INFORMATIE VOOR DE LEERKRACHT TEKST IN BEELD

Transcriptie

1 INFORMATIE VOOR DE LEERKRACHT TEKST IN BEELD Leerlijn Mediacultuur Thema Identiteit Groep 3 en 4 27 april 2016

2 Cultuuronderwijs op zijn Haags Leerlijn Mediacultuur Thema Identiteit Groep 3 en 4 27 april 2016 Dit document wordt regelmatig geactualiseerd. Kijk voordat u ermee aan de slag gaat op voor de nieuwste versie. Informatie voor de leerkracht is opgesteld ter verduidelijking van en aanvulling op de bijbehorende projectbeschrijving. Met beide documenten kunt u zelf uw lessen voorbereiden. Het project kan worden uitgevoerd in maximaal 68 lesuren van 45 minuten. Leerdoelen In hoofdstuk 3 vindt u de leerdoelen. Gezien de vakoverstijgende opzet van dit project, kunt u een aantal van deze doelen ook gebruiken bij het registreren van doelen bij andere leergebieden. Elementen binnen dit project die in andere leergebieden aan de orde komen, kunt u ook terugvinden in hoofdstuk 10 (Nederlandse taal) en in hoofdstuk 11 (Gerelateerde leergebieden). Benodigdheden In hoofdstuk 5 vindt u een lijst met benodigdheden die u kunt gebruiken bij het uitvoeren van dit project. In deze lijst kunt u materialen tegenkomen die niet in de projectbeschrijving staan. Deze extra materialen zijn opgenomen zodat u een keuze kunt maken uit meerdere mogelijkheden. Naast de lijst met benodigdheden vindt u een lijst met bronnen die overeenkomen met de genoemde bronnen in de projectbeschrijving. Didactische werkvormen Bij de beschrijvingen van de didactische werkvormen in hoofdstuk 6 kunt u werkvormen tegenkomen die niet letterlijk terug te vinden zijn in de projectbeschrijving. Ook hier zijn deze extra werkvormen opgenomen zodat u een keuze kunt maken voor de uitvoering van uw lessen. 2

3 Inhoudsopgave 1. Korte beschrijving van het project Leerinhouden Leerdoelen ste eeuwse competenties Benodigdheden Didactische werkvormen Projectplanning Bezoek culturele activiteit / culturele activiteit in de school Kunstenaar in de klas Nederlandse taal in het project Gerelateerde leergebieden Bronnen Tijdlijn Beoordelen Promotie Van de Haagse collega s Ouderbetrokkenheid Bijlagen

4 1. Korte beschrijving van het project De ruilsupermarkt: Dit project van de leerlijn Mediacultuur maakt de leerling bewust van de mediacultuur om hem heen en laat hem beseffen dat deze invloed heeft op zijn identiteit. Het project gaat in op het koopgedrag van de leerling met betrekking tot de supermarkt. Welke invloed heeft zijn koopgedrag op aangeboden producten? Hoe wordt hij beïnvloed en hoe kan hij hier zelf invloed op uitoefenen? Specifiek gaat het project in op de levensmiddelen die tegenwoordig beschikbaar zijn en het gehele gedachtenproces achter de verkoop: manieren van verhandelen, reclame, soorten verpakkingen, winkelinrichting en waarde. Deelopdracht 1: Pictogrammen In deelopdracht 1 doet de leerling onderzoek naar pictogrammen binnen de school. Hij analyseert deze en onderzoekt het doel en de doeltreffendheid van de diverse pictogrammen. Vervolgens ontwerpt hij een eigen pictogram, kiest hierbij een vorm en speelt uiteindelijk een Memoryspel met de verschillende pictogrammen. Deelopdracht 2: Mijn superproduct In deelopdracht 2 onderzoekt de leerling door middel van een rondleiding in een supermarkt o.a. de plaats van verschillende levensmiddelen, de prijzen en de diverse pictogrammen. Hij maakt pictogrammen voor diverse producten in de supermarkt en ontwerpt een verpakking voor een (nog) niet bestaand levensmiddel. Deelopdracht 3: Wij zijn open! Ten slotte, in deelopdracht 3, zoekt de leerling aan de hand van praktijkvoorbeelden uit hoe een ruilsupermarkt binnen de school gerealiseerd kan worden. Uiteindelijk organiseert de leerling een échte ruilsupermarkt in de school, waar leerlingen levensmiddelen kunnen ruilen. Op deze manier bootsen de leerlingen de echte wereld na. Leefwereld leerling De leerling komt regelmatig in de supermarkt en komt hier in aanraking met diverse levensmiddelen, verpakkingen en reclameuitingen, die invloed hebben op zijn identiteit. Professionele kunst Het bezoek van een grafisch ontwerper in de klas verdiept en verbreedt het ontwerpproces van de leerling aanzienlijk. Hiermee kan het ontwerpproces naar een hoger plan getild worden. Bovendien wordt de leerling zich bewust van het feit dat over alle verpakkingen, logo s en pictogrammen is nagedacht door een grafisch ontwerper. Maatschappelijke relevantie/context Het thema speelt in op maatschappelijke betrokkenheid: je betrokken voelen bij de maatschappij en je er onderdeel van voelen. Bovendien maakt het de leerling kritisch in de aanschaf van levensmiddelen. 2. Leerinhouden pictogrammen en logo s onderzoeken, ontwerpen, reclameuitingen, verpakkingen onderzoeken, ontwerpen en maken, grafische ontwerpen en kunstenaars, onderzoek supermarkt, inrichten eigen ruilsupermarkt, de echte wereld naspelen 3. Leerdoelen Kennisdoelen De leerling: weet wat een pictogram en een logo zijn en waarom deze worden gebruikt (zie 2. Oriëntatie); 4

5 leert de betekenis van de begrippen functie, betekenis, vorm, kleur, achtergrond/voorgrond en compositie in relatie tot pictogrammen (zie 3.1. Onderzoek); weet waarom levensmiddelen een bepaalde plaats hebben in een supermarkt (zie 4.1. Onderzoek, 4.3. Presenteren); weet wat het effect is van de vormgeving van verpakkingen van levensmiddelen (zie 4.2. Uitvoeren); weet hoe de prijzen van levensmiddelen worden bepaald (zie 4.3. Presenteren, 5.1. Onderzoek); weet wat er nodig is in een supermarkt (zie 5.1. Onderzoek); heeft kennis opgedaan over: reclame, plaatsing van producten, soorten producten, pictogrammen, verpakkingen en de waarde van producten in een supermarkt (zie 5.2. Uitvoeren). Vaardigheidsdoelen De leerling: bekijkt beeldmateriaal van kunstwerken over voedsel en verpakkingen (zie 2. Oriëntatie); bekijkt en benoemt de uiterlijke kenmerken van verpakkingen van levensmiddelen op basis van kleur, vorm, afbeeldingen/logo s en letters/tekst (zie 2. Oriëntatie); benoemt de overeenkomsten en verschillen tussen logo s en pictogrammen (zie 2. Oriëntatie); bekijkt de grafische kunstwerken van Gerd Arntz (zie 3.1. Onderzoek); verzamelt pictogrammen in de school (zie 3.1. Onderzoek); ontwerpt een eigen pictogram voor een klassenafspraak (zie 3.2. Uitvoeren); bedenkt een geschikte plaats in de school om het gemaakte pictogram op te hangen (zie 3.2. Uitvoeren); maakt een memoryspel met de ontworpen pictogrammen (zie 3.2. Uitvoeren); doet onderzoek in een supermarkt naar vormgeving van verpakkingen en de indeling van de producten in de supermarkt en legt dit vast met foto s (zie 4.1. Onderzoek); vertelt over de vormgeving en uitstraling van producten in de supermarkt op basis van gemaakte foto s (zie 3.1. Onderzoek); bekijkt en benoemt voorbeelden van grafische vormgeving en reclame (zie 3.1. Onderzoek); bedenkt interviewvragen voor de kunstenaar in de klas over grafische vormgeving (zie 4.1. Onderzoek); bekijkt blanco verpakkingen en raadt waar deze voor dienen (zie 4.2. Uitvoeren); ontwerpt een verpakking voor een (nog) niet bestaand levensmiddel (zie 4.2. Uitvoeren); bedenkt een verkooppraatje bij zijn gemaakte verpakking (zie 4.3. Presenteren); maakt een uitstalling van de gemaakte verpakkingen (zie 4.3. Presenteren); maakt een reclameuiting bij zijn verpakking (zie 5.1. Onderzoek); richt met klasgenootjes een ruilsupermarkt in en houdt hierbij rekening met: de plek van de ruilsupermarkt, reclame, plaatsing producten, pictogrammen, waarde producten en openingshandeling (zie 5.1. Onderzoek, 5.2. Uitvoeren); oefent het uitspelen van de functierollen in de ruilsupermarkt (zie 5.2. Uitvoeren, 5.3. Presenteren). Houdingsdoelen De leerling: stelt zich met alle zintuigen open voor mediacultuur binnen een thema/onderwerp dat aansluit bij zijn belevingswereld en in binnen en buitenschoolse activiteiten (algemeen); kan zich bij het experimenteren laten leiden door een manipulerende en onderzoekende houding (algemeen); is trots op zijn resultaten: zowel oriënterend en onderzoekend als uitvoerend (algemeen); heeft een nieuwsgierige, betrokken en onderzoekende houding (algemeen); kijkt met aandacht naar voorbeelden uit de beeldende kunst, diverse mediauitingen en werk van medeleerlingen (algemeen); luistert met aandacht naar ideeën van medeleerlingen (algemeen); 5

6 neemt actief deel aan de diverse gesprekken en spelvormen gedurende het project (algemeen) ste eeuwse competenties Creativiteit een ondernemende en onderzoekende houding denken buiten de gebaande paden en nieuwe samenhangen zien risico s durven nemen en fouten zien als leermogelijkheden Kritisch denken informatie interpreteren, analyseren en synthetiseren betekenisvolle vragen stellen openstaan voor alternatieve standpunten Communiceren doelgericht informatie uitwisselen communicatieve situaties en technieken hanteren communicatiemiddelen en strategieën hanteren Samenwerken onderhandelen en afspraken maken effectief communiceren rollen (h)erkennen hulp kunnen vragen, geven en ontvangen onderhandelen en afspraken maken Probleemoplossend denken en handelen problemen signaleren, analyseren en definiëren Sociale en culturele vaardigheden eigen gevoelens kunnen herkennen en gekanaliseerd en constructief kunnen uiten inlevingsvermogen en belangstelling voor anderen tonen Digitale geletterdheid mediawijsheid: bewust, kritisch en actief omgaan met media 5. Benodigdheden Algemeen klaslokaal pc internetverbinding. kleurenprinter Introductie lunch van eenieder Oriëntatie diverse levensmiddelen in verpakking met duidelijke logo s en pictogrammen Deelopdracht 1 digitale fotocamera (vastleggen pictogrammen) schrijfgerei 6

7 A4 of A3tekenpapier (niet te dun) Stevig A4 of A3tekenpapier voor memoryspel (vanaf 180 gr.) eventueel lamineerapparaat voor memoryspel grijze tekenpotloden zachte kleurpotloden pastelkrijt zachte waskrijtjes (of bijvoorbeeld Pandakrijt) markers behangerslijm in potten met deksel + lijmkwasten scharen werkbladen (zie Bijlage) Deelopdracht 2 digitale fotocamera foto s van verpakkingen van levensmiddelen foto s van pictogrammen in de supermarkt foto s van schappen in de supermarkt met producten foto s van de inrichting van de supermarkt foto s van reclame in de supermarkt kleurenprinter lamineerapparaat werkbladen (zie bijlage) A4 of A3tekenpapier (niet te dun) grijze tekenpotloden zachte kleurpotloden pastelkrijt zachte waskrijtjes (of bijvoorbeeld Pandakrijt) schrijfgerei behangerslijm in potten met deksel + lijmkwasten karton om verpakkingen te maken sterke lijm voor karton schilderstape scharen plakkaatverf dikke en dunne kwasten mengbakjes verf potten water (voor het uitspoelen van kwasten) verfschorten stiften tijdschriften over levensmiddelen Deelopdracht 3 foto s van deelopdracht 2 posterpapier (reclameuitingen) A4 of A3papier (niet te dun) markers schrijfgerei grijze tekenpotloden zachte kleurpotloden pastelkrijt zachte waskrijtjes (of bijvoorbeeld Pandakrijt) behangerslijm in potten met deksel + lijmkwasten sterke lijm (voor karton) scharen 7

8 benodigdheden voor de ruilsupermarkt die de leerlingen bedenken 6. Didactische werkvormen Instructie beeldmateriaal bekijken (beschouwen): kunstwerken over voedsel en verpakkingen (zie 2. Oriëntatie) werk van Gerd Arntz (zie 3.1. Onderzoek) grafische vormgeving en reclame (zie 3.1. Onderzoek) verzamelen/bespreken: bekijken en benoemen van uiterlijke kenmerken van verpakkingen van levensmiddelen (2. Oriëntatie) pictogrammen in relatie tot Gerd Artnz (zie 3.1. Onderzoek) overeenkomsten/verschillen met venndiagram: logo s en pictogrammen (zie 2. Oriëntatie, 3.3. Presenteren) uitleggen/voordoen/vertellen/laten zien (diverse media): blanco verpakkingen (zie 4.2. Uitvoeren) filosofische gesprekken (zie 2. Oriëntatie); op stap gaan/kennis vergaren: bezoek supermarkt, vormgeving verpakkingen (zie 4.1. Onderzoek) klassengesprek: niet bestaande levensmiddelen (zie 4.2. Uitvoeren) benodigdheden supermarkt, ruilwaarde producten ruilsupermarkt (zie 5.1. Onderzoek) foto s maken: verpakkingen en indeling supermarkt (zie 4.1. Onderzoek) gemaakte verpakkingen (zie 4.3. Presenteren) reclameuitingen in een supermarkt (zie 5.1. Onderzoek) opening ruilsupermarkt (zie 5.3. Presenteren) themaonderwerp inzichtelijk maken in de klas (algemeen) presenteren van verzamelde voorwerpen en gemaakt werk (zie 3.2. Uitvoeren, 3.3., 4.3., 5.3. Presenteren) maken/voorbereiden: schema ploegendienst en bestellijst ruilsupermarkt (zie 5.2. Uitvoeren, 5.3. Presenteren) begeleiding verdelen/bepalen functierollen: ruilsupermarkt (zie 5.3. Presenteren) evaluatiegesprekken (zie 3.4., 4.4., 5.4. Evalueren); kennisquiz (algemeen) Interactie bekijken/bespreken: verzamelde pictogrammen in relatie tot Gerd Arntz (zie 3.1. Onderzoek) gemaakte foto s in de supermarkt (zie 4.1., 5.1. Onderzoek) onderzoek/foto s maken: vormgeving verpakkingen supermarkt (zie 4.1. Onderzoek) bekijken/raden: blanco verpakkingen (zie 4.2. Uitvoeren) verhaal bedenken: verkooppraatje bij gemaakte verpakking (zie 4.3. Presenteren) Opdrachtvormen verzamelen: pictogrammen in school (zie 3.1. Onderzoek) tekenen/ontwerpen: pictogram voor een klassenafspraak (zie 3.2. Uitvoeren); interview vragen bedenken: kunstenaar in de klas (zie 4.1. Onderzoek); maken/ontwerpen: verpakking voor een (nog) niet bestaand levensmiddel (zie 4.2. Uitvoeren) Samenwerkingsvormen presenteren/ophangen: gemaakte pictogrammen (zie 3.2. Uitvoeren) 8

9 gemaakte verpakkingen (zie 4.3. Presenteren); inrichten: ruilsupermarkt (zie 5.1. Onderzoek) functierollen: bepalen/verdelen van rollen in ruilsupermarkt (zie 5.2. Uitvoeren, 5.3. Presenteren); naspelen echte wereld: voorbereiding en opening ruilsupermarkt (zie 5.2. Uitvoeren, 5.3. Presenteren); quiz maken: over verpakkingen, logo s en pictogrammen, supermarkt en levensmiddelen (algemeen). Spelvormen dramaoefeningen functierollen: houdingen, mimiek, taalgebruik functierollen ruilsupermarkt (zie 5.2. Uitvoeren, 5.3. Presenteren); naspelen van de echte wereld: ruilsupermarkt (zie 5.2. Uitvoeren, 5.3. Presenteren) 7. Projectplanning Introductie project: Filosofisch gesprek: Deelopdracht 1: Deelopdracht 2: Deelopdracht 3: 15 minuten 15 minuten 90 minuten 120 minuten 120 minuten 8. Bezoek culturele activiteit / culturele activiteit in de school Bij de uitvoering van het project is een bezoek aan een voorstelling, tentoonstelling of vaste collectie in een Haagse culturele instelling van grote meerwaarde. Bij elk project is een wisselend aanbod van culturele activiteiten beschikbaar. Raadpleeg de website van CultuurSchakel voor het actuele aanbod of laat u informeren door de culturele instellingen. Het in uw school programmeren van een professionele culturele activiteit behoort ook tot de mogelijkheden. 9. Kunstenaar in de klas Bij de uitvoering van het project kan een kunstenaar betrokken worden. Raadpleeg hiervoor de website van CultuurSchakel. Specifiek voor dit project willen wij u aanbevelen om een van de volgende type kunstenaars uit te nodigen in de klas: een grafisch kunstenaar, ontwerper van concepten en communicatie, designer van verpakkingen, community art kunstenaar, sociaal maatschappelijke theatermaker of een beeldend kunstenaar met werk over communicatie/verpakken. 10. Nederlandse taal in het project Vaktaal Begrippenlijst Nederlandse taal werkwoorden de kleur de vorm het pictogram het logo de verpakking het symbool de afbeelding het merk de bedrijfsnaam de functie de betekenis de achtergrond de levensmiddelen de lunch de verhouding gezond biologisch/nietbiologisch de supermarkt de klassenafspraak het verschil de overeenkomst de rondleiding het product bestaand/nietbestaand ruilen herkennen ontwerpen fotograferen verzamelen presenteren naspelen samenwerken 9

10 de voorgrond de compositie het formaat het reclamebord de vormgeving het schap de grafische vormgeving de ontwerper de sfeer de uitstraling de verkoopprijs de ruilwaarde onder de aandacht brengen de ploegendienst de rol de bestellijst de supermarktregel 11. Gerelateerde leergebieden Taal (woordenschat): leren van nieuwe woorden Taal (spreekvaardigheid): verkooppraatje, specifiek taalgebruik rollen ruilsupermarkt Taal (stellen): reclameuitingen schrijven Drama: uitspelen functierollen ruilsupermarkt Beeldende vorming: vorm, functie, kleur, ontwerpen, tekenen, maken verpakkingen Wereldoriëntatie (biologie): herkomst levensmiddelen Rekenen en wiskunde (meten): verpakkingen op maat voor het product Rekenen en wiskunde (bewerkingen): ordenen en inrichten ruilsupermarkt 12. Bronnen Introductie fragment over gezonde lunch uit Het Klokhuis afbeelding van de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum Oriëntatie afbeeldingen van verpakkingen van levensmiddelen Deelopdracht 1 het werk van grafisch ontwerper Gerd Arntz (gerdarntz.org) Schooltv over pictogrammen enkele afbeeldingen van pictogrammen in de school enkele afbeeldingen van veelgebruikte pictogrammen Deelopdracht 2 designbureau Thonik Studio Kluif Schooltv, Koekeloere: Ik werk in de Supermarkt foto s van levensmiddelverpakkingen in de supermarkt foto s van pictogrammen in de supermarkt foto s van de schappen met producten in de supermarkt foto s van de inrichting van de supermarkt (waaronder kassa s en de reclameborden) closeupfoto en een totale foto van de levensmiddelen in de supermarkt Deelopdracht 3 foto s van levensmiddelverpakkingen in de supermarkt foto s van pictogrammen in de supermarkt foto s van de schappen met producten in de supermarkt foto s van de inrichting van de supermarkt (waaronder kassa s en de reclameborden) closeupfoto en een totale foto van de levensmiddelen in de supermarkt 10

11 Algemeen blanco verpakkingen (afbeelding op tno.nl) werkbladen (zie bijlages) 13. Tijdlijn Prehistorie 50 v. C 3000 v. C. 500 na C nu 14. Beoordelen Voor het beoordelen van de leerlingprestaties kunt u gebruikmaken van het beoordelingsformulier voor de leerkracht. De vier beoordelingscriteria zijn afgestemd op de kerndoelen kunstzinnige oriëntatie en de uitgangspunten van COH. De leerlingprestaties in het gehele project worden meegenomen in de beoordeling. Voor het gebruik van de formulieren is een korte toelichting beschikbaar. De beoordelingsformulieren voor de leerkracht en de toelichting op het beoordelingsmodel vindt u in de bijlagen van dit document. 15. Promotie Leerlingenwerk kan worden getoond op de internetsite van school of in de schoolkrant. 16. Van de Haagse collega s Bij het bezoek aan een supermarkt is het aan te raden om van te voren in gesprek te gaan met de supermarkt over het doel en de verwachtingen van het bezoek en om een afspraak te maken voor het bezoek van de groep. 17. Ouderbetrokkenheid Bijdrage ouders: begeleiden bij het maken van een uitstapje naar een supermarkt. Ouders kunnen komen kijken bij de presentaties van deelopdracht 3, waar ze ook een of meerdere levensmiddelen kunnen ruilen. 18. Bijlagen Het beoordelingsformulier voor de leerkracht en de toelichting op het beoordelingsmodel vindt u op de volgende pagina s. 11

12 Beoordelingsmodel docent In te vullen door de leerkracht Naam leerling: Groep: School: Datum: Discipline: Project: ± nvt 1. Samenhang Oriëntatie, Onderzoek en Resultaat de samenhang tussen de verschillende fases in het creatief proces Toelichting: Zeggingskracht Resultaat en Presentatie de zeggingskracht van het werk en de wijze van presenteren Toelichting: Reflectie zinvol mondeling/schriftelijk reflecteren op Oriëntatie, Onderzoek, Resultaat & Presentatie Toelichting: Attitude concentratie, doorzettingsvermogen, inzet, nieuwsgierigheid en samenwerking Toelichting: Tops Het volgende is echt goed gegaan: Tip Wat zou kunnen verbeteren:

13 Toelichting op het beoordelingsmodel 1. Samenhang Oriëntatie, Onderzoek en Resultaat Hier beoordeelt u de samenhang tussen de verschillende stappen uit het creatief proces. De leerling heeft zich met de groep georiënteerd op het project, o.a. door deelname aan het filosofisch gesprek. De leerling heeft in totaal drie onderzoekjes uitgevoerd. De leerling heeft een product gemaakt of resultaat bereikt. 2. Zeggingskracht Resultaat en Presentatie Hier beoordeelt u de zeggingskracht van het gemaakte product of het bereikte resultaat. De zeggingskracht wordt bepaald door de combinatie van de keuze en toepassing van de: 1. Betekenis: datgene wat het product uitdrukt, dat wat het betekent: het verhaal/de voorstelling. Het gaat om de betekenis die de leerling wil uitdrukken, maar ook om de betekenis die de beschouwer aan het beeld geeft. 2. Vorm: de vormgevingselementen die het resultaat bepalen: ruimte, kleur, textuur, compositie, vorm(soorten), herhaling, contrast, frasering, articulatie, etc. 3. Materiaal en techniek: het gebruik van de materialen, technieken, apparatuur, voorwerpen, attributen, belichting, geluid, kostuums, grime, decorstukken, instrumenten, etc. 3. Reflectie Bij elke stap van het creatief proces komt reflectie aan bod. Dat kan in de vorm van vragen die de leerling mondeling beantwoordt, een gesprekje of een schriftelijk verslag. Ook de zelfbeoordeling van de leerling kunt u hierin meenemen. 4. Attitude Hier beoordeelt u de verschillende aspecten van de werkhouding van de leerling: de concentratie, het doorzettingsvermogen, de inzet, de nieuwsgierigheid en de mate van samenwerking. 5. Tops Er zijn altijd positieve opmerkingen te plaatsen. Noem er twee. 6. Tip Noteer hier een aandachts of verbeterpunt. Dat kan over alle bovenstaande beoordelingspunten gaan. 13