BESLUIT. Besluit van de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet.

Transcriptie

1 Nederlandse Mededingingsautoriteit BESLUIT Besluit van de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet. Nummer 5133/11 Betreft zaak: 5133/Icare/Evean - Integra I. MELDING 1. Op 11 juli 2005 heeft de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat Stichting Icare/Stichting Evean 1 en Stichting Integra voornemens zijn te fuseren, in de zin van artikel 27, onder a, van de Mededingingswet. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant 134 van 14 juli Naar aanleiding van de mededeling in de Staatscourant zijn geen zienswijzen van derden naar voren gebracht. Ambtshalve zijn vragen gesteld aan verschillende marktpartijen. II. PARTIJEN 2. Stichting Icare en Stichting Evean zijn stichtingen naar Nederlands recht. Icare/Evean verleent diensten op het gebied van thuiszorg in het kader van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (hierna: AWBZ), intramurale AWBZ-zorg, kraamzorg, jeugdgezondheidszorg, kinderopvang alsmede een aantal aanpalende activiteiten. 3. Stichting Integra (hierna: Integra) is een stichting naar Nederlands recht. Integra verleent diensten op het gebied van thuiszorg in het kader van de AWBZ, kraamzorg, jeugdgezondheidszorg, alsmede een aantal aanpalende activiteiten. III. DE GEMELDE OPERATIE 4. De gemelde operatie behelst de totstandkoming van een bestuurlijke fusie per 1 januari 2006 of zoveel eerder als mogelijk. Na de bestuurlijke fusie zal een holding stichting worden opgericht. Icare, Evean en Integra zullen onder deze nieuwe holding stichting als werkmaatschappijen opereren maar behouden wel hun huidige juridische vorm. De 1 Op 7 juli 2005 heeft de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit in zaak 5040/Icare - Evean besloten dat een bestuurlijke fusie tussen Icare en Evean tot stand kan worden gebracht. In het hiernavolgende worden Icare en Evean als één onderneming aangeduid (hierna: Icare/Evean). 1 Openbare versie

2 voorgenomen concentratie is vastgelegd in de bij de melding overgelegde intentieverklaring d.d. 11 juli IV. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT 5. De gemelde operatie is een concentratie in de zin van artikel 27, onder a, van de Mededingingswet. De hierboven, onder punt 4, omschreven transactie leidt er toe dat twee voorheen van elkaar onafhankelijke ondernemingen fuseren. 6. Betrokken ondernemingen zijn Icare/Evean en Integra. 7. Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt. V. BEOORDELING A. RELEVANTE MARKTEN Relevante productmarkten Extramurale AWBZ-zorg 8. Evenals in eerdere besluiten 2 zal ook in onderhavige zaak worden uitgegaan van aparte markten voor intramurale AWBZ-zorg en extramurale AWBZ-zorg. Ten aanzien van de intramurale AWBZ-zorgactiviteiten is geen sprake van enige overlap zodat in het navolgende niet nader op deze activiteiten zal worden ingegaan. 9. Icare/Evean en Integra zijn met name actief op het gebied van thuiszorg. Daarnaast is er sprake van overlap op een beperkt aantal overige activiteiten die behoren tot de extramurale zorgverlening. (i) Thuiszorg 10. Thuiszorg omvat de volgende in de AWBZ omschreven functies: verpleging thuis, persoonlijke verzorging thuis, alsmede huishoudelijke verzorging thuis. 3 Partijen hebben aangegeven dat de overgrote meerderheid van de thuiszorginstellingen in Nederland al deze drie 2 Zie het besluit van 17 januari 2005 in zaak 4161/De Runne - Kruiswerk Mark en Maas - Thebe, punt 12, het besluit van 31 december 2004 in zaak 4295/Stichting Icare - Sensire - Thuiszorg Groningen, punt 16 en het besluit van 15 november 2004 in zaak 4177/Stichting Evean Zorg - De Weeren, punt Zie beleidregel II-624/III-803, Definities extramurale zorg, 2 Openbare versie

3 functies aanbiedt. 4 De drie genoemde functies kennen mogelijk enigszins afwijkende concurrentieverhoudingen. Er bestaan met name aanwijzingen dat toetreding tot de functie huishoudelijke verzorging thuis makkelijker is dan toetreding tot de andere functies. Evenals in eerdere besluiten 5 kan ook in de onderhavige zaak in het midden worden gelaten of sprake is van één markt voor AWBZ-thuiszorg, dan wel dat sprake is van meerdere markten voor thuiszorg, nader onderverdeeld naar functie, aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 21 tot en met 26). (ii) Overige diensten op het gebied van extramurale AWBZ-zorg 11. Icare/Evean en Integra zijn in het kader van extramurale zorgverlening tevens actief op het gebied van uitleen van hulpmiddelen, advies, instructie en voorlichting (hierna: AIV) en voedingsvoorlichting en dieetadvisering. 12. Uitleen van hulpmiddelen betreft het op indicatie gedurende een periode van maximaal 26 weken in bruikleen verstrekken aan cliënt/mantelzorger van een uitleningartikel. AIV is een vorm van kortdurende zorg, onder meer op het raakvlak van cure en care, die wordt gekenmerkt door enkele consulten per cliënt. AIV wordt geleverd door wijkverpleegkundigen van thuiszorginstellingen. Voedingsvoorlichting en dieetadvisering hebben als doel gezondheidsproblemen te verminderen of op te heffen en/of de cliënt beter te leren omgaan met de door hem ervaren klachten. De voedingsvoorlichting is preventief van aard, de dieetadvisering is met name curatief. Voedingsvoorlichting en dieetadvisering wordt gegeven door een diëtist Gelet op de geringe omvang van de door Icare/Evean en Integra behaalde omzetten in vergelijking met thuiszorg, de sterke verbondenheid met de thuiszorgactiviteiten en het feit dat er voor elk van deze activiteiten meer concurrenten actief zijn dan op het gebied van thuiszorg zal in het vervolg van dit besluit niet nader worden ingegaan op deze activiteiten. Niet-AWBZ-gefinancierde zorg 14. Partijen bieden beide kraamzorg, jeugdgezondheidszorg, cursussen en thuisalarmering aan. Daarnaast is Icare/Evean actief op het gebied van kinderopvang, ergotherapie en maatschappelijk werk. 4 Zie ook het besluit in zaak 4295/Stichting Icare - Sensire - Thuiszorg Groningen, reeds aangehaald, punt Zie het besluit in zaak 4295/Stichting Icare - Sensire - Thuiszorg Groningen, reeds aangehaald, punt 16 en het besluit in zaak 4177/Stichting Evean Zorg - De Weeren, reeds aangehaald, punt Zie beleidregel II-624/III-803, Definities extramurale zorg, 3 Openbare versie

4 (i) Kraamzorg 15. De d-g NMa heeft in eerdere besluiten aangegeven dat kan worden uitgegaan van aparte markten voor kraamzorg en thuiszorg, hoewel er enige mate van substitutie is tussen beide markten. 7 Kraamzorg valt onder een ander wettelijk regime dan thuiszorg 8 wat verschillen met zich meebrengt voor de concurrentieverhoudingen. Daarnaast is er sedert 1999 sprake van versoepeling van het toelatingsbeleid. Zorgverzekeraars kunnen sindsdien ook commerciële instellingen contracteren voor het leveren van kraamzorg. Om voornoemde redenen zal voor de beoordeling van onderhavige concentratie worden uitgegaan van een aparte markt voor kraamzorg. (ii) Overige diensten 16. Zoals uit voorgaand punt blijkt, is er tevens sprake van overlap op het gebied van diverse diensten zoals jeugdgezondheidszorg en het aanbieden van cursussen en thuisalarmering. Op het terrein van jeugdgezondheidszorg is er feitelijk geen concurrentie mogelijk. 9 Op jeugdgezondheidszorg zal in het vervolg van dit besluit dan ook niet nader worden ingegaan. Aangezien voor de overige diensten waar sprake is van overlap - aanbieden van cursussen en thuisalarmering - geldt dat de gezamenlijke omzet van Icare/Evean en Integra beperkt is, zal in het vervolg van dit besluit ook op deze diensten niet nader worden ingegaan. 10 Relevante geografische markten Thuiszorg 17. De d-g NMa gaat in eerdere besluiten uit van geografische markten voor thuiszorg die niet groter zijn dan de zorgkantoorregio, maar ten minste het werkgebied van gevestigde regionale thuiszorgaanbieders omvatten. 11 Hiervan wordt ook in onderhavig geval uitgegaan. 7 Zie het besluit in zaak 4161/De Runne - Kruiswerk Mark en Maas - Thebe, reeds aangehaald, punt 20 en het besluit in zaak 4177/Stichting Evean Zorg - De Weeren, reeds aangehaald, punt Kraamzorg wordt vergoed door ziektekostenverzekeraars (tweede compartiment) en thuiszorg is een AWBZ gefinancierde zorgactiviteit (eerste compartiment). 9 Zie ook het besluit in zaak 4295/Icare - Sensire - Thuiszorg Groningen, reeds aangehaald, punt Zie ook het besluit in zaak 4295/Icare - Sensire - Thuiszorg Groningen, reeds aangehaald, punt Zie het besluit in zaak 4161/De Runne - Kruiswerk Mark en Maas - Thebe, punt 26, het besluit in zaak 4295/Stichting Icare - Sensire - Thuiszorg Groningen, punt 38 en het besluit in zaak 4177/Stichting Evean Zorg - De Weeren, punt Openbare versie

5 Kraamzorg 18. Partijen zijn van mening dat de geografische markt voor kraamzorg nationaal is. Er is een verschil wat betreft de inkoop van kraamzorg in vergelijking met de markt(en) voor thuiszorg. Kraamzorg wordt niet ingekocht door zorgkantoren maar direct door de zorgverzekeraars. Zorgverzekeraars hebben klanten verspreid over geheel Nederland maar kennen één of meer concentratiegebieden, dat wil zeggen gebieden waar ze relatief veel klanten hebben. In deze gebieden sluiten de verzekeraars, in de regel na een gehouden meervoudig onderhandse of Europese aanbestedingsprocedure 12, zelfstandig een contract met kraamzorginstellingen. Partijen zien de zorgverzekeraars in het algemeen als nationale spelers die bij de inkoop van kraamzorg in toenemende mate gebruik maken van aanbestedingsprocedures. Dit bevestigt volgens partijen dat de markt voor kraamzorg nationaal van aard is. 19. Verzekeraars en aanbieders van kraamzorg in het werkgebied van partijen geven desgevraagd aan dat er concurrentiedruk uitgaat van aanbieders buiten de werkgebieden van partijen. De Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit acht het, gezien de specifieke kenmerken van kraamzorg (zie de punten 32 en 33) en gezien deze reacties van marktpartijen, waarschijnlijk dat de geografische marktomvang in de onderhavige zaak groter is dan de werkgebieden van partijen. 20. In het onderhavige geval kan de exacte afbakening van de geografische markt voor kraamzorg in het midden blijven aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 27 tot en met 37). B. GEVOLGEN VAN DE CONCENTRATIE Thuiszorg 21. Icare/Evean biedt op relatief grote schaal thuiszorg aan in de zorgkantoorregio s Drenthe, Zwolle, Flevoland en Zaanstreek-Waterland. Op beperktere schaal biedt Icare/Evean thuiszorg aan in de zorgkantoorregio s Amsterdam, Utrecht, Arnhem en Groningen. Integra ontplooit al haar thuiszorgactiviteiten in de zorgkantoorregio Noord-Holland-Noord. Op het niveau van zorgkantoorregio s bestaat derhalve geen overlap tussen Icare/Evean en Integra. Echter, door een concentratie kan tevens de potentiële concurrentie worden beïnvloed. In onderhavige zaak is, net als in eerdere zaken 13 op het gebied van AWBZ-zorg, nader onderzoek 12 Zorgverzekeraar Agis heeft in 2004 voor de inkoop van kraamzorg in de provincie Noord-Holland een Europese aanbestedingsprocedure gehouden. Andere zorgverzekeraars organiseren meervoudige onderhandse aanbestedingen. 13 Zie het besluit in zaak 4295/Stichting Icare - Sensire - Thuiszorg Groningen, reeds aangehaald, punten 42 tot en met 66, het besluit in zaak 4177/Stichting Evean Zorg - De Weeren, reeds aangehaald, punten 34 tot en met 41 en het besluit van 1 september 2004 in zaak 3865/Rijngeest - Robert Fleury, punten 56 tot en met Openbare versie

6 gedaan naar de gevolgen van het wegvallen van potentiële concurrentiedruk als gevolg van de voorgenomen concentratie. Potentiële concurrentie 22. Wanneer zou blijken dat Icare/Evean en/of Integra de activiteiten op het gebied van thuiszorg in de toekomst zouden willen gaan uitoefenen in elkaars gebied zouden zij voor cliënten een reëel alternatief kunnen zijn die door deze voorgenomen fusie wegvalt. Voor de analyse van potentiële concurrentie is de positie van Icare/Evean en Integra in de zorgkantoorregio s Zaanstreek-Waterland en Noord-Holland-Noord onderzocht omdat daar de thuiszorgactiviteiten van Icare/Evean en Integra aan elkaar grenzen. De zorgkantoorregio s Amsterdam, Flevoland, 14 Groningen, Drenthe, Zwolle, Arnhem en Utrecht waarin Icare/Evean actief is, grenzen niet aan de zorgkantoorregio Noord-Holland-Noord waarin Integra actief is. Deze zorgkantoorregio s worden hierna dan ook niet nader onderzocht. Zaanstreek-Waterland 23. Het werkgebied van Icare/Evean grenst aan de regio waar Integra actief is. Icare/Evean heeft op het gebied van thuiszorg een marktaandeel van circa [70-80]% in Zaanstreek- Waterland. 15 Binnen de zorgkantoorregio Zaanstreek-Waterland ondervindt Icare/Evean concurrentie van bijvoorbeeld Zorgcirkel Waterland. Tevens is recentelijk de zorginstelling Meerstede Thuiszorg toegetreden tot de markt voor thuiszorg in de zorgkantoorregio Zaanstreek- Waterland. Voorts is van belang dat er ook in de aangrenzende zorgkantoorregio s Kennemerland en Amsterdam andere grote thuiszorgaanbieders dan Integra actief zijn. In Kennemerland zijn bijvoorbeeld Thuiszorg Zuid-Kennemerland 16 en Stichting Thuiszorg IJmond actief 17. In de regio Amsterdam is Stichting Thuiszorg Amsterdam actief. 18 Derhalve is Integra weliswaar aan te merken als een potentiële concurrent van Icare/Evean in de regio Zaanstreek-Waterland, maar niet als de meest aannemelijke potentiële concurrent. 14 Anders dan door de dijk Enkhuizen-Lelystad. 15 Dit marktaandeel is verkregen door de omzet van Icare/Evean op het gebied van thuiszorg in Zaanstreek-Waterland in 2004 (in uren en mio Euro) af te zetten tegen de totale omzet op het gebied van thuiszorg in Zaanstreek-Waterland in 2004 (in uren en mio Euro) zoals weergegeven op de website van Linkincare, te weten 16 Thuiszorg Zuid-Kennemerland heeft volgens partijen een marktaandeel van circa [40-50]% op de markt voor thuiszorg in Kennemerland en realiseerde in uren thuiszorg in deze zorgkantoorregio. Zie 17 Stichting Thuiszorg IJmond heeft volgens partijen een marktaandeel van circa [40-50]% op de markt voor thuiszorg in de regio Kennemerland en realiseerde in 2003 een omzet van EUR 22,5 miljoen op de markt voor thuiszorg. Zie 18 Stichting Thuiszorg Amsterdam heeft volgens partijen een marktaandeel van circa [80-90]% op de markt voor thuiszorg in Amsterdam. 6 Openbare versie

7 Noord-Holland-Noord 24. Integra heeft op het gebied van thuiszorg een marktaandeel van [40-50]% in Noord- Holland-Noord. 19 Er zijn ook andere thuiszorginstellingen actief in deze regio zoals de zorginstelling De Omring en Thuiszorg Kop van Noord-Holland. De Omring heeft volgens partijen op de markt voor thuiszorg in Noord-Holland-Noord een marktaandeel van circa [30-40]%. Het werkgebied van Thuiszorg Kop van Noord-Holland vertoont grote overlap met dat van Integra. 20 Thuiszorg Kop van Noord-Holland heeft volgens partijen een marktaandeel van circa [20-30]% op de markt voor thuiszorg in Noord-Holland-Noord. Gelet op de marktaandelen van deze twee zorginstellingen en gelet op het feit dat er sprake is van overlap van activiteiten op gemeentelijk niveau gaat van deze concurrenten meer concurrentiedruk uit dan van Icare/Evean die in een andere regio actief is, eerst zal moeten toetreden tot de regio Noord-Holland-Noord en derhalve meer problemen zal ondervinden bij de ontwikkeling van haar activiteiten aldaar. 25. Vanuit de zorgkantoorregio Kennemerland wordt ook (potentiële) concurrentiedruk uitgeoefend op Integra. Thuiszorg Zuid-Kennemerland heeft volgens partijen een marktaandeel van circa [40-50]% op de markt voor thuiszorg in Kennemerland. Stichting Thuiszorg IJmond heeft volgens partijen een marktaandeel van circa [40-50]% op de markt voor thuiszorg in de regio Kennemerland. Een andere thuiszorginstelling die actief is in deze regio, CCC Zorg, behoorde in 2004 tot de top 100 van snelst groeiende bedrijven in Europa. In enkele jaren is CCC Zorg gegroeid van 0 naar 480 werknemers. Gezien de omvang van de door deze thuiszorginstellingen gerealiseerde productie/opbrengsten in de regio Kennemerland is het aannemelijk dat deze spelers in de zorgkantoorregio Kennemerland net als Icare/Evean in de zorgkantoorregio Zaanstreek-Waterland zijn aan te merken als potentiële concurrenten van Integra. 26. Op grond van het voorgaande zal de voorgenomen fusie van Icare/Evean en Integra niet tot gevolg hebben dat er op de markten 21 voor thuiszorg een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat er een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 19 Dit marktaandeel is verkregen door de omzet van Integra op het gebied van thuiszorg in Noord-Holland-Noord in 2004 (in uren en mio Euro) af te zetten tegen de totale omzet op het gebied van thuiszorg in Noord-Holland-Noord in 2004 (in uren en mio Euro) zoals weergegeven op de website van Linkincare, te weten 20 Het werkgebied van Thuiszorg Kop van Noord omvat namelijk de gemeenten Den Burg, Den Helder, Anna Paulowna, Schagerbrug, Schagen, Hippolythushoef en Wieringerwerf. Integra is eveneens actief in deze gemeenten. 21 In de zorgkantoorregio s Zaanstreek-Waterland en Noord-Holland-Noord is een groot aantal instellingen toegelaten voor de functies huishoudelijke verzorging, verzorging en verpleging zodat er geen aanleiding is de markten voor thuiszorg, nader onderverdeeld naar functie, nader te onderzoeken. 7 Openbare versie

8 Kraamzorg 27. De omvang van de Nederlandse markt voor kraamzorg bedroeg in geboortes/verzorgingen. 22 Het gezamenlijk marktaandeel van Icare/Evean en Integra bedroeg [10-20]% (Icare/Evean: [10-20]% en Integra: [0-10]%) Op het gebied van kraamzorg is er geografische overlap van activiteiten van Icare/Evean en Integra in de provincie Noord-Holland. Evean biedt indirect door middel van haar vennootschap PartiCura Actie B.V. 24 kraamzorg in de regio Noord-Holland-Noord. Stichting Parenta Kraamzorg is de werkmaatschappij van Integra die diensten aanbiedt op het gebied van kraamzorg en die actief is in de regio Noord-Holland-Noord. De omvang van de Noord- Hollandse markt voor kraamzorg bedroeg in geboortes/verzorgingen. 25 Het gezamenlijk marktaandeel van Icare/Evean en Integra bedroeg [40-50]% (Icare/Evean: [30-40]% en Integra:[10-20]%) De overlap in de werkgebieden van Icare/Evean en Integra komt grofweg overeen met de regio Noord-Holland-Noord. 27 De omvang van de markt voor kraamzorg in Noord-Holland- Noord (Noord-Kennemerland, Kop van Noord-Holland en West-Friesland) bedroeg in 2004 circa [ ] geboortes/verzorgingen. 28 Het marktaandeel van Icare/Evean en Integra bedroeg daarmee circa [60-70]% (Icare/Evean: circa [20-30]% en Integra: circa [40-50]%) Uit het voorgaande blijkt dat het gezamenlijke marktaandeel van Icare/Evean en Integra in de provincie Noord-Holland en de regio Noord-Holland-Noord na de totstandkoming van de fusie substantieel zal zijn. Relativering van de positie van Icare/Evean en Integra 22 Dit gegeven is afkomstig van het Centraal Bureau voor de Statistiek. 23 Deze cijfers zijn afgeleid uit de administraties van partijen. 24 Zij is gevestigd in Heerhugowaard. 25 Dit gegeven is afkomstig van de Entadministratie Noord-Holland. 26 Deze cijfers zijn afgeleid uit de administraties van partijen. 27 Beide partijen zijn actief in de gemeenten Akersloot, Alkmaar, Anna Paulowna, Bergen, Den Helder, Egmonden, Harenkarspel, Heerhugowaard, Heiloo, Langedijk, Limmen, Niedorp, Obdam, Opmeer, Wester-Koggenland, Schagen, Schermer, Schoorl, Wieringen, Wieringermeer en Zijpe. Het werkgebied van Icare/Evean omvat daarnaast ook de gemeenten Noorderkoggenland, Andijk, Hoorn, Stede Broec, Castricum, Enkhuizen, Drechterland, Medemblik, Wognum, Wervershoof en Venhuizen. Buiten deze regio is Icare/Evean nog actief in Haarlem, Purmerend en Uitgeest. 28 Dit gegeven is afkomstig van de Entadministratie Noord-Holland. 29 Deze cijfers zijn afkomstig uit de administraties van partijen. 8 Openbare versie

9 31. Hoewel het gezamenlijke marktaandeel van Icare/Evean en Integra in de provincie Noord-Holland en met name in de regio Noord-Holland-Noord na de totstandkoming van de fusie substantieel is, is het om de navolgende redenen niet aannemelijk dat als gevolg van de concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt op de markten voor kraamzorg in de provincie Noord-Holland die tot gevolg heeft dat de daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een significant deel ervan wordt belemmerd. 32. Kraamzorginstellingen kunnen hun verzorgingsgebied uitbreiden naar zowel aangrenzende als niet-aangrenzende regio s door gebruik te maken van hun huidige personeel of door nieuw personeel te werven. Uit een door de NMa uitgevoerd onderzoek onder marktpartijen in de zaak De Runne - Kruiswerk Mark en Maas - Thebe is gebleken dat toetreding vanuit een aangrenzend gebied op het gebied van kraamzorg eenvoudiger is dan toetreding op het gebied van thuiszorg. 30 Zo speelt de omvang van de activiteiten een veel kleinere rol. Aangezien een kraamverzorger doorgaans slechts één gezin (adres) per dag verzorgt, vormt een grotere spreiding van de cliënten geen grote belemmering. Het is voor kraamzorginstellingen derhalve mogelijk om op relatief kleine schaal een gebied te betreden en de activiteiten geleidelijk uit te breiden. 33. Op de arbeidsmarkt zijn voldoende kraamverzorgenden beschikbaar. In de afgelopen jaren bestond er een tekort aan kraamverzorgenden maar door extra opleidingscapaciteit is dit tekort inmiddels opgeheven. Uit onderzoek onder aanbieders van kraamzorg kwam naar voren dat het niet waarschijnlijk is dat er in de nabije toekomst schaarste zal optreden op de arbeidsmarkt voor kraamverzorgenden. Daarnaast is recent een landelijke daling waarneembaar in het aantal geboortes. In 2004 zijn er 3,2% minder kinderen geboren dan in Het is aannemelijk dat er vanuit de zorgverzekeraars disciplinerende werking uitgaat op partijen. Indien een zorgverzekeraar niet tevreden is over de prijs en/of de kwaliteit van de aangeboden kraamzorg in een bepaald gebied dan kan hij vanwege het ontbreken van significante drempels (zie de punten 32 en 33) bestaande aanbieders in dat gebied bewegen tot uitbreiding of, indien er geen alternatieve aanbieders in dat gebied bestaan, aanbieders in omliggende regio s stimuleren toe te treden. Bij kraamzorg is bovendien geen sprake van een lange termijn relatie tussen de zorgaanbieder en de zorgontvanger. Er zijn voldoende alternatieve aanbieders van kraamzorg in de werkgebieden van partijen. In het verzorgingsgebied van Integra zijn naast Integra en Icare/Evean ook De Dienstenwinkel, De Omring, Kraamzorg Nederland en SamenZorg actief als aanbieders van kraamzorg. 30 Zie het besluit in zaak 4161/De Runne - Kruiswerk Mark en Maas - Thebe, punt Het aantal levendgeborenen in 2003 bedroeg In 2004 bedroeg het aantal levendgeborenen ( 9 Openbare versie

10 35. Ook zijn er voldoende aanbieders in omliggende regio s die, met medewerking van de zorgverzekeraar, hun werkzaamheden zouden kunnen uitbreiden naar de werkgebieden van partijen. SamenZorg, van oudsher een aanbieder van kraamzorg in Friesland, is bijvoorbeeld begin 2004 mede op verzoek van één van de zorgverzekeraars toegetreden tot de markt voor kraamzorg in Noord-Holland-Noord (West-Friesland). Voorts kan gedacht worden aan Take Good Care (die ook zelf heeft aangegeven begin dit jaar vanuit Haarlem in Noord-Holland-Noord gestart te zijn), Kraamzorg De Waarden vanuit Haarlem en Zorgthuis vanuit de regio Zaanstreek- Waterland. Het contracteerbeleid van de zorgverzekeraars draagt er in bepaalde gevallen ook aan bij dat kraamzorginstellingen eenvoudig kunnen toetreden tot andere werkgebieden. Zo heeft Agis in 2004 voor inkoop van kraamzorg in Noord-Holland(-Noord) een aanbestedingsprocedure gehouden en hebben Achmea en Menzis onlangs de zorgveiling opgezet voor zorgaanvragen van klanten woonachtig buiten de concentratiegebieden De twee grootste zorgverzekeraars in de regio Noord-Holland geven aan geen bezwaren te hebben tegen de voorgenomen concentratie. De andere aanbieders in de werkgebieden van partijen hebben een groot potentieel zodat de zorgverzekeraar voldoende keuzemogelijkheden overhoudt. Eventueel zouden niet-regionale spelers kunnen worden uitgenodigd om kraamzorg in Noord-Holland-Noord te leveren. 37. De Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit meent op basis van hetgeen is uiteengezet in de punten 32 tot en met 36 dat - ook indien wordt uitgegaan van de kleinst mogelijke geografisch markt voor kraamzorg, een markt die grofweg overeenkomt met de zorgkantoorregio Noord-Holland Noord, 33 - er geen reden is om aan te nemen dat er op de markt voor kraamzorg als gevolg van de voorgenomen concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op deze markt significant wordt belemmerd. Deze conclusie zal niet anders zijn indien de geografische markt groter is dan Noord-Holland-Noord. VI. CONCLUSIE 38. Na onderzoek van deze melding is de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de gemelde operatie binnen de werkingssfeer valt van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat als gevolg van die concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 32 De gebieden waar de zorgverzekeraar de grootste aanbieder is. 33 Zie ook het besluit in zaak 4161/De Runne - Kruiswerk Mark en Maas - Thebe, punt Openbare versie

11 39. Gelet op het bovenstaande deelt de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft geen vergunning is vereist. Datum: 15 augustus 2005 De Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit, namens deze: w.g. Mr. J. Schönau Directeur Concentratiecontrole Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na de dag van bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM Rotterdam 11 Openbare versie