Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MUZIEKTHERAPIE. ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten Enschede

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MUZIEKTHERAPIE ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten Enschede

2

3 Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MUZIEKTHERAPIE voltijd CROHO: ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten Enschede Hobéon Certificering BV Datum: december 2009 Auditteam: G. Stoltenborg L. Vis A. Hensen B. Maris M. Rutten K. Veekmans S. Groote K. Nijs Secretaris R. Stapert

4

5 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Functie van het rapport Bereik van de beoordeling Aanpak Beslisregels Hobéon Certificering Algemeen beeld van de opleiding Muziektherapie Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie 30 september en 01 oktober BEVINDINGEN EN BEOORDELING 9 Onderwerp 1: Doelstellingen opleiding 9 Facet 1.1. Domeinspecifieke eisen 9 Facet 1.2. Niveau Bachelor 11 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 12 Onderwerp 2: Programma 13 Facet 2.1. Eisen hbo 13 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 15 Facet 2.3. Samenhang programma 16 Facet 2.4. Studielast 17 Facet 2.5. Instroom 18 Facet 2.6. Duur 19 Facet 2.7. Afstemming tussen vormgeving en inhoud 20 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 22 Onderwerp 3: Inzet van personeel 24 Facet 3.1. Eisen hbo 24 Facet 3.2. Kwantiteit personeel 25 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel 26 Onderwerp 4: Voorzieningen 27 Facet 4.1. Materiële voorzieningen 27 Facet 4.2. Studiebegeleiding 28 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 29 Facet 5.1. Evaluatie resultaten 29 Facet 5.2. Maatregelen tot verbetering 31 Facet 5.3. Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld 33 Onderwerp 6: Resultaten 34 Facet 6.1. Gerealiseerd niveau 34 Facet 6.2. Onderwijsrendement OORDEELSCHEMA OPLEIDING MUZIEKTHERAPIE Integraal oordeel/ advies aan NVAO 38 BIJLAGE I Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen BIJLAGE II Programma Visitatie 30 september en 01 oktober 2009

6

7 1. INLEIDING 1.1. Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de in paragraaf 1.2 genoemde hbo bacheloropleiding Bereik van de beoordeling ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten, in casu de FaculteitMuziek, verzorgt de opleidingen Muziek, Muziektherapie, Muziektherapie en Muziekprogrammering. Het onderhavige rapport heeft betrekking op hbo bacheloropleiding Muziektherapie, voltijd Croho nr De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door Management Review Muziektherapie (juli 2009). Zie voorts Aanpak Bij zijn beoordeling van de opleiding is Hobéon Certificering, i.c. het door hem geformeerde auditteam, uitgegaan van het NVAO- Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een hbo opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van de betreffende opleiding als voldoende kan worden beoordeeld Het auditteam heeft het opleidingsspecifieke referentiekader beoordeeld en vervolgens vastgesteld, dat het in voldoende mate gespecificeerd is en ook passend is voor een opleiding Muziektherapie op hbo-niveau. (Zie onder facet 1.1.: Domeinspecifieke Eisen ). Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Hobéon Certificering Adviesrapport hbo bacheloropleiding Muziektherapie, ArtEZ december

8 De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van de door de opleiding aangeleverde schriftelijke informatie: Management Review 2009 Rapport Toets Nieuwe Opleiding 2005 Programmabeschrijving; Onderwijs- en Examenreglement OER; De in het kader van de interne sturingscyclus opgeleverde managementrapportages; Onderliggende documentatie betrekking hebbend op bijvoorbeeld: - onderwijsbeleid - interne organisatie; - de (systematiek van) interne kwaliteitszorg en de daarmee samenhangende evaluaties en verbetermaatregelen; - (visie op) ontwikkelingen in het beroepenveld; - beroeps- en opleidingsprofielen; - (validatie) eindkwalificaties; - curriculumontwikkeling en - actualisering; - didactisch concept en werkvormen; - toetsing en beoordeling; - kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid; - externe relaties / alumni; - internationalisering; - instroombeleid; - studiebegeleiding; - rendement. De documentatie is Hobéon Certificering ter beschikking gesteld via het digitale documentbeheersysteem DigOport van ArtEZ en via additionele schriftelijke informatie. Op basis van deze door de opleiding aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van de opleiding. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, werkveldrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Voorafgaand aan de visitatie (zie hieronder) werd het management van de opleiding op de hoogte gesteld van de voorlopige bevindingen van het auditteam op basis van zijn documentanalyse. Hobéon Certificering Adviesrapport hbo bacheloropleiding Muziektherapie, ArtEZ december

9 Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een tweedaagse visitatie, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten vijf externe onafhankelijke deskundigen op het gebied van Muziek, Muziektherapie en Muziektherapie 1, twee studenten uit verwante opleidingen, één lead auditor vanuit Hobéon Certificering en één auditor / onderwijsdeskundige, eveneens vanuit Hobéon Certificering. Laatstgenoemde trad ook op als secretaris. Onder controle moet hier worden verstaan dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door hetzelfde onderwerp meerdere malen en met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele (tijdens de visitatie verstrekte) documentatie en -daar waar het de ruimtelijke en materiële voorzieningen betreft- ook door eigen waarneming. Hieronder volgen enkele voorbeelden van de door het auditteam tijdens en/of onmiddellijk na de visitatie geraadpleegde additionele documentatie: overzicht van de samenstelling van de werkveld-gremia waarmee de opleiding overleg voert; verslagen van bijeenkomsten met het werkveld; overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; verslagen van studievoortgangsgesprekken met studenten; detailbeschrijving van modules; portfolio s van studenten en de (schriftelijke weergave van de) beoordeling daarvan door docenten; afstudeerwerkstukken; literatuurlijst. Aldus had Hobéon Certificering voldoende instrumenten om zich op de hoogte te stellen van doelstelling, inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. Hobéon Certificering heeft alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp is gegeven. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van Hobéon Certificering met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd. 1 Visitatie heeft plaatsgevonden op 30 september en 01 oktober Tijdens deze visitatie zijn ook de hbo bacheloropleidingen Muziek (Arnhem, Enschede, Zwolle) en Muziektherapie (Enschede, Zwolle) beoordeeld. De bevindingen van het auditteam m.b.t. de hbo bacheloropleidingen Muziek en Muziektherapie zijn neergelegd in afzonderlijk rapporten. Hobéon Certificering Adviesrapport hbo bacheloropleiding Muziektherapie, ArtEZ december

10 1.4. Beslisregels Hobéon Certificering Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp A. Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp tenminste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige tenminste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. B. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. C. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Facet D. Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening E. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 2 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord. 2 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (240 ECTS) is evenwel geen criterium, maar een wettelijke vereiste waaraan het programma van een hbo bacheloropleiding moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor accreditatie. Duur is derhalve van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Kwaliteit personeel of Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Adviesrapport hbo bacheloropleiding Muziektherapie, ArtEZ december

11 1.5. Algemeen beeld van de opleiding Muziektherapie De opleiding Muziektherapie Muziektherapie is het klinisch en op wetenschappelijk of praktijkgericht onderzoek gebouwde gebruik van muzikale interventies om individuele doelstellingen te verwezenlijken van verandering, ontwikkeling, stabilisatie of acceptatie op emotioneel, gedragsmatig, cognitief, sociaal of lichamelijk gebied vanuit een therapeutische relatie door een professional, die een erkende muziektherapie opleiding heeft afgerond. Dit vraagt van een muziektherapeut dat hij kan functioneren als musicus en therapeut, vaardig is op deze beide gebieden en in staat is zichzelf te blijven ontwikkelen op beide gebieden. De vierjarige fulltime muziektherapieopleiding aan het ArtEZ conservatorium te Enschede is een opleiding tot musicus die zijn muzikale competenties toepast in een therapeutische setting. De opleiding is erop gericht om de student aan het eind van de opleiding deze beide competenties op minimaal voldoende niveau te laten beheersen. Kenmerkend voor de opleiding is dat zij sterk muzikaal en werkveldgericht is. Dit impliceert het essentiële belang van het zijn van een allround musicus: een goede muziektherapeut moet in staat zijn om zowel improviserend als muzikaal begeleidend op een grote verscheidenheid aan instrumenten, alsook via het hanteren van gecomponeerde of overgeleverde muziek door de eeuwen en culturen heen cliënten te helpen bij herstel, behoud en ontwikkeling. Tijdens de lessen wordt het muziektherapeutische handelen geanalyseerd aan de hand van de stappen volgens het methodisch model (probleemidentificatie, doelstelling, interventie, toepassen, resultaat observeren/registreren, evalueren en herhalen). Binnen de opleiding wordt gewerkt vanuit algemene (psychotherapeutische) kaders en actuele methodieken. Er wordt onder meer ingegaan op muziektherapeutische behandeling van mensen met psych(iatr)ische stoornissen zoals bijvoorbeeld schizofrenie en depressie en de muziektherapeutische begeleiding van mensen met autisme, verstandelijke en lichamelijke handicaps. Naast de sterk muzikaal gerichte aard van de opleiding ligt er ook een zwaar accent op het wetenschappelijke en professionaliserende karakter. De wetenschappelijke inslag komt tot uitdrukking in zelfstandige bestudering van de internationale literatuur, resultaten van wetenschappelijk onderzoek en in de inhoud en omvang van de eindproduct. Professionalisering houdt in: de voorbereiding op de praktische, organisatorische, zakelijke en coöperatieve aspecten van het toekomstige beroep Toets Nieuwe Opleiding 2005 Naar aanleiding van de beoordeling Toets Nieuwe Opleidingen in 2005 is de opbouw van het curriculum gewijzigd. Het auditteam constateert, dat thans (i) in een vroeger stadium sprake is van een confrontatie met het daadwerkelijke beroep, (ii) de eerste twee studiejaren een verminderde studiebelasting kennen en (iii) de muziektherapiestage vanaf 2011 parttime zal zijn, zodat er meer ruimte zal zijn voor lesstof en terugkoppeling van ervaring naar theorie binnen de opleiding. Sinds augustus 2008 is de opleiding muziektherapie begonnen met de implementatie van dit nieuw programma. Zie voor een nadere uitwerking: Hoofdstuk 2 Bevindingen en Beoordeling. Algemeen beeld Het algemeen beeld van het auditteam is, dat het hier gaat om een opleiding Muziektherapie, die afgestudeerden aflevert die ontegenzeggelijk op bachelorniveau gekwalificeerd zijn en goed op hun beroepsuitoefening zijn voorbereid: als musicus die zijn muzikale vaardigheden op systematische, therapeutische en doelgerichte wijze kan toepassen. Hobéon Certificering Adviesrapport hbo bacheloropleiding Muziektherapie, ArtEZ december

12 Oordeel per Onderwerp Doelstellingen opleiding Het auditteam beoordeelt alle facetten van dit onderwerp positief. Het oordeel over dit onderwerp is dan ook voldoende. De doelstellingen zijn, naar het oordeel van het auditteam, werkvelddekkend zowel qua aard als qua niveau. Anders gezegd, de eisen die het (internationale) werkveld articuleert in het beroepsprofiel, zijn in de doelstellingen zichtbaar gemaakt als eindkwalificaties die voorts vanuit onderwijskundige optiek vertaald zijn in opleidingsdoelstellingen en wel zodanig concreet dat zij inderdaad richting kunnen geven aan de programmatische opbouw en inhoud van de opleiding. Programma Het auditteam beoordeelt alle facetten van dit onderwerp positief. Het oordeel over dit onderwerp is dan ook voldoende. Inhoudelijk en in termen van competenties is het programma veeleisend. In dat opzicht komt het overeen met het hoge niveau van de doelstellingen. Iets wat ook zichtbaar wordt in bijvoorbeeld de sterke interactie met de beroepspraktijk, de grote aandacht voor de ontwikkeling van onderzoeksvaardigheden, de balans tussen (integratie van) muzikale vorming en therapeutische scholing en de zorgvuldige wijze van toetsen en beoordelen. Inzet van personeel Het auditteam beoordeelt alle facetten van dit onderwerp positief. Het oordeel over dit onderwerp is dan ook voldoende. De kwaliteit van het docentencorps is hoog. Wat vakkennis betreft en wat betreft kennis van het beroepenveld (het overgrote deel van het corps is ook werkzaam in de beroepspraktijk). Nog belangrijker evenwel is de vaststelling, dat de docenten hun (kennis en) werkervaring actief en systematisch binnen de opleiding brengen. Dit heeft niet alleen een zeer positief effect op het programma als zodanig, maar ook en vooral op het opleidingsproces: voor studenten betekent interactie met docenten een interactie met ervaren beroepsbeoefenaren. Voorzieningen Het auditteam beoordeelt alle facetten van dit onderwerp positief. Het oordeel over dit onderwerp is dan ook voldoende. De huisvesting (Enschede) en de materiële voorzieningen zijn ruimschoots toereikend om het programma van de opleiding Muziektherapie te realiseren. De mediatheek is zeer wel voorzien en van hoge kwaliteit, als zelfstandige informatiebron (brede en diepe collectie) en als toegang tot externe bronnen. De studiebegeleiding vindt gestructureerd plaats via een scala aan voorzieningen met duidelijke doelstellingen die verband houden met studievoortgangsbewaking & -bevordering en met het ontwikkelen van professionele competenties. Interne kwaliteitszorg Het auditteam beoordeelt alle facetten van dit onderwerp positief. Het oordeel over dit onderwerp is dan ook voldoende. Het door de opleiding Muziektherapie gehanteerde kwaliteitszorgsysteem is goed en uitvoerig gedocumenteerd. De implementatie van het systeem vindt controleerbaar plaats via op ArtEZ-niveau vastgelegde procedures. De opleiding Muziektherapie betrekt op systematische wijze interne en externe partijen bij haar evaluaties. Evaluaties die aantoonbaar leiden tot verbetermaatregelen. Resultaten Het auditteam beoordeelt alle facetten van dit onderwerp positief. Het oordeel over dit onderwerp is dan ook voldoende. De informatie vanuit het beroepenveld (werkveldcommissie, overige experts) laat zien, dat het afnemende werkveld het gerealiseerde niveau als goed beschouwt in relatie tot de eisen die de praktijk stelt aan de competenties van een beginnend muziektherapeut. Het auditteam heeft (at random) een aantal scripties ingezien. Ook het oordeel daarover is positief. De thematiek is actueel voor de muziektherapie en de benadering persoonlijk en gedegen. Hobéon Certificering Adviesrapport hbo bacheloropleiding Muziektherapie, ArtEZ december

13 1.6. Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Panelleden Voorzitter G.Stoltenborg Expert L. Vis Expert A. Hensen Expert B. Maris Expert M. Rutten Expert K. Veekmans Student S. Groote Student K, Nijs Secretaris R. Stapert expertise - audit - kwaliteitzorg expertise - onderwijs expertise - werkveld expertise - vak x x x x x x x x x x x x x x x x x x x expertise - student x x Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de opleiding noodzakelijke expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). Hans Stoltenborg, werkt op onderwerpen als marktonderzoek (deels samen met TNS NIPO), ontwikkeling van nieuwe opleidingen, competentiegericht leren, kwaliteitszorg en accreditatie. Ook voert hij het projectmanagement van innovatieprojecten en is hij betrokken bij internationale onderwijsprojecten. Zie voor beknopt CV de Bijlage. Lucas Vis, doceert aan het Conservatorium van Amsterdam, waarvan hij van 1998 tot 2005 artistiek directeur was, orkestdirectie, evenals aan het Koninklijk Conservatorium te Den Haag. Lucas Vis dirigeert met grote regelmaat de orkesten van de verschillende Duitse radiostations in Keulen, Frankfurt, Stuttgart, München en Berlijn. Zie voor beknopt CV de Bijlage. Ageeth Hensen, sinds 2007 voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Muziektherapie, heeft een jarenlange ervaring als muziektherapeute. Bij de Dagopvang voor Ouderen te Wageningen ( ), Bartiméushage te Doorn( ), Stichting De Driestroom te Elst ( ) en Novadic-Kentron te Breda (2009 heden). Zie voor beknopt CV de Bijlage. Bart Maris is at present guest-teacher at the Ghent Conservatorium, for the class of improvised music, and jazz-trumpet. He won zamu-award best Belgium musician in 1999 and was nominated in 2006 for the Paul Ackett-award at North-sea Jazzfestival (before named Birdtrophee). His experience as musician and performer is extensive. Zie voor beknopt CV de Bijlage. Hobéon Certificering Adviesrapport hbo bacheloropleiding Muziektherapie, ArtEZ december

14 Marc Rutten, heeft grote ervaring in het onderwijs (Hogeschool Zuyd). Als tutor (faculteit Social Studies, ), stagecoördinator en -begeleider (Conservatorium, ), docent vakdidactiek (Conservatorium, ), als docent Poppracticum en Popgeschiedenis, docent methodiek OMB (1997 heden), afdelingshoofd opleiding Muziektherapie, 2002 heden), stafmedewerker algehele besluitvorming en beleid, (2003 heden). Zie voor beknopt CV de Bijlage. Katia Veekmans, is sinds 1994 verbonden als docent piano aan het Koninklijk Conservatorium van Brussel. Tevens is zij docent piano aan de Faculteit Muziek van Utrecht en de Hogeschool Zuyd van Maastricht. Zij zetelt regelmatig als jurylid in nationale en internationale pianowedstrijden en geeft vele internationale Master Classes voor piano in binnen- en buitenland. Zie voor beknopt CV de Bijlage. Sophie Groote is student Muziek (3 e jaars - altviool) Koninklijk Conservatorium Den Haag. Kim Nijs is student Muziektherapie (3 e jaars) Codarts Hogeschool voor de Kunsten Rotterdam. Robert Stapert is werkzaam in het kader van accreditatieonderzoeken die door Hobéon Certificering worden uitgevoerd. Daarnaast is hij intensief betrokken bij de beoordeling van EVC aanbieders. Ten slotte was hij tot voor kort werkzaam als interim coördinator Interne kwaliteitszorg bij twee hogescholen die buiten de accreditatieonderzoeken van Hobéon Certificering vallen. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding: management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie 30 september en 01 oktober 2009 Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport hbo bacheloropleiding Muziektherapie, ArtEZ december

15 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen opleiding Drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie hbo. Facet 1.1. Domeinspecifieke eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Oordeel: goed Inleiding De opleiding muziektherapie is sinds 2006 een zelfstandige opleiding binnen het ArtEZ conservatorium en de enige muziektherapieopleiding in Nederland. Ze heeft momenteel 46 studenten over 4 jaar verspreid, die na afronding van de opleiding de titel Bachelor of Music Therapy (BMTh) verwerven. De muziektherapieopleiding leidt op voor beginnend beroepsbeoefenaar. Dit zijn muziektherapeuten die binnen een instelling zelfstandig muziektherapie kunnen verzorgen voor diverse cliënten. Zowel groeps- als individuele therapieën en in nauw overleg met een BIG-geregistreerd beroepsbeoefenaar (als psychiater, GZ-psycholoog). De opleiding Muziektherapie biedt direct toegang tot de Master Studiengang Muziektherapie aan de Universiteit van Münster. Ook voldoet de opleiding (als enige in Nederland) aan de voorgestelde domein specifieke competenties om afgestudeerden na 2 jaar werkervaring toe te kunnen laten als Graduate member van het Europese Muziektherapie Register. Competenties De opleiding heeft eigen opleidingscompetenties ontwikkeld in mei De opleidingscompetenties en het daarbij behorende curriculum zijn ontwikkeld naar het model van de internationaal gangbare opleidingscompetenties; in overleg met de beroepenveldcommissie en de jarenlange praktijkervaring van de hoofdvakdocenten. Deze opleidingscompetenties zijn verder gebaseerd op de Dublin- en HBO- descriptoren, opleidingscompetenties Opleiding Docent Muziek, opleidingscompetenties Creatieve Therapie (CT) en het beroepsprofiel van de vaktherapeut en de muziektherapeut, zoals geformuleerd door de Federatie Vaktherapeutische Beroepen (FVB) en de Nederlandse Vereniging voor MuziekTherapie (NVvMT). Actualisering De opleidingscompetenties muziektherapie bestaan uit 16 hoofdcompetenties die weer onderverdeeld zijn in een aantal subonderdelen. Deze zijn geaccordeerd door de beroepenveldcommissie. De subonderdelen van de opleidingscompetenties worden jaarlijks aangepast n.a.v. de ervaringen van docenten, studenten en werkveldontwikkelingen zoals geconstateerd tijdens werk, stages en studiedagen. Vervolgens worden alle (subonderdelen van de) opleidingscompetenties iedere vijf jaar voorgelegd aan de beroepenveldcommissie (laatste keer 22 april 2009). Doelstellingen 1. Creërend vermogen: De beginnend muziektherapeut bezit het vermogen om muzikaal artistieke ideeën om te zetten in muziek, improvisaties, producten of therapeutische interventies 2. Visie: De beginnend muziektherapeut bezit het vermogen om opvattingen en overtuigingen op het eigen vakgebied te verwerven, te ontwikkelen en zichtbaar te maken in het eigen werkveld. 3. Vermogen tot samenwerking: De beginnend muziektherapeut bezit het vermogen om vanuit zijn eigen specifieke expertise multidisciplinair samen te werken. Hobéon Certificering Adviesrapport hbo bacheloropleiding Muziektherapie, ArtEZ december

16 4. Communicatief vermogen: De beginnend muziektherapeut bezit het vermogen om zijn visie en handelen in woord en geschrift over te brengen, af te stemmen en te verantwoorden. 5. Ambachtelijk vermogen: De beginnend muziektherapeut bezit het vermogen om een breed scala aan instrumentele en ambachtelijke kennis en vaardigheden efficiënt en effectief toe te passen in de beroepspraktijk. 6. Ondernemerschap: De beginnend muziektherapeut bezit het vermogen om zelfstandig vorm te geven aan een professioneel bestaan binnen de beroepspraktijk. 7. Omgevingsgerichtheid: De beginnend muziektherapeut bezit het vermogen om relevante ontwikkelingen te signaleren, met eigen ervaringen te verbinden en te integreren in de beroepspraktijk. 8. Lerend vermogen: De beginnend muziektherapeut bezit het vermogen om te leren, en zich blijvend (muzikaal) te ontwikkelen. 9. Reflectief vermogen: De beginnend muziektherapeut bezit het vermogen om te reflecteren op het eigen handelen om tot betere prestaties te komen. 10. Innovatief vermogen: De beginnend muziektherapeut bezit het vermogen om veranderingen in de maatschappij te signaleren, te onderzoeken en de resultaten hiervan te vertalen naar het eigen musiceren en beroepsperspectief. 11. (Ped)agogisch vermogen en attitude: De beginnend muziektherapeut bezit het vermogen om een veilige en stimulerende therapieomgeving te scheppen, vanuit zijn persoon en deskundigheid, aangepast aan zijn cliënten/doelgroep. 12. Organisatorisch vermogen: De beginnend muziektherapeut bezit het vermogen om te organiseren. 13. Initiërend vermogen: De beginnend muziektherapeut bezit het vermogen om de muziektherapie en behandeling te initiëren vanuit een muzikale, muziektherapeutische en psychologische visie. 14. Diagnosticerend vermogen: De beginnend muziektherapeut bezit het vermogen om vanuit de muziek en het musiceren een muziektherapeutische diagnose te stellen en deze aan derden te verklaren en toe te lichten. 15. Therapeutisch vermogen: De beginnend muziektherapeut bezit het vermogen om de muziektherapie en behandeling door te voeren en bij te stellen vanuit een muzikale, muziektherapeutische en psychologische visie. 16. Evaluerend vermogen: De beginnend muziektherapeut bezit het vermogen om de muziektherapie en behandeling te evalueren en af te ronden, vanuit een muzikale, muziektherapeutische en psychologische visie. Samenvattend De doelstellingen reflecteren de eisen van het beroepenveld, worden periodiek geëvalueerd / geactualiseerd en zijn zodanig concreet dat zij inderdaad richtinggevend kunnen zijn voor het programma. Positief vindt het auditteam voorts, dat de opleiding in haar doelstellingen geen holle internationale frasen heeft opgenomen. Dat strookt ook met haar ambities: professionals opleiden die een belangrijke impuls kunnen geven aan de muziektherapie in Nederland. Anders gezegd, de doelstellingen zijn werkveld relevant, onderwijskundig verantwoord en geloofwaardig. Reden voor het auditteam dit facet als goed te kwalificeren. Hobéon Certificering Adviesrapport hbo bacheloropleiding Muziektherapie, ArtEZ december

17 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Oordeel: goed Eindkwalificaties heeft de opleiding gekoppeld aan de Dublin Descriptoren en wel als volgt: Kennis en Toepassen kennis en Oordeelsvorming Communicatie Leervaardigheden inzicht inzicht Opleidingscompetenties Muziektherapie 1. Creërend vermogen XX XX XX 2. Visie XX XX XX XX XX 3. Vermogen tot samenwerking XX XX XX XX 4. Communicatief vermogen XX XX XX XX 5. Ambachtelijk vermogen XX XX XX XX 6. Ondernemerschap XX XX XX XX 7. Omgevingsgerichtheid XX XX XX 8. Lerend vermogen XX XX XX XX 9. Reflectief vermogen XX XX XX XX 10. Innovatief vermogen XX XX XX XX 11. (Ped)agogisch vermogen XX XX XX en attitude 12. Organisatorisch vermogen XX XX XX XX 13. Initiërend vermogen XX XX XX XX XX 14. Diagnosticerend vermogen XX XX XX XX 15. Therapeutisch vermogen XX XX XX XX XX 16. Evaluerend vermogen XX XX XX XX XX Kennis en inzicht: de muzikale kennis en vaardigheden van de studenten op zang, piano, slagwerk, popinstrumentarium, zowel van gecomponeerde als geïmproviseerde muziek als op het eigen instrument wordt verder verdiept. Zij krijgen een gedegen muziektheoretische basis van muziektheorie en muziekgeschiedenis, passend bij de vaardigheden van een improviserend musicus. Toepassen kennis en inzicht: de verworven kennis wordt aan de orde gesteld in practica binnen diverse vakken als methodiek, zelfervaring, studiegroep en via verschillende stages verweven door alle jaren. Oordeelsvorming: oordeelsvorming staat centraal binnen onder meer de vakken gezondheidsleer en theorie muziektherapie, en binnen de studiegroep. Hier worden vaardigheden geleerd om (digitale) bronnen te vinden, deze te beoordelen en te verwerken binnen publicaties en van argumentatie te voorzien. Communicatie: het curriculum kent een opbouw waarin de student in toenemende mate zelfstandig informatie over het vak weet uit te dragen via workshops en presentaties. Leervaardigheden: De opbouw van het curriculum is gekenmerkt door competentie gericht werken, beroepsgerichtheid, internationalisering en stimulering naar steeds zelfstandiger werken. Hobéon Certificering Adviesrapport hbo bacheloropleiding Muziektherapie, ArtEZ december

18 De hierboven beschreven dimensies die de H van de hbo-opleiding markeren, zijn overigens reeds in de onder facet 1.1 gepresenteerde eindkwalificaties zichtbaar. Anders gezegd, analyse van de eindkwalificaties van de opleiding laat zien, dat zij qua bereik en complexiteit volledig in overeenstemming zijn met het bereik en de complexiteit waarnaar de Dublin Descriptoren verwijzen. Iets wat vervolgens, zie bij Onderwerp 2, in de programmering van de opleiding wordt geoperationaliseerd. Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Oordeel: goed Oriëntatie HBO kent twee dimensies. Hoger onderwijs enerzijds, beroepsonderwijs anderzijds. Hoger Onderwijs Het beroepsprofiel en de daarmee samenhangende beroepscompetenties van de opleiding beschrijven een hoog niveau van beroepsuitoefening (zie onder facet 1.1.) en sluiten aantoonbaar aan (zie onder facet 1.2.) bij de beschrijving van het bachelor niveau in de Dublin Descriptoren. Daarmee is aangegeven dat de opleiding gerekend kan worden tot het hoger onderwijs. Het auditteam beoordeelde facet 1.2. reeds als goed. De opleiding heeft de Dublin Descriptoren rechtstreeks in verband gebracht met het programma en met de daarin gehanteerde werkvormen. In de programmabeschrijving wordt dit verband expliciet en inzichtelijk gemaakt. Op deze wijze heeft de opleiding de dimensie hoger onderwijs aantoonbaar in haar programma verankerd. Beroepsonderwijs De competenties van de opleiding zijn geformuleerd in termen van beroepscompetenties die aantoonbaar (zie 1.1) in samenspraak met het beroepenveld zijn opgesteld en door dat beroepenveld (ook internationaal) zijn gevalideerd. Daarmee is op het niveau van opleidingsdoelstellingen de oriëntatie op het werkveld geborgd. Anders gezegd: de opleiding is een beroepsopleiding. Het auditteam beoordeelde facet 1.1. reeds als goed. Hobéon Certificering Adviesrapport hbo bacheloropleiding Muziektherapie, ArtEZ december

19 Onderwerp 2: Programma Acht facetten: 1.eisen hbo; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen hbo Criteria Het facet Eisen hbo is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Oordeel: goed Inleiding Het curriculum van de opleiding muziektherapie kent vier clusters: muziek domein, muziektheorie, muziektherapeutische domein en praktijktoetsing, verdeeld over de vier jaren van de opleiding. Het muziekdomein omhelst vakken als piano, zang, eigen instrument, muzikale presentaties, slagwerk, popensemble, keuzevakken (zoals gitaar, improvisatie over akkoordenschema s, latin percussion), piano-improvisatie, stemimprovisatie, koor (conservatorium breed), projectweek improvisatie, ArtEZ- projectweek, enz. Muziektheorie omhelst analyse, harmonie, solfège, improvisatieanalyse, muziekgeschiedenis, gehoortraining (allemaal vanuit klassiek en pop), algemene muziek leer, liedrepertoire, nietwesterse muziek, musiconomie, enz. Binnen het muziektherapeutische domein vallen de vakken: methodiek, theorie muziektherapie, gezondheidsleer, zelfervaring, muziektherapie projectweek, professionalisering, studiegroep, enz. Ieder jaar is daarnaast sprake van een praktijktoetsing in de vorm van stages, oplopend van vooral observerend en muzikaal participerend gedurende 16 weken 1 dagdeel in het eerste jaar, tot min of meer zelfstandig muziektherapie verzorgend binnen een instelling gedurende minimaal 1 dag per week in het vierde studiejaar. Het HBO-niveau wordt zeker gesteld door kennisontwikkeling via literatuurstudie, praktijk- en onderzoekservaring van hoofdvakdocenten en jaarlijkse uitnodiging van diverse gastdocenten. De opleiding participeert binnen het Landelijk Overleg Opleidingen Creatieve Therapie, binnen KenVak, Kenniskring Kennisontwikkeling Vaktherapieën en de masteropleiding in Arts Therapies. De docenten verbonden aan de opleiding muziektherapie waren nauw betrokken bij de organisatie van het 7th European Music Therapy Congress, 2007 in Nederland in samenwerking met de beroepsverenigingen NVvMT en Stichting Muziektherapie (hoofdorganisator: docent theorie muziektherapie / voorzitter Stichting Muziektherapie: hoofd afdeling muziektherapie). Interactie student en praktijk De opleiding is opgebouwd rond stages en opdrachten (cases, praktijkprojecten, stageopdrachten, enz.) die de actuele ontwikkeling en/of probleemstellingen in het vakgebied reflecteren. Daarnaast voorziet het opleidingsprogramma in werkvormen met behulp waarvan student getraind worden in de vereiste generieke beroepsvaardigheden. Hobéon Certificering Adviesrapport hbo bacheloropleiding Muziektherapie, ArtEZ december

20 Stagementoren beoordelen het niveau van de studenten aan het eind van de stage meestal met goede tot zeer goede cijfers. Jaarlijks worden externe muziektherapeuten gecommitteerden voor eindtentamens. Hoofdvakdocenten nemen deel aan KenVaK en docenten en medewerkers van KenVaK geven lezingen en workshops op de opleiding. Via één van de leden van de beroepveldcommissie is een direct contact met de CONO-kamer en de daar belangrijke ontwikkeling geoptimaliseerd. Docenten en praktijk Het afdelingshoofd muziektherapie, de docenten zelfervaring en methodiek muziektherapie zijn werkzaam als praktiserend muziektherapeut. De docent methodiek en theorie muziektherapie promoveren aan de Universiteit van Groningen, beiden op onderzoek naar de effecten van muziektherapie (forensische psychiatrie en dementie). De docenten publiceren met regelmaat in (inter)nationale vaktijdschriften over muziektherapie zowel praktische als theoretische kennis wordt zo wekelijks ingebracht tijdens de lessen. Binnen de Kenniskring Vaktherapie is één van de doelstellingen het bachelor onderwijs te voorzien van kennisproducten op het gebied van vaktherapie. Via deze wijze wordt het onderwijs van actuele kennis voorzien op gebied van muziektherapie en relevante andere beroepen in het domein vaktherapie. Daarnaast is de docent theorie van muziektherapie ook lid van het kernteam van de Masteropleiding Vaktherapie, waar zij lessen verzorgt op het gebied van kwantitatief onderzoek en Evidence Based werken. Het curriculum wordt jaarlijks bijgesteld, na bespreking met de opleidingscommissie, naar aanleiding van tussentijdse vakken/stage-evaluaties, overleg met stagementoren, beroepenveldcommissie, oud-studenten op alumnibijeenkomsten en recente ontwikkelingen. Gastdocenten Tenslotte vindt via het onderwijsprogramma voeding uit de praktijk door regelmatig externe gastdocenten uit te nodigen, die via workshops uitleg geven over hun werkwijze. De opleiding muziektherapie is hierin selectief: alleen gastdocenten worden uitgenodigd die veel beroepservaring hebben. Verder worden zij geselecteerd om te compenseren voor hiaten in het geboden onderwijs: zoals bijvoorbeeld muziektherapie in de ziekenhuiszorg. Literatuur Het auditteam heeft inzage gehad in de literatuur en (andere) studie- en onderzoeksmaterialen die studenten tijdens de opleiding gebruiken. De vakliteratuur is actueel, veelzijdig en van hoog niveau. De studiematerialen zijn aantoonbaar aan de praktijk ontleend. Samenvattend Het auditteam constateert, dat interactie met het beroepenveld een wezenlijk onderdeel is van het programma. Studenten participeren in reële beroepssituaties (stages, muziekproducties), docenten zijn actief in het beroepenveld en brengen hun ervaring (en hun netwerk) binnen de opleiding. Deze beide elementen dragen en sturen de opleiding. Reden voor het auditteam dit facet als goed te kwalificeren. Hobéon Certificering Adviesrapport hbo bacheloropleiding Muziektherapie, ArtEZ december

21 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma Criteria Het facet Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Is het programma een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen? Zijn de eindkwalificaties adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma? Biedt de inhoud van het programma studenten de mogelijkheid de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken? Oordeel: goed Uit de voorhanden documentatie (matrix waarin de relatie tussen eindkwalificaties en doelen is zorgvuldig en concreet is weergegeven, per jaar en per cluster) heeft het auditteam zich op gedetailleerd niveau een beeld kunnen vormen over doelen en inhoud van de opleiding. Duidelijk is, dat de opleiding leerdoelen heeft geformuleerd die telkens herkenbaar aansluiten bij de respectieve opleidingskwalificaties (eindcompetenties) dat zij die leerdoelen per studiejaar en per programmaonderdeel op een transparante wijze heeft uitgewerkt. Transparant voor de studenten, maar ook in die zin, dat zij richtinggevend zijn voor de wijze waarop de opleiding haar studenten toetst. Ook de zwaartepunten (zie facet 1.1.) zijn expliciet en op voorbeeldige wijze in de leerdoelen verwerkt. De opleiding heeft op deze wijze kunnen aantonen, dat alle leerdoelen binnen het programma traceerbaar zijn richting competenties. Tevens heeft de opleiding de competenties, werkvormen en inhoud aan elkaar gerelateerd. De vormgeving van de programmaonderdelen gaat uit van een leeromgeving waarin het leerproces van de student centraal staat en waarbij hij de door hem verworven kennis dient te activeren, wil de student de opdrachten met succes kunnen uitvoeren. Onderdeel van het leerproces is tevens zelfreflectie en zelfregulatie die de student inzicht geven in zijn eigen leerproces en leerstijl. Inhoud en vormgeving van de afzonderlijke programmaonderdelen bieden de student de gelegenheid om de vereiste competenties en doelstellingen te verwerven, de wijze waarop vervolgens de programmaonderdelen in een in complexiteit opklimmende reeks in het totale programma zijn gepositioneerd, maakt het de student mogelijk de competenties en de hiervan afgeleide doelstellingen te verwerven. Samenvattend Het beeld is duidelijk: het programma is een voortreffelijke en zeer transparante concretisering van de eindkwalificaties, en de successieve leerdoelen zijn aantoonbaar afgeleid van die eindkwalificaties. Hobéon Certificering Adviesrapport hbo bacheloropleiding Muziektherapie, ArtEZ december

22 Facet 2.3. Samenhang programma Criterium Het facet Samenhang programma is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Is het studieprogramma inhoudelijk samenhangend? Oordeel: goed De curriculum opbouw gaat van breed (1e jaar) naar specifiek (4 e jaar) qua lessen en leerstof. Het eerste studiejaar staat in het teken van oriëntatie op het beroep en de verschillende vaardigheden die dat vraagt. Het twee studiejaar staat in het teken van integratie van de verschillende vakken en de voorbereiding voor de muziektherapiestage. Het derde jaar staat in het teken van verdieping en het leren van de basisvaardigheden van het werken als muziektherapeut. In het vierde jaar krijgt de student ruimte voor professionalisering en specialisering. Per studiejaar zijn doelstellingen geformuleerd die zijn gekoppeld aan de opleidingscompetenties. Doelstellingen van de opleiding zijn verdeeld over de 4 clusters. De clusters bestaan uit verschillende vakken die in onderlinge samenhang werken aan de doelstelling van dat jaar. Daarbij worden een aantal leerlijnen uitgezet. In het eerste studiejaar komen zoveel mogelijk opleidingscompetenties in basale vorm reeds in het programma voor. Deze zijn per vak (en les) weer in doelstellingen onderverdeeld. Ieder jaar komen deze competenties terug, waarbij de student een steeds verdere verdieping, complexiteit en beheersing van de competenties verwerft (concentrisch). Aldus kent het curriculum een consequente verticale opbouw. De horizontale samenhang wordt gerealiseerd doordat de clusters Muziekdomein en Muziektheorie telkens parallel lopen met de domeinen Praktijktoetsing en Muziektherapie. De opleiding heeft dat via een matrix inzichtelijk gemaakt. Samenvattend Naar het oordeel van het auditteam is de relatie tussen de leerdoelen van de programmaonderdelen (en daarbinnen van projecten en/of opdrachten) helder en logisch. Voorts maakt de concentrische opbouw (leerdoelen en opdrachten worden telkens complexer of ruimer) de verticale samenhang tussen de onderscheiden programmaonderdelen manifest. Hobéon Certificering Adviesrapport hbo bacheloropleiding Muziektherapie, ArtEZ december

23 Facet 2.4. Studielast Criterium Het facet Studielast is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Is het programma studeerbaar doordat factoren die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren, zoveel mogelijk worden weggenomen? Oordeel: voldoende Studielast De opleiding Muziektherapie kent veel contacturen en diverse stages en werkveldcontacten gedurende de hele studie. Dit heeft als gevolg dat er ook een relatief hoge studielast is. Die werd in het verleden als (te) zwaar ervaren, hoewel studenten aangaven dat ze deze studiebelasting er graag voor over hadden. Met het nieuwe curriculum is de studiebelasting gewijzigd, zodat de studiedruk beter verspreid ligt over meerdere jaren (naar tevredenheid van de studenten, zo blijkt uit studieloopbaangesprekken). Studenten Muziektherapie zijn vaak zeer gemotiveerde jongen mensen, met liefde voor muziek en een hart voor andere mensen. Zij werken erg hard om hun studie te behalen en ervaren het curriculum als pittig doch haalbaar. Ondanks de studielast is er weinig uitval, omdat de opleiding kan voorselecteren en op meerder manieren werkt aan een effectieve studievoortgang (zoals studieloopbaanbegeleiding, op tijd bekend maken van roosters en tentamenroosters). Jaargroepgesprekken en Studieloopbaan (SLB) gesprekken. Minimaal 1 x per jaar vinden er jaargroepgesprekken plaats waarin ondermeer de studiebelasting besproken wordt. Daarnaast is er tijdens de individuele SLB gesprekken aandacht voor de studielast. Dit laatste is van belang omdat de studielast niet altijd als een op zichzelf staand iets ervaren wordt door studenten. Verschillende factoren kunnen mede een rol spelen, zoals persoonlijke omstandigheden, gezondheid of financiële omstandigheden. Uit de jaargroepgesprekken en SLB gesprekken blijkt dat de studielast de afgelopen 2 jaar niet langer als te hoog wordt ervaren. Samenvattend Ook het auditteam is van mening, dat het programma over het algemeen eerder zwaarder dan lichter is dan de aangegeven studielast in uren. Het effect daarvan wordt nog versterkt doordat studenten sterk de neiging hebben meer te doen dan in het programma is opgenomen. Bovendien -en dat is kenmerkend voor opleidingen in de kunstsector - is het merendeel van de studenten zeer betrokken en ambitieus. Kortom het begrip studielast heeft voor de opleidingen een zeer specifieke lading. De last is hoog en studenten accepteren dat. Het is dan ook aan de opleidingen studenten op gezette tijden enigszins af te remmen. Het auditteam heeft geconstateerd, dat de opleiding dat op verantwoorde wijze doet. Hobéon Certificering Adviesrapport hbo bacheloropleiding Muziektherapie, ArtEZ december

24 Facet 2.5. Instroom Criterium Het facet Instroom is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluit het programma qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: VWO, HAVO, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek? Oordeel: voldoende Instroomeisen. De aankomend student moet voldoen aan de wettelijke eis en beschikken over een afgeronde vooropleiding HAVO, VWO, MBO-4 of Abitur (Duitse studenten). Hierbij wordt geen specifiek profiel gevraagd. MBO-ers kunnen toegelaten worden, maar struikelen in de praktijk vaak op taalachterstand, doordat vakliteratuur vaak in Nederlands, Duits en Engels is geschreven en problemen met het abstraherend niveau. Er wordt tijdens de studie aan deze studenten dan wel extra studieloopbaanbegeleiding aangeboden, maar dit haalt de achterstand meestal niet weg. Anderstalige studenten moeten voor aanvang van de opleiding een Nederlandse taalcursus doen. Wanneer de student niet over de vereiste vooropleiding beschikt maar toch een voldoende toelatingsniveau heeft op muzikaal/muziektheoretisch gebied, bestaat de mogelijkheid om een aanvullende HBO competentietoets te doen (o.a. de 21+ onderzoek). Naast de wettelijke eis heeft de opleiding ook een toelatingstentamen. Om toegelaten te worden tot de opleiding moet de student over goede muzikale kwaliteiten beschikken. Daarvoor toetst een team bestaand uit (externe) muziektherapeuten en muziekdocenten de aankomend student op technische en uitdrukkingsvaardigheden op het hoofdinstrument. Ook let men op kwaliteit en ontwikkelbaarheid van de stem en het vermogen via geïmproviseerde muziek zich te uiten, aan te passen en initiatief te nemen. Aanvullend wordt gelet op attitude en motivatie. Een muziektheoretische toetsing behoort ook tot de selectieprocedure. Deze sluit aan bij het instroomniveau zoals voor de verschillende afdelingen binnen het conservatorium. Vooropleiding. Wanneer een student nog niet voldoende muziektheoretisch niveau heeft om in te stromen in het propedeusejaar bestaat de mogelijkheid om een vooropleidingsjaar te volgen. In dit jaar volgt de aankomend student lessen in muziektheoretische vakken, lessen op zijn hoofdinstrument en kan al deelnemen aan koorklas, colleges theorie muziektherapie en groepslessen gezondheidsleer. Spoedcursus theorie. De mogelijkheid bestaat om een spoedcursus muziektheorie te volgen, ter voorbereiding op een toelatingsexamen. Deze regeling is speciaal voor die studenten die wel aan de toelatingscriteria voldoen m.b.t. het hoofdvak maar nog onvoldoende niveau hebben op muziektheoriegebied. Samenvattend Het auditteam kwalificeert het facet Instroom als voldoende op grond van de hierboven beschreven bevindingen, die het auditteam hier kort samenvat: De opleiding besteedt zorg aan het beoordelen van het kwalificatieniveau van studenten die in aanmerking willen komen voor de opleiding Muziektherapie. Zij doet dat op professionele wijze door meerdere beoordelaars in te schakelen. Een en ander is vastgelegd in eenduidige en relevante (valide) criteria. Belangrijk is voorts de observatie, dat het restrictieve aannamebeleid door de opleidingen wordt gebruikt als een kwaliteitsinstrument. Zowel richting student (geen irreële beloften of voorspellingen) als richting opleiding zelve: de studentenpopulatie is van voldoende niveau. Hobéon Certificering Adviesrapport hbo bacheloropleiding Muziektherapie, ArtEZ december