Wonen met zorg in beeld. Eindrapportage van een pilotonderzoek ten behoeve van de Woonmonitor Limburg

Transcriptie

1 Wnen met zrg in beeld Eindrapprtage van een piltnderzek ten beheve van de Wnmnitr Limburg

2 Clfn Prvincie Limburg Pstbus MA Maastricht Tel.: +31 (0) Fax.: +31 (0) Internet: Limburglaan GA Maastricht M. (Manuela) Reiche Afdeling Ruimtelijke Ontwikkeling Etil BV R.C.M. (Rger) Vaessens S.C.A. (Stéphanie) Knrs Cmpanen G. (Geert) Claessens Brnverantwrding: - Aedes-Arcares (kengetallen 2004) - Dataland/Etil (WOZ-mnitr Limburg) - CBS (feitelijk gebruik AWBZ-zrg met en znder verblijf 2009/2010) - Cmpanen (Wnzrgweter) - Etil (enquête Wnmnitr Limburg) - Etil (VRL), - Etil (Prgneff 2011) - Interviews en/f verkregen infrmatie van meer dan 10 zrgaanbieders in de prvincie Limburg, - TNO (Trendanalyse verstandelijk gehandicaptenzrg, 2010) - Trimbs Instituut (Tekmstverkenning GGZ, 2009/2010) - WON2009 Maastricht, 11 juni 2012 E,til/Cmpanen, 2012 Wnen met Zrg

3 Vrwrd Uit de bevlkingsprgnses Prgneff die de prvincie Limburg jaarlijks laat maken is bekend dat de bevlking van Limburg vergrijst en dat deze trend zich in de tekmst zal vrtzetten. In 2010 was 26,5% van het aantal Limburgse huishudens uder dan 65 jaar. Vlgens prgnses zal dit percentage in 2020 rnd de 33,7% liggen en in 2030 rnd de 41,2% (Prgneff 2011). De prvincie Limburg is zich ervan bewust dat deze ntwikkeling m een ander srt wningaanbd vraagt. Ok de nieuwste prgnse Prgneff 2012 bevestigt deze trend. Daarnaast zet het Rijk haar beleid ten aanzien van scheiden van wnen en zrg dr. Dat betekent dat intramuraal wnen niet meer geheel uit de AWBZ zal wrden gefinancierd, maar dat huur zal meten wrden betaald. Op krte termijn geldt dat vr de lichtere zrgzwaartepakketten Maar p termijn waarschijnlijk vr alle zrg bij lichamelijk, verstandelijk en psychische aandeningen. Deze ntwikkeling npt tt transfrmatie van de intramurale capaciteit, maar zal k cnsequenties hebben vr de extramurale wningvrraad dr dat mensen met een lichte zrgzwaarte minder gauw intramuraal zullen gaan wnen. Om deze redenen wil de prvincie Limburg extra aandacht besteden aan wnen met zrg, zwel kwantitatief als kwalitatief. De prvincie streeft naar een leef- en vestigingsklimaat van hge kwaliteit dat vr de langere termijn gewaarbrgd is (calitieakkrd 2012). Daarm heeft zij nder andere de transitie van de wningmarkt expliciet p de agenda gezet. Del daarbij is een strakke sturing te realiseren middels een heldere cntext. De prvincie wil daarmee een bijdrage leveren zdat gemeenten hun verantwrdelijkheid ged kunnen invullen bij de transitie van de wningmarkt. De samenhang van wningmarkt, herstructureringspgave, leefbaarheid en zrg heeft daarbij bijzndere aandacht. Met dit nderzek heeft de prvincie een gede nderbuwing vr de cmpnent wnen met zrg m tensltte haar kernambities evenwichtig en in samenhang te verwezenlijken. De prvincie wil gemeenten en verige partijen faciliteren met infrmatie die een verbinding legt tussen enerzijds de wningmarkt sec en anderzijds de ntwikkelingen p het gebied van zrg, welzijn en leefbaarheid. Cncreet levert dit nderzek meerwaarde in het ndersteunen van gemeenten bij het maken van wningbuwprgramma s die een passend wningaanbd scheppen vr alle delgrepen, k uderen en/f zrgbehevenden. Vr zrginstellingen/ -leveranciers geeft dit juist zicht p de situatie in het extramuraal wnen waar steeds meer van hun klanten hunhuisvesting zullen meten hebben. In het nderzek zijn verigens zrgbehevenden van alle categriën en leeftijden meegenmen. Daarbij is het uitgangspunt dat de zrgvraag/ behefte aan wnen met zrg, verdiscnteerd met de reeds aanwezige mgelijkheden vr wnen met zrg resulteert in de ng resterende pgave. Intramurale en extramurale verblijfsmgelijkheden zijn cmmunicerende vaten, k al richt het wnbeleid van gemeenten en prvincie zich alleen p zelfstandige wningen. Uiteindelijk gaat het bij dit nderzek dus m zelfstandige wningen vr zelfstandige huishudens. Echter, gezien het feit dat veel zrgbehevenden (vreg f laat, wegens tenemende zrgzwaarte) wel intramuraal gehuisvest en verzrgd wrden, is de mvang (en ntwikkeling) van deze intramurale capaciteit belangrijk vr de pgave aan extramurale capaciteit ten beheve van wnen met zrg. De mvang van de intramurale capaciteit wrdt bepaald dr beleid dat niet dr gemeenten wrdt gemaakt, terwijl gemeenten wel de invulling van de pgave aan zelfstandig wningen meten rganiseren. Daarm heeft de prvincie aan Cmpanen en Etil heeft gevraagd een nderzek uit te veren naar het aanbd van en de vraag naar wnen met zrg in Limburg. Onder wningen met zrg vallen alle zelfstandige en nzelfstandige wnvrmen, waar zrg wrdt aangebden f kan wrden gebden. Dit nderzek definieert het begrip 'wnen met zrg' en brengt vervlgens het aanbd van en vraag naar wnen met zrg in Limburg in beeld. Bij het aanbd wrdt zwel rekening gehuden met het huidige aanbd als met de aanwezige buwplannen. De vraag naar wnen met zrg wrdt geprgnsticeerd p basis van het Etil-prgnsemdel Prgneff 2011 (bevlkings- en huishudensprgnses ver de peride ) en de WnZrgWeter van Cmpanen. Het nderzek brengt de discrepantie in beeld tussen vraag (zrggerelateerde wningvrraad-behefte) en aanbd van wnen met zrg. Dit nderzek geeft partijen een valide en vr heel Limburg vergelijkbaar instrument in handen m - enerzijds hun beleid te tetsen en te actualiseren en - anderzijds te kmen tt verdere afstemming en samenwerking p het thema wnen met zrg (verbinding tussen transitie wningmarkt en zrg/ welzijn/ leefbaarheid). Waar ndig kan dit nderzek lkaal wrden verdiept. Deze pdracht betreft een pilt m.b.t. het aspect wnen met zrg. Het is de bedeling het resultaat te bespreken met stakehlders en de pzet z ndig aan te passen. Vanaf vlgend jaar is het de bedeling het nderwerp wnen met zrg structureel p te nemen in de Wnmnitr Limburg die jaarlijks verschijnt in samenwerking tussen prvincie en gemeenten. In de vrliggende rapprtage wrden de resultaten van het nderzek gepresenteerd, waarbij een antwrd wrdt gegeven p de centrale nderzeksvraag: " Wat is wnen met zrg en he ziet het aanbd en de tekmstige behefte er uit? " E,til/Cmpanen, Wnen met Zrg

4 E,til/Cmpanen, Wnen met Zrg

5 Inhudspgave VOORWOORD 1 INHOUDSOPGAVE 3 INLEIDING 5 SAMENVATTING 7 1 WONEN MET ZORG, WAAR HEBBEN WE HET OVER? Onderscheiden delgrepen en wnvrmen Trends en ntwikkelingen Nrmatieve beheftentwikkeling Gebruikte brnnen m aanbd in beeld te brengen 21 2 AANBOD NAAR WONEN MET ZORG Ouderenzrg Gehandicaptenzrg Geestelijke gezndheidszrg 29 3 VRAAG NAAR WONEN MET ZORG 31 4 PLANCAPACITEITEN WONEN MET ZORG 33 5 PROFIELSCHETSEN WOONREGIO'S Maasduinen Venl e Venray e Midden-Limburg Westelijke Mijnstreek Parkstad Limburg Maastricht en Mergellland 44 6 BIJLAGEN 45 E,til/Cmpanen, Wnen met Zrg

6 E,til/Cmpanen, Wnen met Zrg

7 Inleiding Onderzeksdel De vrliggende rapprtage "Wnen met zrg in beeld" is een verkennend nderzek naar de Limburgse markt van wningen en wneenheden waar zrg geleverd wrdt. De markt van wnen met zrg is vlp in beweging. Hierbij valt te denken aan trends en ntwikkelingen als vergrijzing, extramuralisering, vermaatschappelijking van zrg, aanpassing van AWBZ (Algemene Wet Bijzndere Ziekteksten), Wm (Wet maatschappelijke ndersteuning) en veranderende wn- en leefwensen. Om de uitdagingen die daarmee samenhangen het hfd te kunnen bieden, zeker in het huidige ecnmische klimaat, is inzicht in de ntwikkeling van vraag en aanbd essentieel. De tekmstige behefte aan wnen met zrg blijkt een cruciaal element te zijn in het wningbuwbeleid van regi s en de bijbehrende wningbuwprgramma s waarver de Prvincie met de wnregi s en gemeenten afspraken wil maken. Daarvr is het wenselijk het reeds aanwezige aanbd aan zrggeschikte wningen in beeld te brengen alsmede de plannen p dit gebied. Daarnaast zal de vraag naar wnen met zrg in beeld wrden gebracht. Leeswijzer Allereerst zal gekeken wrden waar we het nu eigenlijk ver hebben als we praten ver wnen met zrg. Hierbij wrden drie verschillende zrggrepen nderscheiden, te weten: uderen, persnen van 65 jaar f uder, mensen met een verstandelijke en/f lichamelijke beperking (gehandicapetenzrg) en mensen met een psychische aandening (geestelijke gezndheidszrg). Wat zijn nu de kenmerken van deze grepen en welke trends en ntwikkelingen den zich hier vr? Met deze kennis wrdt het Limburgse aanbd wnen met zrg in hfdstuk 2 in beeld gebracht. Daarbij zal rekening wrden gehuden met de verschillende typen wningen en wneenheden en dit zal resulteren in een gespecificeerd verzicht van het aanbd. Het derde hfdstuk raamt de behefte naar wnen met zrg in Hierbij wrdt rekening gehuden met twee scenari's. Hfdstuk 4 laat zien welke plannen er zijn vr wningen en wneenheden met zrg. Hfdstuk 5 geeft in een prfielschets vr elke wnregi een verzicht van de belangrijkste indicatren uit de eerste vier hfstukken. Deze factsheets kunnen p dezelfde manier geïnterpreteerd wrden als p pagina 8-10 vr Limburg is gedaan. E,til/Cmpanen, Wnen met Zrg

8 E,til/Cmpanen, Wnen met Zrg

9 Samenvatting Prfielschets Limburg "Wnen met Zrg" In de nderstaande prfielschets wrdt aan de hand van het huidige aanbd, de tekmstige vraag en de bestaande plancapaciteiten een prfielschets gegeven van Limburg. Aanbd uderenzrg regi Limburg Plancapaciteiten Aantal Index A) Intramurale plaatsen ,1 531 Intramuraal (nett) - verzrgingsplaatsen ,5 - verplegingsplaatsen ,6 B) Verzrgd wnen C) Geschikt wnen ,9 91, Nultreden ttaal Ttaal ABC ,5 Ptentieel geschikt gestapeld Ptentieel geschikt ggb ,2 661, waarvan nultreden hard Index: aantal zrgplaatsen per uderen (65-plussers) ggb = grndgebnden Nrmatieve vraag uderenzrg in de regi Limburg Vraag Ontwikkeling absluut Ontwikkeling in % scenari scenari 2 scenari 1 scenari 2 scenari 1 scenari 2 A) Intramurale plaatsen ,0% -11,4% B) Verzrgd wnen ,3% 58,1% C) Zrg aan huis C) Geschikt wnen ,6% 25,2% 77,0% 38,3% De nderdelen 'Zrg aan huis' en 'Geschikt wnen' dienen pgeteld te wrden m te kunnen vergelijken met het huidige aanbd 'Geschikt wnen'. Gehandicaptenzrg intramuraal aanbd vraag: vraag: 2022 variant vraag: 2022 variant Geestelijke gezndheidszrg intramuraal aanbd vraag: vraag: 2022 variant E,til/Cmpanen, Wnen met Zrg

10 In de vrliggende rapprtage wrdt ten aanzien van 'wnen met zrg' ingegaan p de vlgende drie verschillende zrggrepen: 1 Ouderen, persnen van 65 jaar f uder, 2 Mensen met een verstandelijke en/f lichamelijke beperking (gehandicaptenzrg) en 3 Mensen met een psychische aandening (geestelijke gezndheidszrg). 1 Ouderen Het ttale geschikte aanbd wnen met zrg bestaat uit intramurale zrgplaatsen, wningen waar extramurale zrg wrdt geleverd en de reguliere wningvrraad die geschikt is m te wnen vr uderen die mgelijk p termijn te maken krijgen met een hulp- f zrgvraag. De ttale geschikte vrraad bedraagt ruim plaatsen f wningen. Dat wil zeggen dat er per uderen (65-plussers) ruim 200 plaatsen/wningen aanwezig zijn. De vraag naar wnen met zrg en geschikt wnen zal in 2022 tussen de en liggen. Hierna een krte kennismaking met de verschillende vrmen van wnen met zrg vr uderen, het aanbd ervan en de nrmatieve vraagntwikkeling. Intramuraal Limburg heeft intramurale zrgplaatsen die nder te verdelen zijn in ruim verzrgingsplaatsen en bijna verplegingsplaatsen (vr een verzicht van de lcaties zie bijlagen kaarten 1 en 2). De nrmatieve vraag p dit mment bedraagt circa plaatsen. In therie is dus sprake van een licht verscht. Het intramurale aanbd zal de kmende jaren per sald met ruim 530 plaatsen tenemen als de plannen zals die in dit nderzek zijn geïnventariseerd, daadwerkelijk gerealiseerd wrden. De nrmatieve vraag naar intramurale zrgplaatsen zal in het zgenaamde basisscenari de kmende tien jaar met circa 250 plaatsen tenemen tt ruim plaatsen in (Dit basisscenari gaat ervan uit dat persnen met een lichte smatische zrg geen verblijfsindicatie meer krijgen en dus in tenemende mate thuis blijven wnen, er is sprake van beperkt scheiden van wnen en zrg). Gaan we uit van het zgenaamde scheidingsscenari (waarin wrdt uitgegaan van een ng grtere grep persnen die vrheen werden geïndiceerd vr een verzrgings- f verpleeghuistplaats maar hiervr geen verblijfsindicatie meer krijgt en dus k langer thuis blijft wnen; er is sprake van versterkt scheiden van wnen en zrg) dan met rekening wrden gehuden met mgelijke vrijval van circa plaatsen in de huidige verzrgings- en verpleeghuizen. Verzrgd wnen Hierte wrden de zgenaamde aanleunwningen (zals deze zijn getypeerd in de gemeentelijke wningregistraties) gerekend. Vaak gaat het m zelfstandige wningen die in de nabijheid van een verzrgings- f verpleeghuis f zrgkruispunt liggen en van daaruit AWBZ-zrg ntvangen. Vr een verzicht van de lcaties zie kaart 3 in de bijlagen. Het aanbd verzrgd wnen bestaat mmenteel uit circa aanleunwningen. De nrmatieve vraag naar deze wningen bij beperkt scheiden van wnen en zrg is in 2022 en bij versterkt scheiden van wnen met zrg wningen in Dit is in een peride van tien jaar een tename van 34,3% respectievelijk 58,1%. Op termijn is de vraag in beide situaties grter dan het huidig aanbd. Geschikt wnen Vrgaande wnvrmen nderscheiden zich drdat er feitelijk sprake is van het leveren van persnlijke verzrging f verpleging. Veel uderen ntvangen deze zrg (ng) niet, maar willen wel vaak cmfrtabeler wnen. Dat kan in een grndgebnden wning die het cmplete wnprgramma p één wnlaag heeft. In het vrliggende nderzek wrden de vlgende wningtypes als (zeker) geschikt geclassificeerd vr uderen: semi-bungalws, bungalws en pati s. Het huidige aanbd bedraagt circa wningen. De nrmatieve vraag naar geschikte wningen bedraagt mmenteel wningen. Afhankelijk van het feit f uderen meer f minder verhuisgeneigd zijn, neemt de behefte de kmende tien jaar te tt wningen. Let wel: het is best mgelijk dat er in de bestaande wningvrraad veel meer geschikt aanbd zit, maar dit is niet met zekerheid te zeggen mdat bendigde detailinfrmatie in de beschikbare brnnen ntbreekt. Reden m k aandacht te hebben vr het ptentieel geschikt aanbd. E,til/Cmpanen, Wnen met Zrg

11 Ptentieel geschikt Naast de bvengenemden wnvrmen is in de reguliere wningvrraad k een grt deel ptentieel geschikt vr wnen met zrg. Vandaar dat k gekeken wrdt welk deel van de wningvrraad ptentieel geschikt is, waarbij nderscheid gemaakt wrdt in gestapelde (appartementen, maisnnettes, flats en penthuses) en grndgebnden wningen. Van de ptentieel geschikte wningen is 37% gestapeld (ruim etagewningen). Bij deze wningen is p basis van beschikbare brnnen niet bekend f hier een lift aanwezig is, vandaar dat deze als ptentieel geschikt beschuwd wrden. Een nadere beschuwing zu ndig zijn m het feitelijk aantal geschikte etagewningen te kunnen benemen. Daarnaast zijn er circa ptentieel geschikte grndgebnden wningen. De selectie van deze wningen is gemaakt p basis van de vlgende afbakeningen, waarbij ervan uitgegaan wrdt dat deze wningen dr middel van enige aanpassingen geschikt zijn te maken. De criteria daarbij zijn: - huurwningen; buwjaar vanaf 1980, inhud vanaf 300 m³, f - kpwningen; buwjaar vanaf 1980, f - kpwningen; buwjaar , inhud vanaf 350 m³ Ok hier geldt dat een deel van deze wningen mgelijk al vlledig geschikt is, nadere lkale beschuwing is k hier ndig m het feitelijk aantal vast te stellen. Brengen we het aanbd en de nrmatieve vraag bij elkaar (zie nderstaand tabel) dan zijn de vlgende fricties te cnstateren. Het aanbd intramurale plaatsen dat mmenteel in Limburg aanwezig is, kmt redelijk vereen met de nrmatief gestelde behefte. Wrdt het lichte extramuraliseringsscenari aangehuden, dan vlstaat het huidige aanbd in kwantitatieve zin rnd Wrdt echter uitgegaan van het versterkte extramuraliseringsscenari, dan is er sprake van een nrmatief verscht van zrgplaatsen, dit is ngeveer 14% van het huidige aanbd. Verzrgd wnen (uitgedrukt in het aanbd aanleunwningen zals geregistreerd in de WOZ-databases) telt mmenteel wningen. Dit kmt k vrijwel vereen met de nrmatieve behefte. Meer f minder extramuralisering is duidelijk herkenbaar in de nrmatieve behefte rnd Dit ligt bij een beperkte extramuralsering p circa wningen en bij een versterkte variant p ruim Per sald ntstaat hier een pgave. Feitelijk telt de wningvrraad in Limburg ruim zgenaamde vr uderen geschikte wningen. De nrmatieve vraag ligt mmenteel p van dergelijke wningen en greit, afhankelijk van het scenari, tt circa wningen. Hier ligt dus k een grte pgave. Die pgave betekent niet dat ze idealiter vlledig met nieuwbuw meten wrden ingevuld. In de bestaande wningvrraad liggen ng heel veel kansen m deze geschikter te maken. Het ptentieel telt circa appartementen, waarvan een deel zeker in aanmerking kmt m geschikter te maken f mgelijk al geschikt is. Hetzelfde geldt vr bijna grndgebnden wningen. Hierin zit k veel ptentieel geschikt f zelfs al helemaal geschikt aanbd. Het nderzek laat verder zien dat er sprake is van een plancapaciteit van circa 530 wneenheden en geschikte wningen die bij realisatie wrden tegevegd aan het aanbd. Per wningmarktregi liggen de verhudingen tussen vraag en aanbd verschillend. Niettemin is de trend die waarneembaar is in de fricties sterk vergelijkbaar. Aanbd en nrmatieve vraag naar wnen met zrg T ype w nv rm A anb d per N rmatieve vraag per N rmatieve vraag per B eperkte extramuralisering Versterkte extramuralisering Verschil Intramurale plaatsen Verzrgd wnen Zrg aan huis en Geschikt wnen E,til/Cmpanen, Wnen met Zrg

12 2 Gehandicaptenzrg (mensen met een verstandelijke en/f lichamelijke beperking) Het Limburgse aanbd wnen met zrg vr mensen met een lichamelijke en/f verstandelijke beperking telt ruim intramurale zrgplaatsen (zie kaart 4 in de bijlagen vr de lcaties). Een deel betreft grepswningen die in de wnwijken gelegen zijn. Daarnaast is een deel van het aanbd p de instellingsterreinen gelegen. De nrmatieve vraag naar intramurale beschermde wnvrmen in de gehandicaptenzrg bedraagt mmenteel bijna plaatsen. Het scenari dat uitgaat van een beperkte extramuralisering resulteert in een vraag naar bijna zrgplaatsen in Het scenari met een versterkte extramuralisering vrziet een vraag naar ruim zrgplaatsen in Beide scenari s laten een daling zien van de nrmatieve behefte naar beschermd wnen vanuit deze delgrep. Vr mensen met een lichamelijke en/f verstandelijke beperking is te cnstateren dat het intramurale aanbd van ruim al ruim bven de nrmatieve behefte van ruim zrgplaatsen ligt. Op termijn zal de vraag naar beschermde wnvrmen mede nder invled van de vergrening en het aanscherpen van de verblijfsindicatie naar verwachting verder dalen. 3 Geestelijke gezndheidszrg (mensen met een psychische aandening) In Limburg zijn intramurale zrgplaatsen vr mensen met een psychische aandening. In 2012 bedraagt de nrmatieve vraag naar wnen met zrg (beschermd wnen) ruim zrgplaatsen. In de peride zal de vraag naar beschermd wnen naar verwachting afnemen tt ruim zrgvragers in In verhuding tt de nrmatieve behefte is het aanbd redelijk ruim. Naar verwachting zal k vr deze delgrep het kmend decennium sprake zijn van een verdere daling in de nrmatieve behefte aan beschermde wnvrmen als gevlg van het aanscherpen van de verblijfsindicatie. In de bijlagen zijn p kaart 5 de lcaties van wnen met zrg vr de drie delgrepen in beeld gebracht. E,til/Cmpanen, Wnen met Zrg

13 1 Wnen met zrg, Waar hebben we het ver? E,til/Cmpanen, Wnen met Zrg

14 Wnen met zrg, waar hebben we het ver? 1.1. Onderscheiden delgrepen en wnvrmen Drie delgrepen zrgvragers De fcus van dit nderzek ligt p drie te nderscheiden delgrepen die in bepaalde mate zrg f begeleiding ndig hebben: 1. Ouderen, persnen van 65 jaar f uder 2. Mensen met een lichamelijke en/f verstandelijke beperking (gehandicaptenzrg) 3. Mensen met een psychische aandening (GGZ-zrg). Iedere delgrep zijn eigen wnvrmen Er zijn zeer veel -p nderdelen- verschillende definities in mlp vr de legi verschijningsvrmen van wnen met zrg. In dit hfdstuk kmen we tt een vr de grte meerderheid herkenbare en werkbare definitie van de te nderscheiden vrmen van wnen met zrg. AWBZ als nderscheidend criterium De AWBZ (Algemene Wet Bijzndere Ziekteksten) financiert de zrg/begeleiding die dr zrgvragers wrdt ntvangen. Vr een deel van de zrgvragers geldt dat k het verblijf, het wnen, uit de AWBZ-middelen wrdt gefinancierd. Wrdt de zrg in een instelling f grepswning ntvangen, dan spreken we ver intramurale zrg. Dit betekent dat zwel zrg als verblijf vanuit de AWBZ-middelen wrden gefinancierd. In grte lijnen spreken we in geval de zrg in een zelfstandige wnsituatie buiten een instelling f thuis wrdt ntvangen ver extramurale zrg. In dat geval is er dus sprake van scheiden van wnen en zrg. De AWBZ is vlp in beweging. Vr uderen betekent dit steeds vaker dat de huisvestingsksten niet langer wrden verged. Dit start in 2014 met de lichtere zrgpakketten (de Zrgzwaartepakketten 1 en 2, mgelijk later gevlgd dr 3 en 4) waarin wnen en zrg van elkaar wrden gescheiden. Vr uderen staat deze ntwikkeling beschreven in de zgenaamde junibrief 2011 van het Ministerie van VWS. In dit nderzek huden we rekening met deze ntwikkeling. In het huidige en vrliggende landschap van wnen met zrg is AWBZ-zrg dus een nderscheidend criterium in de verschijningsvrmen van wnen met zrg. Met name het verschil tussen zgenaamde AWBZ-zrg met verblijf en AWBZ-zrg znder verblijf is binnen dit kader en het nderzek van belang. Eerste verkenning van wnen met zrg De vlgende twee schema s geven een grfmazige indeling van wnen met zrg vr de verschillende delgrepen, nderscheiden naar AWBZ-zrg met f znder verblijf. Aan elke cel (wnvrm per delgrep nderscheiden naar zrg met f znder verblijf) is een benaming gekppeld die we verderp in deze rapprtage aanhuden. Intramuraal f beschermd wnen: AWBZ-zrg met verblijf Vr de wnvrmen waar ABWZ-zrg met verblijf wrdt geleverd, is nderscheid te maken in grtschalige en kleinschalige vrzieningen. Denk bij grtschalig aan de verzrgings- en verpleeghuizen vr uderen en de grtschaliger wnvrzieningen p instellingsterreinen vr jnge zrgvragers. In de wijk zien we vaak kleinschaliger wnvrzieningen vr alle delgrepen, weliswaar delgrepgericht. Dit wil zeggen dat menging van delgrepen ng nauwelijks vrkmt. Clustering van kleinschalige vrzieningen tt een grtschaliger cmplex kmt k vr, bijvrbeeld bundeling van meerdere grepswningen vr dementerende uderen. Arbitrair is de grens gelegd bij circa vier grepswningen die ng als kleinschalig zijn aan te merken. Zals gezegd, valt daar best ver te twisten, maar geeft het wel een indicatie wat we mgen beschuwen als grt- en kleinschalig. E,til/Cmpanen, Wnen met Zrg

15 Schema 2.1. Wnvrmen vr AWBZ-zrgntvangers MET verblijf naar delgrep Ouderen Mensen met Mensen met psychische lichamelijke/verstandelijke aandening beperking Grtschalig grtschaliger grtschaliger grtschaliger intramuraal verzrgings- en instellingsterreinen instellingsterreinen wnen verpleeghuizen ernstige f meervudige ernstige f meervudige (AWBZ -zrg cluster van meer dan vier beperkingen aandeningen en verblijf) grepswningen 24-uurszrg/tezicht 24-uurszrg/tezicht ernstige f meervudige rlstel te- en wn/ slaapkamer beperkingen drgankelijk 24-uurszrg/tezicht wn/slaapkamer rlstel te- en drgankelijk wn/slaapkamer Daarm: Daarm: Daarm: INTRAMURAAL WONEN INTRAMURAAL WONEN INTRAMURAAL WONEN Kleinschalig bijvrbeeld cluster van bijvrbeeld bijvrbeeld begeleid beschermd enkele grepswningen kleinschaliger wnen (Wn- wnen per wning circa zeven wnvrzieningen begeleidingscentra) (AWBZ -zrg dementerende uderen wisselend van circa uurszrg/tezicht en verblijf) men wnt nzelfstandig persnen per cluster wn/slaapkamer f ernstige f meervudige men wnt nzelfstandig wning beperkingen 24-uurszrg/tezicht divers aantal persnen 24-uurszrg/tezicht wn/slaapkamer per grepswningf wn/slaapkamer cmplex Daarm: Daarm: Daarm: BESCHERMD WONEN BESCHERMD WONEN BESCHERMD WONEN Zelfstandig wnen met zrg: AWBZ-zrg znder verblijf Is er sprake van scheiden van wnen en zrg (zie schema p de vlgende bladzijde), dan wrdt er dr de zrgvragers in beginsel zelfstandig gewnd. Dit kan de eigen wning zijn, een gehuurde wning f wneenheid van een crpratie f de wning die eigendm is van de zrgaanbieder en dr de gebruiker wrdt gehuurd. Wel is er nadrukkelijk nderscheid te maken tussen het zelfstandig wnen cmplexgewijs versus het individueel wnen. Cmplexgewijs betekent dat meerdere zrgvragers bij elkaar wnen in elk hun eigen wning. Vaak is een dergelijk cmplex vrzien van mgelijkheden vr ntmeting en activiteiten in het gebuw zelf f in de nabijheid. Deze vrm wrdt vaak verzrgd wnen genemd. Zelfstandig en individueel wnen betekent niets anders dan dat de zrg f begeleiding thuis wrdt gebracht p de plek waar de zrgvrager tevallig wnt. E,til/Cmpanen, Wnen met Zrg

16 Schema 2.2. Wnvrmen vr AWBZ-zrgntvangers ZONDER verblijf naar delgrep Ouderen Mensen met Mensen met psychische lichamelijke/verstandelijke aandening beperking Verzrgd f bijvrbeeld bijvrbeeld cmplex bijvrbeeld cmplex zelfstandig aanleuncmplex, waarin deze persnen waarin deze persnen wnen, wnzrgcmplex f vlledig zelfstandig vlledig zelfstandig cmplexgewijs serviceflat wnen wnen (wnen en zelfstandig wnen in een zelfstandige in een zelfstandige zrg (gehuurd f in eigendm) wning wning gescheiden) in een zelfstandige geclusterd met geclusterd met wning gezamenlijke gezamenlijke krijgt zrg aan huis vrzieningen vrzieningen gepland f p afrep zrg p afspraak en zrg/hulp p afspraak en kenmerk is individueel afrep afrep samen wnen cllectieve vrzieningen eventueel cllectieve cllectieve vrzieningen in nabijheid vrzieningen in in nabijheid nabijheid Daarm: Daarm: Daarm: VERZORGD WONEN IN ZELFSTANDIG WONEN IN ZELFSTANDIG WONEN IN COMPLEX COMPLEX COMPLEX Zelfstandig een persn f persnen die vlledig persnen die vlledig wnen, huishuden zelfstandig wnen f zelfstandig wnen in hun individueel wnt in de eigen f inwnen bij eigen wning (wnen en gehuurde wning uders/familie ambulante zrg f zrg en krijgt zrg aan huis ambulante zrg f begeleiding gescheiden) die bij vrkeur begeleiding levenslpbestendig is Daarm: Daarm: Daarm: ZORG AAN HUIS ZELFSTANDIG WONEN ZELFSTANDIG WONEN INDIVIDUEEL INDIVIDUEEL Geschikt wnen znder zrg Hiervr is sprake van een wnvrm waarbij swies AWBZ-zrg f -begeleiding gebden wrdt. Als we spreken ver uderen die ng niet zrgbehevend zijn, dan zien we enerzijds dat men z lang mgelijk thuis wil blijven wnen, maar dat er anderzijds k een neiging is m (it) te verhuizen naar een geschikte wning. Een passende wnsituatie -een uder wrdend huishuden/persn anticipeert p een wnsituatie waarbij eventuele zrg f hulp aan huis wrdt gebracht- kan veelal uit vrzrg wrden gecreëerd dr f de eigen wning geschikt te maken f dr te verhuizen. In het kader van dit nderzek is het interessant te weten heveel geschikte wningen er in beginsel zijn en heveel er zuden meten zijn m tegemet te kmen aan de wens van de (tekmstige) uderen. We hebben gecnstateerd dat er in veel regi s nvldende geschikte wningen beschikbaar zijn. Dit wil verigens niet zeggen dat er per sald nieuwbuw met wrden tegevegd. De plssing ligt k deels in het aanpassen van de eigen f huurwning tt geschikte wning. E,til/Cmpanen, Wnen met Zrg

17 Schema 2.3. Kenmerken geschikt wnen znder AWBZ-zrg Ouderen Geschikt wnen Vitaal persn f huishuden Levenslpbestendig wnen vanuit cmfrt f preventief p eventuele - hulp f zrgvraag Wning is levenslpbestendig: basis wnprgramma p één wnlaag, znder trappen te bereiken Daarm: GESCHIKT WONEN De definities samengevat We vatten hierna de nderscheiden wnvrmen met en znder zrg ng een keer krt samen. Schema 2.6. Definities verschillende wnvrmen samengevat E,til/Cmpanen, Wnen met Zrg

18 1.2 Trends en ntwikkelingen m rekening mee te huden Uit vrgaande brnnen, maar k dr in gesprek te zijn gegaan met een tiental zrgaanbieders in de prvincie Limburg, zijn een aantal trends en ntwikkelingen te cnstateren p het vlak van wnen met zrg. Per delgrep geven we ze weer. Ouderen Scheiden wnen en zrg zet dr Scheiden van wnen en zrg wrdt de nieuwe trend. De Gesprken en/f inf is ntvangen van: Prgrammabrief van 1 juni 2011 van het Ministerie van VWS heeft hieraan een impuls gegeven, althans bij de De Zrggrep langdurige zrg van seniren. ZZP1 en ZZP2 wrden Sevagram zeker afgebuwd per 2014 en dit betekent dat meer seniren thuis de zrg zullen ntvangen, in hun huidige wning f in een meer geschikte wning. Overigens blijkt Orbis Vivre de praktijk al vr te lpen p het beleid. De afgelpen Thuiszrg Zrg vr Mensen jaren is de bezetting van intramurale plaatsen dr ZZP1 en 2 bij smmige aanbieders al afgenmen van circa 30% naar 10-15%. De verwachting is dat p termijn k ZZP3 en ZZP4 wrden afgebuwd en dit betekent dat er vr deze mensen met wat zwaardere smatische zrg meer behefte gaat bestaan aan verzrgde wnvrmen. Mensen blijven langer thuis wnen In een snel temp is in de afgelpen jaren de verhuisgeneigdheid nder uderen afgenmen. De vlgende redenen spelen daarbij een rl: De EU-regelgeving legt beperkingen p en huishudens met een inkmen vanaf pakweg kunnen niet f nauwelijks meer naar een sciale huurwning verhuizen tt pakweg 650. Een ander effect vleit vrt uit de extramuralisering. Sinds de Prgrammabrief van het Ministerie van VWS van 1 juni 2011 wrdt invulling gegeven aan de scheiding van wnen en zrg. Zrgpartijen spelen in p scheiden wnen en zrg, waardr seniren met een zrgbehefte in tenemende mate ervaren dat zij zrg p een adequate manier k thuis in hun huidige wning kunnen krijgen. Dit heeft een sterk dempend effect p het verhuizen van de huidige wning naar een geschikte andere wnvrm; uitstel vindt plaats tt het mment dat men aangewezen is p te intensieve zrg. Veel zrgbehevende seniren zijn de afgelpen jaren in een daarvr geschikte wning en wnmgeving gaan wnen. Dit maakt dat ze minder snel in aanmerking kmen vr indicatie verblijf mdat de zrg prima aan huis kan wrden gebracht en vr hulp men mede afhankelijk is van de directe mgeving (en dat k kan zijn). Ok de meilijke situatie p de wningmarkt speelt nu een rl. Seniren kunnen hun wning veel meilijker dan vrheen verkpen en zij meten genegen nemen met een lagere prijs dan gedacht. Men blijft -ndgedwngen- zitten waar men zit. Overigens geldt dit k vr huurders die de huursprng van de huidige gedkpere huurwning niet kunnen f willen maken naar een duurdere geschikte wning. Tt slt wrdt steeds duidelijker dat seniren kwaliteitsverhuizers zijn. Bijvrbeeld seniren uit drpen verhuizen pas als zij aangewezen raken p intensieve zrg en in tenemende mate willen zij dan verhuizen naar een kern f wijk met vrzieningen. Vlp transfrmatieplannen intramuraal vastged Uit de gesprekken kmt naar vren dat alle zrgaanbieders bezig zijn met nieuwbuw- en verandercncepten. Daar waar wrdt gedacht aan nieuwe intramurale capaciteit, bestaat de kern van een dergelijk cmplex vaak uit een aantal grepswningen vr dementerende uderen, met daarm heen een eerste schil van zelfstandige wningen vr persnen met zwaardere smatische zrg. Daarnaast is het de bedeling deze cmplexen aan te laten sluiten in de wijk, waardr meerdere zrgvragers in een zelfstandige wnsituatie kunnen terugvallen p de centrale vrzieningen en de 24-uurszrg. Met name die eerste schil rndm de kern van intramurale grepswningen stelt veel partners ng vr vragen, zwel zrgaanbieders, crpraties als gemeenten. Er wrdt ngal eens gedacht dat dit kan dr zelfstandige wningen te realiseren en die tegen marktwaarde af te zetten. Omdat het vaak vlwaardige wningen zijn ligt de huurprijs al snel bven de liberaliseringgrens. In de praktijk blijken verhudingsgewijs meer mensen met een lager inkmen behefte aan deze wnvrm te hebben, maar dan gaat het m een sciale huurwning nder de liberaliseringsgrens waarvan de huurprijs is afgetpt (alleen crpraties kunnen dit). Een alternatief is m deze wningen te realiseren tegen de markthuur in de vrm van een klein appartement (ppervlaktes tussen de m² wrden E,til/Cmpanen, Wnen met Zrg

19 genemd). Vraag is f dit vastged uit de AWBZ met wrden gefinancierd f dat nu al met wrden gekzen vr scheiden wnen en zrg, waardr er een taak vr een crpratie f andere investeerder ligt. Opvallend is dat er vele nieuwbuw- f vernieuwingsinitiatieven liggen, maar dat ng maar weinig cncrete plannen bestaan vr daadwerkelijke nttrekking. Overigens heeft dit in smmige plaatsen al plaatsgevnden, z is de vertreksituatie per regi en gemeente p dit mment anders. Tekrt aan verzrgde cmplexgewijze wnvrmen Behefteramingen wijzen veelal uit dat er een aanzienlijk tekrt is aan verzrgde wnvrmen. Menigeen denkt dan dat verruiming van het aanbd alleen dr nieuwbuw kan wrden geëffectueerd. In de afgelpen jaren is dat k vaak gebeurd; vaak zijn verzrgde wnvrmen / appartementencmplexen vr seniren gerealiseerd p centrumlcaties. Echter, in de kmende jaren ntstaan er als vanzelf wncmplexen die aangemerkt kunnen wrden als verzrgde wnvrm. Dit zijn bestaande cmplexen waar dr de vergrijzing steeds meer seniren aangewezen raken p zrg en waar dus steeds meer zrg daadwerkelijk wrdt geleverd. Het realiseren van een gemeenschappelijke ruimte, een ruimte vr de thuiszrg, et cetera heeft tt gevlg dat er sprake is van een verzrgde wnvrm. Dit vermindert dus het investeringsberep p crpraties: k vr verzrgde wnvrmen kan nadrukkelijk gekeken wrden naar de mgelijkheden in de bestaande vrraad. Zrgvraag neemt te, beschikbaarheid kundig persneel neemt af Dit geluid wakkert aan naarmate de zrgaanbieder zuidelijker in de prvincie actief is. De zrgvraag nder uderen neemt in ttaliteit nmiskenbaar te. Veel zrgaanbieders hebben meite m vldende en kwalitatief vaardig persneel aan te trekken en te behuden. Mensen met een lichamelijke f verstandelijke beperking Extramuraliseren lagere ZZP s Vergelijkbaar met de uderenzrg wrdt er k in de Gesprken en/ f inf is ntvangen van: gehandicaptenzrg nagedacht ver scheiden van wnen en zrg nder de lagere ZZP s. Van de circa beschermde wnplaatsen die er zijn, zuden er dr het wegvallen van verblijf vr ZZP1 en 2 nder verstandelijk gehandicapten circa intramurale plaatsen verdwijnen. In de praktijk wrdt dr de zrgaanbieders al vlp ingespeeld p deze ntwikkeling. Zrgaanbieders Dichterbij Daelzicht Pergamijn Radar wrden naast aanbieders van zrg k wning- f wneenheidverhuurders. Lang niet alle zrgaanbieders zitten p deze rl te wachten mdat dit een nieuwe tak van sprt vr hun is. Decncentratie en transfrmatie van vastged zet dr De indruk bestaat dat meer dan de helft van het bendigde vastged wrdt gehuurd en minder dan de helft in eigendm is. Al jarenlang zijn deze zrgaanbieders bezig met het extramuraliseren van hun klanten van het instellingsterrein naar kleinschaliger beschermde wnvrzieningen in de wijk. De verdunning van de instellingsterreinen in Limburg lijkt ng even dr te gaan. Veel aanbieders kiezen vr één terrein vr mensen die niet naar de wijk kunnen f willen. Op die terreinen wrdt het vastged vervlgens getransfrmeerd f gemderniseerd. In de wijk daarentegen zien we dat veel echt kleinschalige initiatieven (denk aan een tweekapper met in elke wning circa 5-6 bewners) ter discussie staan f daadwerkelijk wrden afgestten. Redenen zijn de slechte explitatie en de gebrekkige integratie. Daarvr in de plaats kmen kleinschalig geclusterde wnvrzieningen (vr persnen) die wel explitabel meten zijn in beheer en zrgverlening. Nachtzrg p afstand, dagbesteding in de nabijheid en terugdringen reisbewegingen wrden veelal als vrwaarde gezien. Z nrmaal mgelijke wncarrière Uitgangspunt bij veel zrgaanbieders is dat hun klanten een z nrmaal mgelijke wncarrière meten kunnen drlpen. Daar past in ieder geval een z zelfstandig mgelijk wning bij. Er is sprake van een trend van kamerbewning naar vlledig zelfstandig wnen. Nieuwe wnzrgvrzieningen spelen hierp in. Vastgedprtfli staat her en der nder druk Verschillende zrgaanbieders geven aan dat veel vastged p terrein en in de wijk m verschillende redenen niet meer vldet. Her en der is al sprake van leegstand f wrdt ervr gekzen m het vastged anders in te zetten. Tegelijkertijd zijn er veel nieuwbuwinitiatieven. Het gevaar van vercapaciteit bij een -z lijkt het- afnemende markt neemt te. In het verkrijgen van de gunst van de zrgvrager zetten veel zrgaanbieders up t date vastged in als nderscheidend criterium. E,til/Cmpanen, Wnen met Zrg

20 Mensen met een verstandelijke beperking wrden steeds uder Het aantal seniren binnen de gehandicaptenzrg stijgt. Dit heeft cnsequenties p zwel zrg als huisvesting. In een enkel geval zien we dat zrgleveranciers van verstandelijk gehandicapten en zrgleveranciers van seniren de handen ineen slaan, m deze cmplexe zrgvraag in te vullen. Binnen een nieuwe wnvrziening wrdt vaak gekzen vr gescheiden afdelingen en sms is er sprake van het delen van de zrg. Op het vlak van dagbesteding lijkt iets meer tenadering te zijn. De indruk bestaat dat de nieuwe wnvrzieningen vr mensen met een verstandelijke beperking niet vanzelfsprekend geschikt zijn m z lang mgelijk zelfstandig te blijven wnen. De geschiktheid van de wning vr de uder wrdende mens in deze zrgsectr vraagt m meer aandacht. Vanwege scheiden wnen en zrg: accentverschuiving van zrg naar ambulante diensten In de sectr is merkbaar dat men anticipeert p ng grtere verschuiving als gevlg van scheiden wnen en zrg. Met name de van udsher intramurale zrgverleners bieden diensten en begeleiding extramuraal en ambulant aan. Beschikbaarheid kundig persneel is punt van aandacht Veel zrgaanbieders, met name in het zuiden van de prvincie, hebben meite m vldende en kwalitatief vaardig persneel aan te trekken en te behuden. Wat pvalt is het aandeel Belgen dat actief is in deze sectr. Mensen met een psychische aandening Afbuw van intramurale capaciteit De stijging van het gebruik van intramurale GGZ- Gesprken en/ f inf is ntvangen van: vrzieningen is de laatste jaren sterk teruggedrngen dr wijzigingen in de bekstiging van de behandelduur en de aankndiging van scheiden wnen en zrg nder de lagere Mndriaan Vincent van Ggh ZZP s. Het Ministerie van VWS heeft bepaald dat vanaf Mensana 2012 de capaciteit van kleinschalig beschermd wnen niet Mutsaersstichting meer mag greien, dus per sald kmt de reductie van veel zrgaanbieders neer p een reductie van de grtschalige capaciteit met 30%. Sneller en eerder zrg/begeleiding in de thuissituatie in plaats van intramuraal. Om deze reden wrdt dr de zrgaanbieders met terreinen nagedacht ver ng verdere inperking van het vastged. Transfrmatie van prtfli Het aantal klinische plaatsen p de terreinen wrdt afgebuwd. Overblijvend vastged wrdt vaak gemderniseerd f getransfrmeerd. De beschermde wnvrmen (grespwningen) die p het terrein f in de wijk liggen, zijn vaak veruderd. Ok hier is een trend dat men z zelfstandig en individueel mgelijk wnt, k binnen de cllectieve wnvrziening. Veel aanbieders steken in p individueel wnen (in kleine appartementen f wningen) geclusterd dichtbij vrzieningen. Dit betekent dat veel zrgaanbieders hun huidig gehuurde vastged willen inruilen vr andersrtig vastged. Ok in de rl van verhuurder Veel zrgaanbieders zien zich gendzaakt m in het prces van scheiden wnen en zrg de rl van verhuurder aan te nemen. Enerzijds mdat men zelf eigenaar is van delen van het vastged en daarin administratief gaat scheiden en anderzijds mdat crpraties niet altijd verlegen zitten m een huurcntract te sluiten met de cliënt. Intersectrale benadering Vanuit meerdere ptieken is er aanleiding m afstemming en samenwerking te zeken met andere zrgsectren. Z heeft de GGZ expertise in huis die in de uderenzrg bruikbaar is en wrden mensen met een psychische aandening k uder. Maar k in de ntmeting en dagbesteding wrdt vrzichtig tenadering gezcht. E,til/Cmpanen, Wnen met Zrg

21 1.3 Nrmatieve beheftentwikkeling Binnen dit nderzek is gekzen vr een nrmatieve benadering van de te verwachten ntwikkeling in wnen met zrg. De gehanteerde nrmen zijn gebaseerd p een aantal brnnen, zwel feitelijk als studies en verkregen via bevindingen in het veld. Z zijn de nrmen, die k leeftijdsspecifiek zijn gemaakt, tt stand gekmen p basis van: Aedes-Arcares kengetallen 2004; CBS: feitelijk gebruik AWBZ-zrg met en znder verblijf 2009/2010; WON2009; TNO: Trendanalyse verstandelijk gehandicaptenzrg, 2010; Trimbs Instituut: Tekmstverkenning GGZ, 2009/2010; Interviews en/f verkregen infrmatie van meer dan tien zrgaanbieders in de prvincie Limburg; Bewerking en rdening dr Cmpanen in de zgenaamde Wnzrgweter. Nrmatieve vraagntwikkeling wnen met zrg vlgens twee scenari s Mede p basis van de eerder beschreven trends en ntwikkelingen is er vr gekzen m twee scenari s te hanteren vr de vraagntwikkeling naar wnen met zrg: 1. Het basisscenari Dit scenari gaat uit van hetgeen mmenteel (vrjaar 2012) als zekere ntwikkeling is te kenmerken, dan is er bijvrbeeld uitgegaan van de vlgende ntwikkeling tt 2022: Ouderen scheiden van wnen en zrg vr ZZP1 en 2 (cnfrm de zgenaamde juni-brief 2011 Ministerie VWS); hierdr neemt de intramurale en beschermd wnen capaciteit relatief in ieder geval af; verzrgd wnen in cmplex wrdt relatief gecnslideerd; zrg aan huis neemt te. Mensen met verstandelijke/lichamelijke beperking nrm 2022 is gelijk aan nrm Mensen met een psychische aandening 30% afbuw van de grtschalige capaciteit. 2. Het scheidingsscenari Dit scenari gaat een stap verder dan scenari 1 en anticipeert p een aantal ntwikkelingen in de peride 2012 tt 2022, zals: Ouderen scheiden van wnen en zrg vr ZZP1, 2, 3 en 4; hierdr neemt de intramurale en beschermd wnen capaciteit sterk af; ZZP3 en 4 wrdt gecmpenseerd in verzrgd wnen in cmplex; zrg aan huis neemt te. Mensen met verstandelijke/lichamelijke beperking scheiden van wnen en zrg vr ZZP1 en 2 staat gelijk aan een reductie van 15% van de huidige capaciteit. De vlgende tabel geeft de nrmen weer die zijn gehanteerd, samengevat in een nrm die geldt vr de gehele bevlking van Nederland, prvincie, regi f gemeente. In de daadwerkelijke nrmatieve beheftebepaling is deze nrm leeftijdsspecifiek gemaakt (nderscheid in persnen tt 65 jaar, 65-74, en 85 jaar en uder) m die reden dat de leeftijdspbuw per regi f gemeente ngal van elkaar kan verschillen. E,til/Cmpanen, Wnen met Zrg

22 Delgrep Wnvrm Huidige situatie Nrm 2012 in persnen Basisscenari Nrm 2022 in persnen Scheidingsscenari Nrm 2022 in persnen Ouderen Intramuraal wnen 0,94% 0,74% 0,44% Beschermd wnen 0,06% 0,15% 0,33% Mensen met een lichamelijke f verstandelijke beperking Mensen met een psychische aandening Verzrgd wnen in cmplex 1,10% 1,10% 1,30% Zrg aan huis 0,86% 0,97% 0,89% Beschermd wnen 0,42% 0,42% 0,36% Beschermd wnen 0,19% 0,15% - Alle hiervr pgenmen nrmen bepalen de zrgvraag uitgedrukt in aantal persnen. Vr de categrieën verzrgd wnen in een cmplex en zrg aan huis is het aantal persnen mgezet in wningen dr ze te delen dr factr 1,2. We gaan er dus vanuit dat smmige huishudens meerdere AWBZ-zrgvragers kennen. In hfdstuk 3 zijn de resultaten pgenmen van de nrmatieve vraag. Daarvr zijn de leeftijdsspecifieke nrmen lsgelaten p de gemeentelijke bevlkingsprgnses (Etil, 2011). Nrmatieve vraagntwikkeling geschikt wnen vlgens twee scenari s De vraag naar geschikt wnen vr uderen (65-plussers) is in dit nderzek k vlgens twee scenari s bepaald. Reden is dat veel uderen tt enkele jaren geleden aangaven in grtere getale te willen verhuizen naar een meer passende wning. Die wning wrdt meestal gelijkgesteld aan een wning die znder traplpen bereikbaar is en waarbij in de wning het cmplete primaire wnprgramma (kamer, keuken, slaapkamer en natte cel) p één wnlaag is gelegen. Verhuizen gebeurt in dat geval veelal vanuit het gpunt van cmfrt, gemak en mgelijke vrbereiding p een eventuele hulp- f zrgvraag. Zals eerder al gecnstateerd, zien we dat steeds minder mensen willen verhuizen. Recente wningmarktnderzeken wijzen eveneens in die richting. Uiteraard liggen daar verschillende redenen aan ten grndslag, die deels k cnjunctureel van aard zijn (men raakt de wning niet kwijt vr het bedrag dat men in gedachte heeft). Reden m k hier vanuit twee scenari s de nrmatieve behefte aan geschikte wningen vr seniren te bepalen. 1. Het z lang mgelijk thuis -scenari Dit scenari gaat uit van een terughudende verhuisgeneigdheid van uderen; men blijft z lang mgelijk in de eigen wning wnen. 2. Het verhuisscenari Dit scenari gaat ervan uit dat uderen verhuizen van een niet geschikte wning naar een geschikte wning zals in het landelijk Wnnderzek (WON2009) aangegeven. Delgrep Wnvrm Huidige situatie Z lang mgelijk thuis- scenari Verhuis- scenari Nrm 2012 in persnen Ouderen Geschikt wnen 6,0% van alle inwners Nrm 2022 in persnen 7,2% van alle inwners Nrm 2022 in persnen 8,0% van alle inwners E,til/Cmpanen, Wnen met Zrg

23 1.4 Gebruikte brnnen m aanbd in beeld te brengen Nu duidelijk is wat wnen met zrg ann 2012 inhudt, kan het aanbd wnen met zrg vr alle Limburgse regi's en gemeenten p gelijke wijze in beeld gebracht wrden. Hierdr is het k mgelijk m vergelijkingen tussen gebieden te maken en wrden tekrten en/f verschtten van de verschillende vrmen van wnen met zrg inzichtelijk. Vervlgens is het mgelijk m hierp in te spelen. Dit nderzek is vr het eerst p Limburgse schaal uitgeverd. Het betreft een quick-scan en geeft een eerste beeld geven waar het aanbd wnen met zrg gesitueerd is. Daarnaast kunnen k de spreiding en eventuele scheefheden inzichtelijk gemaakt wrden. Bij de quick-scan is getracht een z vlledig mgelijk beeld te geven van het aanbd p basis van beschikbare brnnen. Vervlg van dit nderzek zal de kwaliteit verhgen de kmende jaren. De databank is tt stand gekmen p basis van beschikbare brnnen. Dr verschillende bestaande registratiesystemen te kppelen is een databestand ntstaan dat een ged beeld geeft van het aanbd. Wnmnitr Limburg De wningvrraad wrdt in het kader van de Wnmnitr Limburg p basis van gegevens uit de gemeentelijke WOZ-registraties in beeld gebracht. In de wnmnitr wrden p basis van deze registratie diverse vastgedkenmerken geregistreerd p adresniveau (NAW-gegevens, lcatie buurt/wijk, huur/kp, vastgedtype, buwjaar, gebruiksppervlakte, gemiddelde WOZ-waarde, leegstand, energielabel). De wningvrraad in de vrliggende rapprtage betreft de wningvrraad per De gegevens wrden dr de intergemeentelijke rganisatie Dataland geleverd (vr de regi Parkstad Limburg heeft de GBRD Parkstad en de gemeenten Kerkrade en Nuth de gegevens beschikbaar gesteld) Deze gegevens wrden vervlgens dr Etil met andere gegevens verrijkt en in de WOZ-mnitr Limburg pgenmen. Er zijn verschillende alternatieven m de wningvrraad in beeld te brengen (CBS, Kadaster, WOZ-registratie). Er is gekzen m de WOZ-registratie als brn te gebruiken, mdat deze actuelere en gedetailleerdere gegevens bevat. Ok zijn de gegevens accurater. Tt de wningvrraad wrden zwel wningen sec alsk wnwagens en -bten en bedrijfspanden met wnruimte (bijvrbeeld wningen bven winkels f berderijen) gerekend. Op te merken is dat wneenheden in verpleeg- en verzrgingshuizen, studentenkamers, wningen ten beheve van kamerverhuur en recreatiewningen niet tt de wningvrraad wrden gerekend. In deze WOZ-mnitr wrden maar liefst 600 verschillende typen vastgedbjecten nderscheiden. Zdende zijn gedetailleerde queries mgelijk m bijvrbeeld aanleunwningen nader te analyseren. Naast type zijn k aspecten zals buwjaar en gebruiksppervlakte pgenmen. Dr de cmbinatie van deze aspecten is het mgelijk m het ptentiële aanbd in beeld te brengen. De wningvrraad is gegecdeerd, zdat alle wningvrraadinfrmatie k p kaart inzichtelijk te maken is. VRL - Vestigingenregister Limburg Het VRL is pgezet met als gmerk een vlledige registratie van alle in Limburg gevestigde bedrijven en instellingen. Mmenteel staan in het VRL circa vestigingen van bedrijven en instellingen geregistreerd. Het nderhud van het VRL wrdt cntinu uitgeverd. Aan de hand van verschillende brnnen wrdt gecntrleerd f een vestiging al is pgenmen in het VRL. Daarbij wrdt nder andere gebruik gemaakt van gegevens uit het Handelsregister. Daarnaast wrden een keer per jaar (peildatum 1 april) alle vestigingen geënquêteerd. Del van de enquête is infrmatie te verwerven ver het aantal werkzame persnen, uitzendkrachten en vastgedppervlakte. De via de enquête verkregen infrmatie wrdt k gebruikt m de vestigingsgegevens in het VRL te cntrleren. Z zijn k vestigingen van de Limburgse zrginstellingen in het register pgenmen. In het kader van het vrliggende nderzek is het gegevensaanbd in het VRL uitgebreid met het aantal zrgplaatsen per vestiging (intramuraal aanbd). Hiernder wrdt het aanbd van wnzrgeenheden in verzrgings- en verpleeghuizen verstaan alsk niet-zelfstandige grepswningen vr uderen. Het betreft zwel grtschalig intramuraal wnen alsk kleinschalig beschermd wnen (grepswningen). E,til/Cmpanen, Wnen met Zrg

24 E,til/Cmpanen, Wnen met Zrg

25 2 Aanbd Wnen met zrg E,til/Cmpanen, Wnen met Zrg

26 Ouderenzrg Intramurale plaatsen; verzrgings- en verpleegplaatsen Onder intramurale plaatsen wrdt zwel het aanbd van wnzrgeenheden in verzrgings- en verpleeghuizen verstaan als niet-zelfstandige grepswningen vr uderen. Het betreft zwel grtschalig intramuraal wnen als kleinschalig beschermd wnen (grepswningen). Aanleunwningen en verige zelfstandige wningen zijn hier buiten beschuwing gelaten. Intramurale plaatsen Intramurale plaatsen, naar type (in %) Kerncijfers Aantal zrgplaatsen Index Index: aantal zrgplaatsen per uderen (65-plussers) ,1 29,9% Intramurale plaatsen, naar wnregi 70,1% Aantal In % Maasduinen 274 2% Venl e % Venray e % Midden-Limburg % Westelijke Mijnstreek % Parkstad Limburg % Maastricht en Mergelland % Ttaal % verzrgingsplaatsen verplegingsplaatsen Index intramurale plaatsen, naar wnregi (aantal zrgplaatsen per uderen) 38,5 Maasduinen 51,8 Venl e.. 50,1 Venray e.. 58,9 Midden-Limburg 49,6 Westelijke Mijnstreek 64,6 Parkstad Limburg 76,0 Maastricht en Mergelland Tp 5 instellingen; intramurale plaatsen uderenzrg in Limburg Aantal In % STICHTING ZORGGROEP NOORD- EN MIDDEN LIMBURG % VIVRE GROEP % MEANDERGROEP ZUID-LIMBURG % SEVAGRAM % ORBIS MEDISCH EN ZORGCONCERN % E,til/Cmpanen, Wnen met Zrg