Duurzaam ondernemen zichtbaar en doenbaar maken in Vlaanderen.

Transcriptie

1 Duurzaam ndernemen zichtbaar en denbaar maken in Vlaanderen. Vrstel vr een studiepdracht in het kader van de VIONA-prep dd. 3 februari 2011 Luk VAN LANGENHOVE (UNU-CRIS/RCE-SNS) Bernard MAZIJN (UNU-CRIS/RCE-SNS) Nic STORME (Hwest) Offerteverzek: Depertement Werk en Sciale Ecnmie, Vlaamse Overheid Brugge, 28/02/2011

2 1. Titel van het nderzeksprject Duurzaam ndernemen zichtbaar en denbaar maken in Vlaanderen. 2. Prmtr en c-prmtrs Het vrstel van studiepdracht wrdt ingediend dr een samenwerkingsverband tussen UNU- CRIS/RCE-SNS én Hwest. Het team van prmtr en c-prmtrs beschikken gezamenlijk ver de ndige expertise en ervaring m 1) een studiepdracht in gede banen te leiden, 2) het nderzek inhudelijk rigureus te veren en 3) de gefrmuleerde vrstellen in de praktijk te tetsen. UNU-CRIS/RCE-SNS Het RCE Zuidelijke Nrdzee maakt deel uit van een wereldwijd netwerk van ngeveer 85 Reginale Expertisecentra (RCE) vr Educatie vr Duurzame Ontwikkeling dat in het kader van het Decennium vr Educatie vr Duurzame Ontwikkeling (DEDO ) van de VN werd pgezet. Dergelijke centra hebben tt del prmtie te veren rnd en research te den naar educatie vr duurzame ntwikkeling (EDO), dr de delstellingen van het DEDO te vertalen naar de maatschappij waarin ze pereren. Het RCE Zuidelijke Nrdzee werd pgezet als een interreginaal RCE vr de Belgische, Franse, Britse en Nederlandse regi s die aan de zuidelijke Nrdzee grenzen: West- Vlaanderen, Nrd-Pas-de-Calais, Kent, Sussex en Zeeland. De reginale en specifieke delstellingen van het RCE Zuidelijke Nrdzee zijn: het efficiënt ntwikkelen van EDO, bijvrbeeld dr het creëren van business tls ter bevrdering van duurzame ntwikkeling; het nemen van initiatieven m duurzame ntwikkeling binnen de nietfrmele educatie te prpageren via de pleiding; en het leggen van links tussen de gemeenschap en de hgere nderwijsinstellingen. Het cördinatieteam is gehuisvest dr het Centrum vr Cmparatief Onderzek naar Reginale Integratie van de Universiteit van de Verenigde Naties (UNU-CRIS United Natins University Centre fr Cmparative Reginal Integratin Studies) in Brugge (België). Vr meer infrmatie: zie en Hwest / Hgeschl West-Vlaanderen Hwest vrmt samen met Universiteit Gent, Hgeschl Gent en Arteveldehgeschl, de Assciatie Universiteit Gent. Hwest zelf heeft als erkend kenniscentrum een drieledige pdracht: (academisch) hger nderwijs, tepassingsgericht nderzek en maatschappelijke dienstverlening. Binnen het kader van dit vrstel wrden facetten van de laatste twee pdrachten krt vrgesteld. Vlaamse, Federale, Eurpese en internatinale prjecten in tegepast nderzek wrden uitgeverd p vraag van en vr bedrijven en nt-fr-prfit rganisaties uit binnen- en buitenland. Hiervr zetten we nze nderzekers (v/m) in die expert zijn en prfessineel het werkveld ndersteunen in hun innvatie. Ze zijn f bachelr f master f gedctreerd, naargelang de pdracht. Er is een sterke inbedding in het industriële weefsel en met het werkveld in binnen- en buitenland is Hwest uitgegreid tt een lerend en innverend netwerk. Dr deze specifieke ervaring, wrdt Hwest k vaak gevraagd m beleidndersteunend nderzek te verrichten. Hwest det dit alles zwel in technlgische dmeinen (elektrnica, chemie, milieukunde, industrieel design enz.) als in niet-technlgische dmeinen (handicap en sciale ngelijkheid, diversiteit en inclusie, sciale ecnmie, netwerkecnmie, (duurzaam) innvatiemanagement, maatschappelijk verantwrd/duurzaam ndernemen enz.). Sinds 1998 heeft Hwest in haar hefbmfunctie naar het werkveld reeds meer dan 84 miljen EUR aan innvatiemiddelen (Eurpees, Federaal, Vlaams) bijeengebracht vr tepassingsgericht nderzek i.f.v. innvatieprjecten p vraag van en vr het werkveld. 2

3 Tt slt ng wijzen p de ervaring en expertise pgedaan in de rganisatie van seminaries-cllquiawrkshps-infsessies, uit het Industrieel Liaisn Prgramma en via de Business Acceleratr (incubatr). Hwest is een structurele partner van (en met) VOKA, UNIZO, VKW, Resc, Krtrijk.IN, Transfrum, Frum Eurmetrpl Lille-Krtrijk-Turnai, Leiedal, WVI, Streekfnds West-Vlaanderen, Kning Budewijnstichting, Krtrijk XpO, Agentschap IWT, Agentschap Ondernemen, viwta, Industrie Vlaanderen, Vr meer infrmatie: zie Prmtr Naam: Functie: Luk VAN LANGENHOVE Directeur UNU-CRIS / Vrzitter RCE-SNS Instelling: United Natins University - Cmparative Reginal Integratin Studies / Cntactadres: 2.2. C-prmtrs Naam: Functie: Reginal Centre f Expertise Educatin f Sustainable Develpment Suthern Nrth Sea Grtseminarie, Ptterierei 72, B-8000 Brugge Tel: ; Fax: lvanlangenhve@cris.unu.edu Bernard MAZIJN Adviseur RCE-SNS Instelling: Reginaal Expertisecentrum Educatie vr Duurzame Ontwikkeling Zuidelijke Nrdzee Cntactadres: Grtseminarie, Ptterierei 72, B-8000 Brugge Tel: ; Fax: cntact@rce-sns.rg Naam: Functie: Instelling: Cntactadres: Nic STORME Prject Manager Netwerkecnmie-afstudeertraject Greenvatin Management, LED (Laagdrempelige Expertise- en Dienstverleningscentra), lectr Maatschappelijk Verantwrd Ondernemen Hwest, de Hgeschl West-Vlaanderen, campus Brugge-Rijselstraat Hwest, Rijselstraat 5, 8200 Sint-Michiels-Brugge Tel: +32 (0) ; Fax: +32 (0) Nic.Strme@hwest.be 3

4 3. Omschrijving van het studieprject (max. 5 blz.) 3.1. Cntext In 1987 publiceerde de Wereldcmmissie vr Milieu en Ontwikkeling (WCED) nder vrzitterschap van de Nrse Eerste Minister, Mevr. Gr Harlem Brundtland, Our Cmmn Future (in Nederlandse vertaling verschenen nder de titel Onze Aarde Mrgen ). Vanaf dat mment stnd de term duurzame ntwikkeling, hét slidariteitscncept in ruimte en tijd (cf. de beheften van de huidige en tekmstige generaties ), centraal in het debat ver milieu en ntwikkeling. Het cncept duurzame ntwikkeling bracht k het cmplexe prbleem van de allcatie van hulpbrnnen p de vrgrnd: "He kunnen we billijke welvaart vr iedereen creëren znder uitputting f achteruitgang van de natuurlijke rijkdmmen f ecsystemen?" In 1992 p de VN-cnferentie ver Milieu en Ontwikkeling (UNCED) in Ri de Janeir Tijdens werd dit tijdens de bespreking van Agenda 21 1 en in het bijznder de discussies ver de klimaatverandering, bidiversiteit en het bsbestand een belangrijke fcus. De definitie van duurzame ntwikkeling De definitie van de Brundtlandcmmissie inzake duurzame ntwikkeling werd en wrdt sms beschuwd als zijnde vaag f nvlledig. De vrbije twee decennia zijn er tientallen andere definities gepubliceerd, sms gericht p bepaalde stakehlders, sectren, besluitvrmingniveaus, enz. Tch hebben grte rganisaties, belangrijk vr dit nderzek, zals de Internatinale Kamer van Kphandel (ICC), the Wrld Business Cuncil fr Sustainable Develpment (WBCSD), het Glbal Reprting Initiative (GRI), en het UN Glbal Cmpact (UNGC) geen eigen definitie van duurzame ntwikkeling naar vr gebracht. De WBCSD, bijvrbeeld, verwijst expliciet naar de definitie van de Brundtlandcmmissie. In de cntext van maatschappelijk verantwrd ndernemen, werd als antwrd p de rep naar duurzame ntwikkeling - het cncept van de Triple Bttm Line (TBL) gelanceerd dr Jhn Elkingtn. Hij mschreef het idee als vlgt: "Een TBL geeft een beschrijving van de sciale en eclgische impact van de activiteiten van een rganisatie, p een meetbare manier. Dit staat te de ecnmische prestaties te verbeteren en maakt een diepgaande evaluatie mgelijk" (Elkingtn, 1998). De TBL is vergelijkbaar met de 3P-aanpak: Peple (mensen), Planet (planeet), Prfit (winst). In Agenda 21, het actieprgramma vr de 21 ste eeuw, werd Hfdstuk 4 gewijd aan de verschillende aspecten van "Verandering van cnsumptiepatrnen", met een fcus p prductie en cnsumptie. Echter, in de jaren negentig werden prductie en cnsumptie vaak afznderlijk behandeld: enerzijds schnere prductie en anderzijds duurzame cnsumptie. Pas naar aanleiding van de Wereldtp ver Duurzame ntwikkeling (WSSD) in 2002 bereikte de internatinale gemeenschap een akkrd als nderdeel van het Implementatieplan van Jhannesburg een 10-jarig Prgrammakader (10YFP) vr Duurzame Cnsumptie en Prductie (SCP) p te starten. Een jaar later lanceerde het Marrakesh-prces deze efening: het leid de internatinale gemeenschap naar een algemene herziening en het maakt mmenteel vrwerp uitmaakt van (finale?) bespreking in de V.N.-Cmmissie inzake Duurzame Ontwikkeling. Het bevrderen van crprate envirnmental and scial respnsibility and accuntability staat er centraal. Ok p Eurpees niveau werd vruitgang gebekt. Ng niet z lang geleden presenteerde de Eurpese Cmmissie twee mededelingen: Eurpa met een vrbeeld wrden p het gebied van maatschappelijk verantwrd ndernemen (Eurpese Cmmissie, 2006) en Actieplan vr duurzame prductie en cnsumptie en een duurzaam industriebeleid (Eurpese Cmmissie, 2008). 1 Agenda 21 is een allesmvattend actieplan m glbaal, natinaal en lkaal te wrden uitgeverd dr rganisaties van de Verenigde Naties, regeringen en grte grepen in elk gebied waar er menselijke impact p het milieu bestaat. 4

5 Maatschappelijk verantwrd ndernemen (MVO) 2 betreft de verantwrdelijkheid die bedrijven kunnen nemen m bij te dragen tt duurzame ntwikkeling. Overheden dr middel van hun beleid en de private sectr dr middel van hun bedrijfsstrategieën kunnen het beheer en de prductieprcessen van bedrijven in de richting van MVO leiden. Punt van debat is evenwel f MVO enkel met rekenen p vrijwillige initiatieven m verder te gaan dan de wettelijke regelingen (d.w.z. de vrschriften en het naleven daarvan) f aan regelgevende maatregelen met wrden nderwrpen. De nadruk van MVO ligt duidelijk p de rganisatie 3, hewel k het belang van de televeringsketens steeds meer erkend en tegevegd wrdt, p verschillende manieren, aan het tepassingsgebied van wat kan gedaan wrden vr/mtrent MVO. Definities van maatschappelijk verantwrd ndernemen Er bestaan verschillende definities van MVO. De meest geciteerde is die van de Eurpese Cmmissie: "Een cncept dat inhudt dat ndernemingen in hun bedrijfsactiviteiten en in hun relaties met andere partijen vrijwillig aandacht aan sciale kwesties en het milieu schenken. (EU-Cmmunicatie, juli 2002) De Wrld Business Cuncil fr Sustainable Develpment geeft eveneens een vaak gebruikte definitie: "Maatschappelijk verantwrd ndernemen is het blijvende engagement van bedrijven m bij te dragen tt ecnmische ntwikkeling en tegelijk de levenskwaliteit van de arbeiders en hun gezinnen alsk de samenleving in haar geheel te verbeteren." UNEP gebruikt de vlgende definitie van MVO, zals vermeld in het Opleidingspakket inzake Milieubeginselen van het UN Glbal Cmpact (2005): "Een p waarden gebaseerde manier van zaken den p een manier die bevrderlijk is vr duurzame ntwikkeling en die streeft naar een psitieve impact tussen bedrijfsactiviteiten en samenleving, zich bewust zijnde van de nauwe nderlinge samenhang tussen het zakenleven en de samenleving, Er wrdt k p gewezen dat bedrijven, net als de burgers, veral waar ze actief zijn basisrechten en plichten hebben." Een nieuwe definitie die weleens heel ppulair zu kunnen wrden, is de definitie die wrdt gegeven in de verschenen ISO Richtlijnen vr Maatschappelijke Verantwrdelijkheid 4 : "Verantwrdelijkheid van een rganisatie vr de effecten van haar besluiten en activiteiten 5 p de maatschappij en het milieu, via transparant en ethisch gedrag dat een bijdrage levert aan duurzame ntwikkeling, inclusief gezndheid en het welzijn van de maatschappij; rekening hudt met de verwachtingen van stakehlders; in vereenstemming is met de geldende wetten en cnsistent is met de internatinale gedragsnrmen; is geïntegreerd in de gehele rganisatie en in haar externe betrekkingen in de praktijk wrdt tegepast 6 " 2 Reeds lange tijd wrden in de Nederlandse taal de begrippen maatschappelijk verantwrd ndernemen en duurzaam ndernemen dr elkaar gebruikt. In het kader van dit prjectvrstel is het niet de bedeling hier p in te gaan. In lijn met de internatinale terminlgie, in het bijznder deze gerelateerd aan de nderzeksvragen (GRI, ISO ), wrdt ervan uit gegaan dat het Engelse scial respnsibility van rganisaties wrdt bedeld in al zijn aspecten. 3 Verband hudend met de vrige vetnt met wrden aangegeven dat ISO 2600 stelt dat maatschappelijk verantwrdelijkheid niet alleen geldt vr bedrijven maar vr alle typen rganisaties, met inbegrip van verheden en maatschappelijke rganisaties. Om die reden wrdt in dit vrstel van studiepdracht dan k cnsequent naar rganisatie en bedrijven vallen hier dan nder. 4 De term Maatschappelijke Verantwrdelijkheid (MV) werd ingeverd dr de Internatinale Organisatie vr Nrmalisatie (ISO) in haar multi-stakehldersbenadering. ISO beperkt zijn tepassingsgebied niet tt bedrijven maar zal van tepassing zijn p een brede waaier van rganisatietypes en bevat Richtlijnen vr Maatschappelijke Verantwrdelijkheid. De richtstandaard zal gepubliceerd wrden in Activiteiten mvatten prducten, diensten en prcessen 6 Externe betrekkingen verwijzen naar de activiteiten van een rganisatie binnen haar invledssfeer 5

6 Beschuwen we de vier vrgestelde definities, dan dienen we p te merken dat er geen echte internatinale cnsensus bestaat ver wat de inhud van MVO met zijn. Een belangrijke reden is dat er reginale verschillen bestaan wat betreft de interpretatie van MVO. Er zijn evenwel een aantal pmerkelijke tendensen: een algemene steun aan en verwijzing naar de internatinale mensenrechten en de rechten van werknemers; het belang dat wrdt gehecht aan het feit dat bedrijven rekening huden met en zich inlaten met hun verschillende grepen stakehlders; het pnemen van milieuaspecten samen met ecnmische aspecten in de definitie van MVO. Naast de genemde ISO 26000, dragen.a. vlgende drie internatinale initiatieven in belangrijke mate bij tt de MVO-beweging: Glbel Cmpact is een MVO-initiatief dat in 1999 in het leven werd gerepen dr Kfi Annan, vrmalig Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties. Het Pact is "een kader vr bedrijven die zich engageren m hun activiteiten en strategieën af te stemmen p tien universeel aanvaarde principes p het vlak van mensenrechten, werk, milieu en anti-crruptie. Als grtste glbale crprate citizenship initiatief ter wereld, is het Glbal Cmpact in de eerste plaats begaan met het tnen en pbuwen van de sciale legitimiteit van bedrijven en markten." Het Glbal Cmpact is een netwerk van bedrijven die zich geëngageerd hebben m de tien principes in acht te nemen en k de capaciteitspbuw bij de bedrijven te versterken. Sedert krt bestaat er een Glbale Cmpact Netwrk Belgium. Het Glbal Reprting Initiative (Initiatief vr duurzaamheidsverslaggeving) is een multistakehlder initiatief dat in 1997 werd gelanceerd dr CERES en UNER. Het fungeert als een netwerk van duizenden deskundigen, in tientallen landen wereldwijd, die deelnemen aan de werkgrepen en raadgevingsrganen van het GRI. Dit netwerk gebruikt de GRI-richtlijnen m verslag uit te brengen, infrmatie te verkrijgen via p het GRI gebaseerde verslagen, f p andere manieren frmeel en infrmeel - bij te dragen tt de ntwikkeling van het verslaggevingkader. Het GRI werkt aan een kader vr duurzaamheidsverslaggeving dat de verslagen van.a. bedrijven ver milieuaspecten, sciale en ecnmische aspecten standaardiseert. De OESO-richtlijnen vr multinatinale ndernemingen vrmen een nderdeel van de OESO- Verklaring inzake Internatinale Investeringen en Multinatinale Ondernemingen, een breed plitiek engagement dat in 1976 werd aangegaan dr de OESO-regeringen m directe investeringen tussen OESO-leden te vergemakkelijken. De laatste herziening van de richtlijnen werd drgeverd in De richtlijnen zijn aanbevelingen vanwege regeringen aan multinatinale ndernemingen die actief zijn in f vanuit de betreffende landen (de dertig OESOlidstaten plus elf niet-lidstaten). Ze vrzien in vrijwillige beginselen en nrmen vr verantwrdelijk zaken den, in verschillende dmeinen. Ze vrmen de enige multilateraal bekrachtigde en uitgebreide cde, waarte regeringen zich verbnden hebben die te prmten. Binnen de cntext van duurzame cnsumptie en prductie spelen de methdes vr de berdeling van en verslaggeving ver de bijdragen van rganisaties en hun prducten een belangrijke rl. Ok verheidsplanning en andere strategische beslissingen wrden steeds vaker bekeken vanuit een perspectief van duurzame ntwikkeling. Duurzaamheidsaspecten kunnen met uiteenlpende instrumenten geëvalueerd wrden. Een specifieke dimensie kan pgenmen wrden als deel van de duurzaamheidberdeling f kan specifiek behandeld wrden. Het pakket berdelingsinstrumenten bestaat uit een aantal grepen van instrumenten met verschillende deleinden: analytische instrumenten, prcedure- en managementinstrumenten, tezicht- en cntrle-instrumenten, verslaggevinginstrumenten en cmmunicatie-instrumenten. 6

7 Het is belangrijk de samenhang te zien. Binnen het kader van dit vrstel kunnen de vlgende punten wrden pgelijst vr wat betreft de srten technieken p het niveau van de rganisatie (= het niveau waarp maatschappelijk verantwrd ndernemen wrdt berdeeld) 7 : inzake analystische instrumenten: waardeketenanalyse, vetafdruk, zelfevaluatie-instrumenten, inzake prcedurele en management-instrumenten: 1) Standaarden en Certificaten: SA 8000, AA1000 reeks, sciale en duurzame ntwikkeling labels, Eurpese kwaliteitsstandaard vr SRI (CSRR-QS2.0), OHSAS ) Richtlijnen: ISO 26000, SIGMA (Sustainability Integrated Guidelines fr Management), OESO Richtlijnen vr multinatinale ndernemingen, BS 8900, ISAE ) Prestatiemeting: Duurzaamheid Balanced Screcard, EFQM Framewrk fr Crprate Scial Respnsibility, Investrs in peple inzake cntrle-instrumenten: (sciale) audits inzake cmmunicatie-instrumenten: 1) Duurzaamheidsverslagen 2) Labels 3) Indexen inzake instrumenten vr verslaggeving: GRI Richtlijnen Merk de plaats p van ISO en GRI. Dit is dus de cntext waarbinnen het nderzek zal gebeuren Onderzeksvragen en het analytisch kader Onderzeksvragen In de prep wrdt de vlgende nderzeksvraag gefrmuleerd: He maakt men de vertaling van ISO en GRI richtlijnen naar de Vlaamse cntext? Daarbij wrdt gepreciseerd dat het nderzek vlgende resultaten met halen: een vrstel vr een regispecifieke annex GRI vr Vlaanderen een vrstel vr vertaling van ISO vr Vlaamse ndernemingen een vrstel van (gecmbineerd) gebruik als duurzaamheidscriteria bij steunmaatregelen een praktijktets vr de werkbaarheid van deze vertalingen. In het punt 3.3. Onderzeksplan wrdt aangegeven wat het plan van aanpak is. Eerst wrdt echter ingegaan p een belangrijk aandachtspunt vr de studepdracht. Hiermee wrdt de link gelegd met het punt 3.1. Cntext Belangrijk aandachtspunt Uit 3.1. Cntext blijkt dus duidelijk dat de GRI Richtlijnen én ISO een andere finaliteit hebben. Tch kan niet wrden vrbijgegaan aan de vereenkmsten bijvrbeeld tussen enerzijds de prestatie-indicatren uit de GRI Richtlijnen en anderzijds de kernthema s van maatschappelijke verantwrdelijkheid in ISO Buiten deze gelijkenissen, zijn er k parallelen te trekken met andere (internatinale) instrumenten, methden f technieken inzake maatschappelijk verantwrd ndernemen: Glbal Cmpact, OESO Richtlijnen vr multinatinale ndernemingen, MVO-Prestatieladder, enz. Organisaties (incl. bedrijven) wrden m uiteenlpende redenen gevraagd/gestimuleerd m te participeren in f te rapprteren ver de vruitgang in het kader van een f ander initiatief. Vaak is de 7 Een aangepaste en gedeeltelijke vername uit Benit C. en Mazijn B. (2009). 7

8 frmat dat wrdt gevraagd verschillend met als gevlg dat de (administratieve) last die p rganisaties wrdt gelegd niet te verwaarlzen is. Dit heeft natuurlijk k te maken met het feit dat de invalshek die telkens beschuwd wrdt als dr de rganisatie psitief wrdt ingegaan p de gestelde vraag f stimulans de specifieke benadering is: GRI Richtlijnen, Glbal Cmpact, ISO 26000, enz. De vrstellen die in het kader van deze studiepdracht zullen wrden gefrmuleerd meten daar rekening mee huden. Dit wil zeggen dat niet alleen zal gewaakt wrden ver de beheftevraag vanuit het gpunt GRI Richtlijnen en ISO 26000, maar evenzeer een effectieve en efficiënt nderdeel van gegevensverzameling zal wrden ingebuwd. In feite kan het vergeleken wrden met een aanbeveling aan rganisaties (incl. bedrijven) m gegevens te verzamelen in een lsbladige kaft 8 waaruit de ndige infrmatie kan wrden gehaald in functie van de nd m psitief te antwrden p een vraag f te reageren p een stimulans. Het kmt er dan p aan m een intelligente manier de frmat van de lsbladige kaft te ntwerpen pdat aan de vraag zu kunnen tegemet gekmen wrden. Merk truwens p dat smmige infrmatie (lees: gegevens) die verzameld wrden vr een initiatief maatschappelijke verantwrd ndernemen k nuttig kan zijn vr andere initiatieven die zich richten p partiële bekmmernissen van duurzame ntwikkeling: EMAS f ISO 14001, Eurpees Eclabel, SA 8000, En recent is daar bijvrbeeld k de MDG-Scan (MDG: Millenium Develpment Gals ) bijgekmen Onderzeksplan Het maatschappelijk belang van deze studiepdracht valt niet te nderschatten. Het ligt bijgevlg vr de hand dat een stuurgrep wrdt geïnstalleerd vr de begeleiding van deze pdracht. Er wrdt vrgesteld de samenstelling te spiegelen aan deze van de Stuurgrep Strategisch Arbeidsmarktnderzek. De geplande interactie met de stakehlders vertegenwrdigd in de stuurgrep (zie verder) met telaten resultaten te bekmen die gedragen wrden. Hierna wrden de 4 peenvlgende fasen van het vrstel tt studiepdracht weergegeven. Het tijdspad vr elke fase én de mmenten van interactie met de stuurgrep is terug te vinden nder 4. Gedetailleerd tijdsschema Fase 1 Ontwerp van tepassingen in Vlaanderen (4 maanden) Hiernder wrden twee deelfasen nderscheiden die gelijktijdig wrden uitgeverd. De uitverder van Fase 1 is het UNU-CRIS/RCE-SNS; HOWest vlgt mee p. Fase 1a GRI Richtlijnen en ISO Het vrwerp van nderzek van deze fase zijn de GRI Richtlijnen en ISO Zals hger aangehaald zijn beide instrumenten verschillend in aard en inzake tijdspad van ntstaan. De GRI Richtlijnen zijn vr het eerst gefrmuleerd in 1997 en hebben als finaliteit de duurzaamheidsverslaggeving van rganisaties (incl. ndernemingen), terwijl de ISO uit 2010 een Handreiking vr maatschappelijke verantwrdelijkheid van rganisaties wil zijn. De aanpak m de vertaalslag te maken naar een tepassing in Vlaanderen zal bijgevlg verschillend zijn, maar het zeken naar afstemmming blijft ndig. een vrstel vr een regispecifieke annex GRI vr Vlaanderen Duurzaamheidsverslaggeving geraakt veral ter wereld meer en meer ingeburgerd. Nchtans is duurzaamheid sterk verbnden met het mment, de plaats en de gemeenschap. Het lijkt dan k vr de hand te liggen dat (GRI) Richtlijnen vr duurzaamheidsverslaggeving daarp inspelen en 8 Nteer dat lsbladige kaft bij wijze van spreken is in dit digitale tijdperk. 8

9 rekening huden met de lkale situatie. Om die reden heeft GRI het cncept van Natinal Annexes ingeverd. Het cncept is relatief nieuw en wrdt mmenteel uitgetest vr Brazilië. Het prces lpt er ver een peride van 19 maanden en vlgt 5 stappen. 9 Er kan een parallel wrden getrkken met Vlaanderen zij het dat in het kader van het VIONAnderzek enkel het prces kan gevlgd wrden tt aan het begin van stap 2 (met uitzndering van het publieke karakter), m.a.w. het vrleggen van een ntwerp/vrstel van een regispecifieke annex vr GRI. Tch zal blijken uit Fase 2 en Fase 3 (zie hierna) dat er een stap verder wrdt gegaan m het ntwerp/vrstel te valideren. Tijdens dit nderdeel van Fase 1a zullen vlgende stappen wrden ndernmen: studie van de GRI dcumenten ntmeting in Amsterdam met GRI studie van thema s en indicatren in duurzaamheidsverslaggeving van Vlaamse rganisaties vergelijking met de GRI Richtlijnen pmaak van een vrntwerp van regispecifieke GRI-annex vr Vlaanderen Bij aanvang en p het einde van deze fase wrdt een interactie vrzien met de stuurgrep. Nadien wrdt vergegaan tt het testen in de praktijk: zie Fase 2. Merk p: gelet p de harmnisatie die GRI betracht met Glbal Cmpact met hieraan vrtdurend en zeker tijdens deze fase van het nderzek aandacht aan wrden besteed. Hetzelfde geldt vr de mgelijke strmlijning met ISO een vrstel vr vertaling van ISO vr Vlaamse ndernemingen Er zijn verschillende mgelijke invalsheken vr de vertaling van ISO 2600 vr Vlaamse ndernemingen. Dit hudt verband met de keuze van de intermediaire en finale delstellingen, m.a.w. is het de bedeling m rechtstreeks te te werken naar de implementatie van ISO in de rganisatie f wrdt gekzen m via een pstap(je) ISO te bereiken? Enkele vrbeelden. Een vrbeeld uit Brussel. Ten ng niet z lang geleden ISO en EMAS vrm kregen, ks het Brussels Hfdstedelijk Gewest ervr m een ecdynamisch label te intrduceren. Zelf frmuleert de bevegde administratie (BIM-IGBE) het als vlgt: Enerzijds kmt het erp neer m de ndernemingen die streven naar EMAS, ISO f het Eurpese Eclabel (vr teristische accmmdatie), makkelijker en gedkper p weg te helpen: met het Label Ecdynamische nderneming. Anderzijds wil Leefmilieu Brussel ISO f EMASndernemingen met dit label Ecdynamische nderneming de mgelijkheid bieden m hun imag te verbeteren bij de plaatselijke autriteiten en verheden. Een vrbeeld uit West-Vlaanderen. De Prvinciale Ontwikkelingsmaatschappij West- Vlaanderen (POM West-Vlaanderen) heeft ng niet z lang geleden hun milieucharter geriënteerd naar een Charter Duurzaam Ondernemen. De POM West-Vlaanderen zegt daar zelf ver: Het West-Vlaams Charter Duurzaam Ondernemen is een hulpinstrument m het bedrijfsbeleid rnd duurzaam ndernemen te structureren en te werken aan cntinue verbetering van de prestaties p milieu, sciaal en ecnmisch vlak. Een evenwichtig en perfrmant bedrijf besteedt immers p een evenwichtige en geïntegreerde manier aandacht 9 Zie de Terms f Reference van het prject p 37FE8209BE53/0/NatinalAnnexPrjectTermsfReference.pdf. 9

10 aan ecnmische, milieu en sciale aspecten. Aanvullend hebben ze hierbij een MVO Scan vr KMO s ntwikkeld. Een vrbeeld uit Nederland: De MVO Prestatieladder vrziet in de behefte m vanuit maatschappelijke betrkkenheid duurzame ntwikkeling cncreet, bjectief en aantnbaar te kunnen maken. De MVO Prestatieladder, certificatienrm vr Maatschappelijk Verantwrd Ondernemen is samengesteld p basis van principes zals verwrd in de internatinale richtlijnen vr sustainability (draft ISO/DIS 26000), stakehldermanagement (AA1000) en indicatren en rapprtage (GRI). De nrm is zdanig ingericht dat deze internatinaal tepasbaar is. ISO is geen managementsysteem standaard, deze is niet bedeld f geschikt vr certificatie deleinden. De MVO Prestatieladder, Managementsysteem - Eisen en Certificatienrm is geschikt vr certificatie. Het is de bedeling hiermee de internatinale weg p te gaan. Een ander vrbeeld uit Nederland. Het NEN, het natinale nrmalisatie-instituut, zet actief in p de tepassing van ISO als zdanig. Via Learn2imprve yur planet wrden infrmatie verspreid, parktijkvrbeelden naar vr gebracht, enz.: zie inf.cm. Er wrdt vrgesteld tijdens de eerste weken van het nderzek de vr- en nadelen van elk van de benaderingen in kaart te brengen. Op dat genblik wrdt dit vrgelegd aan de stuurgrep ten einde een keuze te maken. Tijdens dit nderdeel van Fase 1a zullen vlgende stappen wrden ndernmen: studie van de bestaande initiatieven ntmetingen in België en Nederland met de prtagnisten van ISO na interactie met de stuurgrep, uitwerking van de gekzen piste rekening hudend met de Vlaamse cntext pmaak van een vrntwerp van vertaling van ISO vr Vlaamse ndernemingen Na aanvang en p het einde van deze fase wrdt een interactie vrzien met de stuurgrep. Nadien wrdt vergegaan tt het testen in de praktijk: zie Fase 2. Merk p: er dient zeker rekening te wrden gehuden met de GRI Richtlijnen (incl. regispecifieke annex) (én met Glbal Cmpact). Fase 1b Duurzaamheidscriteria bij steunmaatregelen Reeds een 20-tal jaar wrdt in Vlaanderen rekening gehuden met sets van duurzaamheidscriteria (bijv. het in 1991 ingeverde eclgiecriterium bij steunmaatregelen van ecnmische expansie). Mmenteel wrdt echter ng niet veralgemeend rekening gehuden met een vlledige (maar limitatieve) set van duurzaamheidscriteria, waarin de drie P s ( peple, planet, prfit / prsperity ) wrden weerspiegeld. Het kmt er dus p neer de bestaande Vlaamse steunmaatregelen in kaart te brengen met vermelding van duurzaamheidscriteria die reeds wrden aangewend. Interactie met de dssierbeheerders p de betrkken administraties zal hierbij van cruciaal belang zijn. Tijdens Fase 1b zullen vlgende stappen wrden ndernmen: studie van de bestaande Vlaamse steunmaatregelen interviews met de verantwrdelijke dssierbeheerders een vrntwerp van (gecmbineerd) gebruik (uit Fase 1a) als duurzaamheidscriteria bij steunmaatregelen Na aanvang en p het einde van deze fase wrdt een interactie vrzien met de stuurgrep. Nadien wrdt k hier vergegaan tt het testen in de praktijk: zie Fase 2. 10

11 Merk p: er dient dus zeker rekening te wrden gehuden met de ntwikkelingen tijdens het nderzek in Fase 1a (GRI Richtlijnen) en 1b (ISO 26000). Interactie met de stuurgrep met duidelijk maken in hever de afstemming met gaan Fase 2 Uittesten van het ntwerp van de Vlaamse tepassing (3 maanden) Hiernder wrden twee deelfasen nderscheiden die gelijktijdig wrden uitgeverd. De uitverder van Fase 2 is het HOWest; UNU-CRIS/RCE-SNS vlgt mee p. Fase 2a Testen van het ntwerp van tepssing in Vlaanderen van de GRI Richtlijnen en ISO De vertaling van de GRI Richtlijnen en de ISO naar een regispecifieke, in casu Vlaamse, tepassing met bruikbaar zijn, in het bijznder vr de KMO s. Vandaar de praktijktets m de werkbaarheid van deze vertalingen te testen belangrijk is. Gelet p de visie van de pdrachtnemers zal in zverre de deelnemende rganisaties akkrd gaan zveel mgelijk beide vertalingen getest wrden p telkens dezelde rganisaties. De pdrachtnemers engageren zich m de vertalingen te tetsen bij een 10-tal KMO s. Ten einde de tetsing in de praktijk te laten plaatsvinden p een z grt mgelijke diversiteit van rganisaties, wrden vlgende criteria gehanteerd vr de selectie: aard van de activiteiten, grtte van de rganisatie, spreiding in de Vlaamse regi. Daarenbven gelet p de limieten van deze studiepdracht (tijd en middelen) wrden rganisaties gekzen die reeds (enige) stappen gezet hebben in maatschappelijk verantwrd ndernemen. De vlgende rganisaties (incl. bedrijven) hebben zich reeds principieel geengageerd m te participeren in de praktijktets bij dit vrstel van studiepdracht: ETAP Lighting (2390 Malle): zie VRT (1043 Brussel): zie Electrawinds (8400 Ostende): zie De Duurzame Drukker (2890 Sint-Amands): zie Bekaert (8550 Zwevegem): zie Krtrijk Xp (8500 Krtrijk): zie Hgeschl West-Vlaanderen (8500 Krtrijk): zie De selectie van de andere bedrijven zal gebeuren na tewijzing van de studiepdracht en in samenspraak met de stuurgrep. Tijdens Fase 2a zullen vlgende stappen wrden ndernmen: aanvullende selectie van rganisaties vr de praktijktets interactie met de stuurgrep vastlegging afspraken met de rganisaties praktijktets bij de rganisaties rapprtering van de resultaten Bij aanvang en p het einde van deze fase wrdt een interactie vrzien met de stuurgrep. Nadien wrdt vergegaan tt het aanpassen van het ntwerp van Vlaamse tepassing: zie Fase 3. Fase 2b Testen van het ntwerp van duurzaamheidscriteria bij steunmaatregelen Deze praktijktets zal verschillend zijn van vrgaande. De vlgende twee spren zullen wrden gevlgd: enerzijds zullen de rganisaties die deelnemen aan de praktijktets ndere Fase 2a mndeling bevraagd wrden mtrent hun inschatting 11

12 anderzijds zullen de rganisaties die in de peride reeds hebben genten van een van de geselecteerde steunmaatregelen schriftelijk bevraagd wrden ver hun inschatting p het ntwerp van vrstel. Tijdens Fase 2b zullen vlgende stappen wrden ndernmen: aanvullende selectie van rganisaties vr mndelinge en schriftelijke bevraging vastlegging afspraken met de rganisaties vr mndelingen bevraging pmaken en versturen van de schriftelijke bevraging rapprtering van de resultaten Bij aanvang en p het einde van deze fase wrdt een interactie vrzien met de stuurgrep. Nadien wrdt vergegaan tt het aanpassen van het ntwerp van Vlaamse tepassing : zie Fase Fase 3 Aanpassing van het ntwerp van Vlaamse tepassing (1 maand) De uitverder van Fase 3 is het UNU-CRIS/RCE-SNS; HOWest vlgt mee p. De resultaten van de praktijktets vr de drie nderdelen (GRI Richtlijnen, ISO en duurzaamheidscriteria bij steunmaatregelen) én de interactie met de stuurgrep hierver zullen aanleiding geven de vrntwerpen uit Fase 1 aan te passen. Een finale lezing van het ntwerp dr de stuurgrep met het uiteindelijke vrstel pleveren van: een regispecifieke annex GRI vr Vlaanderen een vertaling van ISO vr Vlaamse ndernemingen het (gecmbineerd) gebruik van duurzaamheidscriteria bij steunmaatregelen. Deze vrstellen wrden vervlgens gebruikt in Fase 4 vr de valrisatie Fase 4 Valrisatie (2 maanden) Zie nder 6. Valrisatie en bekendmaking. De uitvering van Fase 4 gebeurt gezamenlijk dr alle nderzeksparners, hewel het UNU-CRIS/RCE-SNS daarin het vrtuw neemt en de uitgebreide cmmunicatiemiddelen die zij tt haar beschikking heeft, zal inzetten. 4. Gedetailleerd tijdsschema Het nderzek lpt ver 8 maanden (incl. de valrisatie en bekendmaking). Smmigen fasen verlappen m de gede vrbereiding van en vergang naar de vlgende fase te verzekeren. Fase 1 Fase 2 Fase 3 Fase 4 M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8 Overleg met de stuurgrep X X X X 12

13 6. Valrisatie en bekendmaking Vr de valrisatie wrden de vlgende initiatieven vrzien: de pmaak van een speciale nieuwsbrief van het RCE-SNS in 3 talen (Nederlands, Frans en Engels) én de verspreiding hiervan in de regi van de Zuidelijke Nrdzee en het internatinale netwerk van 85 RCE s in de wereld; deze verspreiding gebeurt elektrnisch in PDF-vrm; een aantal 100-den exemplaren wrden gedrukt; de rganisatie van een studiedag vr alle geïnteresseerden waarp vlgende aspecten aan bd kmen: de vrstellen uit de studiepdracht getuignissen van participerende bedrijven vruitblik tijdens een debat met de stakehlders het aanbd m duiding te geven bij de resultaten van de studiepdracht in de kantren van elk van de kepelrganisaties vertegenwrdigd in de stuurgrep; vr zver de agenda telaat bij de rganisatie van vrgaande drie initiatieven tijdens de peride van Fase 4, het aanbd m duiding te resultaten van de studiepdracht p elk ander evenement dr de pdrachtgever aangegeven. Vanzelfsprekend staat de website van het UNU-CRIS/RCE-SNS ter beschikking m de resultaten van de studiepdracht, de aankndiging van de initiatieven ter valrisatie en bekendmaking (incl. de hierbij hrende dcumenten), enz. te publiceren vr zver testemming dr de pdrachtgever wrdt gegeven. Naast de Hwest-cmmunicatietls die k wrden ingezet vr de bekendmaking, kunnen de nderzeksresultaten en de verwrven kennis k (gedeeltelijk) ntslten wrden via het Laagdrempelig Expertise en Dienstverlenginscentrum Netwerkecnmie, zdat KMO s die aan de slag willen met duurzaam ndernemen, via de LED Netwerkecnmie, p deze manier berep kunnen den p de Hwest-nderzeker en LED verantwrdelijke m tt implementatie ver te gaan. Zie 7. Curricula vitae Hiernder wrdt zals gevraagd in de VIONA-prep - een beknpt curriculum vitae gegeven van de drie nderzeksverantwrdelijken, met vermelding van de relevante lpende nderzeksprjecten en telkens de vijf belangrijkste publicaties. Luk VAN LANGENHOVE Hij behaalde het diplma Master in de Criminlgie én Master in de Klinische psychlgie. Later dctreerde Luk VAN LANGENHOVE aan zijn Alma Mater, de Vrije Universiteit Brussel, en werd Dctr in de Psychlgie. Sedert 2001 is hij directeur van het Institute n Cmparative Reginal Integratin Studies van de Universiteit van de Verenigde Naties (UNU-CRIS) te Brugge. Ok is hij (sinds juni 2009) vertegenwrdiger van de Rectr van deze universiteit p het UNU Office bij de UNESCO in Parijs. Verder dceert hij als deeltijds prfessr in het Pst-Graduate Prgramme in Internatinal Plitics aan de Université Libre de Bruxelles (sedert 2006), aan het Eurpa Cllege te Brugge (sedert 2003) en de cursus Glbal Gvernance and Reginalisatin aan de Vrije Universiteit Brussel (sedert 2008). 13

14 Verdere infrmatie Belangrijkste huidige mandaten Member f the Academic Cmmittee f the Natinal Institute fr Advanced Study n Scial Science (IAS Fudan in Shangai) (sedert 2008) Member f the E.C. High-Level Expert Grup n Mnitring Eurpean Trends in the Sci- Ecnmic Sciences and Humanities (sedert 2008) Member f the Cmité de Piltage f the UNESCO West-African Institute (sedert 2008) Vice-President f the Internatinal Scial Science Cuncil ( ) Member f the Executive Cmmittee f the Internatinal Scial Science Cuncil (sedert 2004) Lid van vlgende redactiecmités Member f the Advisry Cuncil f the Jurnal f Eurasian Ecnmic Integratin Member f the Advisry Cuncil f the Eurasian Integratin Yearbk Member f the Editrial (Advisry) Bard f Cntemprary Issues (new nline pen-access Jurnal fr Scial Sciences & Humanities) Vregere lpbaan Visiting Prfessr Science Plicy and Frecasting at the Faculté Universitaire des Sciences Agrnmiques de Gemblux ( ) Deputy Secretary-General f the Belgian Federal Ministry f Scientific, Technical and Cultural Affairs ( ) Vice-Chief f Cabinet f the Belgian Federal Minister f Science Plicy ( ) Senir Researcher at the Vrije Universiteit Brussel ( ) Part-time Prfessr at the Vrije Universiteit Brussel (since 1989) Researcher and Lecturer at the Vrije Universiteit Brussel ( ) Lpende en recent afgeslten nderzeksprjecten Glbal re-rdering: Evlutin trugh Eurpean Netwrks (GREEN). Peride: 01/03/ /02/2015. Opdrachtgever: EC (DG Research). Grant t supprt the Jean-Mnnet Prgramme - Key Activity 1 within the Lifelng Learning Prgramme: Cmparing the EU with ther Reginal Organizatins. Peride: 01/09/ /10/2010. Opdrachtgever: EC. Human Mbility within Reginal Integratin Prcesses thrughut the Wrld. Peride: 2/03/ /12/2009. Opdrachtgever: UNESCO. Netwrk f Reginal Integratin Studies. Peride: 22/12/ /12/2011. Opdrachtgever: EC. SSH-FUTURES: Scial Sciences and Humanities fr Eurpe. Peride: 01/05/ /10/2009. Opdrachtgever: EC. Vlaamse psitie ten aanzien van de BENELUX naar aanleiding van de vernieuwing van het BENELUXvedrag van 26/11/2004. Peride: 01/01/ /07/2006. Opdrachtgever: Vlaamse Gemeenschap. Belangrijkste recente publicaties Van Langenhve L., (2011), Building Regins. The Reginalizatin f the Wrld Order, Ashgate, frthcming. De Lmbaerde P., Sderbaum F., Van Langenhve L. and Baert F., (2010). The prblem f Cmparisn in Cmparative Reginalism, Review f Internatinal Studies, 36, Warleigh-Lack A. and Van Langenhve L., (2010), Rethinking EU Studies: The Cntributin f Cmparative Reginalism. Jurnal f Eurpean Integratin, 32(6):

15 Deacn B., Macvei M.C., Van Langenhve L., and Yeates N. (Eds.), 2010, Wrld-Reginal Scial Plicy and Glbal Gvernance. Lndn: Rutledge, pp Van Langenhve L., (2010), The Transfrmatin f Multilateralism Mde 1.0 t Mde 2.0. Glbal Plicy, 1(3): Söderbaum F. and Van Langenhve L., (Eds.), (2006), The EU as a Glbal Player. The Plitics f Interreginalism. Rutledge, 256 pp. Bernard MAZIJN Hij is van pleiding Landbuwkundig Ingenieur (specialisatie Hydrbilgie) en behaalde aansluitend het diplma van Ingenieur in de Milieusanering. Enkele jaren later werd de Gevrderde Aanvullende Specialisatie Ontwikkelingssamenwerking (specialisatie Ecnmie) met succes vleindigd. Allen behaald aan zijn Alma Mater, de Universiteit Gent. De lpbaan van Bernard MAZIJN heeft zich ntwikkeld langs twee lijnen. De vrbije 20 jaar was hij enerzijds werkzaam in de academische wereld (nderzek, nderwijs, maatschappelijke dienstverlening) en anderzijds was hij betrkken bij beleidsvrbereiding en evaluatie p verschillende niveaus (van het lkale tt het internatinale). Duurzame ntwikkeling was het werkveld, sms met een fcus p de leefmilieu-dimensie. Mmenteel werk hij als een deskundige en adviseur duurzame ntwikkeling met pdrachten van internatinal rganisaties, verheden, niet-guvernementele rganisaties en ndernemingen met de vlgende relevante fcus p: beleidsvrbereiding: het vrbereiden van beleidsplannen, -nta s, -instrumenten, enz. en het af te tetsen met stakehlders; begeleiding van participatieve prcessen: naast het interactief mdereren van wrkshps en seminaries, werden k langdurige prcessen begeleid waar participatie van stakehlders centraal stnd; mnitring en evaluatie: het tepassen van bestaande én het ntwikkelen van nieuwe methden, technieken en instrumenten met het g p mnitring en evaluatie behren mmenteel tt zijn vrnaamste pdrachten; analyse en evaluatie van levenscyclus van prducten: hij is pinier geweest bij het ntwikkelen en tepassen van de methdlgie van de milieugerichte levenscyclusanalyse (eind jaren 80, begin jaren 90) én de uitbreiding ervan naar duurzame ntwikkeling (tweede helft jaren 90 tt p vandaag); dit resulteerde telkens in een sleutelpublicatie, gebaseerd p methdlgisch nderzek en geïllustreerd aan de hand van verschillende gevallenstudies, strategisch advies: via.a. de aansturing van (publieke) investeringsfndsen is hij de laatste jaren meer en meer betrkken bij het stimuleren van maatschappelijk verantwrd ndernemen. Verder geeft hij als gastprfessr.a. reeds meer dan 10 jaar de cursus duurzame ntwikkeling aan de Universiteit Gent, Faculteit Plitieke en Sciale Wetenschappen, Vakgrep Studie van de Derde Wereld: zie Educatie vr Duurzame Ontwikkeling vr meer infrmatie. Vrheen dceerde hij cursus Eclgie (incl. duurzaam buwen en wnen) aan het Departement Architectuur (Instituut Herny Van De Velde) van de Artesis Hgeschl Antwerpen (1994 tt september 2003). In het kader van deze mgelijke studiepdracht kan hij in het bijznder wijzen p vlgende expertise: kennis van GRI en ISO 26000: in een aantal prjecten uitgeverd de laatste jaren (zie nder Lpende en recent afgeslten nderzeksprjecten en Belangrijkste publicaties ) is in detail ingegaan p deze instrumenten en in het bijznder p hun criteria; van 2004 tt 2007 is als hfd van de beleidscel p het Staatssecretariaat vr Duurzame Ontwikkeling en Sciale Ecnmie sturing gegeven aan de pmaak van 15

16 het Referentiekader en Actieplan Maatschappelijk Verantwrd Ondernemen en de eerste stappen van uitvering; ntwikkeling van instrumenten (belangrijk vr de vertaalslag naar Vlaanderen): Screening tl fr envirnmental effects en Guidelines fr scial life cycle assessment f prducts zijn gelijkaardige instrumenten (weliswaar met een andere fcus: prjecten en prducten) die ntwikkeld werden; vreger reeds (zie rapprt uit 2004) werd het duurzaamheidslabel ntwikkeld; kennis van beleid, in het bijznder steunmaatregelen: verschillende functies verbnden aan beleidsvrbereiding bij verheden (administratie, kabinet); de pmaak van het eerste Prvinciaal Milieubeleidsplan West-Vlaanderen en de medewerking aan de pmaak van de peenvlgende Federale Plannen Duurzame Ontwikkeling; het ntwerp van ( ) én de evaluatie van de delmatigheid van ( ) het eclgiecriterium in het kader ecnmische expansiesteun. Lpende en recent afgeslten nderzeksprjecten Mazijn B. and Zhu P., Develping and testing a set f perfrmance indicatrs t mnitr and t evaluate the effectiveness f the implementatin f the technlgy transfer framewrk f the UNFCCC. UNFCCC, Bnn, Zmer Herfst Ugaya, C.M., and Mazijn B., Technlgy Transfer fr reducing the carbn ftprint. The example f cleaner technlgies fr fd prcessing. UNEP-DTIE, Paris, Zmer 2008 Lente Mazijn B., Screening tl fr envirnmental effects in the VECO Suth prgramme Matrix and Manual. VECO Vredeseilanden, Leuven, Lente-Herfst Mazijn B., Terminal Evaluatin: Internatinal Panel fr Sustainable Resurce Management: Addressing the glbal dimensin f EU s Thematic Strategy n the Sustainable Use f Natural Resurces. UNEP Prject CP/ (3985). UNEP Evaluatin and Oversight Unit, Nairbi, Kenya. Zmer-Herfst Mazijn B., Studie Bevrderen van duurzaam en transparant ndernemen in Vlaanderen. Vlaamse Overheid Departement Werk en Sciale Ecnmie, Brussel, Zmer Herfst Demeulenare B. en Mazijn B., Onderzek naar de mgelijkheden en hindernissen vr de tepassing van de Levenscycluskst (Life Cycle Cst Analysis LCC) in verheidspdrachten, in het bijznder duurzame verheidspdrachten. POD Duurzame Ontwikkeling, Brussel, Winter 2010 Herfst Belangrijkste relevante publicaties Mazijn B., Studie Bevrderen van duurzaam en transparant ndernemen in Vlaanderen. Vlaamse Overheid Departement Werk en Sciale Ecnmie, Brussel, 37 pp., september Mazijn B., Screening tl fr envirnmental effects in the VECO Suth prgramme Matrix and Manual. VECO Vredeseilanden, Leuven, nvember Benit C. and Mazijn B. (Eds.), Guidelines fr scial life cycle assessment f prducts - A scial and sci-ecnmic LCA cde f practice cmplementing envirnmental LCA and Life Cycle Csting, cntributing t the full assessment f gds and services within the cntext f sustainable develpment. ISBN: , UNEP-DTIE, Paris, 2009, 104 pp. Mazijn B., Dm R., Peeters H., Spillemaeckers S., Vanhutte G., Taverniers L., Lavrysen L., Van Braeckel D., Duque Rivera J. (2004), Eclgical, scial and ecnmical aspects f integrated prduct plicy Integrated Prduct Assessment and the develpment f the label sustainable develpment. Final Reprt, UGhent-CDO/Ethibel, Belgian Sicence Plicy, Prject CP/20, 124 pp. plus annexes. 16

17 Craenen J. & Mazijn B., Milieuzrgsystemen vs. kwaliteits-zrgsystemen : tegenstelling f aanvulling? VITO, ENE.RA9215, september Nic STORME Is van pleiding Handelsingenieur en werkte een aantal jaren in het bedrijfsleven vr zwel multinatinals (Kdak, Henkel, ) als KMO s in binnen- en buitenland en als zelfstandig management cnsultant. Sinds 2008 verbnden aan de Hgeschl West-Vlaanderen, departement Netwerkecnmie, als lectr (.a. MVO) en nderzeksmedewerker en sinds 2009 k als prjectleider vral in samenwerkingsprjecten met het bedrijfsleven. Onderzeksmedewerker InSuMa (Prject Wetenschappelijk Onderzek Hwest) Het prject InSuMa ( Integraal en geïntegreerd sustainability management ) speelt in p een cncrete vraag van micr-ndernemingen naar ndersteuning in hun verantwrd ndernemerschap. Bvendien wil het prject k een preve van antwrd bieden p de drieledige centrale nderzeksvraag: Welke drempels ndervinden micr-ndernemingen wanneer ze (aspecten van) MVO implementeren in hun bedrijf? He den ze dan tch aan MVO? Welke meerwaarde creëert die aanpak vr de algemene bedrijfsecnmische, eclgische en sciale cntext van de micr-nderneming? Het InSuMa-prject kent de vlgende fases: 1. InSuMa wil een verzicht bieden van de Nederlandstalige MVO-tls en scans die mmenteel vrhanden zijn; tegelijk wil het prject criteria vastleggen waaraan tls en scans minimaal meten beantwrden m bruikbaar te zijn vr micr-ndernemingen. Bvendien meten de scans de triple bttm line van MVO in kaart brengen, dus de MVO-inspanningen van de micrnderneming, evenredig verdeeld ver de drie deelaspecten van MVO: peple, planet en prfit. 2. Via tetsing van de scans aan die criteria zal een tp 10 pgesteld wrden. Die 10 scans zullen dan bij 10 cncrete micr-ndernemingen (1 geselecteerde scan per nderneming) getest wrden p hun deugdelijkheid. 3. Via de utput van deze case studies zal die scan gekzen wrden die het best geschikt is vr de micr-nderneming. Uit de eerste utput zal dan k blijken f en in welke mate de beste scan tch ng met aangepast wrden aan de criteria uit de eerste fase. Verder is hij actief lid van het lerend netwerk MVO in het hger nderwijs (LNE-Eccampus), het C2CNetwrk (InterregIVC-OVAM), het lerend netwerk Innvatiemanagement (VOKA) en vlgde een Eurpean masterclass Cradle t Cradle aan de Erasmus Universiteit Rtterdam. Sinds februari 2011 is Nic Strme k verantwrdelijk vr de LED Netwerkecnmie. Dit Laagdrempelig Expertise en Dienstverlenginscentrum ntsluit kennis van hgeschlen vr KMO s p een laagdrempelige manier. Zie 17