Op naar Zorgeloos Wonen in 2015! Visie op een toekomstig Zeist-Oost

Transcriptie

1 Bijlage 2 Op naar Zrgels Wnen in 2015! Visie p een tekmstig Zeist-Ost (plaats vr kaartje van de wijk) Zeist, 29 januari

2 Inleiding De gemeente Zeist en de prvincie Utrecht hebben in 2005 samen beslten een vernieuwend prject vr vergaande vermaatschappelijking van de zrg vrm te geven. Men wil een vrbeeldprject realiseren met prvinciale en mgelijk landelijke uitstraling. In een eerder stadium hadden de gemeente en wningcrpratie De Seyster Veste al naar elkaar uitgesprken dat de herstructurering van Kerckebsch kansen biedt vr de hele wijk. De wijk Zeist-Ost is een interessante lcatie, mdat hier de kmende jaren grte veranderingen plaatsvinden. Zeist-Ost mvat de buurten Kerckebsch, Hge Dennen en Arnhemse Bvenweg. (Austerlitz wrdt in dit verband niet tt Zeist-Ost gerekend) Kerckebsch bestaat grtendeels uit sciale huurwningen die een duidelijke relatie hebben met het bs en in de Hge Dennen vindt men vnl. eengezinswningen in de dure kpsectr. De Arnhemse Bvenweg kenmerkt zich dr een clustering van enkele grtschalige intramurale vrzieningen vr m.n. uderen. De drie buurten krijgen sms de typering: arm, rijk en grijs mee. Het grtschalige herstructureringsgebied Kerckebsch biedt kansen m nieuw te gaan buwen. Hierdr ntstaat de mgelijkheid m een deel van de intramurale verzrgingshuiscapaciteit aan de Arnhemse Bvenweg m te zetten in nieuwe cncepten vr wnen, welzijn en zrg en m de bewners in kleinschalige wnvrzieningen in Kerckebsch te huisvesten. Aan de Arnhemse Bvenweg zal ruimte ntstaan vr wningen vr andere delgrepen. Op 11 nvember 2005 ndertekenden de gemeente Zeist en de Prvincie Utrecht een intentieverklaring waarin zij verklaren dat zij samen met andere betrkken partijen willen werken aan een levenslpbestendig Zeist-Ost. In de uitwerking heeft de gemeente de regie en ndersteunt de prvincie het prces gedurende de ntwikkelfase met de inzet van persneel en gedurende de realisatie met een financiële bijdrage. De Seyster Veste, Abrna, Zeisterwude, Meander/Omnium, Vitras en Warande zijn de partijen die actief participeren. In vervlg hierp is het prjectplan Zrgels Wnen ntwikkeld (mei 2006) met het del m een levenslpbestendige wijk te ntwikkelen in cmbinatie met nieuwe en innvatieve cncepten van zrg- en welzijnsdiensten. Uitwisseling met het prject Kerckebsch is van grt belang mdat de verschillende inhudelijke- en ruimtelijke ntwikkelingen naadls p elkaar meten aansluiten. In dat kader werd k het visiedcument Op naar Zrgels Wnen (dd. nvember 2006) ntwikkeld, dat echter gedurende de lp van de tijd niet allesmvattend bleek. Om die reden hebben de deelnemende partijen gezamenlijk deze nieuwe versie gemaakt. Dit visiedcument beschrijft: 1. Een drm wrdt waar; 2. Delstelling en begde resultaten; 3. Praktische uitwerking; 4. Tekmstige realisatie. 1. Een drm wrdt waar Als start van het prces hebben de deelnemende rganisaties zich een drmbeeld gevrmd van het nieuwe Zeist-Ost met zijn bewners: een drm m waar te maken. In die drm ntstaat een wijk: waarin bewners middenin de maatschappij staan en leven, daarbij heel ged wetend wat ze willen en bereid zijn zelf verantwrding te nemen vr he ze willen leven; met vlp ruimte vr ntmeting; met een wningaanbd dat geschikt is vr iedereen, waardr bewners er kunnen blijven wnen; 2

3 die tegankelijk is en waar vrzieningen bereikbaar zijn vr alle bewners; waar vldende diensten beschikbaar zijn: diensten zals de bewners die willen. Maatschappelijke diensten en de zrg gaan daarbij uit van een ja-cultuur, k als dat betekent dat bestaande systemen van welzijn en zrg daarp meten wrden aangepast. met gebuwen die met de tekmstige veranderingen in bewnerswensen/demgrafie kunnen mee ntwikkelen. Een wijk die én het wnen, én het welzijn én de zrg z met elkaar heeft afgestemd, dat het een vrbeeld vr de rest van Nederland kan zijn. 2. Delstelling en begde resultaten Delstelling: Uit bvenstaande drm is de vlgende delstelling gefrmuleerd: Vanuit de bestaande vraag van bewners van Zeist-Ost en p basis van maatschappelijke trends kmen tt een levenslpbestendige wijk waar een innvatief geïntegreerd diensten- en vrzieningenaanbd is; een aanbd van wningen dat past bij de vraag f aanpasbaar is aan de vraag, en een wnmgeving die vldet aan de behefte van de bewners. Een deel van het intramurale verzrgingshuisaanbd in Zeist-Ost wrdt afgebuwd en mgezet in een etramuraal aanbd en een aanbd van kleinschalige vrzieningen. Tevens ntstaan hierdr ntwikkelmgelijk-heden vr andere niet-zrggerelateerde wnvrmen en vrzieningen. Onder levenslpbestendige wijk wrdt hierbij verstaan: een wijk die mensen in willekeurig welke levensfase, ngeacht levensmstandigheden, samenstelling van hun huishuden en culturele achtergrnd, ptimale mgelijkheden biedt vr alle vrmen van fysieke en geestelijke activiteit en zelfntpliing, en die een wningaanbd en vrzieningenniveau heeft dat daarte is uitgerust. Begde resultaten: Bewnersvragen en maatschappelijke trends zijn beschreven; Wnen in elke levensfase, waarbij gebruik wrdt gemaakt van de specifieke kenmerken van de reeds bestaande buurten en fysieke randvrwaarden; Fleibiliteit vr de tekmst: gebuwen zijn aanpasbaar; Welzijn en zrg met innvatief karakter; Wijkecnmie als kans. Uiteindelijk resultaat is een wijk met een inwnersmi die zveel mgelijk een afspiegeling is van de Zeister samenleving. 3. Praktische uitwerking Bewnersgrepen en cnsequenties: Op hfdlijnen kent Zeist-Ost in de tekmst net als in de rest van Zeist de vlgende inwnersgrepen: jngeren, vlwassenen, gezinnen met en znder kinderen, (vitale) uderen en mensen met een beperking. Al deze grepen hebben (wn)wensen en het vrzieningenniveau met p al deze grepen aansluiten. In randvrwaardelijke zin is dit een cmbinatie van fysieke vrzieningen (gebuwen), sprt, cultuur, gerganiseerde ntmeting en tevallige ntmeting. Als men deze (sciale) randvrwaarden per inwnersgrep rubriceert ntstaat een prgramma van eisen waarin de wensen van inwnersgrepen elkaar sms verlappen en sms uiteen lpen. Bewnersvragen en maatschappelijke trends: Vr het slagen van het prject is het essentieel dat inzicht wrdt verkregen in de vraag van de bewners. Dit is niet eenvudig mdat er geen eenduidige vraag bestaat: het gaat m 3

4 bewners met en znder vraag naar dienstverlening, met een enkelvudige- f een cmplee zrgvraag, m bewners die tt een specifieke delgrep behren en m bewners vr wie dat niet geldt. Een inventarisatie geeft nu inzicht in de vraag van vandaag, maar die vraag verandert in de lp van de tijd. Men met de vraag cntinu blijven mnitren. Op dit mment ziet men dat de verandering van het zrgstelsel en de daarmee samenhangende kmst van de WMO de verantwrdelijkheid vr welzijn en zrg vr een deel bij de burger heeft teruggelegd en wrdt het weer zelf regie nemen gestimuleerd. Daarbij past het verheiden crpratiebeleid van wijkgericht werken en versterken van de sciale chesie in de wijk. (civil sciety). Uit deze maatschappelijke trends in cmbinatie met literatuurstudie, nderzek naar.a. leefbaarheid en sciaal ecnmische factren** en een werkbezek aan Skewiel Trynwalden, zijn indicaties afgeleid waaraan het wnen in Zeist-Ost met vlden: een veilige wnmgeving en een passend wnaanbd; een fleibel en tegankelijk aanbd van dienstverlening en zrg; geleverd in de eigen wning f plaats die de bewner wenst; bereikbaarheid en ruimte vr ntmeting c.q. sciale cntacten; faciliteiten zals winkels, bedrijven en schlen, waarbij het cncept brede schl als vrm van samenwerking nader met wrden uitgewerkt; één aanspreekpunt znder schtten f bureaucratie, waar men niet alleen de weg wijst, maar k implementeert en brgt. (bewner wil zelf de regie huden); mgelijkheid m als bewner niet alleen te halen, maar k m diensten aan te bieden. Wnen in elke levensfase; Op dit mment hebben de buurten Kerckebsch, Hge Dennen en Arnhemse Bvenweg ieder hun eigen karakter en besltenheid die het z aangenaam maken m daar te wnen. Mgelijk is er behefte aan meer differentiatie in de zin van nieuwe karaktervlle buurtjes die ng meer aansluiten bij de beleving in de verschillende levensfasen. Als dat lukt ntstaat de hetergene wijk Zeist-Ost met zijn hmgene (herkenbare) buurten waarin men kan kiezen, men gaat bewegen en waarin het begrip levenslpbestendigheid cncreet wrdt gemaakt. Een levenslpbestendige wijk vr alle leeftijdsgrepen en levensfasen vraagt m differentiatie in buurten, in wnen (in brede zin) en wnmgeving, incl. vrzieningen vr bewners in de laatste levensfase. Wnen in brede zin: verschillende type wningen met een verschil in prijsstelling, waarvan een aantal wningen niet aanpasbaar (bij vrbeeld vr starters) en anderen wel waardr.a. drstrming wrdt gestimuleerd. psitinering van de verschillende wningtypen gebeurt in relatie tt vrzieningen en tt het mien en/f clusteren van delgrepen/leefstijlen. Wningen vr de verschillende delgrepen wrden z veel mgelijk in de buurt van vrzieningen geplaatst die passen bij deze delgrepen. (ptimale lpafstand nader te bepalen) een grt deel van de wningen wrdt levenslpbestendig, wat betekent dat ze in principe aanpasbaar zijn f in geval van nieuwbuw, direct rlsteltegankelijk en/f rlsteldrgankelijk. Een aparte aanpak is vereist m k het eigen wning-bezit p het gewenste niveau te krijgen. bij de realisatie van wningen vr bewners met een zrgbehefte is het uitgangspunt dat zij zveel mgelijk zelfstandig zullen wnen (scheiden wnen en zrg):. de analyse wnvrmen (zie bijlage 1) is hiervr richtinggevend;. de bendigde wnvrmen wrden in relatie gebracht met de vernieuwing en afbuw van een deel van de intramurale verzrgingshuiscapaciteit in de rest van Zeist-Ost;. wnvrmen vr bewners met een zrgbehefte zijn vrzien f kunnen wrden uitgerust met dmticavrzieningen (ndersteuning dr ICT); 4

5 Een belangrijk deel van deze differentiatie in wnen kan men p krte termijn via nieuwbuw in Kerckebsch en mgelijk later aan de Arnhemse Bvenweg realiseren. Andere plssingen meten in de bestaande buw in Hge Dennen en in relatie tt de mdernisering van de intramurale capaciteit wrden gevnden. Wnmgeving: Vr degenen die dat willen dient de wnmgeving uit te ndigen tt ntmeting. Ontmeting wrdt bevrderd dr het creëren van ntmetingsplekken in zwel de penbare ruimte als in de gemeenschappelijke ruimten in wncmpleen. Ontmeting valt maar ten dele te rganiseren, een mgeving met vral uitndigen vr een tevallige ntmeting. de penbare ruimte in de directe wnmgeving is verkeersveilig en sciaal veilig: ged verlicht, verzichtelijk en heeft geen dde heken. Een deel van de wningen heeft zicht p de sciale activiteiten en de penbare ruimte is zdanig ingericht dat dit bewners uitndigt m zelf verantwrdelijkheid te nemen. vrzieningen zijn ged bereikbaar en tegankelijk:. er is een netwerk van tegankelijke lprutes in de buurt van de vrzieningen, met vldende rustpunten.. specifieke zrgvrzieningen zijn in ieder geval bereikbaar met en tegankelijk vr rlstel f sctmbiel.. winkels vr de eerste levensbeheften en recreatieve en culturele vrzieningen binnen lpafstand f bereikbaar met penbaar verver in de wijk; de wijk is aangeslten p een penbaar verversysteem, dat k tegankelijk is vr minder mbielen. Fleibiliteit vr de tekmst: Fleibiliteit vr de tekmst hudt in dat wningen aangepast kunnen wrden zdat ze vr andere deleinden f bevlkingsgrepen gebruikt kunnen wrden. Ok vr gebuwen geldt dat zij aangepast kunnen wrden aan de veranderende vraag naar maatschappelijke functies. Welzijn en zrg met innvatief karakter: In algemene zin is de wijze waarp welzijn wrdt ingevuld de kritische succesfactr. Kwalitatief gede dienstverlening en vrzieningen dragen bij aan je ged velen in de wijk, aan de kwaliteit van leven die men ervaart. Een geznde wijkecnmie ndersteunt dit. Zrgels Wnen heeft de ambitie m k p het gebied van welzijn en zrg tt vernieuwing te kmen. Vernieuwing in de zin van vrzieningen, diensten en activiteiten die anders en beter wrden aangepakt dan vrheen, met verbetering als resultaat. De kracht van vernieuwing zit vaak in de samenhang tussen de verschillende nderdelen. Deze ambitie kan wrden waargemaakt wanneer het vlgende kader leidend wrdt: Welzijn vrkmt Zrg: De mate van welbevinden is een grte invledsfactr p de cnsumentenvraag naar zrg. Daarm zal er een rijk aanbd van welzijnsactiviteiten en welzijnsvrzieningen gecreëerd wrden m het berep p zrgverlening te verminderen. Welzijn vr en dr inwners: Is gesteld p de gedachte van Civil Sciety: actief meeden aan de samenleving. De verantwrdelijkheid vr het welbevinden ligt primair bij de inwners zelf, dat met wrden gefaciliteerd. Op het mment dat iemand zelf iets bedacht heeft en ndersteund wrdt in de uitwerking/uitvering van het idee, dan is de verankering in de samenleving vele malen grter dan wanneer de verheid f de maatschappelijke rganisatie dat vr hen regelt. Met andere wrden: rganisch Welzijn. 5

6 Speciale aandacht vraagt de psitie van kwetsbare delgrepen vr wie het meilijk is f meilijker wrdt m actief mee te den en islement dreigt. Verbrgen vraag bven water krijgen: Dit kan dr de samenhang/verbindingen in de wijk, buurten en straten te versterken. Niet iedereen is in staat m zijn eigen vraag helder en tijdig te stellen; anderen, de mensen in de directe mgeving (familie, mantelzrgers, buren etc), kunnen dat vaak wel. Het is nze pdracht m de verbrgen vraag wel p tafel te krijgen en daar een integraal antwrd p te vinden. (hierin heeft de wijkcach een centrale rl) Verbrgen kracht bven water krijgen: Het stimuleren van de bedrijvigheid in de wijk (wijkecnmie) draagt bij aan de kwaliteit van de wijk. Denkbaar zijn kleine cmmerciële initiatieven, maar k uderen blijken niet alleen ntvangers van dienstverlening maar zij kunnen sms k aanbieden. Dit geldt k vr verstandelijk gehandicapten die enerzijds zrg in de wnsituatie ntvangen maar anderzijds erkende prducenten van dienstverlening zijn. Ok de stimulerende uitwisseling tussen jeugd (schlen) en (vitale) uderen kan baanbrekend zijn. Lef, ndernemerschap en fleibele budgetten: De bij de wijk betrkken rganisaties zullen aanpassingen in hun bedrijfsvering en management meten drveren m deze kaderpunten te realiseren. Een veranderingstraject waarbij m.n. in de manier van denken en benadering van welzijn- en zrgcnsumenten een mslag ndig is. Vrbeeld: een integraal antwrd p een (rsprnkelijk verbrgen) vraag vereist naast een utreachende huding k fleibele budgetten waardr vr welzijn en zrg een passend antwrd mgelijk is. 4. Tekmstige realisatie In de wijk kmen alle bvengenemde zaken samen. Realisatie betekent hier de implementatie tt een levenslpbestendige wijk waar iedereen, jngeren, vlwassenen, gezinnen met kinderen, (vitale)uderen en mensen met en znder beperking, zich zwel fysiek als geestelijk ptimaal kunnen ntplien. (zie k bijlage 2) Dat is niet alleen de pdracht vr de kmende tijd, maar k de pdracht vr vele jaren, want levenslpbestendigheid met bewijzen daadwerkerkelijk bestand te zijn tegen alle veranderingen in de samenleving. Dat vergt ng een frse investering. Zeist-Ost, je bent gek als je daar niet wil wnen! ** gebruikte nderzeken:. nderzek naar leefbaarheid van Kerckebsch (maart 2006) waarin gemeentelijke gegevens en bewnersinfrmatie met elkaar wrden gecmbineerd;. het prgramma van eisen Sciaal Ecnmische Peiler (april 2006, is zeer richtinggevend). analyse dr de bril van inwnersgrepen (ntwerpteam, juni 2007).. de nta maatschappelijke basisvrzieningen in Zeist (mei 2006) waarin de gemeente een kader bepaalt van basisvrzieningen die in elke wijk aanwezig meten zijn.. analyse bendigde wnvrmen (bijlage van p naar Zrgels Wnen, nv. 2006) 6

7 Bijlage 1: (uit analyse bendigde wnvrmen) Samenvatting wensen deelnemende rganisaties Abrna Zeisterwude Ttaal Aantal zrgvragers IWZ 4 1 keer 6 (verstandelijk gehandicapte seniren) 3 keer 6 (verstandelijke gehandicapten) 3 tt 7 grepen van 6 cliënten 42 tt 66 zrgvragers/cliënten 21 tt 33 wningen Uitgaande van een gemiddelde wningbezetting van 2 zrgvragers f cliënten zu dit (afhankelijk van de ppervlakte) ngeveer 33 wningen betekenen. Wningen specifieke delgrepen Abrna 13 zrgvragers type 2 12 zrgvragers type 3 Uitgaande van een gemiddelde wningbezetting van 2 zrgvragers f cliënten zu dit (afhankelijk van de ppervlakte) ngeveer 12,5 wningen betekenen wningen Zeisterwude 50 á 60 wningen IWZ type 2 f 3* 75 á 85 zrgvragers/clienten 62,5 tt 72,5 wningen Ttaal *Er is een grte vraag naar senirenwningen in Zeist-Ost. Zeisterwude beheert de wachtlijsten vr de vlgende senirencmpleen/ wntussenvrzieningen in Zeist-Ost: Simarwa, Bladerkrn en Spathdea. De wachttijd vr deze wnvrzieningen is p dit mment gemiddeld 6 jaar, wat weergeeft dat de vraag vele malen grter is dan het beschikbare aanbd. De verwachting is dat deze vraag ng verder zal tenemen dr afbuw van de intramurale capaciteit (Amandelhf) ). 5. Cnclusie Zwel uit de berekening vlgens het STAGG-mdel als de inventarisatie van de deelnemende rganisaties blijkt behefte te bestaan aan een hger aantal zrgwningen (namelijk ngeveer 100), dan is vastgesteld in het wningbuwprgramma vr Kerckebsch. Mede gezien het beperkt aantal uitbreidingslcaties in Zeist als geheel is het de vraag f 50 zrgwningen vldende tegemet kmt aan de vraag. De gemeente heeft hierin het vlgende standpunt. Het uitgangspunt vr het eplitatiegebied is maimaal 50 zrgwningen. De gemeente geeft aan, m de pbuw van de nieuwe wijk Kerckebsch evenwichtig te huden, maimaal 6% zrgwningen in het eplitatiegebied de nieuwbuw p te nemen (dus 75 wningen). Deze zijn niet gelabeld aan het aantal zrgvragers, maar wel met een vrbehud dat uitgegaan is van wningen met een gemiddelde ppervlakte (ngeveer m2). 7

8 De gemeente geeft aan dat bij een implementatie van meer dan 50 zrgwningen (tt een maimum van 75) vanuit Zrgels Wnen, de vlgende cmpensaties meten wrden gebden: Planecnmische cmpensatie (grndksten.b.v. middelduur en duur). Vrij tewijsbare huurwningen p lcaties van initiatiefnemers. Uit bvenstaande tabellen met wensen van deelnemende rganisaties kmt een aantal van ngeveer 100 zrgwningen naar vren. De gemeente geeft aan dat er in dit geval met wrden gezcht naar alternatieven buiten het eplitatiegebied. Deze zijn: - Eventueel gebruikmaken van mgelijkheden rnd het winkelcentrum binnen het zgenaamde plangebied. - Eventueel zeken naar een geschikte lcatie binnen de zrgstraal in Zeist-Ost. 8

9 Bijlage 2: Diensten en vrzieningen in Zeist- Ost De hiernder beschreven vrzieningen zijn tt stand gekmen p basis van de inventarisatie van Maatschappelijke basisvrzieningen in Zeist, Ingrediënten vr de civil sciety en het prgramma van eisen sciaal ecnmische peiler. De wijze waarp welzijn wrdt ingevuld in een wijk is de kritische succesfactr. Kwalitatief gede dienstverlening en vrziening draagt bij aan je ged velen in de wijk. In algemene zin kan men nderscheid maken tussen fysieke vrzieningen, cultuur, sprt, gerganiseerde ntmeting en tevallige ntmeting. Ok is nderscheid mgelijk tussen: basisvrziening: zals een supermarkt, een vrziening vr dagelijkse gebruik basis+-vrziening: zals een kapper, een vrziening vr regelmatig gebruik algemene vrziening: zals een WMO-lket, een vrziening die (zeer) incidenteel wrdt gebruikt. De basisvrzieningen, de basis + vrzieningen en de algemene vrzieningen bevinden zich k p wijkniveau en meten gemakkelijk bereikbaar zijn. Clustering en/f integratie van vrzieningen (k t.a.v. het halen en brengen), kan plaatsvinden als de situering van bepaalde delgrepen duidelijk wrdt. fysiek cultuur welzijn zrg Sprt en recreatie nderwijs basisvrziening Huisarts Tevallige ntmeting Aptheek Tandarts Psychlg Fysitherapie Mensendieck / cesar Thuiszrg / ambulante zrg /24 uurszrg (vr alle mensen die zrg beheven) Ontmetingsruimten Peuterspeelzaal Buitenschlse pvang Jeugd en jngerenwerk Wijkservicepunt (Zie pve sciale peiler vr eisen) Kinderdagverblijf Jeugdhulpverlening Basisschl Gymzaal en sprtfaciliteiten brede schl vrzieningen speelplekken / hangplekken (vr jng en ud) dependance biblitheek multifunctinele ruimte / cultureel centrum tbv muziek, amateurkunst etc Gerganiseerde ntmeting 9

10 Dmtiva tbv zrgndersteuning Dienstencentrum / dagactiviteitencentrum / samenbrengen vraag en aanbd ppas, vrijwilligerswerk, klussen dienst Basis + vrziening Winkels vr de primaire levensbehefte Kapper Pedicure Schnheidsspecialiste internet) café /hreca Algemene vrziening Veiligheid: inzet wijkagent Verkeersveiligheid(autluw) Vldende fysieke ruimte m te vrzien in de vraag naar uiteenlpende vrzieningen Relatie tussen vrzieningen en wningen Gedifferentieerd wningaanbd en aanpasbare buw Openbaar verversysteem Tussen vrzieningen Tegankelijke lp- en fietsrutes tussen wningen en vrzieningen Vldende parkeerruimte Sprtfaciliteiten Grenvrzieningen 10