Rapport. B7536 november 2004 TNS NIPO ISO Grote Bickersstraat KS Amsterdam. Postbus AE Amsterdam

Transcriptie

1 Grote Bickersstraat KS Amsterdam Postbus AE Amsterdam t f e info@tns-nipo.com Rapport Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten Onderzoek naar ICT-gebruik onder docenten in het primair en voortgezet onderwijs Marijke Postel & Ellen Stegers B7536 november 2004 TNS NIPO ISO 9001

2 Inhoud Inleiding 1 1 Gebruik computers stijgt gestaag Verschillen tussen leraren in computergebruik nemen af Computers op school weinig gebruikt voor communicatie Helft leraren basisonderwijs geeft computeropdrachten als huiswerk Vrijwel elke docent gebruikt thuis de computer voor schoolwerkzaamheden Helft van docenten verbetert onderwijs door op een slimme manier gebruik te maken van ICT 14 2 Ambities voor de toekomst Over drie jaar zal het gebruik verder zijn gestegen; over de hoeveelheid uren dat besteed zal worden aan computergebruik zijn de meningen verdeeld Apparatuurvoorzieningen is belangrijkste randvoorwaarde voor toekomstig gebruik van computers in de les Gebruik ICT voor kwaliteitsverbetering heeft hoogste prioriteit 19 3 Informatie over ICT-gebruik te vinden bij collega s of op internet 21 4 Merendeel docenten tevreden over eigen kennis van computertoepassingen in het onderwijs Redenen om (nog) geen gebruik te maken van ICT in de klas Klachten over pijn na computeren ICT-voorzieningen met name in voortgezet onderwijs voor verbetering vatbaar Kennis van computertoepassingen voldoende Leiderschapskwaliteiten voldoende aanwezig 30 5 Behoefte aan programma s, ondersteuning en visie TOP 7 van ondersteuningsbehoeften 32 6 Samenvatting 36 Bijlagen 1 Onderzoeksverantwoording 2 Methode van onderzoek: NIPO CAPI@HOME 3 Vragenlijst 4 Tabellen 5 Open antwoorden Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november 2004

3 Inhoud figuren en tabellen 1 Typering van het computergebruik voor onderwijsdoeleinden bij primair onderwijs 4 2 Typering van het computergebruik voor onderwijsdoeleinden bij voorgezet onderwijs 4 3 Intensiteit van computergebruik door leraren bij het geven van primair onderwijs 5 4 Intensiteit van computergebruik door leraren bij het geven van voortgezet onderwijs 6 5 Hoe vaak wordt in het basisonderwijs gebruik gemaakt van de computer voor 7 6 Gebruik van verschillende toepassingen door de tijd heen in het primair onderwijs 8 7 Hoe vaak wordt in het voortgezet onderwijs gebruik gemaakt van de computer voor 9 8 Gebruik van verschillende toepassingen door de tijd heen in het voortgezet onderwijs 10 9 Intensiteit van het computergebruik buiten de lessen Primair onderwijs Intensiteit van het computergebruik buiten de lessen Voortgezet onderwijs Intensiteit van computergebruik voor schoolwerkzaamheden door leraren thuis Stellling Ik verbeter mijn onderwijs door op een slimme manier gebruik te maken van ICT De reacties op de stelling Ik verbeter mijn onderwijs door op een slimme manier gebruik te maken van ICT naar beginnend en gevorderd gebruik Toekomstig computergebruik in het primair onderwijs Welke aandachtsgebieden zouden de hoogste prioriteit moeten krijgen in het primair onderwijs? Welke aandachtsgebieden zouden de hoogste prioriteit moeten krijgen in het voortgezet onderwijs? Activiteiten binnen de school met hoogste prioriteit voor de komende 12 maanden Primair onderwijs Activiteiten binnen de school met hoogste prioriteit voor de komende 12 maanden Voortgezet onderwijs Gebruik van informatiebronnen op het gebied van ICT in het primair onderwijs Gebruik van informatiebronnen op het gebied van ICT in het voortgezet onderwijs Percentage leraren dat de leerlingen wel eens op een goede houding wijst Percentage leraren (Basis: Po én Vo (n=162)) dat de leerlingen wel eens op een goede houding wijst uitgesplitst naar aantal uren dat de computer wordt gebruikt In hoeverre vindt u de ICT-voorzieningen op uw school toereikend voor uw functioneren als leraar? Primair onderwijs In hoeverre vindt u de ICT-voorzieningen op uw school toereikend voor uw functioneren als leraar? Voortgezet onderwijs In welke mate bent u op de hoogte van de computertoepassingen die u bij uw onderwijs zou kunnen gebruiken? Primair onderwijs In welke mate bent u op de hoogte van de computertoepassingen die u bij uw onderwijs zou kunnen gebruiken? Voortgezet onderwijs Beoordeling van de leiderschapskwaliteiten van het management Top 7 van ondersteuningsbehoeften van docenten in het primair onderwijs Top 7 van ondersteuningsbehoeften van docenten in het voortgezet onderwijs Behoefte aan samenwerking in het gebruik van ICT in het primair onderwijs Behoefte aan samenwerking in het gebruik van ICT in het voortgezet onderwijs 35 Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november 2004

4 Inleiding Achtergrond In 2001, 2002 en 2003 heeft TNS NIPO voor Stichting Ict op School verschillende bekendheids-, imago- en gebruikersonderzoeken uitgevoerd. In navolging hierop heeft Stichting Ict op School aan TNS NIPO gevraagd ook in 2004 vervolgonderzoek uit te voeren. Ict op School is benieuwd in welke mate scholen in het primair - en voortgezet onderwijs het afgelopen jaar ICT verder hebben geïntegreerd in de lessen. Ook vindt Ict op School het belangrijk meer inzicht te krijgen in de wensen, behoeften, verwachtingen en ambities van haar doelgroepen bij de integratie van ICT in het onderwijs. Wat betreft haar eigen rol wil Ict op School meer weten over haar imago, en het gebruik en waardering van haar producten. Doelgroep Het totale onderzoek heeft binnen het primair - en voortgezet onderwijs plaatsgevonden en is gehouden onder de volgende doelgroepen: De regionale samenwerkingsverbanden; De schoolbesturen; ICT-management / directeuren; Docenten. In dit document zullen de belangrijkste resultaten worden weergegeven van het onderzoek onder docenten. Doel van het onderzoek Stichting Ict op School wil met dit onderzoek meer inzicht verkrijgen in de ambities van scholen en samenwerkingsverbanden op het gebied van ICT en de ondersteuning die Ict op School kan bieden om deze ambities te realiseren. Ook wil zij terugblikken op het afgelopen jaar en achterhalen wat de relevantie is van de producten en diensten van Ict op School voor het huidige ICT-gebruik. De resultaten van het onderzoek onder docenten in het primair en voortgezet onderwijs geven inzicht in: De stand van zaken ICT-gebruik in het onderwijs door docenten; De verwachtingen, wensen en behoefte aan ondersteuning in de toekomst; Bronnen van informatie over het ICT-gebruik in het onderwijs; Beperkingen ten aanzien van het optimale gebruik van computers in het onderwijs; De huidige wensen en behoefte van docenten over ICT-gebruik in het onderwijs. Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

5 Methode en steekproef De methode van onderzoek is afgestemd voor het op hoofdlijnen in kaart brengen van ontwikkelingen in de tijd en de actuele stand van zaken. De gehanteerde steekproefomvang is gekozen voor het verkrijgen van statistieken die indicatief zijn. Deze statistieken dienen derhalve met enige marge van nauwkeurigheid te worden geïnterpreteerd. Voor een nadere beschrijving van de gebruikte methode en steekproef verwijzen wij naar de bijlagen. Waar relevant zal in deze rapportage een vergelijking tussen het primair en voortgezet onderwijs worden gemaakt en zal een trend door de tijd in kaart worden gebracht. Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

6 1 Gebruik computers stijgt gestaag In dit hoofdstuk wordt een beschrijving gegeven van het ICT-gebruik door docenten in de lessen. Hoe wordt het computergebruik tijdens de lessen door de docenten getypeerd; hoeveel gebruik wordt ervan gemaakt; voor welke doeleinden wordt er gebruik gemaakt van de computer, wordt de computer ook betrokken bij het maken van schoolopdrachten thuis en hoe lang gebruikt de docent de computer thuis voor schoolwerkzaamheden? 1.1 Verschillen tussen leraren in computergebruik nemen af Evenals in de twee voorgaande metingen omschrijven de meeste docenten het computergebruik in de eigen lessen als beginnend gebruik. In het primair onderwijs typeert meer dan de helft van de docenten het computergebruik als beginnend (56%) tegen 39% in het voortgezet onderwijs. Zowel in het basisonderwijs als in het voortgezet onderwijs typeren drie op de tien docenten (30%) het computergebruik in de klas als gevorderd. Slechts een klein deel van de docenten geeft aan niet van plan te zijn om de computer in het onderwijs te betrekken. Hoewel dit percentage in het voortgezet onderwijs (12%) duidelijk hoger is dan in het primair onderwijs (6%). Het percentage leraren in het stadium van geen gebruik of orientatie op mogelijkheden van computers neemt in de loop der jaren steeds verder af. Het aantal leraren in het stadium van beginnend of gevorderd gebruik neemt gestaag toe. Verschillen tussen leraren in typering van computergebruik nemen af. Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

7 1 Typering van het computergebruik voor onderwijsdoeleinden bij primair onderwijs % 60 Primair onderwijs Geen gebruik, ook nog geen plannen Oriëntatie op de mogelijkheden Beginnend gebruik Gevorderd gebruik Vergevorderd gebruik Bron: TNS NIPO, Typering van het computergebruik voor onderwijsdoeleinden bij voorgezet onderwijs % 60 Voortgezet onderwijs Geen gebruik, ook nog geen plannen Oriëntatie op de mogelijkheden Beginnend gebruik Gevorderd gebruik Vergevorderd gebruik Bron: TNS NIPO, 2004 Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

8 Ten opzichte van de vorige meting is de intensiteit van het computergebruik vooral in het voorgezet onderwijs toegenomen. Leraren in het basisonderwijs zetten de computer vaker in bij het lesgeven dan de leraren in het voortgezet onderwijs. In vergelijking met vorig jaar is het verschil in de intensiteit van computergebruik tussen leraren in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs kleiner geworden. De tijd die een individuele leerling achter de computer zit, is vervolgens afhankelijk van de verhouding tussen het aantal leerlingen en het aantal beschikbare computers. 3 Intensiteit van computergebruik door leraren bij het geven van primair onderwijs % Primair onderwijs Geen Minder dan 2 uur per week tot 5 uur 5 tot 10 uur 10 tot 15 uur 15 tot 20 uur 20 uur of meer 3 2 Weet niet Bron: TNS NIPO, 2004 Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

9 4 Intensiteit van computergebruik door leraren bij het geven van voortgezet onderwijs % Voortgezet onderwijs Geen Minder dan 2 uur per week tot 5 uur 5 tot 10 uur 10 tot 15 uur 15 tot 20 uur 20 uur of meer Bron: TNS NIPO, 2004 Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

10 1.2 Computers op school weinig gebruikt voor communicatie In het primair onderwijs worden computers vooral ingezet voor het oefenen van de leerstof. Van de leraren die computers tijdens de lessen gebruiken geeft 46% aan dagelijks gebruik te maken van oefenprogramma s voor de leerlingen. Nog eens 40% zegt hier wekelijks gebruik van te maken. Van internet voor communicatie 1 of samenwerkingsdoeleinden (zoals ) wordt het minst vaak gebruik gemaakt. Drie op de tien docenten geven aan deze vorm van computergebruik dagelijks (10%) of wekelijks (19%) te gebruiken en de helft gebruikt het minder dan enkele keren per jaar of nooit. 5 Hoe vaak wordt in het basisonderwijs gebruik gemaakt van de computer voor % Primair onderwijs Dagelijks Wekelijks Ongeveer 1 keer per maand Enkele keren per jaar Minder vaak of nooit Weet niet Tekstverwerking Oefenprogramma's Opzoeken op internet Programma's ter ondersteuning zelfstandigheid Internet voor communicatie Bron: TNS NIPO, Deze computertoepassing is in 2004 voor het eerst uitgevraagd Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

11 Als we de gegevens over het gebruik van de verschillende toepassingen van de drie metingen in één grafiek zetten, blijkt dat het gebruik gestaag toeneemt. Werd bijvoorbeeld in het primair onderwijs in 2001 ongeveer 2 keer per week gebruik gemaakt van oefenprogramma s, in 2003 is dit opgelopen naar bijna 3 keer per week. 6 Gebruik van verschillende toepassingen door de tijd heen in het primair onderwijs Gemiddeld gebruik per week 3 Primair onderwijs 2,5 2 1,5 Tekstverwerking Oefenprogramma's Opzoeken op internet 1 Programma's ter ondersteuning zelfstandigheid 0, Bron: TNS NIPO, 2004 Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

12 Door leraren die in het voorgezet onderwijs tijdens lessituaties computers inzetten, wordt ongeveer evenveel gebruik gemaakt van computers voor tekstverwerking, het oefenen van de leerstof en het opzoeken van informatie. 7 Hoe vaak wordt in het voortgezet onderwijs gebruik gemaakt van de computer voor % Tekstverwerking Oefenprogramma's Opzoeken op internet Voortgezet onderwijs Programma's ter ondersteuning zelfstandigheid Internet voor communicatie Dagelijks Wekelijks Ongeveer 1 keer per maand Enkele keren per jaar Minder vaak of nooit Weet niet Bron: TNS NIPO, 2004 Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

13 Voor alle onderscheiden toepassingen geldt dat de regelmaat van gebruik ten opzichte van het voorgaande jaar is toegenomen. Werd in 2001 nog minder dan 1 keer per week gebruik gemaakt van een tekstverwerkingsprogramma en het internet voor het opzoeken van informatie, in 2004 is dit meer dan 1 keer per week. 8 Gebruik van verschillende toepassingen door de tijd heen in het voortgezet onderwijs Gemiddeld gebruik per week 1,4 Voortgezet onderwijs 1,2 1 0,8 0,6 0,4 Tekstverwerking Oefenprogramma's Opzoeken op internet Programma's ter ondersteuning zelfstandigheid 0, Bron: TNS NIPO, 2004 Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

14 1.3 Helft leraren basisonderwijs geeft computeropdrachten als huiswerk Net als in de vorige meting, geeft ongeveer de helft van de leraren in het basisonderwijs opdrachten die leerlingen thuis met behulp van de computer moeten uitvoeren. Een kwart van de leraren geeft de leerlingen minimaal eens per maand een dergelijke opdracht. Dit is iets minder ten opzichte van vorig jaar. 9 Intensiteit van het computergebruik buiten de lessen Primair onderwijs % 60 Primair onderwijs Dagelijks Wekelijks Ongeveer 1 keer per maand Enkele keren per jaar Minder vaak of nooit 2 3 Weet niet Bron: TNS NIPO, 2004 Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

15 Hoewel docenten in het voortgezet onderwijs de computer in de klas minder vaak gebruiken dan in het basisonderwijs, geven zij wel vaker thuisopdrachten aan de leerlingen. Voor twee derde van de leerlingen in het voortgezet onderwijs is de computer tenminste maandelijks voor het maken van huiswerk nodig. Het aantal leraren waarbij voor het huiswerk nooit een computer nodig,is neemt snel af: in 2003: 23% en in 2004: 13%. 10 Intensiteit van het computergebruik buiten de lessen Voortgezet onderwijs % Voortgezet onderwijs Dagelijks Wekelijks Ongeveer 1 keer per maand Enkele keren per jaar Minder vaak of nooit Bron: TNS NIPO, 2004 Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

16 1.4 Vrijwel elke docent gebruikt thuis de computer voor schoolwerkzaamheden Nagenoeg alle docenten gebruiken de computer thuis voor schoolwerkzaamheden; slechts 2% van de leraren in het primair onderwijs en 1% van de leraren in het voortgezet onderwijs gebruikt de computer helemaal niet. Leraren uit het voortgezet onderwijs gebruiken de computer thuis intensiever dan leraren uit het primair onderwijs. 11 Intensiteit van computergebruik voor schoolwerkzaamheden door leraren thuis % Geen Minder dan 2 uur per week tot 5 uur 5 tot 10 uur 10 tot 15 uur 15 tot 20 uur 20 uur of meer Primair onderwijs Voortgezet onderwijs Bron: TNS NIPO, 2004 Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

17 1.5 Helft van docenten verbetert onderwijs door op een slimme manier gebruik te maken van ICT Ook nieuw in deze meting is de stelling Ik verbeter mijn onderwijs door op een slimme manier gebruik te maken van ICT. Deze stelling is aan alle docenten voorgelegd die tijdens lessituaties computers inzetten. Meer dan de helft van de docenten is het met de stelling eens. Ongeveer een derde van de docenten is het met de stelling noch mee eens, noch mee oneens. 12 Stellling Ik verbeter mijn onderwijs door op een slimme manier gebruik te maken van ICT % Helemaal mee eens Mee eens Noch mee eens, noch mee oneens Mee oneens Helemaal mee oneens Primair onderwijs 12 4 Voortgezet onderwijs Bron: TNS NIPO, 2004 Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

18 Treffend is dat de docenten die zichzelf typeren als een gevorderde gebruiker van ICT in het onderwijs, het meer met de stelling eens zijn dan docenten die zichzelf als een beginnende gebruiker zien. Er is samenhang tussen ervaring met ICT en de opvatting dat verbetering van onderwijs mogelijk is door op een slimme manier gebruik te maken van ICT. 13 De reacties op de stelling Ik verbeter mijn onderwijs door op een slimme manier gebruik te maken van ICT naar beginnend en gevorderd gebruik % (helemaal) mee oneens Noch mee eens, noch mee oneens (helemaal) mee eens Beginnend Gevorderd Bron: TNS NIPO, 2004 Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

19 2 Ambities voor de toekomst In dit hoofdstuk wordt naar de toekomst gekeken. Hoe intensief is het computergebruik over drie jaar en wat is daar voor nodig? Ook geven docenten aan welke punten in de komende twaalf maanden prioriteit moeten krijgen voor het optimaliseren van ICTgebruik in de lessen. 2.1 Over drie jaar zal het gebruik verder zijn gestegen; over de hoeveelheid uren dat besteed zal worden aan computergebruik zijn de meningen verdeeld Docenten verwachten dat zij in de toekomst steeds meer gebruik zullen maken van computers in het onderwijs. Naar verwachting zal het ICT-gebruik door docenten op basisscholen intensiever zijn dan in het voortgezet onderwijs. 14 Toekomstig computergebruik in het primair onderwijs % Geen Primair onderwijs Minder 2 tot 5 uur 5 tot 10 dan 2 uur uur per week 10 tot 15 uur Nu Over drie jaar 15 tot 20 uur 20 uur of meer % 0 Geen Voortgezet onderwijs Minder 2 tot 5 uur 5 tot 10 dan 2 uur uur per week 10 tot 15 uur 15 tot 20 uur Nu Over drie jaar 20 uur of meer Bron: TNS NIPO, 2004 Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

20 2.2 Apparatuurvoorzieningen is belangrijkste randvoorwaarde voor toekomstig gebruik van computers in de les Bij de invoering van ICT in het onderwijs zijn vier aandachtsvelden te onderscheiden: 1. Apparatuurvoorzieningen; 2. Programmatuur (educatieve software); 3. Kennis en vaardigheden (deskundigheid leraren en management); 4. Visie op het gebruikt van ICT (beleid / onderwijsopvattingen). Gevraagd is aan te geven welke vier onderwerpen de hoogste prioriteit zouden moeten krijgen om in de toekomst optimaal gebruik te kunnen maken van computers bij het lesgeven: 15 Welke aandachtsgebieden zouden de hoogste prioriteit moeten krijgen in het primair onderwijs? % Primair onderwijs Apparatuurvoorzieningen Programmatuur Kennis en vaardigheden Visie op het gebruik van ICT Bron: TNS NIPO, 2004 Om in de toekomst goed gebruik te kunnen maken van computers, zou er volgens de docenten van het primair onderwijs op dit moment vooral aandacht moeten worden geschonken aan apparatuurvoorzieningen (33%) en programmatuur, zoals educatieve software (32%). In de vorige meting lag volgens hen het accent nog met name op de programmatuur (45%). Met de kennis en vaardigheden zit het volgens de meeste docenten wel goed, 14% vindt dat dit het grootste aandachtspunt moet zijn wil men in de toekomst meer gebruik gaan maken van computertoepassingen. Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

21 16 Welke aandachtsgebieden zouden de hoogste prioriteit moeten krijgen in het voortgezet onderwijs? % 50 Voortgezet onderwijs Apparatuurvoorzieningen Programmatuur Kennis en vaardigheden Visie op het gebruik van ICT Bron: TNS NIPO, 2004 Ook in het voortgezet onderwijs is de aandacht verschoven van de programmatuur (30%, was 34%) naar apparatuurvoorzieningen (39%, was 33%). Met het oog op de voorgenomen toename van computergebruik zijn docenten van mening dat de computervoorzieningen uitgebreid en/of wel vervangen moeten worden. De docenten in het voortgezet onderwijs zien evenals hun collega s in het basisonderwijs weinig beperkingen op het gebied van eigen deskundigheid en vaardigheden. Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

22 2.3 Gebruik ICT voor kwaliteitsverbetering heeft hoogste prioriteit In het primair onderwijs leggen de docenten de hoogste prioriteit bij het gebruik van ICT voor kwaliteitsverbeteringen van het onderwijs (39%). Wat opvalt in vergelijking met de vorige meting is dat er over de gehele linie minder activiteiten worden genoemd, maar dat de prioriteitsstelling van de genoemde activiteiten min of meer gelijk blijft. In 2004 geven meer docenten aan het niet te weten dan in 2003, respectievelijk 20% versus 10%. 17 Activiteiten binnen de school met hoogste prioriteit voor de komende 12 maanden Primair onderwijs 2003 (n=97) 2004 (n=108) % % Gebruik van ICT voor kwaliteitsverbetering van onderwijs 55 39* Stimuleren van gebruik van computers in de klas 50 31* Scholing van leraren Andere infrastructurele voorzieningen, zoals interne netwerken, apparatuur, programmatuur Gebruik van ICT voor achterstandsleerlingen Samen met andere scholen ICT-kennis ontwikkelen en uitwisselen Gebruik van ICT voor communicatie met ouders en leerlingen thuis 9 10 Internetaansluiting 9 8 * Percentage is significant hoger of lager dan in vorige meting Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

23 Ook in het voortgezet onderwijs leggen de meeste docenten de hoogste prioriteit bij het stimuleren van gebruik van computers in de klas (40%) en het gebruik van ICT voor kwaliteitsverbeteringen van het onderwijs (39%). Ten opzichte van de vorige meting is het aantal docenten dat samen met andere scholen ICT-kennis wil ontwikkelen en uitwisselen gestegen. Ook de benodigde aandacht voor scholing van lerarenis ten opzichte van vorig jaar gestegen. Op het gebied van internetaansluitingen lijken de grootste problemen te zijn opgelost. 18 Activiteiten binnen de school met hoogste prioriteit voor de komende 12 maanden Voortgezet onderwijs 2003 (n=121) 2004 (n=129) % % Stimuleren van gebruik van computers in de klas Gebruik van ICT voor kwaliteitsverbetering van onderwijs Andere infrastructurele voorzieningen, zoals interne netwerken, apparatuur, programmatuur Scholing van leraren Gebruik van ICT voor achterstandsleerlingen Samen met andere scholen ICT-kennis ontwikkelen en uitwisselen 5 14* Gebruik van ICT voor communicatie met ouders en leerlingen thuis 9 13 Internetaansluiting 15 4* * Percentage is significant hoger of lager dan in vorige meting Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

24 3 Informatie over ICT-gebruik te vinden bij collega s of op internet Bij het gebruik van ICT worden verschillende informatiebronnen gebruikt om de toepassingen tijdens de lessen te optimaliseren. In het primair onderwijs informeren de meeste docenten bij collega s van de eigen school naar het toepassen van ICT (75%). Daarnaast worden het internet (69%) en Kennisnet (57%) geraadpleegd. Het gebruik van Kennisnet als informatiebron is tussen 2001 en 2003 fors toegenomen van 23% naar 72%, maar is in het afglopen jaar afgenomen tot 57%. Mogelijk heeft deze daling te maken met de dienstverlening van NL-tree die vanaf medio 2004 niet meer via de portalsite van Kennisnet toegankelijk is 19 Gebruik van informatiebronnen op het gebied van ICT in het primair onderwijs Primair onderwijs Collega's van school Internet/CD-roms Kennisnet Familie/vrienden/kennissen Collega's van andere scholen Bladen/kranten/(vak)tijdsschriften Stichting Ict op School Beurzen/congressen Ledenblad van bestuursorganisaties % Bron: TNS NIPO, 2004 Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

25 In het voortgezet onderwijs is internet de meest gebruikte bron van informatie op het gebied van ICT (76%). Op de tweede plaats komen collega s van de eigen school (64%) en bladen, kranten en (vak)tijdschriften (48%) komen daarna. Sinds 2001 zijn collega s van de eigen school duidelijk minder als informatiebron gebruikt. 20 Gebruik van informatiebronnen op het gebied van ICT in het voortgezet onderwijs Voortgezet onderwijs Internet/CD-roms Collega's van school Bladen/kranten/(vak)tijdsschriften Kennisnet Familie/vrienden/kennissen Collega's van andere scholen Beurzen/congressen Stichting Ict op School Ledenblad van bestuursorganisaties % Bron: TNS NIPO, 2004 Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

26 4 Merendeel docenten tevreden over eigen kennis van computertoepassingen in het onderwijs Over het algemeen wordt door veel docenten op enigerlei wijze gebruik gemaakt van ICT ter ondersteuning van de lessen. In dit hoofdstuk wordt gekeken naar de redenen van de kleine groep docenten die geen gebruik maakt van de computer in het onderwijs. Tevens komen belemmeringen aan bod die andere docenten ervaren bij het werken met computers. 4.1 Redenen om (nog) geen gebruik te maken van ICT in de klas In hoofdstuk twee bleek dat een klein deel van de docenten geen gebruik maakt van computers ter ondersteuning van de lessen en dit ook niet van plan is en dat daarnaast een klein deel het computergebruik in de klas typeerde als oriëntatie op de mogelijkheden (figuur 1 en 2). De belangrijkste reden voor docenten in het basisonderwijs om (nog) geen gebruik te maken van computers tijdens de lessen is het gebrek aan afstemming van de software op de methode of vakgebied. Daarnaasst speelt gebrek aan kennis een rol. Ten opzichte van de vorige meting wordt minder vaak aangegeven dat er te weinig computers zijn of dat de computers verouderd zijn. De docenten in het voortgezet onderwijs geven nog wel vaak aan dat er te weinig computers zijn. Dit is de vaakst genoemde reden om (nog) geen gebruik te maken van computers tijdens de lessen. Daarnaast worden de volgende redenen vaak genoemd: de software is niet afgestemd op de lesmethode, gebrek aan kennis en tijdgebrek. Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

27 4.2 Klachten over pijn na computeren Een belemmering voor gebruik van ICT kunnen klachten over pijn bij computergebruik zijn. In deze meting zijn vragen opgenomen over de ervaringen van docenten met leerlingen die klachten hebben door computergebruik. In het primair onderwijs geeft 3% aan dat ze na computergebruik wel eens klachten horen over pijn of een vervelend gevoel in handen, polsen, armen, schouders of nek. In het voortgezet onderwijs ligt dit percentage op 7%. De docenten die aangeven dat er wel eens leerlingen klagen, geven aan dat het in die situaties 1 of 2 leerlingen betreft. Tijdens het gebruik van computers wijst in het basisonderwijs 53% van de docenten en in het voortgezet onderwijs 32% van de docenten de leerlingen (meer dan) regelmatig op hun houding. Vier op de tien docenten in het voortgezet onderwijs wijst leerlingen bij het gebruik van de computer zelden of nooit op een goede houding. 21 Percentage leraren dat de leerlingen wel eens op een goede houding wijst % po vo Weet niet Zelden of nooit Soms Regelmatig Altijd Bron: TNS NIPO, 2004 Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

28 De leraren die meer dan 2 uur per week de computer bij het lesgeven inzetten, wijzen leerlingen vaker op een goede houding dan de leraren met incidenteel gebruik van computers. 22 Percentage leraren (Basis: Po én Vo (n=162)) dat de leerlingen wel eens op een goede houding wijst uitgesplitst naar aantal uren dat de computer wordt gebruikt % Altijd Regelmatig Soms Zelden of nooit Weet niet Minder dan 2 uur per week Meer dan 2 uur per week Bron: TNS NIPO, 2004 Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

29 4.3 ICT-voorzieningen met name in voortgezet onderwijs voor verbetering vatbaar In het primair onderwijs zijn de ICT-voorzieningen op school volgens zes op de tien docenten (63%) (meer dan) voldoende. Tussen 2001 en 2004 is het percentage docenten dat de voorzieningen goed of uitstekend vindt, gestegen van 20% naar 31%. 23 In hoeverre vindt u de ICT-voorzieningen op uw school toereikend voor uw functioneren als leraar? Primair onderwijs % Primair onderwijs Uitstekend Goed Voldoende Matig Slecht Weet niet Bron: TNS NIPO, 2004 Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

30 In het voortgezet onderwijs is 53% van mening dat de ICT-voorzieningen (meer dan) voldoende zijn. Iets minder dan de helft van de docenten kwalificeert de computervoorzieningen met matig of slecht. Ten opzichte van de voorgaande metingen is hierin niet veel verschil opgetreden. 24 In hoeverre vindt u de ICT-voorzieningen op uw school toereikend voor uw functioneren als leraar? Voortgezet onderwijs % Voortgezet onderwijs Uitstekend Goed Voldoende Matig Slecht Weet niet Bron: TNS NIPO, 2004 Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

31 4.4 Kennis van computertoepassingen voldoende Een meerderheid (63%) van docenten in zowel het basisonderwijs als het voortgezet onderwijs beoordeelt de eigen kennis over de mogelijkheden met computers in het onderwijs als (ruim) voldoende. Ten opzichte van de vorige meting (67% in 2003) is hierin nauwelijks verandering opgetreden.. 25 In welke mate bent u op de hoogte van de computertoepassingen die u bij uw onderwijs zou kunnen gebruiken? Primair onderwijs % Primair onderwijs Uitstekend Goed Voldoende Matig Slecht Weet niet Bron: TNS NIPO, 2004 Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

32 In het voortgezet onderwijs is het percentage docenten dat aangeeft (meer dan) voldoende op de hoogte te zijn, in drie jaar tijd significant gestegen van 61% in 2001 naar 73% in In welke mate bent u op de hoogte van de computertoepassingen die u bij uw onderwijs zou kunnen gebruiken? Voortgezet onderwijs % Voortgezet onderwijs Uitstekend Goed Voldoende Matig Slecht Weet niet Bron: TNS NIPO, 2004 Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

33 4.5 Leiderschapskwaliteiten voldoende aanwezig De meerderheid van de docenten is (meer dan) voldoende tevreden over de leiderschapskwaliteiten van het management in relatie tot de invoering van ICT. In het primair onderwijs is de tevredenheid van docenten hoger (78%) dan in het voortgezet onderwijs (68%). 27 Beoordeling van de leiderschapskwaliteiten van het management % Primair onderwijs Voortgezet onderwijs 4 Weet niet Slecht Matig Voldoende Goed Uitstekend Bron: TNS NIPO, 2004 Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

34 Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

35 5 Behoefte aan programma s, ondersteuning en visie Dit hoofdstuk gaat over de behoeften van docenten om het door hen beoogde gebruik van computers in het onderwijs te realiseren. 5.1 TOP 7 van ondersteuningsbehoeften Aan alle docenten is gevraagd in hoeverre zij behoefte hebben aan ondersteuning ten aanzien van computergebruik in de lessen. Aan de hand van deze resultaten is voor het primair en voortgezet onderwijs een TOP 7 van wensen en behoeften samengesteld. Deze TOP 7 is een weergave van de onderwerpen waarvan de ondervraagden hebben aangegeven dat de behoefte aan ondersteuning (zeer) groot is. Op deze manier wordt een soort prioriteitsstelling duidelijk. Onder docenten in het primair onderwijs blijkt net als in twee voorgaande metingen de behoefte aan computerprogramma s waarmee leerlingen zelfstandig kunnen werken het grootst (2004: 77%). Op de tweede plaats staat een bruikbaar leerlingvolgsysteem (75%), gevolgd door directe deskundige hulp als de computers of het netwerk haperen (74%). Deze beide aspecten zijn ten opzichte van de vorige meting significant in behoefte gestegen. 28 Top 7 van ondersteuningsbehoeften van docenten in het primair onderwijs Primair onderwijs % % % Computerprogramma's waarmee leerlingen zelfstandig kunnen werken Een bruikbaar leerlingvolgsysteem / leerlingadministratiesysteem * Directe deskundige hulp als de computers of het netwerk haperen 72 59* 74* Extra computers of andere computervoorzieningen Goede voorbeelden van ICT en didactiek Handreikingen voor het gebruik van computerprogramma's in de les 65 52* 62 Een visie door management en team nvt nvt 60 * Percentage is significant hoger of lager dan in vorige meting Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

36 In het voortgezet onderwijs is er op dit moment de meeste behoefte aan directe deskundige hulp als computers of het netwerk haperen (76%). Deze behoefte is significant gestegen ten opzichte van vorig jaar. Toen was er nog de meeste behoefte aan computerprogramma s voor zelfstandig gebruik en meer bruikbaar lesmateriaal voor computergebruik (beide 67%). 29 Top 7 van ondersteuningsbehoeften van docenten in het voortgezet onderwijs Voortgezet onderwijs % % % Directe deskundige hulp als de computers of het netwerk haperen 77 58* 76* Schoolmanagement met team een breed gedragen visie ontwikkelen nvt nvt 75 Computerprogramma's waarmee leerlingen zelfstandig kunnen werken 82 67* 73 Meer bruikbaar lesmateriaal voor computergebruik (content) Extra computers of andere computervoorzieningen Een goede computerverbinding tussen thuis en school nvt nvt 69 Grotere betrouwbaarheid van aansluiting met internet (minder storingen) * Percentage is significant hoger of lager dan in vorige meting In deze meting zijn ook een aantal behoeften voor het eerst gemeten, zoals: de behoefte aan een schoolmanagement dat samen met het team een breed gedragen visie ontwikkeld (po 60%, vo 75%); een computerprogramma dat hulp biedt bij het afnemen en nakijken van toetsten(po 59%, vo 55%); een snelle en veilige verbinding vanuit huis met de computervoorzieningen op school(po 56%, vo 69%); een goede computerverbinding tussen school en huis en een betere afstemming tussen schooladministratie en onderwijsprogrammatuur (po 49%, vo 63%). Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

37 Naast voorzieningen en ondersteuning, kan ook aan samenwerking binnen scholen en tussen scholen worden gedacht om het gebruik van ICT in het onderwijs te ondersteunen. Zowel in het primair onderwijs als in het voortgezet onderwijs blijkt grote behoefte aan samenwerking tussen schoolmanagement en het team om een breed gedragen visie te ontwikkelen voor het gebruik van ICT op de school. De behoefte aan ondersteuning voor externe samenwerking is volgens de leraren minder belangrijk dan in voorgaande metingen. In beide schooltypen neemt namelijk de behoefte aan gelegenheid om op andere scholen te kijken hoe ICT wordt gebruikt af. 30 Behoefte aan samenwerking in het gebruik van ICT in het primair onderwijs Primair onderwijs Een visie door management en team Gelegenheid om op andere scholen te kijken hoe ICT wordt gebruikt % Bron: TNS NIPO, 2004 Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

38 Hetzelfde beeld zien we in het voortgezet onderwijs. 31 Behoefte aan samenwerking in het gebruik van ICT in het voortgezet onderwijs Voortgezet onderwijs Een visie door management en team Gelegenheid om op andere scholen te kijken hoe ICT wordt gebruikt % Bron: TNS NIPO, 2004 Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

39 6 Samenvatting Computergebruik tijdens lesgeven neemt gestaag toe. Docenten in po en vo gebruiken gemiddeld 5-6 uren per week computers bij het lesgeven Computers worden tijdens lessen het meest gebruikt voor oefenen van leerstof, tekstverwerken en het opzoeken van informatie. Het gebruik van computers in het onderwijs voor communicatie is beperkt. De helft van de docenten in het basisonderwijs en bijna 90% van de docenten in het vo geven leerlingen computeropdrachten als huiswerk. Verschillen tussen docenten in computergebruik nemen af. Vrijwel alle docenten duiden het eigen computergebruik aan met tenminste het niveau van beginnend gebruik. Er zijn weinig achterblijvers of koplopers. De hoogste prioriteiten voor de komende 12 maanden liggen volgens docenten bij het stimuleren van het gebruik van ICT voor kwaliteitsverbetering van het onderwijs en toename van het gebruik van computers in de klas. Leraren verwachten van zichzelf dat zij in de komende jaren steeds meer gebruik zullen maken van computers tijdens het lesgeven. Randvoorwaarden voor deze groei zijn volgens de leraren: goede apparatuurvoorzieningen, programmatuur en een management dat in staat is met het team een gedeelde visie over de inzet van ICT te ontwikkelen. De eigen kennis en vaardigheden over computergebruik zijn volgens de docenten op orde. Informatie over ICT en onderwijs halen de docenten vooral bij collega s van de eigen school Daarnaast vinden veel docenten informatie op internet. Met het oog op de toekomst hebben docenten vooral behoefte aan computerprogramma s waarmee de leerlingen zelfstandig kunnen werken. Verder is er veel behoefte aan een bruikbaar leerlingvolgsysteem en directe deskundige hulp als de computers haperen. Deze ondersteuningsvragen gelden zowel voor het basisonderwijs als het voortgezet onderwijs. Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

40 Bijlagen Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

41 Bijlage 1 Onderzoeksverantwoording Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

42 Onderzoeksverantwoording In totaal zijn er 237 interviews onder docenten gerealiseerd. Hiervan zijn 108 docenten werkzaam in het primair onderwijs en 129 docenten in het voortgezet onderwijs. De resultaten zijn herwogen op denominatie, regio en aantal leerlingen. Veldwerk Het veldwerk heeft middels NIPO (zie bijlage 2) plaatsgevonden in september en oktober van De vragenlijst is opgenomen in de bijlage 3. Toelichting bij de tabellen De computer berekent het percentage van elk cijfer afzonderlijk volgens een vaste afrondingsinstructie. Het gevolg is dat optellingen van percentages niet altijd gelijk zijn aan het percentage van de som der (absolute) basiscijfers. Dergelijke (kleine) verschillen zijn dus slechts afrondingsverschillen. Meervoudige antwoorden In sommige gevallen komen antwoorden van ondervraagden in meer dan één antwoordcategorie voor, waardoor een optelling boven 100% uitkomt. Percentuele uitkomsten van minder dan 0,5 worden in de resultaten aangeven met een 0 en in het rapport met een x. Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

43 Bijlage 2 Methode van onderzoek: NIPO CAPI@HOME Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

44 Database van huishoudens met (multimedia) pc s NIPO CAPI@HOME is een unieke database van zo n huishoudens, oftewel ruim personen. Via hun eigen (multimedia) pc werken deze personen mee aan allerlei vormen van onderzoek. Vragenlijsten over de meest uiteenlopende onderwerpen worden via modem of internet naar de respondent of een geselecteerde groep respondenten verstuurd. De namen en adressen van de pc-bezitters zijn in de loop der tijd door TNS NIPO zelf verzameld en gescreend via diverse onderzoeksinstrumenten. Hierbij zijn extra inspanningen verricht om een aanzienlijk volume te creëren in de categorie respondenten met een laag pc-bezit (voornamelijk ouderen en lager opgeleiden). Daardoor is het mogelijk uit de totale database steekproeven van bijvoorbeeld personen te selecteren die representatief zijn naar leeftijd, opleiding, geslacht, et cetera. De voordelen van NIPO CAPI@HOME NIPO CAPI@HOME biedt als onderzoeksinstrument alle voordelen van het traditionele CAPI onderzoek, zoals optimale steekproeftrekking, foutloze routing in de vragenlijst en directe data output. Daaraan kunnen de volgende voordelen worden toegevoegd: Een hoge respons. De respondent kan de digitaal verstuurde vragenlijst invullen op het tijdstip dat dit het beste uitkomt. Sterk verbeterde kwaliteit van de verkregen gegevens. Door de geboden vrijheid zijn de respondenten meer gemotiveerd, en nemen ze de tijd om bij open vragen precies te vertellen wat hen beweegt. Optimale objectiviteit en privacy. Er is geen beïnvloeding door een interviewer; de vragen kunnen in volstrekte anonimiteit worden beantwoord. Neutrale instructies worden via een hulpscherm verstrekt. De software is zo gemakkelijk te bedienen dat deze ook voor ouderen en lager opgeleiden geen problemen oplevert. Snelheid. De vragenlijst wordt na goedkeuring regelrecht digitaal naar de respondent verzonden. De eerste resultaten kunnen binnen enkele dagen beschikbaar zijn. Geen a-typisch gedrag, omdat een huishouden slechts met een beperkte frequentie wordt ingeschakeld en een beloning krijgt voor participatie. Toonmateriaal kan (in kleur of bewegend) op het scherm worden aangeboden. In de database is veel informatie over alle respondenten beschikbaar. Dit maakt het mogelijk om snel onderzoek te doen naar zeer laag gepenetreerde artikelen of diensten. Een tijdrovende screening is niet meer nodig. De mogelijkheden van NIPO CAPI@HOME De database NIPO CAPI@HOME biedt geavanceerde mogelijkheden tot marktonderzoek: Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

45 Grote steekproeven Door de omvang van de database en de rijkdom aan geregistreerde socio-economische, demografische, gedrags- en bezitskenmerken kunnen direct (zeer) grote steekproeven worden getrokken. Moeilijke doelgroepen Vrijwel elk gewenst doelgroepprofiel komt snel tot stand, ook die van 'moeilijke' doelgroepen. Het aantal beschrijvende variabelen groeit nog steeds en kan naar wens worden uitgebreid. Samenstellen panels Vanwege de grote omvang is het zeer goed mogelijk uit de database diverse panels samen te stellen - bijvoorbeeld om (switch)gedrag te meten bij bepaalde artikelen of diensten. Continue effectmeting Wie eenmaal een pc gebruikt, blijft deze ook gebruiken. Daarom is het met NIPO CAPI@HOME goed mogelijk continue effectmetingen van kort- of langlopende reclamecampagnes en sponsoringacties uit te voeren. Product- en concepttesting NIPO CAPI@HOME maakt het mogelijk producten en concepten te testen in matched samples, zowel 'blind' als 'as marketed'. Producten kunnen daarbij zowel als concept op de monitor worden getoond als fysiek worden toegestuurd. Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

46 Bijlage 3 Vragenlijst Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

47 VRAAG 1 De volgende vragenlijst gaat over de ervaringen en perceptie van leraren ten aanzien van nieuwe ontwikkelingen in het onderwijs. Het invullen van de vragenlijst duurt ongeveer 8 minuten. 101L1 9 Doorgaan VRAAG 5555 Op welk niveau geeft u les? MEERVOUDIGE VRAAG 102L11 2 Basisonderwijs 3 Speciaal basisonderwijs (lo \ mlk \ iobk) 5 VMBO 6 HAVO 7 VWO (Atheneum \ gymnasium) 9 Geen van deze GA VERDER NAAR VRAAG 998 VRAAG 40 Hoe zou u het computergebruik in uw eigen lessen het beste typeren? 113L1 1 Geen gebruik, ook nog geen plannen 2 Oriëntatie op de mogelijkheden 3 Beginnend gebruik 4 Gevorderd gebruik 5 Vergevorderd gebruik 9 Weet niet VRAAG 50 Hoeveel uur per week zet u computers in bij het geven van onderwijs? INDIEN [ Q40, 3 TO 5, 9 ] 114L1 1 Geen PLAATS IN value1 [ 1 ] 2 Minder dan 2 uur per week PLAATS IN value1 [ 2 ] 3 2 tot 5 uur PLAATS IN value1 [ 3 ] 4 5 tot 10 uur PLAATS IN value1 [ 4 ] 5 10 tot 15 uur PLAATS IN value1 [ 5 ] 6 15 tot 20 uur PLAATS IN value1 [ 6 ] 7 20 uur of meer PLAATS IN value1 [ 7 ] 9 Weet niet PLAATS IN value1 [ 0 ] Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

48 VRAAG 60 Hoe vaak geeft u de leerlingen opdrachten die zij thuis met behulp van de computer moeten uitvoeren? Is dat... INDIEN [ Q50, 2 TO 7, 9 ] 115L1 1 Dagelijks 2 Wekelijks 3 Ongeveer 1 keer per maand 4 Enkele keren per jaar 5 Minder vaak of nooit 9 weet niet VRAAG 70 In hoeverre vindt u de ICT-voorzieningen op uw school toereikend voor uw eigen functioneren als leraar? De ICT-voorzieningen zijn L1 1 Slecht 2 Matig 3 Voldoende 4 Goed 5 Uitstekend 9 Weet niet VRAAG 80 Hoeveel uur per week maakt u zelf thuis gebruik van een computer voor schoolwerkzaamheden? 229L1 1 Geen 2 Minder dan 2 uur per week 3 2 tot 5 uur 4 5 tot 10 uur 5 10 tot 15 uur 6 15 tot 20 uur 7 20 uur of meer 9 Weet niet VRAAG 90 In welke mate bent u, als leraar, op de hoogte van de computertoepassingen die u bij uw onderwijs zou kunnen gebruiken? 117L1 1 Slecht 2 Matig 3 Voldoende 4 Goed 5 Uitstekend 9 Weet niet VRAAG 95 De volgende vragen gaan over verschillende computertoepassingen. INDIEN [ Q50, 2 TO 7, 9 ] Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

49 PLAATS IN toepas "Tekstverwerking (bv. Word)" VRAAG 100 Kunt u aangeven hoe vaak leerlingen voor UW vak gebruik moeten maken van: Tekstverwerking (bv. Word) INDIEN [ Q50, 2 TO 7, 9 ] 230L1 1 Dagelijks 2 Wekelijks 3 Ongeveer 1 keer per maand 4 Enkele keren per jaar 5 Minder vaak of nooit 9 weet niet PLAATS IN toepas "Oefenprogramma's voor een leerstofonderdeel binnen uw vakgebied" VRAAG 100 Kunt u aangeven hoe vaak leerlingen voor UW vak gebruik moeten maken van: Oefenprogramma's voor een leerstofonderdeel binnen uw vakgebied INDIEN [ Q50, 2 TO 7, 9 ] 231L1 1 Dagelijks 2 Wekelijks 3 Ongeveer 1 keer per maand 4 Enkele keren per jaar 5 Minder vaak of nooit 9 weet niet PLAATS IN toepas "Internet voor het opzoeken van informatie" VRAAG 100 Kunt u aangeven hoe vaak leerlingen voor UW vak gebruik moeten maken van: Internet voor het opzoeken van informatie INDIEN [ Q50, 2 TO 7, 9 ] 232L1 1 Dagelijks 2 Wekelijks 3 Ongeveer 1 keer per maand 4 Enkele keren per jaar 5 Minder vaak of nooit 9 weet niet PLAATS IN toepas "Internet voor communicatie of samenwerkingsdoeleinden zoals " VRAAG 100 Kunt u aangeven hoe vaak leerlingen voor UW vak gebruik moeten maken van: Internet voor communicatie of samenwerkingsdoeleinden zoals INDIEN [ Q50, 2 TO 7, 9 ] 233L1 1 Dagelijks 2 Wekelijks 3 Ongeveer 1 keer per maand 4 Enkele keren per jaar 5 Minder vaak of nooit 9 weet niet Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november

50 PLAATS IN toepas "Programma's die leerlingen ondersteunen bij de planning en het zelfstandig uitvoeren van opdrachten (bv. elektronsiche leeromgeving)" VRAAG 100 INDIEN [ Q50, 2 TO 7, 9 ] 234L1 Kunt u aangeven hoe vaak leerlingen voor UW vak gebruik moeten maken van: Programma's die leerlingen ondersteunen bij de planning en het zelfstandig uitvoeren van opdrachten (bv. elektronsiche leeromgeving) 1 Dagelijks 2 Wekelijks 3 Ongeveer 1 keer per maand 4 Enkele keren per jaar 5 Minder vaak of nooit 9 weet niet VRAAG 120 MEERVOUDIGE VRAAG TOON IN RANDOM VOLGORDE INDIEN [ Q40, 1, 2 \ Q50, 1 ] 122L9 Wat zijn voor u de belangrijkste redenen waarom u niet of nauwelijks gebruik maakt van ICT in de lessen? (meer antwoorden mogelijk) 1 Gebrek aan kennis 2 Geen interesse 3 Verouderde computers 4 Software niet afgestemd op methode 5 Tijdgebrek 6 Te weinig computers 8 Nog anders namelijk 9 Weet niet VRAAG L1 Hoort u na computergebruik leerlingen wel eens klachten over pijn of een vervelend gevoel in handen, polsen, armen, schouders of nek? 1 Ja 2 Nee 9 Weet niet VRAAG 122 FORMULIER VRAAG Hoeveel leerlingen klagen na computergebruik wel eens over pijn of een vervelend gevoel in handen, polsen, armen, schouders of nek? Is dit 1, 2 of meer leerlingen?.. aantal leerlingen VRAAG 123 Wijst u leerlingen wel eens op een goede houding achter de computer? 239L1 1 Altijd 2 Regelmatig 3 Soms 4 Zelden of nooit 9 Weet niet Groei computergebruik vergt meer vertrouwen bij docenten B7536 TNS NIPO november