Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bestuurskunde/ Overheidsmanagement voltijd - deeltijd. Saxion

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bestuurskunde/ Overheidsmanagement voltijd - deeltijd Saxion

2

3 Scheveningseweg KV Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bestuurskunde/ Overheidsmanagement voltijd - deeltijd CROHO nr Saxion Hobéon Certificering BV oktober 2009 Auditteam: Mr. J.A. Frederik Dr. J.M.E. Traag Prof. dr. K. Aarts J.Cijntje Secretaris: Mr. T.Vis

4

5 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Functie van het rapport Bereik van de beoordeling Instellingsaudit Saxion Hogeschool Karakteristiek van de opleiding Visitatierapport 2004 en interne audit Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Beslisregels Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie op 21 april BEVINDINGEN EN BEOORDELING 9 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 9 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 9 Facet 1.2. Niveau Bachelor 13 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 15 Onderwerp 2: Programma 17 Facet 2.1. Eisen HBO 17 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 21 Facet 2.3. Samenhang Programma 23 Facet 2.4. Studielast 25 Facet 2.5. Instroom 27 Facet 2.6. Duur 29 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 30 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 32 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 34 Facet 3.1. Eisen HBO 34 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel Facet 3.3. Kwaliteit Personeel Onderwerp 4: Voorzieningen 39 Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 39 Facet 4.2. Studiebegeleiding 41 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 44 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 44 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 46 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 48 Onderwerp 6: Resultaten 50 Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau 50 Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema hbo bacheloropleiding BSK voltijd Oordeelschema hbo bacheloropleiding BSK deeltijd Integraal oordeel/ advies aan NVAO 57 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Bijlage II: Programma visitatie 21 april 2009

6

7 1. INLEIDING 1.1. Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de in paragraaf 1.2 genoemde hbo bacheloropleiding Bereik van de beoordeling Saxion, in casu de Academie Bestuur en Recht (hierna ABR), verzorgt vijf hbo bachelor opleidingen: Management, Economie en Recht (MER), Bestuurskunde/ Overheidsmanagement (BSK), Integrale Veiligheidskunde (IVK),Sociaal Juridische Dienstverlening (SJD) en per 1 september 2007 de Hogere Juridische Opleiding (HJO). Het onderhavige rapport heeft betrekking op de voltijd- en deeltijdopleiding Bestuurskunde/Overheids- management (BSK), crohonummer Hobéon Certificering heeft zijn oordeel over de voltijd- en deeltijd van de opleiding BSK in één rapport samengevat omdat beide varianten zijn gericht op dezelfde eindkwalificaties en binnen één gemeenschappelijk beleids- en uitvoeringskader worden aangeboden. Niettemin wordt in het rapport, daar waar nodig, het onderscheid tussen de twee varianten zichtbaar gemaakt. De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door het Kwaliteitsrapport van de opleiding BSK voltijd- en deeltijd van maart Deze zelfevaluatie weerspiegelt de situatie van januari 2007 van de Academie Bestuur en Recht en deze opleiding Instellingsaudit Saxion Hogeschool Op 14 maart 2006 heeft Hobéon een audit uitgevoerd op centraal niveau bij Saxion, waarbij gekeken is naar het beleid op instellingsniveau met betrekking tot alle onderwerpen en facetten uit het NVAO kader. In 2007 en 2008 heeft Hobéon nog een beperkte aanvullende verificatie uitgevoerd. De instellingsaudit werd verricht door W.L.M. Blomen als lead auditor en drs. W.G. van Raaijen als onderwijskundige. De heer Blomen is als directeur en de heer Van Raaijen als senior adviseur en partner werkzaam bij Hobéon Certificering. Als vakdeskundige maakte prof. dr. J.K. van Dijk en als werkvelddeskundige G. de Raad deel uit van dit auditteam. Samengevat komen de bevindingen van de instellingsaudit erop neer, dat Saxion inmiddels voor de onderwerpen uit het NVAO-kader duidelijk beleid heeft vastgelegd, dat door de afzonderlijke academies en opleidingen wordt nagevolgd. De controle op de uitvoering van dit beleid en de werking van de PDCA-cyclus bij de afzonderlijke academies en opleidingen geschiedt onder andere door middel van bilaterale overleggen die de Raad van Bestuur drie maal per jaar heeft met de academiedirecteuren aan de hand van de Businessplannen van de academie, managementrapportages (maraps) en een Management Review/jaarverslag Karakteristiek van de opleiding De Academie Bestuur en Recht (hierna ook: ABR) is een van de dertien academies van Saxion. De academie richt zich met haar opleidingen op de domeinen bestuur en recht, zowel in het private als in het publieke domein. Beschrijving programma Het curriculum van BSK Saxion is gespreid over vier studiejaren en bestaat uit een major met een studielast van 210 studiepunten en een minor van 30 studiepunten. De major is opgedeeld in veertien perioden van tien weken (kwartielen). Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bestuurskunde/Overheidsmanagement, Saxion Hogeschool 1

8 Vier daarvan vormen de propedeuse, tien de postpropedeuse. Van de tien kwartielen in de postpropedeuse zijn er vier bestemd voor stage en afstuderen. De overige zes kwartielen zijn gereserveerd voor binnenschools onderwijs. In de postpropedeuse is het onderwijs gekoppeld aan actuele thema s. Daarbij wordt er, naast de traditionele BSK-pijlers politicologie, sociologie, economie en recht en BSK-relevante vaardigheden (beleidskunde, communicatieve, onderzoeks- en managementvaardigheden) aandacht besteed aan politieke filosofie en ethiek. Onderwerpen die bij ethiek aan de orde komen zijn integriteit en corruptiebestrijding. Eén van de lectoren Governance is nauw betrokken bij dit onderdeel De opleiding BSK wordt in Enschede aangeboden en kent een voltijd- en een deeltijdvariant. De beide varianten zijn inhoudelijk gelijk en verschillen alleen op punten als roostertijd, contacttijd, en collegegeld. ABR heeft in januari 2008 besloten om de onderwijskundige principes van de compacte variant zoals deze nu wordt aangeboden bij de opleiding MER als uitgangspunt te nemen voor alle deeltijdopleidingen van ABR. De Compact opleiding is een deeltijdopleiding die drie jaar duurt en waarvoor strengere toelatingscriteria gelden dan voor de reguliere deeltijdopleiding. De deeltijdopleiding BSK zal heringericht worden tot een driejarige en vierjarige variant met een gemeenschappelijke kern. De nieuwe deeltijdopleiding BSK zal (in beide varianten) per september 2009 worden ingevoerd. Vanaf dat moment zal de bestaande vierjarige deeltijdvariant worden afgebouwd De opleiding is in 1997 gestart en telt in het studiejaar studenten (waarvan 29 deeltijd studenten). De opleiding streeft erna om studenten op te leiden als een BSK ers die inzetbaar zijn in een breed scala van beleidsvoorbereidende, organiserende, adviserende en/of leidinggevende functies op tactisch niveau in een veelheid van organisaties. BSK alumni komen terecht in uiteenlopende functies in uiteenlopende organisaties in het publieke en in het private domein. Daarnaast studeert een deel van de alumni door, veelal bestuurskunde aan de Universiteit Twente. Aan de opleiding zijn 14 docenten verbonden, waarvan er 4 fulltime docenten en 10 parttime docenten. Drie medewerkers hiervan zijn tevens werkzaam in de beroepspraktijk Vanwege het Nederlandstalige karakter van de opleiding en de sterke gerichtheid op de Nederlandse bestuurspraktijk is er geen grote instroom van buitenlandse studenten. Slechts incidenteel kiest een buitenlandse studenten - doorgaans afkomstig uit Duitsland - voor de opleiding. Duitse studenten worden binnen ABR extra ondersteund, met name in de propedeuse Voor de ABR is internationalisering sinds het studiejaar een speerpunt. Voor versterking van de internationaliseringcomponent in het onderwijs is een speciale projectgroep opgericht. Een van de taken van deze projectgroep is het uitbreiden en intensiveren van een netwerk voor internationale stages en uitwisselingsprogramma s voor studenten en docenten. De opleiding heeft reeds een overeenkomst met de Fachhochschule te Osnabrück met het doel de internationale mobiliteit van studenten en docenten te bevorderen De opleiding heeft relevante internationale ontwikkelingen in het programma geïntegreerd onder meer door het onderwijs in kwartiel 2.2. volledig te richten op relevante internationale vraagstukken en in de overige kwartiel waar mogelijk internationale aspecten te betrekken (bijv. internationale vergelijking van aanpak en uitwerking van grootstedelijke problematiek bij het thema Grotestedenbeleid). Jaarlijks wordt er een internationale projectweek georganiseerd waarin BSK studenten samen met buitenlandse studenten werken aan een actuele opdracht. Verder wordt in het tweede jaar een studiereis naar de Europese instellingen georganiseerd en is in september 2009 de start gepland van het Final Year Business Public Management and International Law. Het Final Year is een constructie die Saxion heeft ingesteld om buitenlandse studenten in staat te stellen, samen met Nederlandse studenten in Enschede onderwijs te volgen en mee te doen aan een praktijkproject. De omvang is 60 studiepunten en de voertaal is Engels. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bestuurskunde/Overheidsmanagement, Saxion Hogeschool 2

9 In het STO 2008 beoordeelden studenten de aandacht in de opleiding voor de mogelijkheden om stage, afstuderen en studie in het buitenland uit te voeren met gemiddeld een 6.5. Minder tevreden - een gemiddelde score van waren studenten met de aandacht voor internationale ontwikkelingen binnen het opleidingsprogramma Visitatierapport 2004 en interne audit Bevindingen visitatierapport en verbetermaatregelen De opleidingen BSK van de bekostigde hogescholen zijn in 2003 gevisiteerd. Het visitatierapport De kunst van het balanceren is in maart 2004 verschenen. De visitatiecommissie was over het algemeen positief over de opleiding BSK van Saxion Hogescholen. Zij merkt in dit verband het volgende op met een goede sturing op de uitgangspunten die zijn gebaseerd op een helder inhoudelijk opleidingskader en competentiegericht leren heeft het team zeer recent grote stappen voorwaarts gezet. De ingezette vernieuwingsslag stemt de commissie hoopvol. Het competentiegerichte leren moet in alle facetten van het curriculum worden doorgevoerd. Het beroepsbeeld wordt gedragen evenals de onderwijsvisie. Dit maakt dat het team zich sinds kort gezamenlijk verantwoordelijk voelt voor de ontwikkeling en uitvoering van het nieuwe competentiegerichte onderwijs. Duidelijke sturing op de inrichting en structuur en de professionele cultuur waar waardering is voor elkaars (on-) mogelijkheden heeft de eilandencultuur die lang heeft geheerst recent doorbroken. De commissie beoordeelt in haar rapport de opleiding op een aantal punten minder positief. Zij oordeelt onder meer dat er bij de deeltijdopleiding onvoldoende inhoudelijk beredeneerde en volgtijdelijke verbanden bestaan tussen de verschillende curriculumonderdelen, en in onvoldoende mate sprake is van een systematisch beleid voor de studiebegeleiding gericht op probleemsignalering, -oplossing en preventie. Verder oordeelt zij dat de opleiding onvoldoende voeling houdt met relevante nationale en internationale ontwikkelingen in het werkveld en met voor haar relevante wetenschappelijke ontwikkelingen. De opleiding heeft in het kader van het Saxion Kwaliteitskader Bacheloropleidingen naar aanleiding van deze bevindingen een aantal maatregelen genomen die tot de volgende resultaten hebben geleid Na 2004 is de deeltijdopleiding ingrijpend herzien. Zo is er verbetering van de programmatische samenhang in het deeltijdcurriculum door deze in overeenstemming te brengen met de voltijdse opleiding. De voltijdse opleiding is vormgegeven volgens het concept van de vier leerlijnen (een integrale leerlijn met praktijkopdrachten, een kennislijn en vaardigheidslijn met cursussen en trainingen en een studieloopbaanontwikkelingslijn). De studieloopbaanbegeleiding is in belangrijke mate gewijzigd. De deeltijdstudenten hebben in het eerste jaar een aanname gesprek en drie studieloopbaangesprekken. Daarna is de begeleiding afgestemd op de behoefte van de student. Sinds enkele jaren werkt de opleiding met een beroepenveldcommissie waarin beroepsbeoefenaars zitting hebben. Deze commissie komt vier keer per jaar bij elkaar en bespreekt en oordeelt over de verschillende onderdelen van het BSK-curriculum, dat aan de commissie wordt voorgelegd. De commissie heeft een brede samenstelling en bestaat momenteel uit zes leden. Voorts treden er veel vaker dan in het verleden gastdocenten met BSK-relevante praktijk-ervaring op. Daarnaast worden er ook excursies naar het beroepenveld georganiseerd. De opleiding houdt voeling met de voor haar relevante wetenschappelijke ontwikkelingen door onder meer het faciliteren van promoties door leden van het docententeam twee leden zijn bezig met een promotietraject op het terrein van respectievelijk institutionele economie en de verhouding bestuur-publiek en het stimuleren van deelname aan wetenschappelijke conferenties en aan postacademische cursussen en studiedagen. De kennis daarbij verworven, wordt verwerkt in het onderwijsprogramma BSK Interne audit Saxion heeft in haar kwaliteitszorgsysteem opgenomen dat voorafgaande aan de externe audit voor een accreditatie een interne audit wordt uitgevoerd. Voor de opleiding BSK is dit gebeurd in december Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bestuurskunde/Overheidsmanagement, Saxion Hogeschool 3

10 Het auditteam heeft kennisgenomen van het rapport van deze interne audit (Auditrapport BSK, december 2008) en heeft kunnen vaststellen dat het interne auditteam positief oordeelt over de kwaliteit van de opleiding en een aantal verbeteringen voorstelt. Voorbeelden hiervan zijn het transparanter maken van de totale set aan competenties en relaties met de leerlijnen en leerdoelen, het verhelderen van het voorgestane internationaliseringbeleid en het terugkoppelen van resultaten van evaluaties en daarmee verbonden verbeterplannen aan álle studenten. Het auditteam heeft de uitkomsten van de interne audit betrokken bij zijn beoordeling van de opleiding BSK Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de voltijd en deeltijdopleiding is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van die opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Voorafgaand aan het accreditatieonderzoek heeft Hobéon Certificering de opleiding voorbereid op de audit door een inhoudelijke toelichting te geven op het NVAO-Accreditatiekader. De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van door de opleiding BSK aangeleverde schriftelijke informatie: Kwaliteitsrapport; Studiegids; Uitkomsten interne audit 2008 Onderwijs- en Examenreglement; Onderliggende documentatie betrekking hebbend op bijvoorbeeld: strategische keuzen en de positie in de markt, interne organisatie, de (systematiek van) interne kwaliteitszorg en de daarmee samenhangende interne managementrapportages en verbetermaatregelen, ontwikkelingen in het beroepenveld, beroeps- en opleidingsprofielen, blokboeken en competentiekaarten, (validatie) eindkwalificaties, curricula en de interne en externe evaluatie daarvan, werkvormen, toetsing en beoordeling, kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid, internationalisering, instroombeleid, studiebegeleiding, onderwijsrendement Op basis van de door opleiding BSK aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van de opleiding. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Voorafgaand aan de visitatie (zie hieronder) werd het management van de opleiding op de hoogte gesteld van de voorlopige bevindingen van het auditteam op basis van zijn documentanalyse. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bestuurskunde/Overheidsmanagement, Saxion Hogeschool 4

11 Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie 1, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten externe onafhankelijke deskundigen op het gebied van de bestuurskundige praktijk, een student, een lead auditor vanuit Hobéon Certificering en een secretaris, eveneens vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan, dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven, meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en de materiële voorzieningen betreft - ook door eigen waarneming. De additionele, tijdens de visitatie geraadpleegde, documentatie behelsde onder meer: overzichten van de samenstelling van de werkveld gremia waarmee de opleiding overleg voert; verslagen van die bijeenkomsten met het werkveld; overzicht van cv s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; detailbeschrijving van blokboeken, competentiekaarten, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; stageverslagen en -beoordelingen; de beroepsproducten die gedurende de opleiding door studenten worden opgeleverd; de eindproducten van studenten. Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Een en ander werd vastgelegd in een conceptrapport dat aan de opleiding werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd Beslisregels Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp A. Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp ten minste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige tenminste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. 1 Visitatie heeft op 21 april 2009 plaatsgevonden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bestuurskunde/Overheidsmanagement, Saxion Hogeschool 5

12 B. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. C. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Facet D. Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening E. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 2 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Voorzitter: Leden: Secretaris: Mr. J.A. Frederik, lead-auditor Dr. J.M.E. Traag, werkvelddeskundige Prof. Dr. K. Aarts, vakdeskundige J. Cijntje, student Mr. T.Vis Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de opleiding BSK noodzakelijke expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). De heer Frederik is lead auditor. Hij heeft inmiddels diverse audits in het kader van accreditatie geleid binnen verschillende domeinen. Hij is actief als consultant en heeft een lange carrière achter de rug, met name op het grensgebied van ICT en onderwijs. Hij heeft in zijn vorige en huidige functies (o.a. als docent, leerplancoördinator, projectmanager en directeur oriëntatiejaar) ervaring opgebouwd die hem in staat stelt de programmaopbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan HBO-opleidingen gesteld worden. 2 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (240 ECTS) is evenwel geen (kwaliteits) criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatie. Duur is derhalve van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Kwaliteit Personeel of Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bestuurskunde/Overheidsmanagement, Saxion Hogeschool 6

13 Mevrouw Traag en de heer Aarts hebben zich in hun beoordeling vanuit werkveld en vakgebied, met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien hebben zij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. De heer Aarts heeft zich in zijn beoordeling gericht op de kwaliteit van de opleidingen, de actualiteit en relevantie van het richtinggevend domeinspecifieke kader. Mevrouw Traag heeft op grond van haar ervaring en positie in het werkveld een goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het werkveld gesteld worden aan professionals op het terrein van bestuurskunde en overheidsmanagement. Mevrouw Cijntje is vierdejaars student Bestuurskunde/Overheidsmanagement bij de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden. Zij studeert binnenkort af. De heer Vis heeft tijdens zijn loopbaan in verschillende functies ervaring opgedaan met onder andere bestuurlijke vraagstukken, strategisch management, doelmatigheidsbeoordelingen in het hoger onderwijs en het uitvoeren van audits in het hoger onderwijs. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding: management, coördinatoren, docenten en studenten. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie op 21 april 2009 Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bestuurskunde/Overheidsmanagement, Saxion Hogeschool 7

14 Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bestuurskunde/Overheidsmanagement, Saxion Hogeschool 8

15 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen Algemeen Saxion heeft op instellingsniveau vastgelegd dat de competenties waartoe wordt opgeleid, mede zijn ontleend aan landelijk opgestelde en gevalideerde beroepsprofielen. Alle Saxion hbo-bachelor opleidingen nemen actief deel aan het landelijk overleg waarin het relevante beroepenveld de beroepsprofielen valideert en waarin de gezamenlijke opleidingen met elkaar komen tot domeincompetenties en opleidingscompetenties. Daarnaast is Saxion altijd (door een directeur) vertegenwoordigd in de sectorraad. In het kwaliteitsmanagementsysteem en de planning nemen de academie en opleiding op, dat zij eenmaal per vier jaar het beleid met betrekking tot de doelstellingen opleiding evalueren en waar nodig bijstellen. Tijdens de instellingsaudit heeft de hogeschool aangetoond dat alle hbo-bacheloropleidingen van Saxion participeren in de landelijke opleidingsoverleggen en dat de dienst Onderwijs & Student van Saxion jaarlijks evalueert of de opleidingen dit beleid uitvoeren. Uit verslagen blijkt, dat de RvB met de academiedirecteur in de bilaterale overleggen het beleid met betrekking tot de landelijke ontwikkelingen ten aanzien van de opleidingscompetenties en de participatie in de landelijke en sectoroverleggen bespreekt. Hiermee is op instellingsniveau voldoende geborgd, dat de opleidingen regelmatig landelijk overleg voeren over de eisen die door vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan de opleiding in het betreffende domein. Opleiding BSK Beroeps- en opleidingsprofiel De opleiding Bestuurskunde/Overheidsmanagement (BSK) beschikt over een opleidingsprofiel, waarin de eigen opleidingscompetenties zijn beschreven. Dit profiel is gebaseerd op het landelijk vastgestelde beroeps- en opleidingsprofiel van de public manager,zoals neergelegd in Hart voor de publieke zaak (juni, 1999) en aangevuld en geactualiseerd in Partner in Governance (oktober, 2005) door het Landelijk Overleg Bestuurskunde opleidingen. De competenties van de public manager zijn in Partner in Governance onder gebracht in de volgende rubrieken: 1. Reflectie op de publieke taak 2. De public manager aan de slag, onderverdeeld in: Agendavorming Voorbereiding Ontwerp/vaststelling/besluitvorming Invoering Implementatie/uitvoering Toezicht en handhaving Evaluatie 3. Relationeel management Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bestuurskunde/Overheidsmanagement, Saxion Hogeschool 9

16 Het beroepsbeeld is uitgewerkt en vastgelegd in het Onderwijs- en toetsplan van de opleiding. Het beroepsbeeld wordt gekenmerkt door het accent met name op de decentrale overheid en internationalisering. Afgestudeerden worden opgeleid voor bestuurskundige functies bij gemeenten, provinciale overheden en waterschappen, en vinden werk bij organisaties in de notfor-profit sector. De curriculumcommissie van de opleiding heeft het beroepsprofiel en curriculum uitgewerkt naar een set eigen opleidingscompetenties. De competenties in de postpropedeuse zijn gekoppeld aan zes actuele beroepsthema s en volgen de beleidscyclus. Deze competenties zijn getoetst aan het landelijk profiel. Op grond van deze toetsing wordt vastgesteld dat de eigen opleidingscompetenties de landelijke competenties omvatten. Elke competentie is geformuleerd als het vermogen van een afgestudeerde in een bepaalde beroepsrol een beroepstaak uit te voeren of een vraagstuk op te lossen in een authentieke context. Ter illustratie volgen hieronder de competenties en de specificatie voor het kwartiel Grootstedelijk gebied. In volgt een overzicht van alle competenties. Kwartiel 2.1 (thema: Grotestedenbeleid) De afgestudeerde kan in de rol van beleidsmedewerker (onderzoeker) op lokaal niveau (gemeente) een onderzoek uitvoeren naar een gegeven beleidsprobleem dat resulteert in een probleemstellende notitie waarin de volgende aspecten zijn opgenomen: een probleemdefinitie die nauwkeurig past op een reëel te noemen oplossing, dat geformuleerd is vanuit een interventieperspectief en dat een kans of mogelijkheid signaleert tot serieuze verbetering van de bestaande problematische situatie; ontwikkelingen in en rond het beleidsprobleem; overwegingen waarom die ontwikkelingen ongewenst zijn; analyse van de oorzaken; aangrijpingspunten voor beleid. Relevante competenties uit Partner in governance Reflectie op de publieke taak: Heeft een antenne voor politieke, ideologische en culturele verschillen. (3) Houdt rekening met belangen, machts- en invloedsfactoren. (4) Is bestand tegen complexe, slechts gedeeltelijk voorgestructureerde beleidsproblemen en onzekere beleidsuitkomsten. (6) De public manager aan de slag: Agendavorming (13, 14 en 15) Voorbereiding (16 t/m 19 en 21) Relationeel management: Vangt signalen op uit de samenleving. (42) Is een teamworker. (44) Heeft de sensitiviteit om zich in het standpunt van anderen te verplaatsen. (39) In de gesprekken met het opleidingsmanagement tijdens de audit is de profilering van de opleiding mede in relatie tot de omvang van de opleiding aan de orde gekomen. De opleiding zal in het programma en in de voorlichting naar aankomend studenten toe het belang van het bestuurlijk samenspel in de bestuurlijke beroepspraktijk meer benadrukken. Dit aspect vormt een dynamisch onderdeel van de bestuurskundige praktijk. In dat kader wordt ook gedacht aan een benchmark in de vorm van een vergelijking met de andere bacheloropleidingen Bestuurskunde/ Overheidsmanagement in Nederland. Validering door beroepenveld De opleidingscompetenties zijn gevalideerd door de beroepenveldcommissie van de opleiding. Eén keer per jaar wordt het onderwijs- en toetsplan bekeken en opnieuw beschreven. De beroepenveldcommissie komt vier maal per jaar bijeen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bestuurskunde/Overheidsmanagement, Saxion Hogeschool 10

17 De commissie is breed samengesteld uit vertegenwoordigers van de gemeenten, waterschappen en van het bedrijfsleven (advies- en consultancy bureaus). De beroepenveldcommissie houdt zich actief bezig met de aansluiting van de opleiding op de beroepspraktijk. Het auditteam constateert dat de leden van de beroepenveldcommissie ook betrokken zijn bij de beoordeling van scripties en de verdediging daarvan door de afstudeerders. De opleiding heeft hierop ingezet om de verbinding tussen het werkveld en de opleiding verder te verstevigen. Naast de beroepenveldcommissies per opleiding is er een raad van advies die het managementteam van ABR adviseert over de strategische positionering van de academie. De raad van advies adviseert de academie over opleidingsoverstijgende zaken. Hieronder vallen bijvoorbeeld het opzetten en invoeren van nieuwe opleidingen en/of specialisaties, de ontwikkeling van activiteiten voor derden en de profilering van de academie op basis van behoeften in de beroepspraktijk. De leden van de raad van advies zijn senior functionarissen en/of bestuurders in de werkvelden waarvoor ABR de studenten opleidt. Werkvelden De opleiding streeft er uitdrukkelijk naar allround bestuurskundigen op te leiden. In de opleiding worden de navolgende accenten gelegd: de centrale positie van de beleidscyclus, het decentraal bestuur als setting en het relationeel management. De afgestudeerde van de opleiding BSK is volgens de opleiding een generalist die beleidsvraagstukken integraal en vanuit verschillende invalshoeken kunnen benaderen, en die ook verbanden kunnen leggen tussen probleemgebieden. De opleiding richt zich op zowel de publieke als de private sector. Internationalisering. In paragraaf 1.4. is beschreven op welke wijze de academie en de opleiding invulling geven aan internationalisering. In het tweede studiejaar komt internationalisering expliciet aan de orde in kwartiel 2.2. De opleiding heeft in het blokboek Internationale samenwerking de algemene bij dit kwartiel behorende competentie nader uitgewerkt. Het auditteam meent dat hierin het grensoverschrijdende, euroregionale aspect in dit kwartiel meer zou kunnen worden beklemtoond. In de gesprekken tijdens de audit kwam naar voren dat de opleiding streeft naar een zodanige samenwerking met de Fachhochschule te Osnabrück dat in de toekomst van een mogelijke bidiplomering sprake zou kunnen zijn. In het Studenttevredenheidsonderzoek 2008 (STO 2008) wordt de aandacht die de opleiding besteedt aan mogelijkheden voor stage, studeren en afstuderen in het buitenland gewaardeerd met het cijfer 6,5 en de aandacht aan internationale ontwikkelingen met een 6,0. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bestuurskunde/Overheidsmanagement, Saxion Hogeschool 11

18 Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor de opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: Het auditteam heeft kennis genomen van het landelijk profiel en de vertaling daarvan naar competenties van de opleiding. Het team is van oordeel dat de eindkwalificaties van de opleiding BSK corresponderen met de kerntaken van een beginnend beroepsbeoefenaar en aansluiten bij de eisen die vakgenoten en de beroepspraktijk stellen aan een opleiding BSK; Het auditteam is van mening dat de opleiding op adequate wijze de landelijk vastgestelde competenties heeft vertaald naar eigen opleidingscompetenties en heeft voorgelegd aan de beroepenveldcommissie van de opleiding; Het auditteam stelt vast dat voor elke eigen competentie is aangegeven aan welke landelijke competenties in het beroeps- en opleidingsprofiel Partner in Governance wordt bijgedragen; Het auditteam meent dat uit het Onderwijs- en toetsplan van de opleiding en uit de onderscheiden competentiekaarten een duidelijke relatie is vast te stellen tussen de vastgestelde landelijke competenties en de opleidingscompetenties; Het auditteam stelt op grond van de documenten en de gesprekken tijdens de audit dat het beroepenveld door de opleiding nadrukkelijk wordt betrokken bij de ontwikkeling en de uitvoering van het onderwijs. Het auditteam ziet evenals de opleiding als punt van aandacht dat het profiel van de opleiding een zekere aanscherping behoeft op basis van een vergelijking met andere overeenkomstige bacheloropleidingen Bestuurskunde. Het auditteam is van oordeel dat de eindkwalificaties aansluiten bij de eisen die door vakgenoten en het beroepenveld aan de opleiding worden gesteld. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bestuurskunde/Overheidsmanagement, Saxion Hogeschool 12

19 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen Het auditteam heeft de eindkwalificaties van de opleiding geanalyseerd om te bepalen of deze kwalificaties beantwoorden aan het niveau bachelor. Voor de verantwoording over het hbo-niveau heeft de opleiding aansluiting gezocht met de tien generieke kernkwalificaties voor de hbobacheloropleidingen, zoals die zijn geformuleerd door de Commissie Franssen. Deze kernkwalificaties hebben expliciet een rol gespeeld bij de ontwikkeling van het curriculum, het formuleren van de competenties en de leerdoelen en het opstellen van de opdrachten. Uit de relatie met de opleidingscompetenties leidt het auditteam af dat de tien generieke hbokwalificaties afgedekt zijn. De opleiding stelt dat, aangezien de hbo-kwalificaties een uitwerking zijn van de Dublin Descriptoren, daarmee dan ook de Dublin Descriptoren door het studieprogramma afgedekt worden. De opleiding geeft evenwel aan dat de opleidingscompetenties in de toekomst worden getoetst aan de hand van beoordelingsaspecten die zijn afgeleid van de Dublin Descriptoren, waardoor er een direct verband is tussen de opleidingscompetenties en de vijf descriptoren. Het auditteam acht deze ontwikkeling een goede zaak. Dublin Descriptoren Als referentiekader voor de bepaling of de eindkwalificaties aansluiten bij internationaal geaccepteerde beschrijvingen, gebruikt de opleiding de Dublin Descriptoren. In het Kwaliteitsrapport bacheloropleiding Bestuurskunde/Overheidmanagement (maart 2009) geeft de opleiding aan hoe de studenten via competentieontwikkeling in de vier leerlijnen (kennislijn, integrale leerlijn, vaardigheidslijn en studieloopbaanontwikkelingslijn) toewerken naar het bachelorniveau, zoals weergegeven in de Dublin Descriptoren. Hieronder geven wij een beschrijving van de competentieontwikkeling bij Saxion BSK in relatie met elk van de vijf Dublin Descriptoren: Kennis en inzicht De verwerving van kennis en inzicht door studenten vindt nadrukkelijk plaats in de kennislijn (conceptuele leerlijn). In deze leerlijn krijgen de studenten cursussen aangeboden en leren zij de voor de beroepsuitoefening relevante concepten, modellen, gezichtspunten en theorieën begrijpen en gebruiken. De BSK er leert hierdoor de beroepspraktijk en de theorie met elkaar te verbinden. Toepassen kennis en inzicht In de integrale leerlijn, de stage en de afstudeerfase leren de studenten kennis en vaardigheden toe te passen bij het oplossen van beroepsproblemen en het maken van beroepsproducten. In de conceptuele leerlijn leren studenten kennis te gebruiken aan de hand van casuïstiek. De afgestudeerde student BSK is in staat kennis, vaardigheden en attituden in samenhang te gebruiken en toe te passen bij het uitvoeren van beroepstaken en het oplossen van praktijkproblemen en een bijdrage te leveren aan de theorievorming. Oordeelsvorming Oordeelvorming is herkenbaar aanwezig in de integrale leerlijn, met name bij het beoordelen van informatie, het ordenen van gegevens, het afwegen van oplossingsalternatieven en het trekken van conclusies. In de conceptuele leerlijn speelt oordeelsvorming een belangrijke rol in de onderwijseenheid Filosofie, Ethiek en Argumenteren. In deze eenheid leren studenten argumenten afwegen en gewicht toekennen aan argumenten. Communicatie Communicatie en taal worden getraind en beoordeeld in de vaardigheidslijn. Er zijn bijvoorbeeld trainingen communicatieve vaardigheden, schriftelijk adviseren, gespreksvoering en coöperatieve vaardigheden. Toepassing van deze vaardigheden heeft plaats in de integrale leerlijn, in de stage en de afstudeerfase. Schriftelijk adviseren komt terug in studieonderdelen die met een rapport worden afgesloten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bestuurskunde/Overheidsmanagement, Saxion Hogeschool 13

20 Leervaardigheden In de studieloopbaanontwikkelingslijn leren studenten te reflecteren op en betekenis te geven aan leer- en werkervaringen in studie en beroep. Daarnaast leren ze om op basis van ervaring en reflectie hun professionele ontwikkeling vorm te geven en te sturen. Ook worden ze ondersteund bij het identificeren en vaststellen van ambities, kwaliteiten en te ontwikkelen competenties. In feite gaat het in deze leerlijn om de ontwikkeling van het leervermogen. De BSK er is in staat om na afstuderen de ontwikkelingen op zijn vakgebied zelfstandig bij te houden en nieuwe visies op het beroep,nieuwe methoden en technieken te vertalen naar eigen handelen en gedrag. Samenvattend is het auditteam van mening, dat de eindkwalificaties qua reikwijdte en complexiteit overeenkomen met de reikwijdte en complexiteit waar de Dublin Descriptoren naar verwijzen. Van belang is, dat gebleken is dat de leden van de beroepenveldcommissie feedback geven op het behaalde hbo-niveau bij het afstuderen. Zij zijn van mening dat BSK-studenten voldoen aan het bachelorniveau zoals beschreven in de vijf Dublin Descriptoren (zie voor toelichting facet 6.1). Oordeel: goed Het auditteam heeft kennis genomen van de door de voltijd en deeltijd opleiding geformuleerde competenties en de koppeling die de opleiding aanbrengt tussen deze competenties en de Dublin Descriptoren. Samenvattend is het auditteam van oordeel, dat de opleiding het bachelorniveau heeft gedefinieerd op een wijze die beantwoordt aan de vijf Dublin Descriptoren. Zij heeft deze descriptoren expliciet gekoppeld aan de onderscheiden eindkwalificaties. De opleiding is er goed in geslaagd elke dimensie van de Dublin Descriptoren een duidelijk herkenbare plaats in haar opleidingscompetenties te geven. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bestuurskunde/Overheidsmanagement, Saxion Hogeschool 14