BESLUIT. Besluit van de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet.

Transcriptie

1 Nederlandse Mededingingsautoriteit BESLUIT Besluit van de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet. Nummer 5974 / 24 Betreft zaak: Careyn - Thuiszorg West-Brabant I. MELDING 1. Op 24 januari 2007 heeft de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat Stichting Careyn (voorheen bekend onder de naam Stichting MTZ-Zorggroep) voornemens is zeggenschap te verkrijgen, in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet, over Stichting Thuiszorg West-Brabant. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant 20 van 29 januari Naar aanleiding van de mededeling in de Staatscourant zijn geen zienswijzen van derden naar voren gebracht. Ambtshalve zijn vragen gesteld aan verschillende marktpartijen. In deze zaak is een zienswijze van de Nederlandse Zorgautoriteit ontvangen. II. PARTIJEN 2. Stichting Careyn (hierna: Careyn) is een stichting naar Nederlands recht. Zij vormt het bestuur van de volgende onderliggende stichtingen: Stichting Thuiszorg Nieuwe Waterweg Noord, Stichting Kraamzorg Delfland, Stichting Zorg en Welzijn Groep, Stichting Maatzorg/De Werven en Stichting Het Zorgspectrum Breda. 3. Careyn verleent diensten op het gebied van extramurale en intramurale zorg in het kader van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (hierna: AWBZ), alsmede aanpalende activiteiten. De extramurale AWBZ-zorg omvat activiteiten op het gebied van persoonlijke verzorging en verpleging, uitleen en verkoop van hulpmiddelen, thuiszorg en verpleegartikelen, voedingsvoorlichting en dieetadvisering en dagactiviteiten. De intramurale AWBZ-zorg omvat activiteiten op het gebied van verpleeghuiszorg en verzorgingshuiszorg. Daarnaast is Careyn actief op het gebied van niet-awbz gefinancierde diensten, te weten jeugdgezondheidszorg, kraamzorg, kinderdagverblijf, seniorenwoningen, gezondheidcentra en maatschappelijk werk. Voorts biedt Careyn huishoudelijke verzorging aan. 1 1 Huishoudelijke verzorging wordt per 1 januari 2007 niet meer op grond van de AWBZ vergoed, maar valt sindsdien onder de WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning). 1 Openbare versie

2 4. Stichting Thuiszorg West-Brabant (hierna: Thuiszorg West-Brabant) is een stichting naar Nederlands recht. 5. Thuiszorg West-Brabant is actief op het gebied van extramurale AWBZ-zorg, alsmede aanpalende activiteiten. De extramurale AWBZ-zorg omvat activiteiten op het gebied van persoonlijke verzorging en verpleging, uitleen en verkoop van hulpmiddelen, thuiszorg en verpleegartikelen, voedingsvoorlichting en dieetadvisering en dagactiviteiten. Daarnaast is Thuiszorg West-Brabant actief op het gebied van niet-awbz gefinancierde diensten, te weten jeugdgezondheidszorg, kraamverzorging en huishoudelijke verzorging. III. DE GEMELDE OPERATIE 6. De gemelde operatie betreft de verkrijging van zeggenschap over Thuiszorg West- Brabant door Careyn. De statuten van Thuiszorg West-Brabant zullen zodanig gewijzigd worden dat het bestuur en toezicht wordt gevoerd door Careyn (besturenfusie). De concentratie is vastgelegd in de Intentieverklaring inzake een fusie tussen Stichting MTZ-Zorggroep (m.i.v. 21/12/2006 St. Careyn), en Stichting Thuiszorg West-Brabant d.d. 19 december IV. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT 7. De gemelde operatie is een concentratie in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet. De hierboven, onder punt 6, omschreven transactie leidt er toe dat Careyn de uitsluitende zeggenschap verkrijgt over Thuiszorg West-Brabant. 8. Betrokken ondernemingen zijn Careyn en Thuiszorg West-Brabant. 9. Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentratie binnen de werkingssfeer van, het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde, concentratietoezicht valt. V. BEOORDELING 10. De activiteiten van partijen overlappen op het gebied van extramurale AWBZ-zorg, te weten persoonlijke verzorging en verpleging en dagactiviteiten. Daarnaast bestaat er overlap op het gebied van huishoudelijke verzorging en kraamzorg 2. 2 Voorts overlappen de activiteiten van partijen op het gebied van uitleen en verkoop van hulpmiddelen en thuiszorg- en verpleegartikelen, voedingsvoorlichting en dieetadvisering. Gezien echter de samenhang van deze activiteiten met de 2 Openbare versie

3 11. Beide partijen bieden hun klanten bovendien de mogelijkheid dagactiviteiten te ondernemen. In eerdere besluiten is aangegeven dat binnen deze mogelijke productmarkt nader onderscheid mogelijk is naar dagactiviteiten basis en dagactiviteiten speciaal 3. Beide typen activiteiten worden apart van de overige activiteiten door de zorgkantoren gefinancierd, maar zijn logischerwijs complementair bij ouderenzorg. Veelal staan de activiteiten van zorgaanbieders op dit vlak ten dienste van de intramurale activiteiten 4 waardoor intramurale instellingen actiever zijn op dit vlak. Gezien het geringe belang van deze activiteiten voor partijen is in dit besluit niet nader ingegaan op deze mogelijke productmarkten. 12. Tot slot kan worden opgemerkt dat wat betreft de overlappende activiteiten van partijen met betrekking tot jeugdgezondheidszorg feitelijk geen concurrentie mogelijk is zoals ook in eerdere besluiten 5 door de NMa is aangegeven. Hieronder wordt verder niet nader op deze activiteiten van partijen ingegaan. A. RELEVANTE MARKTEN Rel evant e pr oduct mar kt en 13. Evenals in eerdere besluiten 6 zal in onderhavige zaak worden uitgegaan van een onderscheid tussen extramurale (AWBZ-)zorg en intramurale AWBZ-zorg. 14. Net als in eerdere besluiten 7 wordt in de onderhavige zaak uitgegaan van afzonderlijke productmarkten voor (i) huishoudelijke verzorging, (ii) persoonlijke verzorging en verpleging en (iii) kraamzorg. overige (kern)zorgdiensten (extramurale - en kraamzorg) en de veelal geringe omzet van deze activiteiten wordt in het onderhavige besluit niet nader op deze activiteiten ingegaan. 3 Zie het besluit van 16 november 2005 in zaak 5186/Carint - Reggeland, punten 21 tot en met Zie bijvoorbeeld het besluit van 13 oktober 2006 in zaak 5777/Stichting Aveant Stichting Zuwe, punten 13 en 14 en het besluit in zaak 5186/Carint Reggeland, reeds aangehaald, punten 21 tot en met Zie bijvoorbeeld het besluit van 31 december 2004 in zaak 4295/Stichting Icare - Sensire - Thuiszorg Groningen, punten 23 en 24, het besluit van 24 mei 2006 in zaak 5603/ZgNL - TML - LvGG, punt 19, en het besluit in zaak 5777/Stichting Aveant - Stichting Zuwe, reeds aangehaald, punt 8. 6 Zie bijvoorbeeld het besluit van 13 mei 2005 in zaak 4267/Zorg en Welzijngroep Thuiszorg Nieuwe Waterweg Noord Maatzorg De Werven Kraamzorg Delfland, punt 15, het besluit van 9 maart 2005 in zaak 3244/Thuiszorg Den Haag Stichting GDVV Groep, punt 8 en het besluit van in zaak 4295/Stichting Icare Sensire Thuiszorg Groningen, reeds aangehaald, punt Zie bijvoorbeeld het besluit van 4 november 2005 in zaak 4212/De Basis - Thuiszorg Gooi en Vechtstreek - Vivium, punt 14, het besluit van 18 augustus 2005 in zaak 4988/Oosterlengte - Thuiszorg Groningen - Sensire, punt 16, het besluit van 15 3 Openbare versie

4 Rel evant e geogr af ische mar kt en 15. Careyn is op het gebied van thuiszorg actief in de zorgkantoorregio s Nieuwe Waterweg Noord 8, Delft Westland Oostland 9, Zuid-Hollandse Eilanden 10 en via Stichting Het Zorgspectrum Breda in zorgkantoorregio West-Brabant 11 en met name in en rondom Breda 12. Thuiszorg West- Brabant is uitsluitend actief in de zorgkantoorregio West-Brabant 13. (i) Huishoudelijke verzorging 16. In eerdere besluiten 14 is de NMa uitgegaan van een geografische markt voor huishoudelijke verzorging die ten minste het werkgebied van een gevestigde speler en ten hoogste de zorgkantoorregio omvat. 17. In een aantal recente besluiten 15 is aangetekend dat door de invoering van de WMO de markt voor huishoudelijke verzorging mogelijk ruimer wordt dan de zorgkantoorregio; als gevolg van de invoering van de WMO zullen gevestigde aanbieders van thuiszorg hun werkgebied op het gebied van huishoudelijke verzorging trachten uit te breiden naar gemeenten die van oudsher buiten hun werkgebied vallen en kopen gemeenten huishoudelijke verzorging via een augustus 2005 in de zaak 5133/Icare - Evean - Integra, punt 15, en het besluit van 17 januari 2005 in zaak 4161/De Runne - Kruiswerk Mark en Maas - Thebe, punten 18 en Dit betreft de gemeenten Schiedam, Vlaardingen en Maassluis. 9 Dit betreft de gemeenten Delft, Westland, Pijnacker-Nootdorp, Berkel en Rodenrijs, Bleiswijk, Bergschenhoek en Midden- Delfland. 10 Dit betreft de gemeenten Westvoorne, Goedereede, Dirksland, Middelharnis, Oostflakkee, Hellevoetsluis, Brielle, Bernisse, Korendijk, Spijkenisse, Oud-Beijerland, Cromstrijen, Strijen, s-gravendeel, Binnenmaas, Ridderkerk, Barendrecht en Albrandswaard. 11 Dit betreft de gemeenten Aalburg, Oosterhout, Bergen op Zoom, Steenbergen, Woensdrecht, Breda, Alphen-Chaam, Baarle-Nassau, Drimmelen, Etten-Leur, Geertruidenberg, Halderberge, Moerdijk, Roosendaal, Rucphen, Werkendam, Woudrichem en Zundert. 12 Binnen de zorgkantoorregio West-Brabant is Careyn actief in de gemeenten Breda, Baarle-Nassau, Ulvenhout en Alphen- Chaam. 13 Thuiszorg West-Brabant is actief in de gemeenten Roosendaal, Bergen op Zoom, Rucphen, Steenbergen, Moerdijk, Halderberge en Woensdrecht. 14 Zie bijvoorbeeld het besluit van 8 januari 2007 in zaak 5924/Vivre - Groene KruisDomicura, punten 13 en 14, en het besluit in zaak 5740/Laak & Eemhoven - Amant, reeds aangehaald, punten 33 en Zie onder meer het besluit in zaak 5740/Laak & Eemhoven - Amant, reeds aangehaald, punt 36, het besluit van 29 januari 2007 in zaak 5882/SVRZ - Allévo, punt 16 en het besluit van 7 maart 2007 in zaak 5990/De Omring - Corbis Plus, punten 16 tot en met Openbare versie

5 aanbestedingsproces in 16. Een en ander blijkt in onderhavige zaak uit het feit dat partijen hebben ingeschreven op aanbestedingen voor huishoudelijke verzorging in gemeenten buiten hun eigen traditionele werkgebied. 18. Daarnaast geven partijen aan dat zij in al hun werkgebieden met ten minste twee (maar veelal veel meer) andere zorgaanbieders naar de gunst van de klant dingen en dat de WMO het mogelijk maakt om eenvoudig toe te treden tot de markt voor huishoudelijke verzorging. In gesprekken met marktpartijen is dit beeld bevestigd. 19. Mogelijk is de geografische markt voor huishoudelijke verzorging, als gevolg van de aanbestedingssystematiek van de WMO, groter dan de zorgkantoorregio West-Brabant. Desalniettemin zal in onderhavige zaak uitgegaan worden van een geografische markt voor huishoudelijke verzorging die de zorgkantoorregio West-Brabant omvat. Wel zal rekening gehouden worden met de situatie op aanpalende geografische markten voor huishoudelijke verzorging. (ii) Persoonlijke verzorging en verpleging 20. In eerdere besluiten 17 is uitgegaan van een geografische markt voor persoonlijke verzorging en verpleging die ten minste het werkgebied van een gevestigde speler en ten hoogste de zorgkantoorregio omvat. 21. Er zijn geen aanwijzingen dat in de zorgkantoorregio West-Brabant wezenlijke belemmeringen bestaan die gevestigde spelers er van kunnen weerhouden toe te treden tot het werkgebied van een andere gevestigde speler. Thuiszorgaanbieders krijgen van het zorgkantoor West-Brabant budget dat zij in de gehele regio kunnen aanwenden. Gesprekken met marktpartijen bevestigen het beeld dat er geen belemmeringen bestaan om toe te treden tot bepaalde gebieden binnen de zorgkantoorregio West-Brabant. 22. Uit onderzoek in eerdere zaken 18 en uit onderzoek in onderhavige zaak is gebleken dat de drempels om actief te worden in een andere zorgkantoorregio in vergelijking met toetreding tot een ander gebied binnen één en dezelfde zorgkantoorregio groter zijn. Een specifieke drempel om toe te treden tot een andere zorgkantoorregio is gelegen in de financieringssystematiek van de AWBZ die er toe leidt dat zorgaanbieders moeilijk productieafspraken kunnen maken voor 16 De aanbestedingen in gemeenten in de zorgkantoorregio West-Brabant vormen hier geen uitzondering op. 17 Zie bijvoorbeeld het besluit in de zaak 4161/De Runne - Kruiswerk Mark en Maas - Thebe, reeds aangehaald, punt 25 en het besluit in de zaak 4295/Stichting Icare - Sensire - Thuiszorg Groningen, reeds aangehaald, punt Zie bijvoorbeeld het besluit van 11 augustus 2005 in zaak 4198/Proteion - TML - LVGG, punt 35, het besluit in de zaak 4161/De Runne - Kruiswerk Mark en Maas - Thebe, reeds aangehaald, punt 25, en het besluit in zaak 4295/Stichting Icare - Sensire - Thuiszorg Groningen, reeds aangehaald, punten 38 en Openbare versie

6 cliënten buiten de eigen zorgkantoorregio aangezien zij productieafspraken moeten maken met het zorgkantoor in de regio waar zij statutair gevestigd zijn. 23. Evenals in het marktonderzoek in het kader van dit besluit als in het besluit in zaak 5740/Laak & Eemhoven - Amant 19 hebben marktpartijen aangegeven dat huishoudelijke verzorging veelal geldt als het voorportaal van persoonlijke verzorging en verpleging binnen de keten van thuiszorg. Het belang van een gunning in een gemeente lijkt aldus een effect te sorteren op de gerelateerde productmarkt van persoonlijke verzorging en verpleging. Partijen die voor huishoudelijke verzorging offreren, hebben doorgaans eveneens ervaring met het aanbieden van persoonlijke verzorging en verpleging. De dynamiek van de WMO-aanbestedingen, zoals beschreven in punt 17 van dit besluit, maakt het voor aanbieders van huishoudelijke verzorging en persoonlijke verzorging en verpleging eenvoudiger om ook voet aan de grond te krijgen in andere zorgkantoorregio s wat betreft de persoonlijke verzorging en verpleging. 24. Gelet op bovenstaande is het niet aannemelijk dat de geografische markt voor persoonlijke verzorging en verpleging kleiner is dan de zorgkantoorregio West-Brabant. In onderhavige zaak wordt uitgegaan van een geografische markt voor persoonlijke verzorging en verpleging die de zorgkantoorregio West-Brabant omvat. (iii) Kraamzorg 25. Uit onderzoek door de NMa ten behoeve van eerdere besluiten is reeds gebleken dat toetreding vanuit een aangrenzend gebied op het gebied van kraamzorg eenvoudiger is dan toetreding op het gebied van thuiszorg. 20 De omvang van een instelling speelt bijvoorbeeld een veel kleinere rol bij uitbreiding. Aangezien een kraamverzorger doorgaans slechts één adres per dag verzorgt, vormt een grotere spreiding van de cliënten geen grote belemmering. 21 Het is derhalve mogelijk om op relatief kleine schaal een gebied te betreden en de activiteiten langzaam uit te breiden. De belangrijkste voorwaarde waaraan voldaan dient te worden, is dat de kraamverzorgende, conform de Basiskwaliteitseisen Kraamzorg 22, bij een bevalling binnen 60 minuten aanwezig dient te zijn. 19 Zie ook het besluit in zaak 5740/Laak & Eemhoven Amant, reeds aangehaald, punt Zie het besluit in zaak 5133/Icare - Evean - Integra, reeds aangehaald, punt 32, en het besluit in zaak 4161/De Runne - Kruiswerk Mark en Maas - Thebe, reeds aangehaald, punt Dit in tegenstelling tot thuiszorg waar een verpleegkundige doorgaans een aantal adressen per dag bezoekt. 22 De Basiskwaliteitseisen Kraamzorg zijn opgesteld en onderschreven door de Landelijke Vereniging voor Thuiszorg (LVT), de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV), Zorgverzekeraars Nederland (ZN), STING (beroepsvereniging voor verzorgenden), de Vereniging Branchebelang Thuiszorg Nederland (BTN) en het Landelijk Centrum Kraamzorg (LCK). 6 Openbare versie

7 26. Voor kraamzorg is geen sprake van afzonderlijke gebieden als gevolg van regionale budgetten of zorgkantoren die verantwoordelijk zijn voor (een) bepaald(e) gebied(en). Contractonderhandelingen vinden rechtstreeks plaats met de zorgverzekeraars. Indien een kraamzorginstelling een contract heeft met een bepaalde zorgverzekeraar is er geen belemmering voor die kraamzorginstelling om ook in een nieuw gebied aan verzekerden van deze zorgverzekeraar kraamzorg te verlenen. Om vervolgens ook op grotere schaal cliënten te kunnen bedienen, is het met name van belang om contacten te leggen met bijvoorbeeld verloskundigen. 27. De NMa heeft in een eerder besluit 23 aangegeven dat het waarschijnlijk is dat de geografische omvang van de markt voor kraamzorg groter is dan het werkgebied van partijen. In deze zaak betrof het werkgebied van beide partijen de regio Noord-Holland-Noord 24. Een reden om voor kraamzorg van een groter gebied uit te gaan dan de zorgkantoorregio was dat verzekeraars en aanbieders van kraamzorg in het werkgebied van partijen aangegeven hadden dat er concurrentiedruk uitgaat van aanbieders buiten de werkgebieden van partijen. De exacte marktafbakening is evenwel in het midden gelaten. 28. In onderhavige zaak zal evenals in voornoemde zaak uitgegaan worden van een markt voor kraamzorg die tenminste het werkgebied omvat. Gezien echter de inkoopprocedures voor kraamzorg en de relatief beperkte toetredingsdrempels is het aannemelijk dat de geografische omvang van de markt voor kraamzorg groter is. De exacte afbakening van de geografische markt voor kraamzorg kan in onderhavige zaak evenwel in het midden blijven aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 35 tot en met 42). B. GEVOLGEN VAN DE CONCENTRATIE (i) Huishoudelijke verzorging en (ii) persoonlijke verzorging en verpleging 29. Uitgaande van een geografische markt voor huishoudelijke verzorging die de zorgkantoorregio West-Brabant omvat, behaalden Careyn en Thuiszorg West-Brabant in 2006 een gezamenlijk marktaandeel van circa 41% (Careyn circa 21% en Thuiszorg West-Brabant circa 20%) Besluit in de zaak 5133/Icare - Evean - Integra, reeds aangehaald, punt Een gebied dat grofweg overeen komt met de regio van het zorgkantoor aldaar. 25 Bron: Realisatie, 2006, Zorgkantoor West-Brabant/Zuid-Hollandse Eilanden/Zuid-Oost Brabant/Zeeland. Op basis van de door partijen zelf en de NZa aangeleverde cijfers behalen Careyn en Thuiszorg West-Brabant vergelijkbare marktaandelen. Hierbij dient opgemerkt te worden dat de gemeenten sinds 1 januari 2007 verantwoordelijk zijn voor de inkoop van huishoudelijke verzorging waardoor nu ook partijen van buiten de zorgkantoorregio s actief zijn op de markt voor huishoudelijke verzorging. Het genoemde marktaandeel geeft hierdoor mogelijk geen reëel beeld meer van de actuele situatie. 7 Openbare versie

8 30. Uitgaande van een geografische markt voor persoonlijke verzorging en verpleging die de zorgkantoorregio West-Brabant omvat, behaalden Careyn en Thuiszorg West-Brabant op basis van in 2006 gerealiseerde uren een gezamenlijk marktaandeel van circa 36% (Careyn circa 18% en Thuiszorg West-Brabant circa 18%) Naast Careyn en Thuiszorg West-Brabant zijn nog twee andere grote aanbieders van thuiszorg actief in de zorgkantoorregio West-Brabant. Zorggroep West- en Midden-Brabant (hierna: ZWMB) 27 behaalde in 2006 op de markt voor huishoudelijke verzorging een marktaandeel van circa [10-20]% en op de markt voor persoonlijke verzorging en verpleging een marktaandeel van circa [20-30]%. Evenals Careyn beschikt ZWMB over aanzienlijke markaandelen op aanpalende geografische markten. ZWMB houdt bovendien enkele minderheidsbelangen in verschillende thuiszorgaanbieders in deze zorgkantoorregio s 28. Na Careyn/Thuiszorg West- Brabant is ZWMB de grootste aanbieder van persoonlijke verzorging en verpleging in de zorgkantoorregio West-Brabant. 32. De andere aanbieder in de zorgkantoorregio West-Brabant is Markenlanden. Op de markt voor huishoudelijke verzorging in de zorgkantoorregio West-Brabant behaalde Markenlanden in 2006 een marktaandeel van circa [10-20]%. Op de markt voor persoonlijke verzorging en verpleging in de zorgkantoorregio West-Brabant behaalde Markenlanden in dat jaar ongeveer [10-20]% marktaandeel. 33. Voorts zijn er in de zorgkantoorregio West-Brabant nog zeven spelers actief op het gebied van huishoudelijke verzorging en persoonlijke verzorging en verpleging met ieder een marktaandeel van tussen de [1-10]%. 34. De ontwikkelingen in het kader van de WMO bieden in beginsel voor veel spelers goede mogelijkheden tot uitbreiding van hun activiteiten op het gebied van huishoudelijke verzorging, hetgeen mogelijk zijn weerslag heeft op de markt voor persoonlijke verzorging en verpleging. Deze ontwikkeling verscherpt de concurrentieverhoudingen tussen de verschillende aanbieders van huishoudelijke verzorging en persoonlijke verzorging en verpleging Bron: Realisatie, 2006, Zorgkantoor West-Brabant/Zuid-Hollandse Eilanden/Zuid-Oost Brabant/Zeeland. Op basis van de door partijen zelf en de NZa aangeleverde cijfers behaalalen Careyn en Thuiszorg West-Brabant vergelijkbare marktaandelen. 27 ZWMB vormt het bestuur van Mark en Maasmond (het voormalige Mark en Maas, voormalig Maasmond) en van Thebe waaronder Huispitaal. 28 ZWMB is via dochterondernemingen actief in de zorgkantoorregio s West-, Zuid- en Midden-Brabant. 29 Zie ook het besluit in zaak 5990/De Omring - Corbis Plus, reeds aangehaald, punt Openbare versie

9 35. Gelet op (i) de gezamenlijke positie van partijen op de markten voor huishoudelijke verzorging en persoonlijke verzorging en verpleging en (ii) de sterke positie van met name ZWMB en de aanwezigheid van verscheidene kleinere concurrenten op beide markten is er geen reden om aan te nemen dat als gevolg van de onderhavige concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat de daadwerkelijke mededinging op de markt voor huishoudelijke verzorging en op de markt voor persoonlijke verzorging en verpleging in de zorgkantoorregio West-Brabant op significante wijze wordt belemmerd. (iii) Kraamzorg 36. Careyn biedt kraamzorg aan in de provincies Zuid-Holland 30 en Noord-Brabant en wel in Breda, Oosterhout, Alphen-Chaam, Baarle-Nassau, Roosendaal, Zundert, Etten-Leur en Gilze- Rijen. Thuiszorg West-Brabant biedt kraamzorg aan in de Brabantse gemeenten Roosendaal, Bergen op Zoom, Rucphen, Moerdijk, Halderberge, Steenbergen en Woensdrecht. Slechts in de gemeente Roosendaal zijn partijen in belangrijke mate actief in elkaars werkgebied Wanneer uitgegaan wordt van een geografische markt voor kraamzorg die het westelijke deel van de provincie Noord-Brabant omvat 32, behalen Careyn en Thuiszorg West-Brabant een gezamenlijk marktaandeel van 45-55% (Careyn circa 10-20% en Thuiszorg West-Brabant circa 30-40%). 33 Als bij deze regio enkele gemeenten in bijvoorbeeld de provincie Zeeland, Zuid-Holland en/of enkele gemeenten ten oosten van Breda worden gevoegd, daalt het marktaandeel aanzienlijk Het betreft de gemeenten Bleiswijk, Bergschenhoek, Berkel en Rodenrijs, Delft, Den Haag, Hoek van Holland, Hoogvliet, Leidschendam-Voorburg, Leidschenveen, Maasland, Maassluis, Nesselande, Pernis, Pijnacker-Nootdorp, Rijswijk, Rotterdam, Schiedam, Spijkenisse, Vlaardingen, Wateringse Veld, Westland, Ypenburg en Zoetermeer. Op een geografische markt die de provincie Zuid-Holland omvat, behaalt Careyn een marktaandeel van circa 13%. 31 Thuiszorg West-Brabant realiseert slechts een enkele kraamverzorging in de gemeenten Breda, Etten-Leur, Oosterhout en Zundert waar Careyn actief is. Volgen partijen komt de enkeling vaak tot stand door een historische binding van de kraamvrouw aan de kraamverzorgende die, ondanks het feit dat zij inmiddels buiten het werkgebied van Thuiszorg West- Brabant is gaan wonen, nog steeds de wens heeft dat Thuiszorg West-Brabant ook bij haar tweede kind komt kramen. 32 Het westelijke deel van de provincie Noord-Brabant omvat in dit geval dezelfde gemeenten als zorgkantoorregio West - Brabant. 33 Bron: Cijfers partijen. Op basis van door marktpartijen geschatte en door een zorgverzekeraar aangeleverde cijfers behalen Careyn en Thuiszorg West-Brabant vergelijkbare marktaandelen. 34 Bron: Cijfers partijen. Op basis van door een zorgverzekeraar aangeleverde cijfers behalen Careyn en Thuiszorg West- Brabant vergelijkbare marktaandelen. 9 Openbare versie

10 38. Naast partijen zijn in de regio, die het westelijke deel van de provincie Noord-Brabant omvat, een aantal andere spelers actief op het gebied van kraamzorg, waaronder ZWMB met Mark en Maasmond (circa [20-30]%), de commerciële aanbieder Homecare (circa [10-20]%) en De Algemene Thuiszorg (circa [0-10]%). Dit wordt bevestigd door marktpartijen. Voor ZWMB dient bovendien rekening te worden gehouden met haar minderheidsbelang in Zorggroep Zuid- Nederland/Huispitaal v.o.f., een andere aanbieder van kraamzorg in Westelijk Noord-Brabant met op haar beurt een marktaandeel van circa [0-10]% De regio westelijk Noord-Brabant is relatief klein. Er is niet gebleken van reële toetredingsbarrières tot dat gebied. Kraamzorginstellingen in zowel aangrenzende als nietaangrenzende regio s kunnen hun verzorgingsgebied uitbreiden naar deze regio door gebruik te maken van hun huidige personeel of door nieuw personeel te werven; op de arbeidsmarkt zijn voldoende kraamverzorgenden beschikbaar Hierbij zij opgemerkt dat ZWMB met Mark en Maasmond eerst in 2004 is toegetreden tot het werkgebied van Careyn. In een relatief korte periode heeft zij bedoelde positie weten te verwerven door nieuwe distributiekanalen te gebruiken door bijvoorbeeld contact te zoeken met verloskundigen in dat gebied Ook is onder andere gevestigde kraamzorgaanbieders een trend waarneembaar van toenemende wervingsuitingen en verzorgingen in elkaars werkgebieden. In de aan regio Westelijk Noord-Brabant grenzende regio Midden Noord-Brabant is ZWMB op het gebied van kraamzorg actief met Thebe Thuiszorg; in Midden Noord-Brabant is Thebe Thuiszorg op het gebied van kraamzorg groter dan Careyn en Thuiszorg West-Brabant gezamenlijk in Westelijk Noord- Brabant. 42. Het is aannemelijk dat er vanuit de zorgverzekeraars een disciplinerende werking uitgaat op partijen. 38 Dit wordt bevestigd door marktpartijen. Indien een zorgverzekeraar niet tevreden is over de prijs en/of de kwaliteit van de aangeboden kraamzorg in een bepaald gebied dan kan hij vanwege het ontbreken van significante drempels bestaande aanbieders in dat gebied bewegen tot uitbreiding of, indien er geen alternatieve aanbieders in dat gebied bestaan, aanbieders in omliggende regio s stimuleren toe te treden. Bij kraamzorg is bovendien over het algemeen geen 35 Zie besluit in de zaak 4161/De Runne - Kruiswerk Mark en Maas - Thebe, reeds aangehaald, punt Daarbij is door een marktpartij wel opgemerkt dat dat minder geldt voor aanbieders die thans slechts actief zijn boven de grens van provincie Noord-Brabant waarbij de rivieren gezien kunnen worden als een grens in kraamzorgaanbod en - vraag. 37 Zie besluit in de zaak 4161/De Runne - Kruiswerk Mark en Maas - Thebe, reeds aangehaald, punt Zie ook het besluit in zaak 5133/Icare - Evean - Integra, reeds aangehaald, punt Openbare versie

11 sprake van een lange termijn relatie tussen de zorgaanbieder en de zorgontvanger. Het contracteerbeleid van de zorgverzekeraars draagt er in bepaalde gevallen ook aan bij dat kraamzorginstellingen eenvoudig kunnen toetreden tot andere werkgebieden. Partijen geven aan dat veel zorgverzekeraars niet meer regiogebonden werken en de NZa geeft bovendien aan dat sommige verzekeraars een veilingsysteem hanteren. 43. Gelet op het voorgaande is er geen reden om aan te nemen dat de voorgenomen fusie tussen Careyn en Thuiszorg West-Brabant ten gevolge heeft dat er op de markt(en) voor kraamzorg een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat de daadwerkelijke mededinging op de mogelijke geografische markten in provincie Noord- Brabant op significante wijze wordt belemmerd. Zienswijze NZa 44. De NZa heeft een zienswijze gegeven omtrent de onderhavige concentratie. In deze zienswijze volgt de NZa voor de afbakening van de relevante productmarkt en geografische markt de analyse van de NMa. Ten aanzien van de thuiszorgactiviteiten geeft de NZa aan dat er voldoende druk lijkt uit te gaan van concurrenten in de zorgkantoorregio West-Brabant. Ten aanzien van kraamzorg volgt de NZa de NMa in haar analyse. Met betrekking tot de beoordeling heeft de NZa aangegeven het niet aannemelijk te achten dat de voorgenomen concentratie tussen Careyn en Thuiszorg West-Brabant nadelige gevolgen zal hebben voor de publieke belangen kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid. 11 Openbare versie

12 VI. CONCLUSIE 45. Na onderzoek van deze melding is de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de gemelde operatie binnen de werkingssfeer valt van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat als gevolg van die concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 46. Gelet op het bovenstaande deelt de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft geen vergunning is vereist. Datum: 4 april 2007 De Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit, namens deze: w.g. drs. A.J.M. Kleijweg Wnd. directeur Concentratiecontrole Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na de dag van bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de Rechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM Rotterdam 12 Openbare versie

13 13 Openbare versie