Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Personeel & Arbeid voltijd en deeltijd. Hogeschool Leiden Cluster Management & Bedrijf

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Personeel & Arbeid voltijd en deeltijd Hogeschool Leiden Cluster Management & Bedrijf

2 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Personeel & Arbeid voltijd en deeltijd Hogeschool Leiden Cluster Management & Bedrijf Hobéon Certificering BV Februari 2005 Auditteam: Peter Lemaire Hans de Ruiter Lars Munne Hans Stoltenborg {secretaris}

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Bereik van de beoordeling Beoordelingsprocedure en werkwijze Beoordelingsprocedure en werkwijze Beslisregels Auditteam Deelnemers visitatie (gesprekspartners uit de beide opleidingsvarianten) Programma visitatie 4 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING 5 Onderwerp 1: Doelstelling opleiding 5 Facet 1.1. Domeinspecifieke eisen 5 Facet 1.2. Niveau bachelor 8 Facet 1.3. Oriëntatie hbo 10 Onderwerp 2: Programma 13 Facet 2.1. Eisen hbo 13 Facet 2.2. Relatie tussen doelstelling en inhoud programma 16 Facet 2.3. Samenhang programma 19 Facet 2.4. Studielast 21 Facet 2.5. Instroom 23 Facet 2.6. Duur 26 Facet 2.7. Afstemming tussen vormgeving en inhoud 27 Facet 2.8. Beoordeling en toetsing 29 Onderwerp 3: Inzet van personeel 32 Facet 3.1. Eisen hbo 32 Facet 3.2. Kwantiteit van het personeel 34 Facet 3.3. Kwaliteit van het personeel 35 Onderwerp 4: Voorzieningen 38 Facet 4.1. Materiële voorzieningen 38 Facet 4.2. Studiebegeleiding 41 Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg 45 Facet 5.1. Evaluatie resultaten 45 Facet 5.2. Maatregelen tot verbetering 48 Facet 5.3. Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld 50 Onderwerp 6: Resultaten 53 Facet 6.1. Gerealiseerd niveau 53 Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema voltijd Oordeelschema deeltijd Algemeen oordeel/ advies aan NVAO 60 BIJLAGE 1: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen externe auditoren BIJLAGE 2: LIJST MET GESPREKSPARTNERS BIJLAGE 3: Programma visitatie 23 september 2004

4 1. INLEIDING 1.1. Bereik van de beoordeling De beoordeling heeft betrekking op de opleiding Personeel & Arbeid (P&A) van de Hogeschool Leiden, voltijd en deeltijd. De opleiding maakt deel uit van de afdeling Management van het cluster Management & Bedrijf van de hogeschool. Tot dit cluster behoren eveneens de hbo opleidingen Managementopleiding Middenkader in de Gezondheidszorg, Sociaal-Juridische Dienstverlening, HBO-Rechten, Commerciële Economie en Communicatie Beoordelingsprocedure en werkwijze Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de betreffende opleiding is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van de betreffende opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Om de beoordeling voor alle partijen inzichtelijker te maken heeft Hobéon Certificering bovengenoemd Accreditatiekader nader uitgewerkt in een checklist ( Checklist Accreditatie HBO Bachelor 1 ) waarin per facet het betreffende NVAO criterium nader is gespecificeerd in zogeheten deelvragen. De Hogeschool Leiden en de opleidingen maken voor hun kwaliteitszorg gebruik van de EFQM systematiek. In het kader van het accreditatie traject is afgesproken een uniforme referentietabel te hanteren zodat op elk moment duidelijk is waar onderwerpen, facetten en deelvragen binnen beide systemen hun plaats hebben. Deze referenties worden ook in de Management Review gehanteerd. Met betrekking tot het opleidingsspecifieke referentiekader geldt het volgende. De Hogeschool Leiden heeft zelf op verschillende punten eigen kwaliteitscriteria en ijkpunten ontwikkeld die zijn ingepast in het accreditatiekader van de NVAO. De opleidingen geven in de Management Review aan hoe ze zich verhouden tot die normstelling. Verder hebben de opleidingen die in dit rapport worden beoordeeld zich voor wat betreft doelstellingen, beroepsprofiel en opleidingscompetenties in belangrijke mate gebaseerd op het beroepsprofiel Format P&A respectievelijk Format P&A zoals vastgesteld in het landelijke overleg van de P&A opleidingen. Het auditteam heeft zowel de instellingsspecifieke als de opleidingsspecifieke referentiekaders beoordeeld, vastgesteld dat deze in voldoende mate gespecificeerd zijn en passend voor de opleidingen die nu geaccrediteerd moeten worden en heeft deze kaders in de beoordeling betrokken. 1 Checklist Accreditatie HBO bachelor, Hobéon Certificering BV, september Hobéon Certificering Rapport accreditatie opleiding P&A Hogeschool Leiden 1

5 De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het betreft hier een analyse en beoordeling van de door de opleiding Personeel & Arbeid geleverde schriftelijke informatie: de Management Review opleiding Personeel & Arbeid van juli met 68 bijlagen. Op basis van de door de opleiding aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van de opleiding Personeel & Arbeid. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan het accreditatiekader bestaande opleidingen van 14 februari 2003 van de NVAO en het eigen beoordelingskader van Hobéon (zie noot 1). Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie 3, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten een externe onafhankelijke deskundige op het gebied van personeel en arbeid, een student, een lead-auditor vanuit Hobéon Certificering en een onderwijskundig auditor, tevens secretaris, eveneens vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven, meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en materiële voorzieningen betreft- door eigen waarneming. De additionele documentatie is als bijlage toegevoegd aan de Management Review (noot 2). Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische en materiële voorzieningen. Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs vermelde facetten beoordeeld op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop die oordelen zijn gebaseerd. In dit rapport wordt op enkele plaatsen gebruik gemaakt van de uitkomsten van een audit op het centraal niveau van de Hogeschool Leiden die door Hobéon Certificering is uitgevoerd op 6 september Tijdens die audit zijn de processen op centraal niveau doorgelicht aan de hand van de punten uit het bovengenoemde NVAO accreditatiekader. Voorafgaand aan deze audit is door het centraal niveau een Management Review opgesteld waarop Hobéon een documentenanalyse heeft uitgevoerd. Waar gebruik gemaakt is van de uitkomsten van de centrale audit wordt dat in de tekst vermeld. 2 Management Review Opleiding Personeel & Arbeid, H. Woldberg, 12 juli Visitatie heeft op 23 september 2004 plaatsgevonden. Hobéon Certificering Rapport accreditatie opleiding P&A Hogeschool Leiden 2

6 Beslisregels Met als uitgangspunt de Beslisregels Accreditatie zoals vastgelegd in het NVAO-Accreditatiekader 4 heeft Hobéon Certificering de volgende beslisregels toegepast. A. De scores op de per onderwerp gerubriceerde facetten leiden tot een score op het betreffende onderwerp en wel volgens de regels onder C. B. Binnen de beoordeling van een facet is er ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie; (beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven dan omgekeerd); primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. C. Van facetten naar onderwerp. Hier geldt het volgende: een onderwerp krijgt de score voldoende indien alle facetten tenminste voldoende hebben gescoord of indien één facet onvoldoende en de overige tenminste voldoende hebben gescoord, mits er een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende ; een onderwerp krijgt de score onvoldoende indien één facet onvoldoende heeft gescoord en er geen acceptabel verbeterplan voor dit facet beschikbaar is; een onderwerp krijgt de score onvoldoende indien meer dan één facet onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. D. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, dan wordt dat met inachtneming van de regels onder E, als extra aantekening vermeld. E. Met betrekking tot de extra aantekening geldt het volgende: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 5 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent als alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord. 4 Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een Onderwerp uitsluitend onvoldoende of voldoende scoren; een Facet kan volgens diezelfde regels onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. 5 In het NVAO-Accreditatiekader worden bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten onderscheiden. Eén van die facetten (facet 2.6.) betreft de duur van de opleiding. Het daarbij behorende criterium (240 ECTS) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil die opleiding überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatieonderzoek. Duur is dus van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Rendement of Kwaliteit Personeel. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Rapport accreditatie opleiding P&A Hogeschool Leiden 3

7 Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld. Voorzitter: De heer P.Lemaire lead-auditor; Leden: De heer H. de Ruiter De heer L. Munne De heer G. Stoltenborg inhoudelijk specialist; student lid; onderwijskundig auditor en secretaris. Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen dat de voor de beoordeling van de opleiding Personeel & Arbeid noodzakelijke expertise aanwezig was. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (het primaire proces en de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (programma in relatie tot specifiek domein). De werkvelddeskundige de heer de Ruiter heeft zich in zijn beoordeling met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud, (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld en (v) het gerealiseerde niveau. De heer de Ruiter heeft op grond van zijn ervaring en positie in het werkveld een goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het werkveld gesteld worden aan afgestudeerden van de opleiding Personeel & Arbeid. De deskundige onderwijs heeft zich vooral gericht op de kwaliteit van de processen die direct en indirect de uitvoering van het programma raken. De heer Stoltenborg heeft in zijn vorige en huidige functies een aanmerkelijke ervaring opgebouwd die hem in staat stelt de programmaopbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt, te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan hbo-opleidingen gesteld worden. Voor de curricula vitae zie bijlage Deelnemers visitatie (gesprekspartners uit de beide opleidingsvarianten) Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding: management, coördinatoren, docenten, studenten (voltijd en deeltijd) en staf. Zie voor een volledig overzicht van de deelnemers van de visitatie: bijlage Programma visitatie Zie bijlage 3. Hobéon Certificering Rapport accreditatie opleiding P&A Hogeschool Leiden 4

8 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstelling opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie hbo. Facet 1.1. Domeinspecifieke eisen Criteria Het facet Domeinspecifieke Eisen van het onderwerp Doelstelling Opleiding is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen Als basis voor de domeinspecifieke eisen hanteert de opleiding het landelijk beroepsprofiel Format P&A en de opvolger daarvan Format P&A dat is opgesteld in nauw overleg met de andere P&A opleidingen verenigd in het landelijk overleg P&A opleidingen (LOPA)en de beroepspraktijk. Het profiel is in juni 2004 vastgesteld. De beroepspraktijk is daarbij vertegenwoordigd door de Nederlandse Vereniging Personeelsbeleid (NVP) en een landelijke werkveldadviesraad 6 die breed is samengesteld uit vertegenwoordigers van alle beroepenvelden waar afgestudeerden terecht komen. Naast het HBO is ook de universiteit (hoogleraren arbeids- en organisatiepsychologie en personeelswetenschappen) vertegenwoordigd in de landelijke werkveldadviesraad. Het format P&A is door de opleiding P&A van de Hogeschool Leiden uitgewerkt in een (opleidingseigen) opleidingskader 7, dat door de beroepenveldcommissie (BC) van de opleiding (zie onder) in 2000 is vastgesteld. Het format en de uitwerking in het eigen opleidingskader vormen de basis van waaruit het curriculum is opgebouwd. In juni 2004 is een nieuw landelijk opleidingsprofiel vastgesteld, het Format P&A Vooruitlopend op dit profiel heeft de opleiding de eindkwalificaties in 2003 geformuleerd in opleidingscompetenties 8 en heeft deze inhoudelijk en onderwijskundig vertaald in een nieuw opleidingsprofiel 9. De eigen BC van de opleiding, bestaande uit 8 leden werkzaam in senior HRM functies en afkomstig uit overheid, bedrijfsleven, instellingen en beroepsverenigingen 10 die drie keer per jaar bijeen komt, heeft het nieuwe opleidingskader curriculum personeel & arbeid in februari 2004 goedgekeurd (in de BC worden de (lange termijn) ontwikkelingen in het werkveld besproken op hun consequenties voor het onderwijsprogramma en wordt structureel gediscussieerd over de onderwijsinhoud met als doel de opleidingscompetenties steeds te kunnen plaatsen in de actuele beroepscontext 11. Uit de notulen van de BC blijkt dat zij het landelijk opleidingsprofiel Format nog te weinig bedrijfsmatig acht, in het curriculum van de opleiding is meer aandacht voor de bedrijfsmatige aspecten. Een voorbeeld hiervan is E-HRM. 6 Samenstelling Landelijke Adviescommissie, juni Ondernemend leren, opleiding P&A Hogeschool Leiden, juli Competenties Personeel & Arbeid, opleiding P&A Hogeschool Leiden, 9 juni Opleidingskader curriculum Personeel & Arbeid, opleiding P&A Hogeschool Leiden, voorjaar Samenstelling beroepenveldcommissie, opleiding P&A Hogeschool Leiden, 1 september Beroepenveldcommissie opleiding Personeel & Arbeid, opleiding P&A Hogeschool Leiden, 1 maart Hobéon Certificering Rapport accreditatie opleiding P&A Hogeschool Leiden 5

9 Het landelijke beroepsprofiel en de Leidse inkleuring daarvan hebben (nog) geen sterke internationale invalshoek. In het buitenland zijn geen vergelijkbare bacheloropleidingen, HRM wordt veelal aangeboden als een specialisatie binnen bedrijfskundige opleidingen. De inhoud van deze differentiaties wijkt nie t af van de inhoud bij de P&A opleiding. In het programma is voldoende en aantoonbaar aandacht voor internationale arbeidsverhoudingen en de consequenties van het EG beleid voor de sociale wetgeving. Ook wordt in het programma gebruik gemaakt van internationale literatuur en komen internationale aspecten van het vakgebied aan de orde. De opleiding geeft aan er rekening mee te houden dat in de toekomst meer afgestudeerden bij internationaal opererende bedrijven terecht zullen kunnen komen. Het programma zal daar dan ook meer op worden afgestemd. In een recente conferentie met het werkveld 12 is onder andere gesproken over de eventuele noodzaak om de competenties van de opleiding een regionale inkleuring te geven. Analyse van de regio leert weliswaar dat er verhoudingsgewijs iets meer werkgelegenheid is op het gebied van Zorg en Welzijn maar dit is voor het werkveld en de BC geen aanleiding te adviseren het bestaande profiel bij te stellen. Het aantal expats in de regio lijkt toe te nemen, dit is aanleiding geweest voor de BC om de opleiding aan te bevelen aandacht te schenken aan de expat problematiek. Dit vraagstuk is in het curriculum opgenomen en zal in de toekomst worden uitgebreid. In juni 2004 heeft de opleiding de nota De HRM agenda van de toekomst opgesteld 13. Deze nota verkent de ontwikkelingen op het vakgebied (op basis van een literatuurstudie van HRM deskundigen en op basis van HRM congressen uit 2003 en 2004) en is in september 2004 in de BC vastgesteld. De uitkomsten zijn mede leidraad voor de toekomstige inrichting van het onderwijs. In de nota wordt als grote lijn aangegeven dat het vakgebied verder zal verzakelijken en dat de HR professional op drie rollen zal worden aangesproken: als partner in business, HR business architect en als managementadviseur. Voor de opleiding betekent dit onder andere dat er meer aandacht geschonken zal worden aan interne en externe bedrijfsprocessen. Waar aanpassing van het bestaande onderwijs nodig is als gevolg van nieuwe ontwikkelingen binnen het werkveld worden deze aanpassingen opgenomen in de management review (voorheen jaarplan) van de opleiding en uitgewerkt in een plan van aanpak. De aanpassingen worden opgenomen in het leerplanschema van de opleiding en geformaliseerd in de onderwijs- en examenregeling. Uit de management review, de onderzochte documenten en de gesprekken die het auditteam heeft gehouden, blijkt dat er sprake is van een samenhangende en op de ontwikkelingen in het beroepenveld gerichte relatie. De eindkwalificaties sluiten aan op de eisen van de beroepspraktijk. Er is sprake van een evoluerend curriculum dat jaarlijks wordt afgestemd op grond van externe signalen. De beschreven invulling van de domeinspecifieke eisen geldt in dezelfde mate voor de voltijd- als voor de deeltijdopleiding P&A. Oordeel Het auditteam beoordeelt dit facet als goed. Dit oordeel is gebaseerd op de volgende waarnemingen: - de eindkwalificaties van de opleiding zijn door de gezamenlijke opleidingen P&A landelijk vastgesteld in nauwe samenspraak met een vertegenwoordiging die de breedte van het werkveld omvat; - vertegenwoordigers van de opleiding participeren in uiteenlopende soorten werkveldorganisaties en brengen de ontwikkelingen daaruit in bij de opleiding; - de opleiding heeft een opleidingseigen inkleuring gegeven aan de landelijke eindkwalificaties in het opleidingskader, rekening houden met de visie op de toekomst van het vak en de visie op het opleiden van studenten; 12 Werkveldbijeenkomst P&A, opleiding P&A Hogeschool Leiden, mei De HRM agenda van de toekomst, Kernteam P&A Hogeschool Leiden, 6 juli Hobéon Certificering Rapport accreditatie opleiding P&A Hogeschool Leiden 6

10 - de beroepenveldcommissie met daarin een representatieve afspiegeling van de sectoren waarin afgestudeerden terecht komen, heeft het eigen opleidingsprofiel vastgesteld; - met de beroepenveldcommissie wordt structureel gediscussieerd over de gewenste eindkwalificaties, de resultaten daarvan worden gebruikt voor de actualisering van de doelstellingen en het programma; - de opleiding signaleert de trend van de verdere verzakelijking van het vakgebied en speelt daarop in onder andere door meer aandacht te geven aan interne en externe bedrijfsprocessen; - in de opbouw van het curriculum is voldoende ruimte ingebouwd om aandacht te geven aan ontwikkeling en vernieuwing van het beroep en de beroepspraktijk. Dit oordeel geldt zowel voor de voltijd- als voor de deeltijdopleiding. Voltijd en deeltijd worden beide gezien als geëigende antwoorden op de huidige en te verwachten behoeften vanuit de beroepspraktijk. Hobéon Certificering Rapport accreditatie opleiding P&A Hogeschool Leiden 7

11 Facet 1.2. Niveau bachelor Criteria Het facet niveau bachelor van het onderwerp doelstelling opleiding wordt beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen Bij het opstellen van de landelijke formats en de opleidingscompetenties (zie facet 1.1) is expliciet rekening gehouden met het hbo niveau, zowel wat betreft het algemeen functioneren als de specifieke beroepsgerichtheid. De opleiding heeft het landelijk format vertaald naar eigen opleidingscompetenties (noot 8), die zijn ingedeeld in drie categorieën: professionele expertise (taken en beroepsvraagstukken van de professional), professionele standaard (die het niveau van de afgestudeerde aangeven in termen van de hbo competenties en Dublin descriptoren) en persoonlijke standaard (die de persoonlijke competenties beschrijven waaraan de afgestudeerde moet voldoen). Per competentie zijn indicatoren uitgewerkt. Het auditteam constateert dat de opleidingscompetenties expliciet gedefinieerd zijn aan de hand van de Dublin descriptoren die gelden voor het bachelor niveau. Ten aanzien van deze descriptoren kan het volgende worden gesteld: Kennis en inzicht Uit de beoordelingscriteria van de beroepsopdrachten van de opleiding blijkt dat studenten deze opdrachten niet kunnen uitvoeren zonder kennis van en inzicht in het specifieke vakgebied van Human Resource Management of Arbeidsbemiddeling. De beoordelingscriteria sluiten aan op het kunnen hanteren van theoretische en praktische concepten uit vakgebieden als personeelsmanagement, ontwikkelingen op het gebied van de relatie mens-arbeid-samenleving, arbeidsrecht, financieel HRM, arbeids- en organisatiepsychologie, veranderkunde, arbeidsverhoudingen en arbeidsomstandigheden. Toepassing van kennis en inzicht Toepassing van kennis staat centraal in alle fasen van de opleiding. De indicatoren van gewenst professioneel gedrag zijn ook uitgeschreven in gedragscompetenties en bijhorende indicatoren, alle gericht op het uitvoeren van kerntaken (de integrale beroepsopdrachten), die de kern van het curriculum vormen. Dit wordt ook zichtbaar in de doelstellingen van de verschillende programma-onderdelen en met name in de beroepsproducten. Ook de jaarstage, de werksituatie van deeltijdstudenten en het afstudeerproject zijn direct gericht op het toepassen van kennis en inzichten. Bij het afstudeerproject op het eindniveau van de opleiding maken de studenten zelfstandig een beroepsproduct waarin aantoonbaar het praktijkprobleem in de context van de theorie is geplaatst en vanuit de theorie is verklaard. De gevraagde beroepsproducten van de opleiding impliceren een professionele toepassing door de student van zijn kennis en inzicht. Oordeelsvorming De beroepsopdrachten die de opleiding hanteert kennen een dusdanige complexiteit dat studenten deze niet kunnen uitvoer zonder analyse met behulp van wetenschappelijke concepten en werkmodellen afkomstig uit het beroep. Oordeelsvorming komt expliciet aan de orde in de uitvoering van de beroepsopdrachten, zowel bij het analyseren van problemen als bij het voorstellen van beargumenteerde oplossingen, het ontwerpen van alternatieven en door het plannen en implementeren van voorgestelde oplossingen van praktijkproblemen. Ook blijkt uit de beoordelingscriteria dat studenten het beroepsproduct dat zij hebben gemaakt dienen te verantwoorden in binnen het nomologisch netwerk van het P&A beroepenveld. Als onderdeel van het afstuderen presenteert elke student een eigen visie op het beroep. Communicatie Een deel van de beroepsproducten betreft schriftelijke notities voor de opdrachtgever. Hobéon Certificering Rapport accreditatie opleiding P&A Hogeschool Leiden 8

12 De afstudeeropdracht wordt gepresenteerd naar de opdrachtgevers van buiten, naar toekomstige collega s en medestudenten. Communiceren is uitgewerkt in competentie-indicatoren als presenteren voor vakgenoten en presenteren voor een algemeen publiek. Leervaardigheden Aan de leervaardigheden wordt expliciet aandacht besteed in de studiebegeleiding. Uitgangspunt is dat studenten in toenemende mate hun eigen studie plannen, onder andere gebruik makend van een Persoonlijk Ontwikkelings Plan (POP), ook wel aangeduid als Persoonlijk Competentie Ontwikkel Plan (PCOP). Studenten worden ook toegerust om na hun diplomering te blijven leren, binnen of buiten de werksituatie. Door middel van evaluaties worden de studieonderdelen jaarlijks gecheckt om vast te stellen of zij in voldoende mate aansluiten bij het hbo niveau. Studieonderdelen worden zonodig bijgesteld, hetgeen blijkt uit de management review. Ook uit de gesprekken die het auditteam heeft gehouden, blijkt de gerichtheid op de kwaliteitseisen van het hbo (bachelor) niveau. Oordeel - Het auditteam beoordeelt dit facet als voldoende. Dit oordeel is gebaseerd op de volgende waarnemingen:het hbo niveau is uitgangspunt van de landelijk vastgestelde eindkwalificaties; - het hbo niveau is uitgangspunt voor het realiseren van de eindkwalificaties van de opleiding en hiervan afgeleide doelstellingen; - het hbo niveau van alle studieonderdelen wordt regelmatig gecheckt en indien nodig wordt het studieonderdeel bijgesteld; - leervaardigheden en instrumenten die deze vaardigheden ondersteunen krijgen expliciete aandacht, uitgangspunt is dat de persoon ook na de studie blijft leren; - er is een aantoonbare relatie tussen de Dublin descriptoren, de tien generieke HBO kernkwalificaties en de door de opleiding geformuleerde opleidingscompetenties. Dit oordeel geldt zowel voor de voltijd- als voor de deeltijdopleiding. Hobéon Certificering Rapport accreditatie opleiding P&A Hogeschool Leiden 9

13 Facet 1.3. Oriëntatie hbo Criteria Het facet oriëntatie hbo van het onderwerp doelstellingen opleiding wordt beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in het relevante beroepenveld waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen Zoals bij facet 1.1 aangegeven, zijn de eindkwalificaties opgesteld in samenspraak met een representatieve vertegenwoordiging van het werkveld. Het opleidingsprofiel van de opleiding is in samenspraak met het beroepenveld opgesteld en door dat beroepenveld gevalideerd. Daarmee is het niveau van de opleidingscompetenties en de oriëntatie op het voor de P&A-professional relevante werkveld geborgd. In het vertaalproces van het landelijk beroepsprofiel naar de eigen opleidingscompetenties en het specifieke opleidingsprofiel heeft de eigen beroepenveldcommissie (zie facet 1.1) een belangrijke rol gespeeld. Bij de beoordeling van het nieuwe opleidingsprofiel in maart 2004 is er door de BC ook expliciet op gelet dat de startkwalificaties die nodig zijn om als beginnend beroepsbeoefenaar te kunnen functioneren, zijn beschreven in indicatoren (naar waarneembaar gedrag/vaardigheden en naar de specifieke kennis). De docenten die de stage en afstudeeropdracht begeleiden bespreken wijzigingen in het opleidingsprofiel met de praktijkbegeleiders om hiermee de relevantie te toetsen. Uit de bijeenkomsten van de beroepenveldcommissie en uit de extra werkveldconferentie die in maart 2004 heeft plaatsgevonden (noot 12), blijkt dat het beroepenveld van oordeel is dat de opleidingscompetenties naar inhoud en niveau voldoende aansluiten op de relevante beroepspraktijk om als beroepsbeoefenaar te kunnen starten. De opleiding neemt periodiek een representatief onderzoek af bij alumni en werkgevers (stage-instellingen jaarstage en afstudeeropdrachten) om de relevantie van de opleidingscompetenties te toetsen. Uit de evaluatie die jaarlijks onder de opdrachtgevers van afstudeeropdrachten wordt gehouden blijkt dat de externe opdrachtgevers (beroepenveld) positief oordelen over de kwalificaties van studenten en dat deze voldoen aan het niveau dat men mag verwachten van een beginnende professional in het P&A werkveld 14. Uit de eigen evaluaties die jaarlijks worden gehouden onder de afgestudeerden en uit de gegevens van de hbo monitor blijkt dat een meerderheid vindt dat men voldoende startkwalificaties heeft verworven om in de praktijk aan de slag te gaan. Een minderheid van de afgestudeerden geeft aan meer aandacht in het curriculum te wensen op enkele specifieke gebieden van arbeidswetgeving en sociale zekerheid 15. Deze wens weerspiegelt de tendens van toenemende verzakelijking waarvan in het werkveld sprake is. De opleiding heeft de conclusies uit deze evaluaties inmiddels verwerkt in het programma van het lopende studiejaar (zie ook facet 1.2). 14 Evaluatieformulier afstudeeropdracht P&A, opleiding P&A Hogeschool Leiden, 11 juni Rapportage schriftelijke evaluaties P&A 2004, opleiding P&A Hogeschool Leiden, 3 juni Hobéon Certificering Rapport accreditatie opleiding P&A Hogeschool Leiden 10

14 Oordeel Het auditteam beoordeelt dit facet als voldoende. Dit oordeel is gebaseerd op de volgende waarnemingen: - de eindkwalificaties zijn gebaseerd op een aan het werkveld ontleend beroepsprofiel; - bij het opstellen van het opleidingsprofiel zijn zowel de eisen voor de beginnende beroepsbeoefenaar als de eisen op langere termijn in beschouwing genomen; - in de reguliere en projectmatige contacten met het beroepenveld vormt de aansluiting tussen de opleiding en de praktijk expliciet onderwerp van overleg; eventuele knelpunten leiden tot aanpassingen in het programma; - de opleiding heeft een goed onderbouwde visie op de toekomst van het beroep van de afgestudeerden; - werkveld en afgestudeerden waarderen de beroepsvoorbereiding duidelijk positief. Dit oordeel geldt zowel voor de voltijd- als voor de deeltijdopleiding. Hobéon Certificering Rapport accreditatie opleiding P&A Hogeschool Leiden 11

15 SAMENVATTEND OORDEEL VAN DIT ONDERWERP De waardering van de facet 1.1 is goed en van de overige facetten voldoende. Dit betekent dat het totaaloordeel op het onderwerp doelstelling opleiding een voldoende is. Dit oordeel geldt zowel voor de voltijd- als voor de deeltijdopleiding P&A. Hobéon Certificering Rapport accreditatie opleiding P&A Hogeschool Leiden 12

16 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1.eisen hbo; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen hbo Criteria Het facet eisen hbo van het onderwerp programma wordt beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontwikkeld studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen In het programma wordt gebruik gemaakt van actuele vakliteratuur, hetgeen blijkt uit de literatuurlijst zoals in de studiegids per onderdeel staat aangegeven. Verder wordt gebruik gemaakt van werkmodellen en casuïstiek die actueel worden gehouden in samenspraak met het beroepenveld. De literatuurlijst wordt vastgesteld door het hoofd van de afdeling op advies van de docenten en in overleg met de examencommissie. De gebruikte literatuur en de aanwezige (vak)tijdschriften dekken de gehele breedte van het personeelsmanagement. Onder meer is het assortiment van Academic Services, Kluwers en Wolters- Noordhoff aanwezig. Via de mediatheek is een groot aantal titels digitaal toegankelijk. Actuele ontwikkelingen in de beroepspraktijk zijn aantoonbaar in het programma verwerkt in alle studieonderdelen, hetgeen blijkt uit de Onderwijs- en Examenregeling 16 en uit de beschreven beroepsopdrachten en studiehandleidingen. In alle fasen van de opleiding is de beroepspraktijk leidraad bij de invulling van het programma. Dit blijkt onder andere uit het volgende. Een algemene oriëntatie op het beroepenveld en oriëntatie op beroepsvraagstukken en relevante theorieën en een mini-stage in het eerste jaar; het uitwerken van opdrachten in de praktijk met opdrachtgevers uit de praktijk in het tweede jaar; het derde jaar kent een jaarstage met flankerende opdrachten; in het vierde jaar voert de student een afstudeeropdracht uit met een vraagstelling uit de praktijk. De afstudeeropdracht kent een component toegepast of praktijkgericht onderz oek, die met behulp van onderzoeksmethoden en technieken wordt uitgevoerd. Deeltijdstudenten werken in een relevante functie. De werkervaringen maken integraal onderdeel uit van elk semesterprogramma en worden besproken in de vorm van supervisie. Aan elk inhoudelijk thema in een semester is een praktijkopdracht verbonden, die studenten in de werksituatie uitvoeren. Door de verschillende vormen van stages en de afstudeeropdracht staat een substantieel deel van de opleiding in een directe relatie met de actuele beroepspraktijk. Het auditteam heeft geconstateerd dat de beroepsopdrachten een voldoende realiteitswaarde hebben en aansluiten op de fundamentele beroepsvraagstukken in de praktijk. Het auditteam heeft geconstateerd dat de student aantoonbaar in contact komt met de beroepspraktijk gedurende de gehele duur van zijn opleiding en leert aantoonbaar te 16 Onderwijs- en Examenregeling studiejaar opleiding P&A Hogeschool Leiden voltijd, maart 2004 en Onderwijs- en Examenregelingstudiejaar opleiding P&A Hogeschool Leiden deeltijd, maart Hobéon Certificering Rapport accreditatie opleiding P&A Hogeschool Leiden 13

17 werken in opdrachtgever (representant van het beroepenveld) - opdrachtnemer relaties. Door de gekozen onderwijskundige opzet, het werken met beroepsopdrachten aan en het maken van beroepsproducten door studenten, ontwikkelt de student in de directe beroepscontext zijn professionele vaardigheden. Het auditteam heeft geconstateerd dat de student de ontwikkelingen van deze vaardigheden bijhoudt in zijn portfolio. In practica en workshop wordt daarnaast expliciete aandacht gegeven aan de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en leren de studenten in gesimuleerde praktijksituaties P&A methoden en technieken toe te passen. Voor de deeltijdopleiding moeten studenten in het relevante beroepenveld werkzaam zijn. De opleiding toetst op basis van de geactualiseerde functiebeschrijving die de student aan het begin van elk studiejaar inlevert of de functie van de student qua niveau en mogelijkheden voldoet aan de eisen die de opleiding dienaangaande stelt om ook in de eigen werkpraktijk opdrachten te kunnen uitvoeren en de opleidingscompetenties te ontwikkelen. Ook in de deeltijdopleiding is aandacht aan de ontwikkeling van professionele vaardigheden. Naast diverse trainingen zoals het voeren van adviesgesprekken gebeurt dit door het bespreken van beroepsdilemma s, door het inbrengen eigen werkervaringen en professionele vraagstukken en door het hanteren van de eigen werkomgeving als leeromgeving door het uitvoeren van opleidingsopdrachten in de eigen werkpraktijk. De student beschrijft de ontwikkeling van zijn competenties in zijn portfolio. In het curriculum is daarnaast in studiejaar 4 van de voltijdopleiding en studiejaar 3 van de deeltijdopleiding voldoende ruimte ingebouwd om aandacht te geven aan actuele ontwikkelingen in het beroepenveld (zoals e-hrm of shared-services) en aan de meest recente ontwikkelingen en bijstellingen in arbeidsrecht & sociale zekerheidsvraagstukken (zoals wijzigingen in flexibele pensionering of WAO en ziekte). In het programmadeel Visie op beroep wisselen studenten, docenten en deskundigen (gastdocenten) uit het beroepenveld meningen uit over de ontwikkeling van het beroep. In samenspraak met het centraal niveau van de hogeschool voert de opleiding een eigen beleid in de richting van meer internationalisering. Dit beleid betreft zowel de versterking van de internationale oriëntatie van het curriculum als een grotere internationale mobiliteit van studenten en docenten. Op dit moment loopt een beperkt aantal studenten stage op de Nederlandse Antillen en Aruba. Er wordt een cursus Engels aangeboden aan docenten en voor studenten is er een ondersteunende module Engels om hen voor te bereiden op stages en werkplekken bij internationale ondernemingen. Studenten kunnen ook een keuzemodule Spaans volgen. Voor de komende jaren heeft de opleiding concrete voornemens om zowel de internationale oriëntatie van het curriculum te versterken als het aantal internationale stageplaatsen te vergroten. De relevantie van het programma voor de actuele praktijk wordt regelmatig geëvalueerd in de beroepenveldcommissie, aan de hand van vragenlijsten die door zittende studenten en door afgestudeerden worden ingevuld en door docentevaluaties. Waar nodig vindt bijstelling plaats. In de stages en in het afstudeeronderzoek is de praktijk direct betrokken en vindt directe terugkoppeling vanuit die praktijk plaats over de relevantie en actualiteit van de het programma in het algemeen en de beroepsvaardigheden in het bijzonder. Hobéon Certificering Rapport accreditatie opleiding P&A Hogeschool Leiden 14

18 Oordeel Het auditteam beoordeelt dit facet als voldoende. Dit oordeel is gebaseerd op de volgende waarnemingen: - de uitwerking van het programma is expliciet gebaseerd op de hbo eisen; - literatuur, studiemateriaal, werkmodellen en casuïstiek zijn actueel en aan de praktijk ontleend; - het gebruik van resultaten van wetenschappelijk en toegepast onderzoek en eigen ervaring met toegepast onderzoek (afstudeeropdracht) maken deel uit van het programma; - beroepsvaardigheden worden geleerd op diverse niveaus waardoor de student als beginnend beroepsbeoefenaar adequaat kan functioneren; - de internationalisering is zowel wat betreft het programma als de mobiliteit van studenten en docenten nog beperkt van omvang; de hogeschool heeft in het nieuwe strategisch beleidsplan concrete voornemens geformuleerd waardoor de aandacht voor internationalisering wordt vergroot; - de actualiteit van de kennis, attituden, beroepsvaardigheden voor de korte en langere termijn en het bijbehorend studiemateriaal worden regelmatig geëvalueerd en waar nodig bijgesteld. Dit oordeel heeft zowel betrekking op de voltijd- als op de deeltijdopleiding. Hobéon Certificering Rapport accreditatie opleiding P&A Hogeschool Leiden 15

19 Facet 2.2. Relatie tussen doelstelling en inhoud programma Criteria Het facet relatie tussen doelstelling en inhoud programma van het onderwerp programma wordt beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Is het programma een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen? Zijn de eindkwalificaties adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma? Bevindingen De P&A opleiding, zowel in voltijd als in deeltijd, is een brede basisopleiding op hbo niveau zonder eigen differentiaties. Het programma van de opleiding is een directe vertaling van het eigen opleidingsprofiel met de bijbehorende beroepscompetenties en niveaubeschrijvingen. Analyse van het opleidingsprogramma laat zien dat de eindkwalificaties het expliciete referentiepunt vormen voor de opleiding (voltijd en deeltijd). De voltijdopleiding heeft een studieduur van 4 jaar. Voor MBO ers met een verwante vooropleiding (SJM personeelswerk en arbeidsvoorziening) is er een vrijstelling van 51 studiepunten. Voor de deeltijdopleiding geldt als toelatingseis dat de aankomend student dient te beschikken over een relevante vooropleiding (gelijk of gelijkwaardig aan het verwante MBO) en een relevante functie vervult in het beroepenveld voor tenminste 16 uur per week. Hiermee verkrijgt de student een vrijstelling van 60 ECTS punten. Algemeen uitgangspunt voor de beoordeling van de betreffende werkplek is dat deze de student in staat stelt om de door hem/haar geformuleerde leerdoelen/competenties te behalen. De relevantie van de vooropleiding, van de functie en van de werkplek zelf (onder andere goede begeleiding, variëteit in en niveau van de werkzaamheden, mate van zelfstandigheid, faciliteiten) worden getoetst tijdens de intakeprocedure met behulp van een portfolio en een door de werkgever geautoriseerde functiebeschrijving. Deze werkgeversverklaring wordt elk jaar van inschrijving opnieuw gevraagd. De check op de kwaliteit van de werkplek van deeltijdstudenten maakt vanaf onderdeel uit van de Studieloopbaan begeleiding (SLB) en krijgt daarmee extra aandacht. In het leerplanschema 17 van de opleiding zijn de inhoudelijke componenten over het curriculum verdeeld (studiejaren) en in thema s/studieonderdelen beschreven. Ook uit de studiegids en de studiehandleidingen) blijkt dat de opleiding aan alle relevante kernvraagstukken uit het beroepenveld in voldoende mate aandacht besteedt en dat in elk studiejaar sprake is van een voldoende praktijkoriëntatie. Het niveau van de propedeuse is afzonderlijk beschreven; de wettelijke functies zijn zichtbaar verankerd in het curriculum en de wijze van begeleiden. Aan de kernvraagstukken van P&A, arbeidsbemiddeling, instroom, doorstroom en uitstroom wordt in afzonderlijke programmaonderdelen aandacht gegeven. De opleidingscompetenties zijn vertaald in eigen propedeusecompetenties. In het 2e studiejaar is er sprake van een verdieping in niveau en is het programma in een aantal kernthema s opgedeeld (managen van verschillen in personeel, bemiddelen en reïntegratie, managen van competenties en managen van employability in relatie tot e-hrm), in deze programma s zijn (in tegenstelling tot de propedeuse) meerdere beroepscompetenties onder een thema geordend, waarmee er sprake is van een toenemende complexiteit. Na afloop van de jaarstage functioneert de student ten aanzien van de werkzaamheden die hij heeft verricht op hbo niveau. De beoordelingseisen op uitvoerend niveau zijn op het eindniveau van de opleiding beschreven. Deze zijn beschreven in de stagehandleiding en aantoonbaar afgeleid van de opleidingscompetenties. 17 Opleidingskader curriculum Personeel & Arbeid, opleiding P&A Hogeschool Leiden, voorjaar Hobéon Certificering Rapport accreditatie opleiding P&A Hogeschool Leiden 16

20 Van deeltijdstudenten wordt verwacht dat zij gedurende de opleiding hun takenpakket in de werksituatie verrijken met de uitoefening van HBO taken. De beoogde groei wordt ook verantwoord door middel van stageopdrachten en ervaring reflectieopdrachten. Dit wordt bijgehouden in het portfolio en gecontroleerd door de SLB docent. De doelstelling (competenties) van het programma zijn voor de deeltijdopleiding en de voltijdopleiding identiek. De voltijdopleiding kent een geleidelijke opbouw van praktijkstages naar een jaarstage in studiejaar 3 en een afstudeeropdracht in studiejaar 4. In de deeltijdopleiding is de praktijkstage in de vorm van relevant werk onderdeel van elk studiejaar. Zoals in het OER van de voltijdopleiding staat beschreven worden aan praktijkstages exclusief afstudeeropdracht 72 ECTS punten toegekend: Studiejaar 1 : oriëntatie op beroep en bestuurlijke organisatorische activiteiten, 5 punten; Studiejaar 2 : stagevoorbereiding, 3 punten; Studiejaar 3 : jaarstage (werksituatie en praktijkopdrachten) en bestuurlijke organisatorische activiteiten, 60 PUNTEN; Studiejaar 4 : zelfbestuur programma en arbeidsmarktoriëntatie, 4 punten. Zoals in het OER van de deeltijdopleiding staat beschreven worden aan praktijkstages (relevant werk) exclusief afstudeeropdracht 72 ECTS punten toegekend : Studiejaar 1 : werksituatie en praktijkopdrachten 26 punten; Studiejaar 2 : werksituatie en praktijkopdrachten 26 punten; Studiejaar 3 : werksituatie en praktijkopdrachten 24 punten. In de afstudeeropdracht voert de student complexe beroepswerkzaamheden uit. De beoordelingseisen zijn direct afgeleid van het eindniveau. Deze zijn beschreven in de handleiding afstuderen en aantoonbaar afgeleid van de opleidingscompetenties. Per studieonderdeel staat de relatie tot een of meerdere relevante opleidingscompetenties beschreven waaraan dat studieonderdeel bijdraagt; deze zijn nader uitgeschreven in leerdoelen en niveau en beschrijven in concrete termen wat de student na afronding van het studieonderdeel kent en kan. Dit geldt voor alle onderdelen, inclusief de stage, de relevante werktijd van deeltijdstudenten en de afstudeeropdracht. Eveneens is per studieonderdeel verantwoord : de leerinhoud in relatie tot de competentie, de werkvorm, de mate van complexiteit, de mate van zelfsturing, de literatuur en de toetsvorm. In de praktijk betekent dit dat van elk studieonderdeel duidelijk is welke bijdrage deze levert aan de realisatie van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De leerdoelen van het vierde jaar zijn dekkend voor de eindkwalificaties. De studieonderdelen worden periodiek op doelstellingen en hbo oriëntatie geëvalueerd zowel door studenten als door docenten, afgestudeerden en het afnemend veld. De resultaten van de evaluaties worden gebruikt om aanpassingen in het leerplan te maken en deze te vertalen naar de onderwijspraktijk. De eindkwalificaties zijn hiermee adequaat vertaald in leerdoelen en controleerbaar ondergebracht in de studieonderdelen (noot 16). De opleiding heeft dit vertaalproces helder in documenten beschreven. Oordeel Het auditteam beoordeelt dit facet als voldoende. Dit oordeel is gebaseerd op de volgende waarnemingen: - bij de keuze en inrichting van de studieonderdelen afzonderlijk als wel van de leerlijnen wordt expliciet uitgegaan van de te behalen eindkwalificaties zowel wat betreft het niveau, de oriëntatie als de domeinspecifieke eisen; - de eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen en controleerbaar ondergebracht in de Hobéon Certificering Rapport accreditatie opleiding P&A Hogeschool Leiden 17

21 studieonderdelen. De leerdoelen van het vierde jaar zijn dekkend voor de eindkwalificaties; - in de voor studenten beschikbare handleidingen is van alle studieonderdelen onder andere aangegeven welke eindkwalificaties/competenties ermee verworven worden; - de evaluatie van het programma, als geheel en van de afzonderlijke studieonderdelen door de opleiding zelf, studenten, docenten, afgestudeerden en vertegenwoordigers van het werkveld, omvatten steeds het niveau, de oriëntatie en de domeingerichtheid als belangrijke toetspunten; - stageplekken worden zorgvuldig gekozen en worden achteraf uitgebreid geëvalueerd, de check op de kwaliteit van de werkplek van deeltijdstudenten krijgt de komende periode extra aandacht; - de resultaten van de bovengenoemde evaluaties worden gebruikt om aanpassingen in het leerplan te maken en deze te vertalen naar de onderwijspraktijk. Dit oordeel heeft zowel betrekking op de voltijd- als op de deeltijdopleiding. Voor de deeltijd wordt als extra opgemerkt dat de werkervaring meetelt voor het behalen van de eindkwalificaties en dat de beoordeling van het niveau van de werkplek wordt aangescherpt. Hobéon Certificering Rapport accreditatie opleiding P&A Hogeschool Leiden 18

22 Facet 2.3. Samenhang programma Criteria Het facet samenhang programma van het onderwerp programma wordt beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Is het studieprogramma inhoudelijk samenhangend? Bevindingen Het programma is opgezet vanuit de te bereiken eindkwalificaties c.q. de te verwerven competenties zoals opgesteld door het landelijk overleg en nader ingevuld door de opleiding. Bij de inrichting van het programma is er expliciet op gelet dat alle kwalificaties/competenties in voldoende mate worden afgedekt. Het programma is ingedeeld in onderwijseenheden, elke onderwijseenheid bestaat uit een aantal samenhangende inhoudelijke modulen, verdeeld over verschillende leerlijnen (zie onder). De kern wordt steeds gevormd door de integrale modulen, de overigen modulen zijn inhoudelijk ondersteunend aan de integrale lijn. Het opleidingsmodel gaat uit van leerlijnenmodel zoals ontwikkeld door het bureau BDF. In de conceptuele lijn staat het leren van nieuwe concepten en theorieën centraal. In het eerste studiejaar is dit opgebouwd door inleidende modules op het gebied van bijvoorbeeld arbeidsrecht, arbeidspsychologie of bedrijfseconomie. In het 2e studiejaar komen dezelfde thema s in een beroepsspecifieke verdieping aan bod, bijvoorbeeld psychologie bij arbeids -en gezondheidsvraagstukken, de wijze van begroten, belonen en toerekenen van kosten bij personeelsmanagement of specifieke vraagstukken bij WAO of pensioenen. In de vaardighedenlijn leren de studenten beroepsvaardigheden en werkmodellen te hanteren; in de propedeuse betreft dit sociale en communicatieve vaardigheden. In het 2e studiejaar betreft dit specifieke beroepsvaardigheden zoals het voeren van personeelsgesprekken en adviesgesprekken. De integrale lijn heeft als doel het leren toepassen van (nieuwe) theorieën. De beroepsopdrachten in de integrale lijn zijn aantoonbaar afgestemd op kernthema s in de beroepspraktijk (zie voor voorbeelden facet 2.2.) en omvatten ook praktijkopdrachten, hetgeen impliceert dat de studenten leren kennis en vaardigheden uit verschillende deelgebieden te integreren. De beroepsopdracht is gericht op het maken van een beroepsproduct. In de ervaring-reflectielijn leren studenten methodisch te handelen in het werk en aan de hand van concrete beroepscasuïstiek (aangereikt door de opleiding, door stage- of werkervaringen van de student). Ten slotte is er de studieloopbaanbegeleiding (SLB) waarin het leren sturen van de eigen studie en het leren van ervaringen uit de studie centraal staan. Het beroepsmatig handelen en de groei hierin van de student is onderwerp van gesprek bij de studieloopbaanbegeleiding. Conceptuele- en vaardigheidsmodulen zijn ondersteunend aan de integrale lijn in studiejaar 1 en 2. Naarmate de studie vordert neemt in de voltijdopleiding de omvang van de conceptuele en vaardighedenlijn af en nemen de integrale- en de reflectielijn lijn toe. In de hogere jaren nemen ook de zelfsturing van de student en de aandacht voor het beroepsmatig handelen toe. Deeltijdstudenten gebruiken hun werksituatie vanaf het begin van de opleiding als reflectiepunt. In de deeltijdopleiding staat het integrale leren vanaf het begin centraal (waarin ook concepten en vaardigheden zijn geïntegreerd). De programmaonderdelen zijn geordend om een centraal (overkoepelend) thema; deze zijn: organisatie van arbeidsrelaties, ontwerpen van HRM beleid, loopbaanbegeleiding, selectie & assessment en organisatieontwikkeling. Elk programmaonderdeel is expliciet ontleend aan het overkoepelende thema. Vanuit het overkoepelende thema voert de student opdrachten in de eigen werkpraktijk uit. De combinatie werken - studeren vertaalt zich in de opleiding in studiepunten, waarbij de praktijksituatie van de student als leeromgeving wordt gebruikt voor het uitvoeren van praktijkopdrachten, loopbaanopdrachten en reflectieopdrachten. Hobéon Certificering Rapport accreditatie opleiding P&A Hogeschool Leiden 19