BESLUIT. Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet.

Transcriptie

1 Nederlandse Mededingingsautoriteit BESLUIT Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet. Nummer 4251 / 10 Betreft zaak: 4251/Demarol - Tinq/BIM I. MELDING 1. Op 8 oktober 2004 heeft de directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat Demarol B.V. voornemens is zeggenschap te verkrijgen, in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet, over Tinq B.V. en BIM Aardolieproducten-Autoservice B.V. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant 198 van 14 oktober Naar aanleiding van de mededeling in de Staatscourant zijn geen zienswijzen van derden naar voren gebracht. II. PARTIJEN 2. Demarol B.V. (hierna: Demarol) is een besloten vennootschap naar Nederlands recht. Zij is een dochtermaatschappij van Gulf Holding B.V. en derhalve onderdeel van de Gulf-groep. Demarol is actief op het gebied van de detailhandel in motorbrandstoffen en autosmeermiddelen via tankstations onder het merk GULF. Daarnaast houden zusterondernemingen van Demarol zich bezig met de groothandel in motorbrandstoffen en autosmeermiddelen. 3. Tinq B.V. (hierna: Tinq) en BIM Aardolieproducten-Autoservice B.V. (hierna: BIM) zijn beide besloten vennootschappen naar Nederlands recht. Zij zijn beide dochtermaatschappijen van Shell Nederland Verkoopmaatschappij B.V. (hierna: Shell Nederland). Shell Nederland is onderdeel van de Royal Dutch/Shell-groep. Tinq is actief op het gebied van de detailhandel in motorbrandstoffen via (onbemande) tankstations. BIM is actief op het gebied van de detailhandel in motorbrandstoffen, autosmeermiddelen en andere auto gerelateerde producten via tankstations, alsmede de groothandel in autosmeermiddelen. 1 Openbare versie

2 III. DE GEMELDE OPERATIE 4. De gemelde operatie behelst de verwerving van alle aandelen in Tinq 1 en BIM door Demarol. Het voornemen tot de concentratie is vastgelegd in een bij de melding overgelegde Share Purchase Agreement d.d. 15 september IV. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT 5. De gemelde operatie is een concentratie in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet. De hierboven, onder punt 4, omschreven transactie leidt er toe dat Demarol uitsluitende zeggenschap verkrijgt over Tinq en BIM. 6. Betrokken ondernemingen zijn Demarol, Tinq en BIM. 7. Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt. V. BEOORDELING A. RELEVANTE MARKTEN Rel evant e pr oduct mar kt en 8. Zowel Demarol als Tinq en BIM zijn actief op het gebied van de detailhandel in motorbrandstoffen via tankstations. Zustermaatschappijen van Demarol zijn actief op het gebied van de groothandel in motorbrandstoffen en autosmeermiddelen. Ook BIM is actief op het gebied van de groothandel in autosmeermiddelen. Deze groothandelsactiviteiten op het gebied van motorbrandstoffen en smeermiddelen staan in een verticale relatie tot de activiteiten van partijen op detailhandelsniveau. De activiteiten van partijen op het gebied van de groothandel in autosmeermiddelen in Nederland zijn echter verwaarloosbaar. Derhalve zal op deze activiteiten in het navolgende niet worden ingegaan. 9. Evenals in eerdere besluiten kan worden aangenomen dat de detailhandel in motorbrandstoffen via tankstations en de groothandel in motorbrandstoffen tot verschillende relevante productmarkten behoren, gelet op de verschillen in afnemers en de wijze van distributie. 2 1 Alvorens Demarol de zeggenschap over Tinq en BIM zal verkrijgen, zal een aantal van de Tinq-tankstations aan een andere door Shell Nederland opgerichte vennootschap worden overgedragen c.q. worden ingebracht en derhalve worden uitgezonderd van de onderhavige transactie. 2 Openbare versie

3 (i) Detailhandel in motorbrandstoffen 10. De detailhandel in motorbrandstoffen via tankstations zou mogelijk kunnen worden onderverdeeld naar (i) de soorten motorbrandstof (benzine, dieselolie en autogas) die worden verkocht, (ii) de locatie van het verkooppunt (gelegen aan het hoofdwegennet of onderliggende wegennet) en (iii) het type verkooppunt (bemande of onbemande tankstations). Soorten motorbrandstof 11. Met betrekking tot een mogelijke segmentatie naar brandstofsoort kan worden opgemerkt dat tankstations doorgaans de verschillende soorten brandstof tegelijk aanbieden. Voor de beoordeling van de gevolgen van de onderhavige concentratie zal evenals in eerdere besluiten worden uitgegaan van een productmarkt die het gecombineerde aanbod van motorbrandstoffen (benzine, dieselolie en autogas) omvat. 3 Ook de Europese Commissie is eerder uitgegaan van een productmarkt voor de detailhandel in motorbrandstoffen die zowel benzine, dieselolie als autogas omvat. 4 Locatie van het verkooppunt 12. Met betrekking tot een mogelijk onderscheid tussen tankstations gelegen aan het hoofdwegennet en tankstations gelegen aan het onderliggende wegennet kan worden opgemerkt dat de toepasselijke regulering en het vergunningenbeleid verschillen vertonen. Ook de marktposities van de aanbieders vertonen verschillen indien dit onderscheid wordt gemaakt. Evenals in eerdere besluiten 5 kan in onderhavige zaak in het midden blijven of deze verschillen tot gevolg hebben dat aparte relevante productmarkten dienen te worden afgebakend voor enerzijds detailhandel in motorbrandstoffen via tankstations gelegen aan het hoofdwegennet en anderzijds detailhandel in motorbrandstoffen via tankstations gelegen aan het onderliggende wegennet. De materiële beoordeling wordt hierdoor niet beïnvloed (zie de punten 19 en 20). 2 Zie onder meer het besluit van 16 februari 2004 in zaak 3810/Kuwait Petroleum Tango, punt 9, het besluit van 23 maart 2001 in zaak 2363/Van der Sluijs BP Direct, punt 10, en het besluit van 22 februari 2001 in zaak 2307/LP Gas Ultragas en LPG Tankverhuur, punt Vergelijk het besluit in zaak 3810/Kuwait Petroleum Tango, reeds aangehaald, punt 11, en het besluit in zaak 2363/Van der Sluijs BP Direct, reeds aangehaald, punt Zie bijvoorbeeld de beschikking van de Europese Commissie van 9 februari 2000 in zaak COMP/M.1628 TotalFina/Elf, punt 5.1.1, en de beschikking van de Europese Commissie van 26 maart 1999 in zaak IV/M.1464 Total/Petrofina, punt 7. 5 Zie onder meer het besluit in zaak 3810/Kuwait Petroleum Tango, reeds aangehaald, punt 12, en het besluit in zaak 2363/Van der Sluijs BP Direct, reeds aangehaald, punt Openbare versie

4 13. Alle tankstations van Tinq en BIM in Nederland zijn gevestigd aan het onderliggende wegennet. Er is derhalve geen overlap tussen de activiteiten van partijen indien wordt uitgegaan van een mogelijke aparte relevante productmarkt voor detailhandel in motorbrandstoffen via tankstations gelegen aan het Nederlandse hoofdwegennet. Daarom wordt bij de beoordeling alleen ingegaan op de gevolgen van de voorgenomen concentratie voor wat betreft een mogelijk nader onderscheid naar tankstations gelegen aan het onderliggende wegennet (zie de punten 19 en 20). Type verkooppunt 14. In navolging van een eerder besluit 6 kan worden geconcludeerd dat er vooralsnog geen reden is om binnen de markt voor detailhandel in motorbrandstoffen via tankstations een nader onderscheid te maken naar het type verkooppunt, oftewel de detailhandel in motorbrandstoffen via enerzijds bemande en anderzijds onbemande tankstations. Deze situatie zou mogelijkerwijs in de toekomst anders kunnen zijn naarmate het segment van onbemande tankstations zich in Nederland verder ontwikkelt. (ii) Groothandel in motorbrandstoffen 15. In punt 9 is reeds aangegeven dat kan worden uitgegaan van een aparte relevante productmarkt voor de groothandel in motorbrandstoffen. In navolging van eerdere besluiten 7 kan in het midden worden gelaten of een nadere segmentatie naar motorbrandstofsoort in (i) benzine, (ii) dieselolie en (iii) autogas dient te worden gemaakt, aangezien de uiteindelijke beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 23 tot en met 25). Rel evant e geogr af ische mar kt en (i) Detailhandel in motorbrandstoffen 16. Evenals in eerdere besluiten 8 kan in het midden worden gelaten of de geografische omvang van de markt voor de detailhandel in motorbrandstoffen, of mogelijke nauwere relevante productmarkten op het gebied van de detailhandel in motorbrandstoffen, lokaal, regionaal, of nationaal is, aangezien de uiteindelijke beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 18 tot en met 22). (ii) Groothandel in motorbrandstoffen 6 Zie het besluit in zaak 3810/Kuwait Petroleum Tango, reeds aangehaald, punt Vergelijk onder meer het besluit in zaak 2307/LP Gas Ultragas en LPG Tankverhuur, reeds aangehaald, punt Zie bijvoorbeeld het besluit in zaak 3810/Kuwait Petroleum Tango, reeds aangehaald, punt Openbare versie

5 17. In navolging van eerdere besluiten 9 kan worden aangenomen dat de geografische omvang van de markt voor groothandel in motorbrandstoffen nationaal is. B. GEVOLGEN VAN DE CONCENTRATIE (i) Detailhandel in motorbrandstoffen 18. De totale detailhandelsverkoop van motorbrandstoffen per eind 2003 in Nederland wordt door de Vereniging Nederlandse Petroleum Industrie (hierna: VNPI) geschat op circa 10 miljard liter. Uitgaande van deze marktomvang bedraagt het gezamenlijke marktaandeel van Demarol, Tinq en BIM op de markt voor detailhandel in motorbrandstoffen in 2003 in Nederland op basis van de verkochte volumes minder dan 10%. Volgens de VNPI bedraagt het totaal aantal tankstations in Nederland op 1 januari 2003 circa Uitgaande van dit aantal tankstations hebben Demarol, Tinq en BIM in 2003 minder dan 10% van het totaal aantal tankstations in handen. 19. Zoals reeds is aangegeven in punt 13, is er geen overlap tussen de activiteiten van partijen op het gebied van de detailhandel in motorbrandstoffen indien wordt uitgegaan van een mogelijke aparte relevante productmarkt voor detailhandel in motorbrandstoffen via tankstations gelegen aan het hoofdwegennet in Nederland. Uit marktonderzoek in zaak 3810/Kuwait Petroleum Tango 11 is gebleken dat in 2002 tenminste 6,5 miljard liter brandstoffen in Nederland is verkocht via tankstations gelegen aan het onderliggende wegennet. 12 Uitgaande van deze minimale marktomvang bedraagt het gezamenlijke marktaandeel van Demarol, Tinq en BIM op de markt voor detailhandel in motorbrandstoffen via tankstations gelegen aan het onderliggende wegennet in 2003 in Nederland op basis van de verkochte volumes minder dan 10%. Het aantal tankstations gelegen aan het onderliggende wegennet in 2003 in Nederland bedraagt circa Uitgaande van dit aantal tankstations hebben Demarol, Tinq en BIM in 2003 minder dan 10% van het totaal aantal tankstations gelegen aan het onderliggende wegennet in handen. 20. Indien wordt uitgegaan van eventuele regionale geografische markten, is volgens de opgave van partijen in geen enkele regio in Nederland het gezamenlijke marktaandeel van Demarol en Tinq/BIM in 2003 groter dan 25% op de markt voor de detailhandel in motorbrandstoffen of op de mogelijke markt voor de detailhandel in motorbrandstoffen via tankstations gelegen aan het onderliggende wegennet. Gelet op het landelijke marktaandeel van partijen en de landelijke spreiding van hun tankstations is er geen reden om aan de opgave van partijen te twijfelen. Uitgaande van 9 Zie bijvoorbeeld het besluit in zaak 2307/LP Gas Ultragas en LPG Tankverhuur, reeds aangehaald, punt Bron: 11 Reeds aangehaald, punt Dit cijfer is gebaseerd op de omzetgegevens van circa tankstations. 13 Dit aantal is gebaseerd op het gegeven dat er circa 250 verkooppunten gevestigd zijn aan het Nederlandse hoofdwegennet. Zie bijvoorbeeld 5 Openbare versie

6 lokale markten is op een aantal locaties sprake van overlap tussen de detailhandelsactiviteiten van Demarol en Tinq/BIM. Uit de beschikbare gegevens blijkt echter dat in alle plaatsen waar sprake is van overlap tussen de activiteiten van partijen en de daaromheen liggende plaatsen voldoende concurrerende tankstations actief zijn. Er is derhalve geen reden om aan te nemen dat als gevolg van deze transactie op mogelijke lokale markten voor de detailhandel in motorbrandstoffen een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt. 21. Naast partijen zijn er diverse andere spelers in Nederland actief op het gebied van de detailhandel in motorbrandstoffen, waaronder grote spelers zoals Total, Texaco, BP en Esso. 22. Gelet op het bovenstaande is er geen reden om aan te nemen dat op de markt voor de detailhandel in motorbrandstoffen, of mogelijke nauwere relevante productmarkten op het gebied van de detailhandel in motorbrandstoffen, als gevolg van de concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt op significante wijze wordt belemmerd. (ii) Groothandel in motorbrandstoffen 23. Zoals in punt 8 reeds is opgemerkt, bestaat er een verticale relatie tussen de activiteiten van partijen op het gebied van de groot- en detailhandel in motorbrandstoffen. Een zustermaatschappij van Demarol, Gulf Oil Nederland B.V., is actief op het gebied van de groothandel in benzine en dieselolie in Nederland. Tinq en BIM zijn op het laatstgenoemde gebied niet actief. 24. De totale omvang van de groothandel in benzine en diesel(olie) in 2003 in Nederland is volgens de opgave van partijen tenminste miljoen liter, waarvan benzine miljoen liter vertegenwoordigt en dieselolie miljoen liter. 14 Uitgaande van deze marktomvang voor de groothandel in benzine en dieselolie is het marktaandeel van de Gulf-groep in 2003 in Nederland op alle mogelijke relevante productmarkten voor groothandel in motorbrandstoffen zeer beperkt (minder dan [0-10] * %). Het inkoopaandeel van Tinq en BIM op de totale groothandelsmarkt voor motorbrandstoffen in Nederland bedraagt volgens partijen minder dan [0-10]%. 25. Gelet op het in punt 24 genoemde marktaandeel van de Gulf-groep op de mogelijke markten voor de groothandel in motorbrandstoffen in Nederland en het in de punten 18 en 19 genoemde gezamenlijke marktaandeel van Demarol, Tinq en BIM op de mogelijke markten voor de detailhandelsverkoop in motorbrandstoffen, is er geen reden om aan te nemen dat de onderhavige concentratie marktafsluitende effecten zal hebben. 14 Bron: Vergelijk het besluit in zaak 3810/Kuwait Petroleum Tango, reeds aangehaald, punt 29. * In deze openbare versie van het besluit zijn delen van de tekst vervangen of weggelaten om redenen van vertrouwelijkheid. Vervangen of weggelaten delen zijn met vierkante haken aangegeven. In het geval van getallen of percentages kan de vervanging hebben plaatsgevonden in de vorm van vermelding van bandbreedtes. 6 Openbare versie

7 VI. CONCLUSIE 26. Na onderzoek van deze melding is de directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de gemelde operatie binnen de werkingssfeer valt van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat als gevolg van die concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 27. Gelet op het bovenstaande deelt de directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft geen vergunning is vereist. Datum: 3 november 2004 De directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit, voor deze: w.g. Mr. J. Schönau Directeur Concentratiecontrole Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na de dag van bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM Rotterdam 7 Openbare versie