in de markt en zich in de klant kunnen verplaatsen. 3. Proces en projectmatig kunnen denken en werken. 4. Kunnen werken in een multidisciplinaire omgeving. 5. In teamverband kunnen opereren. 6. Functies van oplossingen kunnen onderscheiden. 7. Een goede kennis van bedrijfskundige processen. 8. Een goede kennis van het bouwproces. 9. Het kunnen toepassen van ICT. 10. Kennis van milieuaspecten. 11. Kennis van juridische aspecten. 12. Bewustzijn van kosten, tijd en kwaliteit. Oordeel Bij het opstellen van de eindkwalificaties zijn zowel het verwante onderwijsveld als het beroepenveld betrokken geweest. De opleiding heeft mede daardoor een reëel beeld van de toekomst van het beroep. De officiële validatie van de eindkwalificaties heeft plaatsgevonden door een relevante vertegenwoordiging van het beroepenveld. Het auditteam is dan ook tot een beoordeling voldoende van dit facet gekomen. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie 1.2 6

10 Facet 1.2. Niveau bachelor Criterium Het facet niveau bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen In het document Visie op het beroep Civiele Techniek dat als basis is gebruikt bij het opzetten van de eindkwalificaties wordt specifiek het hbo-niveau beschreven. Hierin wordt het hbo-niveau getypeerd aan de hand van de volgende kenmerken; 1. Complexiteit. De complexiteit van het beroepshandelen van de Civiel Ingenieur komt tot uiting in de eisen die gesteld worden aan het methodisch denken. 2. Verantwoorden/ legitimeren. In een situatie waar gekozen kan worden uit meerdere alternatieven is het van groot belang dat de keuzen die worden gemaakt zoveel mogelijk worden verantwoord tegenover betrokkenen. 3. Ontwikkelen van methodiek en beroep. Omdat het beroepshandelen van de Civiel Inge nieur in veel gevallen betrekking heeft op nieuwe, unieke situaties en vraagstukken, is hij genoodzaakt te reflecteren en te ontwikkelen. 4. Leiding geven en ondersteuning bieden aan medewerkers. In samenhang met hun vermogen complex werk uit te voeren en het werk te coördineren, vervullen veel Civiele Ingenieurs een functie waarin zij het beroepshandelen van andere medewerkers aansturen, coördineren, ondersteunen en verantwoorden. Deze kenmerken zijn vertaald naar te ontwikkelen competenties. Deze zijn omschreven in het document beroepscompetenties voor de Civiel Ingenieur. In dit document worden alle competenties uitgebreid uitgewerkt in leerdoelen. Deze leerdoelen blijken na vergelijking in ruime mate de aspecten te omvatten die in de Dublin Descriptoren zijn omschreven. Tijdens de audit is aanvullend een overzicht overlegd door de opleiding waarin de Dublin Descriptoren worden vergeleken met de leerdoelen. Oordeel Het auditteam heeft geconstateerd dat het niveau waarop de opleiding haar studenten voorbereidt, voldoet aan de eisen die door de relevante beroepspraktijk aan hen worden gesteld en dat het niveau voldoet aan de internationale standaard van een bachelor-opleiding. Het auditteam beoordeelt de opleiding op dit facet voldoende. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie 1.2 7

11 Facet 1.3. Oriëntatie hbo Criteria Het facet oriëntatie hbo is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in het relevante beroepenveld waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen De beroepscompetenties zijn omschreven in het document Beroepscompetenties van de Civiel Ingenieur. In de inleiding staat de wijze van validatie door het beroepenveld geformuleerd. Dit heeft als volgt plaatsgevonden. Toetsing aan advertenties (vacatures e.d. die de functieomschrijving van een Civiel Ingenieur omschrijven). Beoordeling door de beroepenveldcommissie Civiele Techniek. Beoordeling door de afgestudeerde studenten Civiele Techniek. De samenstelling van de beroepenveldcommissie is beoordeeld door de werkvelddeskundige. Hij heeft geconstateerd dat de samenstelling van deze commissie een representatieve vertegenwoordiging is van het beroepenveld. Bij het opstellen van de beroepscompetenties is uitgegaan van de door het bedrijfsleven gevraagde beroepskwalificaties voor de pas afgestudeerde Civiel Ingenieur. Door per competentie het samenwerkingsverband of de zelfstandigheid van werken te formuleren, is aandacht besteed aan het niveau dat bereikt moet kunnen worden na 5 jaar beroepservaring. Aan de alumni wordt hier middels evaluaties een reactie gevraagd. Eventueel zijn resultaten van deze evaluaties aanleiding tot aanpassing van het programma. De beroepscompetenties zijn verdeeld onder de verschillende fasen van het bouwproces. Dit heeft als volgt vorm gekregen: Voor alle fasen: Realiseren en beheren van projecten. Fase initiatief/ ontwerp: Voor de opdrachtgever controleren van uitgevoerde werkzaamheden. Opstellen van een programma van eisen. Ontwerpen van een Civiel Technisch werk. Schrijven van een bestek. Fase uitvoering: Ramen van bouwkosten. Voorbereiden van het uit te voeren werk. Ontwikkelen van een bouwmethode. Ontwikkelen van een KAMplan. Controleren en bewaken van de uitvoering van het werk. Fase exploitatie en beheer. Onderhouden en beheren van een infrastructurele voorziening. Naast deze kwalificaties zijn er nog beroepsoverstijgende competenties die gewenst zijn voor het niveau van de hbo-ingenieur. Deze zijn: Individuele competenties, zoals bijv. leren, zelfreflectie en beroepshouding; en Sociale competenties, zoals communiceren, samenwerken, begrip voor anderen tonen en leidinggeven. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie 1.2 8

12 Naast de toetsing van de geleverde documentatie heeft het auditteam evaluaties ingezien en gesproken met studenten. Hieruit blijkt dat de studenten zich voorbereid voelen en daarmee voldoende zeker zijn om in de beroepspraktijk te beginnen. Uit de evaluaties blijkt dat de alumni het niveau van de opleiding hebben ervaren als voldoende voorbereiding op hun functioneren in de beroepspraktijk. Oordeel Uit de kwalificaties blijkt dat deze in voldoende mate samenhangen met de landelijke opgestelde beroepsprofielen voor het vakgebied Civiele Techniek en dat zij expliciet en in voldoende mate gericht zijn op het functioneren als een zelfstandig functionerende professional. Het auditteam heeft bovenstaande bevindingen vastgesteld aan de hand van documentbeoordelingen en gesprekken met representanten van de drie opleidingen. Het auditteam hecht eraan dat de opleiding in voldoende mate open staat voor wijzigingen en/of aanvullingen in de set kwalificaties en het curriculum. Dit is in het bijzonder van belang gelet op de snelle ontwikkelingen binnen het vakgebied Civiele Techniek. Wel constateert het auditteam dat het beroepenveld nog nauwer betrokken had kunnen zijn bij het op- en bijstellen van de kwalificaties. Het auditteam komt tot een oordeel voldoende voor dit facet, mede omdat gebleken is tijdens de audit dat het door de opleiding gerealiseerde eindniveau zeker als voldoende wordt ervaren door alumni. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie 1.2 9

13 SAMENVATTEND OORDEEL VAN DIT ONDERWERP Op basis van de verkregen informatie is het auditteam van mening dat de opleiding zich een helder beeld heeft gevormd van de inhoud en de toekomst van het beroep. Dit wordt bevestigd door de validatie door de beroepenveldcommissie. Met dit beeld als basis zijn de vereiste competenties/vakbekwaamheden geformuleerd en deze zijn helder vertaald naar de leerdoelen. Het auditteam is van mening dat de opleiding voldoet aan alle criteria die onder het onderwerp doelstellingen worden genoemd. Voor dit onderdeel komt het auditteam tot een beoordeling voldoende. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

14 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1.eisen hbo; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud programma; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen hbo Criteria Het facet eisen hbo is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontwikkeld studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen Om te komen tot een beoordeling van dit facet is er gesproken met docenten, studenten en het management van de opleiding. Tevens heeft het auditteam het studiemateriaal en het programma onderzocht dat wordt beschreven in de studiegids en in de blokboeken. De relatie met de beroepspraktijk is het uitgangspunt van de opleiding. Dit krijgt zijn uitwerking onder andere in het projectgestuurd onderwijs dat wordt aangeboden. Voor deze vorm van onderwijs is gekozen omdat ook in het werkveld in de regel op projectmatige wijze gewerkt wordt. Na bestudering van het programma heeft het auditteam geconstateerd dat een aanzienlijk deel van het programma bestaat uit dit projectonderwijs. Het auditteam heeft verder geconstateerd dat de inhoud/invulling van de projecten in het onderwijs afgeleid zijn van bestaande civieltechnische projecten/onderwerpen/vraagstukken. Specifieke beroepsvaardigheden worden tijdens de opleiding ontwikkeld door middel van practica. De hierboven omschreven vorm van onderwijs vindt gedurende de eerste twee studiejaren plaats. Het derde jaar is het stage-/praktijkjaar. Gedurende het gehele derde jaar volgt de student stage. Hij/ zij loopt dan twee stages die evenredig over het jaar verdeeld zijn bij twee bedrijven die in een verschillende context van elkaar opereren, met als doel een breed beeld van het beroepenveld te krijgen. In het vierde jaar gaat de student zich specialiseren. Hierbij richt de student zich op het uitwerken van een project. Bij voorkeur zijn deze projecten afkomstig van bedrijven en toont dit bedrijf betrokkenheid bij het onderwijs door het verlenen van ondersteuning. Vaak, zo blijkt uit de diverse voorbeelden die het auditteam heeft ingezien tijdens de audit, spelen de studenten hierbij zelf in op de ontwikkelingen in de beroepspraktijk. Het onderwerp van het afstudeerproject wordt gekozen in samenspraak tussen de student, de docent en het begeleidende bedrijf. Eén van de opties hierbij is een onderzoek naar ontwikkelingen in de beroepspraktijk. Dit is gebleken na gesprekken met afstudeerteams en het inzien van afstudeerverslagen door het auditteam. De gebruikte vakliteratuur is bestudeerd door de werkvelddeskundige. Deze heeft geconstateerd dat er sprake is van voldoende actualiteit en relevantie, d.w.z. dat de literatuur voldoende aansluiting biedt bij zowel het curriculum en als bij de eindkwalificaties. Uit gesprekken met studenten is gebleken dat actuele ontwikkelingen en onderwerpen die bijvoorbeeld in de media ter sprake komen door de docenten gebruikt worden ter illustratie van de te onderwijzen stof. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

15 De opleiding geeft in de management review aan dat er vanuit de opleiding wordt gefocust op internationalisering, dit omdat het werkveld van de civiel ingenieur zich in Nederland maar ook in toenemende mate daarbuiten bevindt. In toenemende mate wordt de civiel ingenieur vanuit een Nederlands bedrijf in het buitenland ingezet. De opleiding heeft hiermee inderdaad rekening gehouden in haar programma door aan internationaal aanbesteden en aan internationale betrekkingen expliciet aandacht te besteden. Het enige zorgpunt is de vrijheid van de docenten m.b.t. de invulling van de lesstof. Docenten zijn zelf verantwoordelijk voor de invulling van de lessen. Er wordt niet bewaakt op de aanpassing van de lesstof n.a.v. wijzigingen in het curriculum. De kans bestaat dat docenten continueren met het uitvoeren van de lessen zoals ze dat al jaren doen, i.p.v. de lessen af te stemmen op de ontwikkelingen binnen het onderwijs in het vakgebied. Studenten en alumni geven aan dat de gebruikte onderwijsmiddelen hen goed voorbereidt op het functioneren in de praktijk. Oordeel De mate waarin door de opleiding verbanden worden gelegd met de beroepspraktijk wordt als positief door het auditteam beoordeeld. De wijze waarop de eindkwalificaties zijn vertaald in te behalen leerdoelen is adequaat. De literatuur die ter ondersteuning van het onderwijs wordt aangeboden is up to date en ook de notie internationalisering krijgt expliciet een plaats in het programma. Studenten en alumni zijn tevreden en ervaren dat de gebruikte onderwijsmiddelen hen goed voorbereidt op het functioneren in de praktijk. Op basis van bovenstaande bevindingen beoordeelt het auditteam dit facet als voldoende. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

16 Facet 2.2. Relatie tussen doelstelling en inhoud programma Criteria Het facet relatie tussen doelstelling en inhoud programma is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Is het programma een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen? Zijn de eindkwalificaties adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma? Bevindingen De eindkwalificaties zijn geformuleerd door de leerplancommissie en zijn gevalideerd door de beroepenveldcommissie. Enkele door de beroepenveldcommissie geadviseerde aanpassingen zijn door de opleiding overgenomen. Dit is het auditteam gebleken uit getoonde notulen van vergaderingen. Er is door het auditteam een vergelijking gemaakt van de eindkwalificaties en het curriculum. De door de opleiding gehanteerde eindkwalificaties zijn naar het oordeel van het auditteam op voldoende wijze in het curriculum van de opleiding uitgewerkt naar niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. Het auditteam heeft na bestudering van de documentatie (Visie op het beroep Civiele Techniek, Competenties voor de Civiele Ingenieur, Visie op het onderwijs Civiele Techniek) en tijdens de audit expliciet kunnen vaststellen dat de projecten die de opleiding hanteert bij de concrete invulling van het curriculum in voldoende mate bijdragen aan de realisatie van de eindkwalificaties. In de blokboeken zijn de verschillende leerdoelen geformuleerd. Bestudering van de blokboeken en de hierin geformuleerde leerdoelen laten zien dat deze in voldoende mate gekoppeld zijn aan de eindkwalificaties. Ook de studenten geven tijdens het gesprek aan dat zij door het volgen van het onderwijsprogramma de geformuleerde eindkwalificaties behale n. Het auditteam heeft zich ervan vergewist dat het curriculum van de opleiding in voldoende mate een concretisering is van de eindkwalificaties. Dit geldt zowel voor de specifiek vaktechnische kwalificaties als de algemene bachelor-kwalificaties. Oordeel Er is inzichtelijk gemaakt hoe de opleiding de eindkwalificaties heeft vertaald naar de leerdoelen. De borging dat dit op de juiste wijze is verlopen, namelijk door de validatie van het programma door de beroepenveld-commissie, is adequaat. Ook uit de inhoudelijke toetsing door het vergelijken van het curriculum met de eindkwalificaties blijkt de correctheid van de vertaling naar de leerdoelen. Derhalve komt het auditteam op dit facet tot de beoordeling voldoende. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

17 Facet 2.3. Samenhang programma Criterium Het facet samenhang programma is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Is het studieprogramma inhoudelijk samenhangend? Bevindingen Bestudering van het curriculum en van het programma laat zien dat de opleiding gekozen heeft voor een thematische opzet van het onderwijs. Het totaal van deze thema s beslaat het volledige beroepsspectrum. Hierbij komen civiel-technische thema s zoals mechanica (toegepaste mechanica, grondmechanica en hydraulica) en civiele kunstwerken (bruggen, aquaducten etc.) aan bod. Bestudering van deze thema s over de gehele opleiding laat zien dat er sprake is van een interdisciplinaire invulling van deze thema s. Concreet wil dit zeggen dat behalve civiel-technische onderwerpen ook andere relevante en hieraan gerelateerde vakgebieden zoals bouwkunde, recht en economie opgenomen zijn. Door deze multidisciplinaire benadering worden binnen thema s en tussen thema s integratie van zowel kennis als vaardigheden bereikt. Bovendien garandeert deze werkwijze dat de afgestudeerde civiel technicus beschikt over de juiste beroepshouding. De specifiek verticale samenhang van het curriculum wordt gerealiseerd door drie lijnen: De bouwlijn, deze betreft de onderwijsinhoud. De praktijklijn, deze lijn geeft aan op welke wijze het onderwijs in een praktische situatie wordt geplaatst. De studieloopbaanlijn, ten bate van de begeleiding, reflectie en de ontwikkeling van individuele competenties van de student. Er worden evaluaties gehouden onder de studenten waarin de samenhang van het studieprogramma een onderwerp ter beoordeling is. De resultaten worden opgenomen in een vierjaarlijkse cyclus waarin het programma wordt bijgesteld. Binnen de opleiding Civiele Techniek is een leerplancommissie werkzaam. Deze commissie bestaat uit docenten afkomstig uit verschillende disciplines. De multidisciplinaire samenstelling van deze leerplancommissie zorgt ervoor dat de verschillende vakken (kernvakken en ondersteunende vakken) op evenwichtige wijze binnen het programma in het algemeen en de thema s in het bijzonder vertegenwoordigd zijn en dat daardoor de samenhang van het programma geborgd is. Uit gesprekken met studenten tijdens de audit blijkt dat zij de samenhang van de opbouw van het programma duidelijk herkennen. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

18 Oordeel Het auditteam heeft bovenstaande bevindingen vastgesteld aan de hand van documentbeoordelingen en gesprekken met verantwoordelijken van de opleiding. Het auditteam heeft aan de hand van het onderwijsprogramma, de beschrijving in de studiegids en de diverse onderwijsmodulen kunnen constateren dat het programma inhoudelijk samenhangend is. Theorie en praktijk zijn nauw aan elkaar gekoppeld, waarbij wij opmerken dat de door de opleiding Civiele Techniek gehanteerde didactische werkvorm (gericht op thematisch onderwijs) de samenhang verder accentueert. Gesprekken met studenten ondersteunen deze constatering, zij ervaren de samenhang in het curriculum als voldoende. Het auditteam beoordeelt dit facet als voldoende: de inhoud en planning van de curricula van de opleiding is op een doordachte en consistente wijze op elkaar afgestemd waardoor de onderscheiden programmaonderdelen tezamen één coherent geheel vormen. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

19 Facet 2.4. Studielast Criterium Het facet studielast is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Is het programma studeerbaar doordat studievoortgang belemmerende factoren zoveel mogelijk worden weggenomen? Bevindingen De opleiding Civiele Techniek voorziet studenten regelmatig van informatie betreffende hun studievoortgang. Studiebegeleiding wordt gebruikt als tool om inzicht te krijgen in de studievoortgang van de studenten. Voor aparte groepen studenten bestaan er mogelijkheden tot een afwijkend programma. Het auditteam heeft na bestudering van documenten en tijdens de audit geconstateerd dat studenten via internet inzage hebben in de behaalde resultaten tot dat moment. Binnenkomende vwo- en mbo-studenten worden in de gelegenheid gesteld tot het volgen van een versneld traject. Zij worden op geschiktheid geselecteerd middels een intake-toets. Alvorens studenten stage lopen, dienen zij een aantal studieonderdelen met succes afgerond te hebben. Dit om te voorkomen dat studenten tijdens deze periode vastlopen. Door op deze wijze de theoretische component te verankeren in de praktijk wordt de studeerbaarheid vergroot. De studeerbaarheid van de opleiding voor de verschillende groepen instromers wordt, zo is het auditteam gebleken, door de mogelijkheid van verschillende studieroutes vergroot. Door studentenevaluaties krijgt de opleiding zicht op en inzicht in de mate waarin zich studievoortgang belemmerende zaken voordoen. Op het gebied van wiskunde is gestart met ondersteunend onderwijs. Ook voor Engels en Nederlands wordt extra ondersteuning in de vorm van lessen ontwikkeld. Er is gebleken uit de evaluaties dat ook hieraan behoefte bestaat bij de student. De door de student ervaren studielast is onlosmakelijk verbonden met de studeerbaarheid van de opleiding. Uit studentevaluaties blijkt dat deze als niet te hoog ervaren wordt. Ook tijdens de audit gaven studenten dit expliciet aan. Oordeel Het auditteam ziet mogelijkheden tot verbetering bij de begeleiding van instromende studenten. Met name op het gebied van Engels en Nederlands. De reeds ingezette ondersteuning bij wiskunde geeft echter vertrouwen in de voorgenomen ondersteuning voor wat betreft Nederlands en Engels. Het auditteam beoordeelt dit facet dan ook als voldoende. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

20 Facet 2.5. Instroom Criterium Het facet instroom is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluit het programma qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit een toelatingsonderzoek? Bevindingen Uit gesprekken met de studenten afkomstig uit het middelbaar onderwijs die gewend zijn te werken binnen de kaders van het studiehuis blijkt dat zij deze didactische werkvorm ook waarderen binnen het hbo. Het projectmatig werken en het werken met thema s binnen de opleiding Civiele Techniek sluit daar goed op aan. Het instroomniveau van de opleiding is in principe gebaseerd op havo-studenten met een profiel natuurkunde en gezondheid. Voor mbo- en vwo-instromers bestaat de mogelijkheid tot het volgen van een verkort traject nadat zij een intaketoets hebben gevolgd. Het auditteam waardeert het als positief dat deze groep studenten gedurende een jaar gemonitord wordt om zo te beoordelen of voortzetting van het ingezette traject reëel is. Voor groepen instromers met een deficiëntie op het terrein van wiskunde bestaat voor studenten in hun laatste MBO-jaar met ingang van het schooljaar de mogelijkheid tot het volgen van voorbereidende lessen voor het starten van de opleiding. Hiertoe heeft de opleiding afspraken gemaakt met het Mondriaan College. Uit bestudering van het curriculum is het auditteam gebleken dat het eerste jaar gestreefd wordt naar het op gelijk niveau brengen van de studenten. Het betreft hier een basisjaar waar voornamelijk de basis van beroepscompetenties worden gedoceerd. Er zijn overeenkomsten in de propedeuse programma s van Civiele Techniek en Bouwkunde. Het overstappen van Bouwkunde naar Civiele Techniek of omgekeerd levert in de regel dan ook gedurende het eerste jaar geen problemen op. Voor zij-instromers bestaat de mogelijkheid tot de aanpassing van het programma in de vorm van het krijgen van vrijstellingen. Deze vrijstellingen worden door de examencommissie toe- of afgewezen. Tijdens de audit zijn verslagen ingezien van een dergelijke procedure. Tevens zijn hierin besluiten tot een bindend studieadvies opgenomen. Uit onderzoeken onder eerstejaars blijkt de opleiding voldoende inzicht te hebben in herkomst en startkwalificaties van die studenten. Aan de hand van de uitslagen van dit onderzoek worden acties richting middelbare scholen en mbo-opleidingen in gang gezet. Het verschillende niveau van de instromende studenten heeft door samenwerking in projectverband een positieve uitwerking op de ontwikkeling van sociale communicatieve competenties. Het bedrijfsleven, vertegenwoordigd door branche-organisaties CROW en Bouwned, zijn structureel aanwezig op de open dagen HHS. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

21 Oordeel Het facet wordt met een voldoende beoordeeld gezien het feit dat de opleiding voldoende rekening houdt met de verschillende instroomgroepen. Met name het in het leven roepen van de instroomcoördinator wordt door het auditteam gewaardeerd als adequate maatregel ter verbetering van het instroombeleid. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

22 Facet 2.6. Duur Criterium Het facet duur is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Voldoet de opleiding aan de formele eisen m.b.t. de omvang van het opleidingsprogramma van 240 ECTS-studiepunten? Bevindingen Uit de studiegids en het OER blijkt dat de studielast voor de vierjarige opleiding 240 ECTS-studiepunten bedraagt. In het propedeusejaar dienen 60 punten te worden behaald. De overige 180 zijn evenredig verspreid over de laatste drie jaren. Oordeel Dit facet is voldoende omdat het overeenkomt met de wettelijke norm. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

23 Facet 2.7. Afstemming tussen vormgeving en inhoud Criteria Het facet afstemming tussen vormgeving en inhoud is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAOcriteria: Is het didactisch concept in lijn met de doelstellingen? Sluiten de werkvormen aan bij het didactisch concept? Bevindingen Centraal in het didactische concept staat de praktijk. Een aantal jaren geleden is daarom binnen de opleiding gestart met projectmatig onderwijs. Reeds eerder hebben wij aangegeven dat werken op projectbasis ook de regel is binnen de beroepspraktijk. Het kenmerkende van projectgestuurd onderwijs zoals beschreven in de overlegde documentatie en verwoord door de docenten tijdens de audit, biedt voldoende aansluiting op de doelstellingen zoals deze in de blokboeken en in de visie van de opleiding op zowel het beroep Civiele Techniek als op het onderwijs zijn geformuleerd. De opleiding heeft ervoor gekozen om binnen projectgestuurd onderwijs te werken met thema s die ontleend zijn aan de praktijk. Zowel de stages als het afstudeeronderzoek staan in het teken van praktijkgerelateerd onderwijs. Innovatieve ontwikkelingen in de beroepspraktijk worden door de opleiding in het bijzonder door de docenten gebruikt ter illustratie van het onderwijs. Zowel studenten als alumni geven aan dat zij het projectmatig werken binnen thema s als een adequate vorm van onderwijs zien en dat zij daardoor in staat worden/werden gesteld de doelstellingen te bereiken. Ter verdieping van de projecten worden er gastcolleges en excursies georganiseerd. Niet alle eindkwalificaties worden door enkel projectmatig te werken voldoende ontwikkeld. Enkele vaardigheden dienen additioneel te worden onderwezen. Hiertoe worden klassikale lessen en hoorcolleges gegeven. De inhoud van dit additionele onderwijs is niet afgestemd op de onderwerpen van de projecten. De afstemming tussen vormgeving en inhoud is een onderwerp in de management review waarin de huidige situatie wordt beschreven. Omdat er geen resultaten van metingen of bevindingen worden gegeven, heeft de opleiding nog geen beeld of de huidige situatie voldoende adequaat is. Oordeel Het auditteam beoordeelt dit facet als voldoende. Bovenstaande bevindingen zijn vastgesteld aan de hand van documentbeoordelingen en gesprekken met verantwoordelijken van de opleiding. Het auditteam heeft het programma in zijn geheel ingezien en aan de hand van de modulebeschrijvingen, uit te voeren opdrachten en gesprekken met studenten kunnen vaststellen dat het gekozen onderwijskundig concept in lijn is met de doelstellingen. De gekozen werkvormen, praktijkopdrachten via werkplaatsconstructie, sluiten naar het oordeel van het auditteam aan bij het didactisch concept. Verbeterpunt is een structurele evaluatie van de afstemming tussen vormgeving en inhoud. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

24 Facet 2.8. Beoordeling en toetsing Criterium Het facet beoordeling en toetsing is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Wordt door de beoordelingen, toetsingen en examens adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd? Bevindingen Het auditteam heeft geconstateerd dat de opleiding geen expliciet toetsbeleid in de vorm van een notitie heeft geformuleerd waarin de uitgangspunten voor de toetsing staan geformuleerd. Een dergelijk toetsbeleid is echter noodzakelijk om regelingen vast te leggen en de kwaliteit van toetsen te waarborgen. Tevens dient vastgelegd te zijn welke functionaris(sen) verantwoordelijk zijn voor het toetsbeleid. De toetsing tijdens cursussen en trainingen vindt plaats door middel van een tentamen of opdracht en is vooral gericht op het toetsen van kennis en vaardigheden. In projecten is de beoordeling gekoppeld aan de te behalen competenties. Zowel groepswerk als individuele prestaties worden beoordeeld. De inbreng van de individuele student in het groepsproces blijkt moeilijk te beoordelen. In het voorjaar van 2004 is gestart met beoordeling van het portfolio van de student. Nu wordt dit nog gebruikt als signalerende functie voor de student, maar voor komend jaar wordt dit uitgebreid naar een beoordelende toetsing van competenties. Er is een plan getoond hoe dit geïmplementeerd gaat worden. Er is gesignaleerd dat er geen afdoende borging is voor de kwaliteit van de toetsen. Er is geen structurele preventieve toetsing op de inhoud en opzet van de toetsen. In het geval dat er meerdere docenten het vak doceren, stellen zij in samenspraak de toetsen op. In het geval dat een vak slechts door één docent onderwezen wordt, stelt hij als enige de toets op. Er is onvoldoende structureel toezicht op de kwaliteit van deze toetsen. De studiegids voorziet in de planning, procedures en methoden van de beoordeling en toetsing. Specifiekere informatie zoals de methode van betreffende toets en criteria zijn vermeld in het blokbok. De criteria staan vermeld als leerdoelstellingen. Additioneel heeft het auditteam onderzoek gedaan naar de mogelijk voor studenten om tegen een beslissing in beroep te gaan. Hieruit blijkt dat er een klachtenprotocol bestaat en dat studenten tegen een beslissing in beroep kunnen gaan. In eerste instantie kan de student naar de betreffende docent stappen of als dat niet werkt naar de opleidingscoördinator. Komen ze er niet uit, dan kan de student protest indienen bij de examencommissie. Er worden 2 á 3 klachten per jaar ingediend. Dit is niet veel, in vergelijking met andere gevisiteerde opleidingen. De klachten worden in de examencommissievergadering besproken en teruggekoppeld naar de student. Een deel van de bovenstaande bevindingen staat ook in de management review omschreven. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

25 Oordeel Het auditteam heeft geconstateerd dat er op onderdelen onvoldoende is gescoord. Als oorzaak hiervoor wordt verwezen naar het feit dat de opleiding de afgelopen periode bezig is geweest het onderwijs op projectbasis aan te gaan bieden. Deze verandering vereist echter ook een wijziging in het toetsbeleid. De toetsing en beoordeling moeten in ieder geval op de volgende punten worden verbeterd: De wijze waarop preventief de kwaliteit van de toetsen wordt gewaarborgd; en De methode waarop de individuele prestaties van de student tijdens het projectwerken kunnen worden beoordeeld. Het auditteam heeft de afdeling verzocht op korte termijn een adequaat verbeterplan betreffende het toetsbeleid in te dienen. Het verbeterplan is binnen de gestelde termijn ingediend en heeft de reikwijdte van de gehele afdeling Engineering. Het verbeterplan omschrijft volgens het auditteam helder de wijze waarop en de stappen waarin de afdeling komt tot een uitwerking van de verbeterpunten. Aan de verschillende stappen is een planning en een verantwoordelijke werkgroep gekoppeld. De geformuleerde stappen die moeten borgen dat de vereiste onderdelen worden behandeld en verbeterd zijn: Het formuleren van een toetsvisie; Het formuleren van een toetsbeleid; Het opstellen van een toetshandboek; Het opstellen van richtlijnen voor toetsprogramma s; Het maken van rolbeschrijvingen; Het opstellen van een toetsprogramma; Het controleren en aanpassen van het OER. De verschillende stappen worden vastgesteld door de kerngroep die uit het management van de opleidingen (Bouwkunde, Civiele Techniek en Chemische Technologie) bestaat. Hoewel het verbeterplan vertrouwenwekkend is, komt het auditteam op basis van de beslisregels (zie 1.2.2) tot een onvoldoende voor dit facet. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

26 SAMENVATTEND OORDEEL VAN DIT ONDERWERP Het auditteam geeft de opleiding op dit onderwerp een beoordeling voldoende. De beoordeling voldoende is op hoofdlijnen gebaseerd op de volgende bevindingen: Op één facet na wordt er op alle overige facetten een voldoende gescoord. Ten behoeve van het betreffende onvoldoende facet 2.8 is er inmiddels een vertrouwenwekkend verbeterplan opgesteld om de zwakten in het toetsings- en beoordelingsbeleid adequaat, constructief en op korte termijn op te lossen. Op basis hiervan mag beslisregel C, 2 e bullet toegepast worden dat ondanks één onvoldoende facet het onderwerp als geheel toch voldoende is. Enkele handelingen/ maatregelen/ acties/ procedures die zijn opgenomen in de organisatie van de opleiding worden als positief ervaren. Voorbeelden hiervan zijn: o De mate waarin de relatie wordt gelegd met de beroepspraktijk. o o De adequate wijze waarop alle te behalen kwalificaties zijn vertaald naar de leerdoelen en hoe deze zijn ondergebracht in het programma. Het aanstellen van een instroomcoördinator voor de afdeling Engineering. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

27 Onderwerp 3: Inzet van personeel Het derde onderwerp bestaat uit drie facetten: 1. eisen hbo; 2. kwantiteit personeel; 3. kwaliteit personeel. Facet 3.1. Eisen hbo Criterium Het facet eisen hbo is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Wordt het onderwijs voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk? Bevindingen Er hebben gesprekken plaatsgevonden met het management, met docenten en studenten. Een behoorlijk deel van de docenten is naast de aanstelling bij de hogeschool werkzaam in de beroepspraktijk. Een groot percentage van de docenten, zo n 70%, is betrokken bij de stage- en afstudeerbegeleiding. Voor een deel van de docenten is dit de belangrijkste vorm van contact met het beroepenveld. Wanneer er specifieke kennis van een te onderwijzen vak ontbreekt binnen de eigen geledingen, dan schakelt de opleiding een ingenieursbureau in. De selectie van de betreffende docenten is adequaat. Eerst vindt er een selectie plaats op basis van CV s, vervolgens bestaat de tweede selectieronde uit een gestructureerd gesprek met het management van de afdeling. Er wordt geen gebruik gemaakt van een relatiebeheerssysteem. Er is daarmee ook nog geen totaal beeld van alle aanwezige relaties. De aanzet tot het opstellen van het relatiebeheersysteem is door middel van een eerste inventarisatie al wel gemaakt. Voor 2004 is de doelstelling geformuleerd om het relatienetwerk van het personeel te gaan vastleggen en uit te breiden. Deze doelstelling is afdoende in uitwerkingen geconcretiseerd. De start van de uitvoering heeft, zoals hierboven opgemerkt, reeds plaatsgevonden. De studenten geven aan dat de docenten over veel praktijkkennis beschikken. De docenten gebruiken actuele voorbeelden uit zowel de nationale als de internationale praktijk ter illustratie van het onderwijs. Oordeel Het merendeel van de docenten heeft veelvuldig contact met de beroepspraktijk. Mede op basis van de positieve bevindingen van de studenten en het vertrouwenwekkende verbeterplan om te komen tot een relatiebeheerssysteem, komt het auditteam op dit facet tot een voldoende in zijn beoordeling. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

28 Facet 3.2. Kwantiteit van het personeel Criterium Het facet kwantiteit van het personeel is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Wordt er voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen? Bevindingen De student-staf ratio is op afdelingsniveau 22 studenten tot 1 docent. Dit steekt gunstig af ten opzichte van de ratio bij andere verwante bezochte opleidingen. Wanneer er onvoldoende kwantiteit in huis is om met voldoende kwaliteit te onderwijzen, wordt er ter versterking gebruik gemaakt van de diensten van een ingenieursbureau. Er is een personeelsplan opgezet dat de periode beschrijft. In deze periode zijn er mogelijke knelpunten in de bezetting van de opleiding. Een aantal vaste docenten nadert de pensioengerechtigde leeftijd. Dit zijn er tot en met 2007 dertien voor de afdeling Engineering. Voor de opleiding Civiele Techniek zijn dit er 2. In het plan zijn nog geen concrete stappen geformuleerd om te komen tot een invulling van deze uitstroom. De kwantiteit van het personeel is tevens onderwerp van de management review. Er zijn verbetervoorstellen/doelstellingen geformuleerd ten aanzien van de personele bezetting de komende jaren. Deze zijn echter nog niet afdoende expliciet geformuleerd om de te verwachten toekomstige tekorten op te lossen. Naar aanleiding van de gesprekken met het management van opleiding en afdeling is binnen het auditteam echter de overtuiging ontstaan dat zowel de opleiding Civiele Techniek als ook de afdeling Engineering zich ter dege bewust is van de te verwachten knelpunten op personeel gebied. Een en ander wordt dan ook op opleidings-overstijgend niveau aangepakt en in samenhang met de overige opleidingen binnen de afdeling Engineering. Oordeel Het huidige onderwijs wordt verzorgd door voldoende personeel. De opleiding is zich tevens bewust van mogelijk te verwachten tekorten de komende jaren bij ongewijzigd beleid. Op basis van dit bewustzijn en het voornemen het beleid opleidingsoverstijgend aan te passen ten einde te verwachten tekorten te voorkomen, beoordeelt het auditteam dit facet als voldoende. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

29 Facet 3.3. Kwaliteit van het personeel Criterium Het facet kwaliteit van het personeel is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Is het personeel gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma? Bevindingen Het auditteam heeft specifiek gevraagd naar inzicht in de benodigde kwalificaties/kwaliteiten van de docenten en hoe deze behoefte zich verhoudt tot wat aanwezig is binnen de organisatie. De opleiding heeft de kwalificaties/kwaliteiten die binnen de organisatie aanwezig zijn, geïnventariseerd. Deze inventarisatie heeft plaats gevonden door middel van gesprekken met de docenten. Het resultaat uit deze inventarisatie is aan het auditteam overlegd. Er zijn door de opleiding schema s opgesteld en getoond waardoor inzicht is verkregen in wanneer en in welke hoeveelheid bepaalde competenties ingezet dienen te worden voor het te onderwijzen lesprogramma. De volgende stap van een planning waarin de opleiding in tijd een link legt tussen de aanwezige en de gewenste competenties moet nog gezet worden. Het docententeam is beperkt in omvang, waardoor soms bepaalde specifieke expertise slechts bij een enkele docent aanwezig is. Dit maakt, zonder een solide back-up-plan, de opleiding op onderdelen kwetsbaar. In het bijzonder in combinatie met de gemiddeld hoge leeftijd van de docenten en de wetenschap dat een aantal docenten binnen enkele jaren met pensioen zal gaan, is dit een punt van bijzondere aandacht. Beginnende/startende docenten en gastdocenten (zoals de hierboven genoemde ingenieurs) lopen in de eerste periode mee met een ervaren docent en krijgen van deze docent tevens begeleiding zodat de didactische kwaliteiten van deze nieuwe docenten op een voldoende peil komen. De hierboven omschreven situatie is de huidige praktijksituatie. Een norm, hoeveel en in welke vorm nieuwe docenten begeleiding krijgen, is er nog niet gesteld. De tijdens de audit gesproken studenten zijn lovend over de docenten. Het contact tussen studenten en docenten is bijzonder goed en de lijntjes zijn kort, er heerst een echte open-deurpolitiek. Je krijgt de aandacht die je aangeeft nodig te hebben, zo omschreef een van de studenten het contact met de docenten. De docenten hebben volgens de studenten veel praktijkkennis. De informatievoorziening betreffende roosters en cijfers en dergelijke verloopt via blackboard. Docenten moeten invulling aan dit medium geven. Niet alle docenten zijn hier even bekwaam en consequent in. Er worden jaarlijks functioneringsgesprekken gehouden met de docenten. Deze gesprekken vinden plaats tussen de docenten en de opleidingscoördinator/teamleiders. Deze gesprekken zijn goed vastgelegd en gearchiveerd. Ieder jaar wordt er gekeken naar de afspraken die het voorgaande jaar zijn gemaakt en of deze zijn geïmplementeerd. Het gebruik van POP (Persoonlijk Ontwikkelings Plan) is nog niet teambreed gewoonte. Binnen de opleiding is het wel beleid dat het gebruik van POP zo spoedig mogelijk wordt ingevoerd. Met name oudere docenten zien minder nut in het gebruik van POP omdat zij toch al aan het einde van hun loopbaan zijn. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

30 Oordeel De huidige kwaliteit van het docententeam is zonder meer voldoende om goed onderwijs te kunnen bieden. De opleiding en afdeling zijn zich aantoonbaar bewust van de knelpunten die zich in de nabije toekomst kunnen voordoen in relatie tot de uitstroom van een aantal docenten. Er is nog genoeg tijd om preventief maatregelen te treffen. Het auditteam is overigens van mening dat hier wel op korte termijn mee gestart moet worden. Het management onderschrijft deze opvatting geheel. Op basis van de aangetoonde kwaliteit van de docenten en het getoonde bewustzijn door de opleiding voor wat betreft het kwalitatieve aspect van het personeel en het voornemen het beleid opleidingsoverstijgend aan te passen en aan te pakken in een verder te ontwikkelen adequaat preventief beleid, beoordeelt het auditteam dit facet als voldoende. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

31 SAMENVATTEND OORDEEL VAN DIT ONDERWERP Het auditteam beoordeelt de opleiding op dit onderwerp voldoende. Aan dit oordeel liggen de volgende bevindingen ten grondslag: De positieve beoordeling op alle facetten van dit onderwerp; Het personeelsbestand beschikt over voldoende kwaliteit en (vooralsnog) kwantiteit om een goede invulling van het lesprogramma te kunnen waarborgen. De opleiding is zich terdege bewust van de ontwikkelingen aangaande het personeelscorps in de toekomst en heeft aangegeven hier een preventief beleid op te gaan voeren. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

32 Onderwerp 4: Voorzieningen Het vierde onderwerp bestaat uit twee facetten: 1. materiële voorzieningen; 2. studiebegeleiding. Facet 4.1. Materiële voorzieningen Criterium Het facet materiële voorzieningen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Zijn de huisvesting en de materiële voorzieningen toereikend om het programma te realiseren? Bevindingen Dit facet is onderwerp van gesprek geweest bij het management van de afdeling, bij de docenten, bij specifieke functionarissen zonder directe onderwijstaak (bibliothecaris bijvoorbeeld) en bij de studenten. Tevens is er een rondgang gemaakt door de voor de opleiding beschikbare ruimte en door algemene voor alle opleidingen beschikbare voorzieningen (centrale mediatheek bijvoorbeeld). Hierbij is er gekeken naar de beschikbare ruimte, de inrichting en de faciliteiten. Het gebouw waar de hogeschool in is gevestigd, is ongeveer zeven jaar geleden in gebruik genomen. Het voorzieningenbeleid wordt op hoofdlijnen op hogeschoolniveau vastgesteld. Dit beleid schetst de kaders (toewijzing van ruimte en budget) waarbinnen de afdeling haar faciliteiten kan inrichten. De inrichting is afgestemd op de wijze van onderwijs. Er zijn projectruimten gecreëerd die ter beschikking staan van de projectgroepen Deze projectgroepen krijgen de projectruimte op afgesproken momenten van de dag tot hun beschikking. Deze ruimten voldoen in kwantiteit en kwaliteit aan de behoefte. De afstudeergroepen hebben hun eigen projectruimte, deze hebben zij continu tot hun beschikking. De tafels en stoelen zijn echter niet altijd goed op elkaar af te stemmen, waardoor er niet altijd sprake kan zijn van een optimale werkhouding, hetgeen de kans op RSI vergroot. Meerdere studenten geven tijdens de gesprekken aan, dat zij in meer of mindere mate RSI ervaren. Waar in de beroepspraktijk het werken achter de PC, voor bijvoorbeeld het uitwerken van tekeningen, een vaak voorkomende bezigheid is, is een goede afstemming van de middelen van belang. Alle projectruimten zijn voorzien van twee pc s. Overigens is het auditteam onder de indruk van het grote aantal computers dat over de afdeling is verdeeld en de kwaliteit hiervan. Behalve de kwaliteit van de computers wat betreft de snelheid e.d., zijn ook de softwarepakketten up-to-date en relevant in relatie tot de ontwikkelingen in de beroepspraktijk. In evaluaties gehouden onder studenten wordt er een beoordeling van de voorzieningen gevraagd. De studenten blijken ook hieruit voldoende tevreden te zijn met de voorzieningen. De resultaten uit de evaluaties zijn opgenomen in de management review. De evaluatiegegevens vormen mede de basis voor verbeteringen. Zo zijn bijvoorbeeld de ICT-voorzieningen naar aanleiding van eerdere beoordelingen aanzienlijk verbeterd. Oordeel Voor wat betreft de materiële voorzieningen is er voldoende inzicht in de wensen van docenten en studenten. Er wordt ruimschoots voldaan aan de basiskwaliteiten en -kwantiteiten die benodigd zijn voor de uitvoering van het onderwijs. Er is een adequaat bewakings-/signaleringssysteem dat voldoende borging geeft voor inzage in de behoeften aan voorzieningen. Het enige aandachtspunt zijn de afstemming op elkaar van bureaus en stoelen in de projectruimten van de afstudeerders. Het auditteam beoordeelt de materiële voorzieningen op basis van de bevindingen als voldoende. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

33 Facet 4.2. Studiebegeleiding Criteria Het facet studiebegeleiding is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de studiebegeleiding en de informatie- voorziening aan de studenten adequaat met het oog op de studievoortgang? Sluiten de studiebegeleiding en de informatie-voorziening aan de studenten aan bij de behoefte van de studenten? Bevindingen Ter beoordeling van dit facet zijn er gesprekken gehouden met het management van de afdeling, met docenten en studenten. Tevens zijn er verschillende documenten ter oriëntatie ingezien en zijn ter verificatie registraties getoond. De documentatie bestaat onder andere uit de studiegids en het document beslisdocument vernieuwing techniek. Registraties ter verificatie bestaan uit verslagen van SLB- bijeenkomsten en portfolio s van studenten. Vier jaar geleden heeft men het programma ingericht op basis van projectgestuurd onderwijs waarin studieloopbaanbegeleiding verankerd is. Dit betekende een overstap/verandering voor studenten en voor docenten. Studenten kregen als direct gevolg hiervan behoefte aan een meer coachende en reflecterende begeleiding. Docenten die als studieloopbaanbegeleiders studenten gingen begeleiden, zijn daar waar nodig opgeleid om deze rol te kunnen vervullen. Uit de functioneringsgesprekken en beoordelingsgesprekken is gebleken dat de docenten hierin in voldoende mate zijn ondersteund en opgeleid. Er zijn vier studieloopbaanbegeleiders aangesteld onder aanvoering van een coördinator. De studiebegeleiding wordt in samenwerking met de opleiding Bouwkunde verzorgd. Dit is mogelijk doordat er veel overeenkomsten tussen de opleidingen zijn en er verschillende docenten bij zowel Bouwkunde als bij Civiele Techniek les geven. Er zijn twee verschillende vormen van SLB. De eerste vorm is erop gericht inzicht te verschaffen in de voortgang van de student. Dit gebeurt middels het gebruik van portfolio s waarin de studenten hun ontwikkeling bijhouden. Op deze wijze leren ze te reflecteren zodat ze zichzelf kunnen sturen. Ondersteuning hierbij wordt in afnemende mate geboden. Het eerste jaar zijn er drie bijeenkomsten van twintig minuten en het tweede jaar zijn er twee bijeenkomsten van twintig minuten. Het derde jaar, het stagejaar, krijgen de studenten een stagebegeleider toegewezen. De begeleiding wordt dan in onderling overleg afgesproken. Wanneer een student behoefte heeft aan meer begeleiding, dan kan hij/zij dit aangeven. Er is een opendeuren -beleid, hetgeen door de studenten in de gesprekken met hen bevestigd is. Wanneer er problemen zijn van meer persoonlijke aard dan kunnen studenten aankloppen bij de decaan. Vaak komen zij ook door verwijzing van de studieloopbaanbegeleider bij de decaan. De tweede vorm van begeleiding is het mentoraat. Deze vorm geeft begeleiding/ondersteuning op het vakinhoudelijke gebied en wordt gegeven tijdens het projectwerken waarbij een vakdocent faciliteert. Naast de bewaking op de ontwikkeling van competenties en het verwerven van vakinhoudelijke kennis wordt ook de studievoortgang aan de hand van het aantal behaalde studiepunten bewaakt. Dit vindt plaats met behulp van het volg plus systeem. Wanneer er vertraging dreigt te ontstaan, wordt er contact met de student opgenomen. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

34 Wanneer er vertraging is opgelopen dan merkt de student dat in het stagejaar omdat er voor het lopen van de tweede stage namelijk alle vakken moeten zijn afgerond. Wanneer dit niet is gelukt, wordt nog de mogelijkheid geboden om het zesde en zevende semester om te wisselen, zodat de vertraging zoveel mogelijk beperkt wordt. Na de wijzigingen in het programma vier jaar geleden is er extra aandacht gegeven aan de studenten door het aanbieden van een zeer individuele begeleiding. Oordeel Er is sprake van een goed en persoonlijk contact tussen docenten/studiebegeleiders en studenten zowel wat betreft de begeleiding op studievoortgang als op de vakinhoud. Het werken met portfolio en het opwaarderen van deze methode van een signalerende functie naar een sturingsmechanisme gaat nog verder handen en voeten krijgen. Bewaking op de voortgang van dit proces is een vereiste waarvan de opleiding zich voldoende bewust is. Het auditteam komt samenvattend tot een voldoende voor dit facet. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

35 SAMENVATTEND OORDEEL VAN DIT ONDERWERP Het auditteam komt op dit onderwerp tot een beoordeling voldoende. De volgende bevindingen liggen aan deze beoordeling ten grondslag: De voldoende beoordeling op alle facetten van dit onderwerp; Er wordt wat betreft materiële voorzieningen op een aantal punten ruimschoots voldaan aan de basiskwaliteiten. Er is een adequaat bewakings-/signaleringssysteem. Er is goed persoonlijk contact tussen de docenten en studenten. De studiebegeleiding wordt voor wat betreft studievoortgang als ook vakinhoud voldoende gewaarborgd. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

36 Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg Het vijfde onderwerp bestaat uit drie facetten: 1. evaluatie resultaten; 2. maatregelen tot verbetering; 3. betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld. Facet 5.1. Evaluatie resultaten Criterium Het facet evaluatie resultaten is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Wordt de opleiding periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen? Bevindingen Om tot een helder beeld van de activiteiten rond dit facet te komen, zijn er expliciet gesprekken gehouden met het management van de opleiding en met de kwaliteitscoördinator. Ook is dit onderwerp bij docenten en studenten op consistentie getoetst. Tevens zijn er evaluaties, rapportages, resultaten, verbeterplannen en beleidsplannen beoordeeld. Er wordt binnen de Haagse Hogeschool op verschillende niveaus gemeten en gestuurd op kwaliteit. Op het hoogste niveau worden afspraken gemaakt tussen de hogeschooldirectie en de afdelingsmanager. Deze afspraken zijn vastgelegd in het document managementovereenkomst Jaarlijks wordt de afdeling getoetst op het behalen van de geformuleerde streefdoelen. Deze streefdoelen zijn SMART (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Reëel en Tijdgebonden) geformuleerd. Op afdelingsniveau zijn streefdoelen geformuleerd. Bij het opstellen van deze doelen is er rekening gehouden met de aanwezige kaders die worden geschapen in de managementovereenkomst en de kaders van de NVAO. Er wordt jaarlijks gemeten en geëvalueerd of de gestelde doelen zijn gehaald. De resultaten worden geformuleerd in de management review. Als input voor deze metingen worden gebruikt: Evaluaties onder studenten, alumni en docenten. (Voorbeelden hiervan zijn de blokevaluaties die na ieder blok worden gehouden en alumni-onderzoeken die onder alumni die drie jaar van school zijn, worden gehouden.) Behaalde resultaten, - met betrekking tot de studievoortgang van studenten; - stage en afstudeerresultaten; - rendementen; - instroomgegevens; - klachten. In de management review staan naar aanleiding van de gemeten resultaten conclusies geformuleerd die, waar nodig, zijn vertaald naar verbeterdoelstellingen. Er blijkt uit de management review dat de opleiding een helder inzicht heeft in haar sterke en zwakke punten. De volgende punten worden onder andere als sterke punten van de opleiding beoordeeld: Een actueel programma met een sterk verband met de beroepspraktijk; Een positieve waardering van de alumni; Een goede mix van werkvormen en voorzieningen; Vanaf 2001 regelmatige evaluaties van het onderwijs; Een goed rendement; Een breed inzetbaar en ervaren team van medewerkers. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

37 Als reactie op de zwakke punten heeft de opleiding onder andere de volgende verbeterpunten geformuleerd: Naar aanleiding van een lager ingangsniveau voor rekenkundige vaardigheden en wiskunde, wordt het wiskundeprogramma herzien; Het ontwikkelen van nieuwe competenties bij medewerkers; Het volledig introduceren van Blackboard bij alle onderwijsactiviteiten en dit meer als informatiekanaal gaan gebruiken; Het vaststellen van een meerjaren alumnibeleid; Het evalueren van kwalitatieve aspecten van de instroom en de aansluiting met toeleverende opleidingen. Een deel van deze verbeterpunten is reeds afgerond, andere zijn in uitvoering of in voorbereiding. Er is een planning opgenomen met streefdata en verantwoordelijken. Oordeel Het auditteam heeft geconstateerd dat de opleiding hard aan de weg timmert betreffende kwaliteitszorg en kwaliteitswaarborging en er een goede basis ligt om deze op een hoger niveau te brengen. Het auditteam heeft vertrouwen in de aangetoonde en voorgenomen wijze waarop de opleiding met kwaliteitszorg omgaat en geeft dan ook een beoordeling voldoende op dit facet. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

38 Facet 5.2. Maatregelen tot verbetering Criterium Het facet maatregelen tot verbetering is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Vormen de uitkomsten van periodieke evaluaties van de opleiding de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan de realisatie van de streefdoelen? Bevindingen Er is inzage geweest tot de volgende documenten: - Kwaliteitshandboek Bouwkunde en Civiele Techniek; - De studiegids; - Verscheidene registraties en evaluaties; - De managent review; - De management overeenkomst Aanvullend heeft er een gesprek plaatsgevonden met de afdelingsmanager en de kwaliteitscoördinator. Er is geen procedure die voorschrijft hoe de maatregelen tot verbetering worden geïmplementeerd. Er is ook niet omschreven of er middelen ter beschikking worden gesteld om implementatie tot uitvoering te kunnen brengen. Het gedocumenteerde managementsysteem is nog in ontwikkeling. Dat betekent dat een groot aantal van de procedures, de organisatie, de processen al omschreven zijn, maar dat er ook nog enkele ontwikkeld dienen te worden. Hierbij behoort de procedure die omschrijft hoe om te gaan met de implementatie van verbeterpunten. Tijdens het gesprek is het volgende helder geworden: Er worden vele metingen uitgevoerd (dit is reeds aangetoond). De resultaten hiervan worden door de kwaliteitscoördinator verzameld en gebundeld in de management review. Tevens worden er conclusies uit deze resultaten getrokken die leiden tot het formuleren van verbeterpunten. Deze verbeterpunten staan ook in de management review omschreven. Hierbij staat de actie vernoemd en de termijn waarin deze gerealiseerd moet zijn. De bewaking van de voortgang vindt plaats in de kwaliteitsvergadering die speciaal hiervoor in het leven is geroepen en die periodiek en aantoonbaar wordt belegd. In deze vergadering waarin de afdelingsmanager zitting heeft, worden de acties uitgezet. Oordeel Het kwaliteitssysteem is duidelijk in ontwikkeling. Het is essentieel dat er stringente bewaking op de realisatie van dit systeem plaatsvindt. Het kwaliteitsoverleg is een goed middel hiertoe. Aangezien de basis van het verbetermanagement goed is opgezet in de vorm van adequate metingen, beoordelingen, conclusies, verbetervoorstellen en bewaking, beoordeelt het auditteam de inspanningen van de opleiding op dit facet als voldoende. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

39 Facet 5.3. Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld Criterium Het facet betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld van het onderwerp kwaliteitszorg is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Zijn -en zo ja op welke wijze- medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld actief betrokken bij de interne kwaliteitszorg van de opleiding? Bevindingen Om tot een oordeel op dit facet te kunnen komen, heeft het auditteam gesprekken gevoerd met het management van de opleiding, de docenten, de kwaliteitscoördinator en studenten. In aanvulling en ter verificatie zijn de volgende documenten geraadpleegd/ingezien: Kwaliteitsplanning; Evaluatieprocedure; Evaluaties; Resultaten uit evaluaties. Hieruit blijkt dat medewerkers, studenten en alumni worden betrokken bij de interne kwaliteitszorg van de opleiding. Dit gebeurt door het houden van evaluaties onder de verschillende bij de opleiding betrokken partijen. Uit de resultaten van de evaluaties worden door het management conclusies getrokken die leiden tot acties die in de jaarplanning worden opgenomen. De daadwerkelijke uitwerking hiervan wordt gemonitord in de management review. Het beroepenveld wordt vertegenwoordigd in de beroepenveldcommissie. Eén van de hoofdrollen van de beroepenveldcommissie is het adviseren van de opleiding over de actuele ontwikkelingen in het beroepenveld en toetsing van het geboden onderwijs aan de actualiteit van het beroepenveld. Ook deze verbeteringen zijn een vorm van kwaliteitszorg en verbetering van de opleiding. Er is een opleidingscommissie geformeerd waarin studenten participeren als vertegenwoordiging van het totale studentenbestand. Er is aangetoond en bevestigd door de studenten dat voorgenomen beleid zoals tijdens vergaderingen is overeengekomen, terug te zien valt in verbeteringen m.b.t. de opleiding. Een voorbeeld hiervan is de verbetering van de informatievoorziening. Oordeel Het auditteam komt tot een beoordeling voldoende van dit facet op grond van de bevindingen en constateringen dat de verschillende partijen, medewerkers, studenten en alumni worden betrokken bij de interne kwaliteitszorg en dat er actief gestuurd wordt op de resultaten uit de verschillende evaluaties. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

40 SAMENVATTEND OORDEEL VAN DIT ONDERWERP Het auditteam komt tot een voldoende oordeel op dit onderwerp. De volgende bevindingen liggen ten grondslag aan deze beoordeling: Alle facetten van dit onderwerp worden positief beoordeeld. De basis van het verbetermanagement is goed opgezet in de vorm van adequate metingen, beoordelingen, conclusies, verbetervoorstellen en de bewaking op de uitvoering hiervan. Dit verbetermanagement wordt gebruikt om de kwaliteitszorg en waarborging op een hoger niveau te brengen. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

41 Onderwerp 6: Resultaten Het zesde onderwerp bestaat uit twee facetten: 1. gerealiseerd niveau; 2. onderwijsrendement. Facet 6.1. Gerealiseerd niveau Criterium Het facet gerealiseerd niveau is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Zijn de gerealiseerde eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen in overeenstemming met de nagestreefde eindkwalificaties? Bevindingen Om tot een oordeel te komen op dit facet zijn er gesprekken gevoerd met het management van de opleiding en docenten. In aanvulling hierop is de volgende informatie geraadpleegd: Managementovereenkomst 2004; Management review 2004; Afstudeerscripties; Resultaten uit evaluaties/onderzoeken onder alumni. Hoe de na te streven eindkwalificaties tot stand zijn gekomen, is in dit rapport beschreven onder doelstellingen. De wijze waarop de vertaling heeft plaatsgevonden naar het onderwijs is omschreven in het onderwerp programma. Het programma moet in feite garanderen dat studenten het na te streven niveau behalen. Of dit is gehaald, blijkt uit de beoordeling van de afstudeerprojecten/opdrachten, de ervaring van het werkveld met de alumni en de ervaring van de alumni met het functioneren in de beroepspraktijk. Tijdens de audit is onderzocht hoe de beoordeling van de afstudeerverslagen plaatsvindt. Hierbij is rekening gehouden met de criteria waarop is getoetst en de expertise, kundigheid, kennis en ervaring van de beoordelaar. De criteria die zijn gebruikt bij de beoordeling van de verslagen zijn: niveau, diepgang, relevantie en breedte binnen het vakgebied. De wijze van het samenstellen van de beoordelingspanels is beoordeeld en voorbeelden van samenstellingen van de panels zijn aan het auditteam ter inzage gegeven. Steekproefsgewijs zijn er enkele afstudeerverslagen ingezien en gespiegeld aan de door de opleiding geformuleerde criteria. De verslagen bleken hier aan te voldoen. Er zijn resultaten door het auditteam ingezien van evaluaties en onderzoeken onder alumni. Hieruit blijkt dat volgens 90,9% van de alumni het niveau van het werk dat zij doen, aansluit op het niveau van de studie. Van de alumni geeft 84,6% aan dat de werkzaamheden die zij uitvoeren, aansluiten op het genoten onderwijs. Hieruit mag worden afgeleid dat de opleiding haar studenten qua werkzaamheden en niveau goed voorbereidt op het functioneren in de beroepspraktijk. Uit het onderzoek onder alumni komt tevens naar voren dat 79,2% van de afgestudeerden binnen 3 maanden na het afstuderen een baan vindt. Hieruit blijkt dat de (ex-)studenten goed in de markt liggen en dus blijkbaar ook voldoen aan het gewenste/ vereiste niveau, aan vaardigheden, kennis en werkinstelling. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

42 Oordeel Het auditteam komt tot een beoordeling goed op basis van de bevindingen/constateringen dat het niveau van de afstudeerverslagen en ook de wijze van beoordeling van die verslagen naast uitgebreid alumni-ondezoek onderwerp van onderzoek zijn geweest en het auditteam voldoende zicht hebben gegeven op de daadwerkelijke aanwezigheid van overeenstemming tussen nagestreefde en gerealiseerde eindkwalificaties. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

43 Facet 6.2. Onderwijsrendement Criteria Het facet onderwijsrendement is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn er, al dan niet in samenspraak met verwante opleidingen, streefcijfers geformuleerd in vergelijking met andere relevante opleidingen? Voldoet het onderwijsrendement aan deze streefcijfers? Bevindingen Om tot een beoordeling op dit facet te komen, zijn er gesprekken gevoerd met het management van de opleiding. In aanvulling en ter verificatie zijn de volgende documenten geraadpleegd: De management review 2004; De managementovereenkomst 2004; Een overzicht van kengetallen dat is gebaseerd op een extract uit het CRIHO (Centraal Register Inschrijvingen Hoger Onderwijs). De beoordeling van dit facet vindt feitelijk plaats op basis van twee vragen/vergelijkingen. Te weten: Wat is het resultaat van de opleiding in verhouding tot die van gelijkende opleidingen en zijn de doelen/ streefwaarden die de opleiding zichzelf stelt in dit kader relevant en worden deze behaald? Om tot een vergelijking op het eerste aspect te komen zijn landelijke rendementen en andere relevante gegevens in onderstaande tabel gespiegeld aan die van de opleiding: Alle HBO opleidingen in NL. Studieduur van de gediplomeerden: Opleiding in de sector HTNO ,816 3,875 4,26 4, ,8 3,89 4,31 3, ,75 3,94 4,18 3,73 Rendement: 1996 (instroomjr.) 52,6% 53,6% 46% 69% ,1% 52,9% 43,9% 68% ,9% 51% 44,1% 71% HHS. Opleiding CT. Als we de gegevens uit de bovenstaande tabel met elkaar vergelijken dan komen we wat betreft de studieduur van de gediplomeerden tot de volgende constateringen: De studieduur van de gediplomeerden van de opleiding CT (Civiele Techniek) ligt voor het jaar 2000 praktisch gelijk aan dat van de HS, maar aanzienlijk hoger dan dat van de andere opleidingen in Nederland of in de sector. In het jaar 2001 is duidelijk een dalende lijn ingezet. Deze zet zich voort in het jaar 2002 en is in dat jaar zelfs iets lager dan het landelijk gemiddelde. De studieduur binnen de HHS, binnen de sector en binnen Nederland liggen over de gehele vergeleken periode lager dan die van de opleiding CT. De opleiding heeft in de management review als doelstelling een streefwaarde opgenomen voor de studieduur van de gediplomeerden. Deze streefwaarde is gesteld op 4,5 jaar. Als we deze viereneenhalf jaar vergelijken met de cijfers die zijn opgenomen voor de jaren 2000 (4,24 jaar), 2001 (3,96 jaar) en 2002 (3,73 jaar), dan kunnen we constateren dat het doel voor de opleiding CT niet erg ambitieus is gesteld. Wat betreft de vergelijking van het rendement van de opleiding met die van de HHS, de opleidingen in de sector en in het algemeen alle HBO-opleidingen in Nederland toont de tabel aan dat de opleiding Civiele Techniek van de Haagse Hogeschool een zeer aanzienlijk hoger rendement heeft. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

44 Oordeel Het auditteam beoordeelt de opleiding op dit facet met goed op basis van het bijzonder hoge rendement van de opleiding en de trendmatige afname van de gemiddelde studieduur van de gediplomeerden. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

45 SAMENVATTEND OORDEEL VAN DIT ONDERWERP Het auditteam komt tot een voldoende als oordeel op dit onderwerp. Dit oordeel is gebaseerd op de volgende bevindingen: Alle facetten van dit onderwerp zijn als goed beoordeeld. De gerealiseerde en nagestreefde eindkwalificaties zijn met elkaar in overeenstemming. Het rendement van de opleiding is hoog. Het auditteam geeft conform de beslisregel E, 1 e bullet (zie Inleiding, par ) dit onderwerp een extra aantekening goed omdat de beide onderliggende facetten als goed zijn beoordeeld. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

46 3. SAMENVATTEND OORDEEL 3.1. Oordeelschema voltijd De in hoofdstuk 2 beschreven bevindingen en beoordeling geven we hieronder schematisch weer: HBO BACHELOR OPLEIDING Civiele Techniek - Voltijd Onderwerp / Facet Oordeel 1. Doelstelling Opleiding voldoende 1.1. Domeinspecifieke eisen voldoende 1.2. Niveau bachelor voldoende 1.3. Oriëntatie hbo voldoende 2. Programma voldoende 2.1. Eisen hbo voldoende 2.2. Relatie doelstelling en inhoud programma voldoende 2.3. Samenhang programma voldoende 2.4. Studielast voldoende 2.5. Instroom voldoende 2.6. Duur voldoende 2.7. Afstemming tussen vormgeving en inhoud voldoende 2.8. Beoordeling en toetsing onvoldoende 3. Inzet van personeel voldoende 3.1. Eisen hbo voldoende 3.2. Kwantiteit personeel voldoende 3.3. Kwaliteit personeel voldoende 4. Voorzieningen voldoende 4.1. Materiële voorzieningen voldoende 4.2. Studiebegeleiding voldoende 5. Interne kwaliteitszorg voldoende 5.1. Evaluatie resultaten voldoende 5.2. Maatregelen tot verbetering voldoende 5.3. Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld voldoende 6. Resultaten voldoende * 6.1. Gerealiseerd niveau goed 6.2. Onderwijsrendement goed * extra aantekening goed 7. Bijzonder Kenmerk n.v.t Differentiatie en profilering 7.2. Kwaliteit 7.3. Concretisering 7.4. Onderscheidend karakter Samenvattend oordeel voldoende Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

47 3.2. Totaal oordeel / advies aan NVAO Het auditteam heeft op 13 september 2004 een audit gehouden bij de voltijd-opleiding Civiele Techniek van de Haagse Hogeschool. Er heeft uitvoerig onderzoek plaatsgevonden naar de wijze waarop en de mate waarin de opleiding voldoet aan de criteria die de NVAO in het accreditatiekader heeft gesteld. Dit onderzoek heeft vorm gekregen in een uitgebreide documentenanalyse en een bezoek aan de opleiding. Tijdens dit bezoek hebben er gesprekken plaatsgevonden en zijn ter verificatie documenten, rapportages, verslagen, dossiers en dergelijke ingezien. De sfeer waarin deze gesprekken hebben plaatsgevonden en de mate van medewerking van de opleiding heeft het auditteam als positief en opbouwend ervaren. Het auditteam is van mening dat gezien de positieve beoordeling op alle onderwerpen binnen het accreditatiekader de opleiding in aanmerking komt voor accreditatie. In het bijzonder wil het auditteam vermelden dat het onderwerp resultaten vanwege het feit dat de beide onderliggende facetten tevens als goed zijn beoordeeld, een goed als extra aantekening heeft gekregen conform de beslisregel E, 1 e bullet (zie Inleiding par ). Daarnaast heeft het auditteam ervaren en bovendien teruggekoppeld gekregen van de opleiding dat door de audit en het doorlopen traject de opleiding een impuls heeft gekregen en zich gestimuleerd voelt tot het nog verder verbeteren van de opleiding. Het auditteam wenst de opleiding hier veel succes mee in de komende periode. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

48 Bijlage I.: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen externe auditoren CURRICULA VITAE W.L.M. Blomen Wienke Blomen is sinds 1976 actief in het hoger (beroep) onderwijs op het gebied van bestuur, strategie en organisatie. Van 1976 tot 1992 was hij werkzaam in diverse functies bij de HBO-Raad, waaronder die van hoofd van een van de adviesgroepen en plv. secretaris-directeur, en sinds 1992 als senior-adviseur en later directeur en mede-eigenaar van de Hobéon Groep BV. Sinds 1996 is Blomen tevens werkzaam in de certificering van bedrijven in de monumentenzorg, in het hoger onderwijs en in de sector kunst en cultuur. Drs. W.G. van Raaijen Willem van Raaijen is jarenlang als rector verbonden geweest aan het Luzac College. Tevens heeft hij daar de functies van voorzitter van de landelijke examencommissie, voorzitter van de landelijke vakgroep Nederlands en lid van de commissie voorbereiding Tweede Fase bekleed. Hierna bekleedde Van Raaijen een staffunctie als Manager Opleidingen & Trainingen bij de holding waartoe het Luzac College behoort en werkte hij als consultant public search voor de Interlace Group. Bij Interlace was hij werkzaam binnen de onderwijswereld, ministeries en gemeentes en bij organisaties die opereren op het snijvlak tussen publiek en privaat zoals bijvoorbeeld onderzoeksinstellingen en omroepen. Bij Hobéon houdt Van Raaijen zich bezig met organisatie-advies, marktonderzoek en certificering. Ir. G. Kruisman Gerard Kruisman is afgestudeerd aan de TU Delft Civiele Techniek. Hij is oprichter en directeur van r+k raadgevend ingenieursbureau (voorheen Rutten en Kruisman, Civiel Ingenieurs b.v.). Tevens is hij oprichter en consultant tot op heden bij b.v. Expert Design Systems. Kruisman was initiatiefnemer en is voorzitter van het bestuur Stichting Pipeliner 1993 (opleiding tot Master of Pipeliner Technology). Daarnaast is hij arbiter voor het Nederlands Arbitrage Instituut en voormalig deskundige voor de UN-organisatie IAEA te Wenen. Ing. A. Eaglestone Amy Eaglestone studeerde Bouwkunde aan de Hogeschool van Amsterdam en heeft haar diploma behaald in de afstudeerrichting Architectuur. Momenteel studeert zij Sociaal Culturele Wetenschappen aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Ing. M. in t Veld Martijn in 't Veld volgde de opleiding Bouwkunde met als afstudeeronderwerp kwaliteitszorg. Na zijn studie was In t Veld werkzaam voor Hillen & Roosen, een middelgroot aannemersbedrijf. Bij deze organisatie heeft hij alle voorkomende taken binnen de functie KAM (Kwaliteit, Arbo en Milieu) -coördinator vervuld. Sinds juli 2004 is In t Veld werkzaam bij de Hobéon Groep in een tweezijdige functie. Enerzijds is hij kwaliteitscoördinator binnen de organisatie van Hobéon en daarnaast is hij auditor bij hogescholen en bij bouwbedrijven (voor de ERB-regeling). Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie

49 ONAFHANKELIJKHEIDSVERKLARINGEN Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie opleiding Civiele Techniek Voltijd Haagse Hogeschool versie