Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid van de Mededingingswet.

Transcriptie

1 BESLUIT Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid van de Mededingingswet. Zaaknummer 2097/Amicon - Geov RZG I. MELDING 1. Op 13 september 2000 heeft de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat Coperatie Geov RZG U.A. voornemens is te fuseren met OWM Amicon Zorgverzekeraar Ziekenfonds U.A., OWM Amicon Zorgverzekeraar Aanvullende Verzekeringen U.A. en Stichting Amicon Beheer, in de zin van artikel 27, onder a, van de Mededingingswet. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant 183 van 21 september Naar aanleiding van de mededeling in de Staatscourant zijn geen zienswijzen van derden naar voren gebracht. II. PARTIJEN 2. Coperatie Geov RZG U.A. (hierna: Geov) is een coperatie met uitsluiting van aansprakelijkheid naar Nederlands recht. Zij staat aan het hoofd van tien ondernemingen met activiteiten op het gebied van het aanbieden van zorgverzekeringen, arbodiensten, rentegratiediensten en aanverwante verzekeringen (ziekteverzuim-, reis-, ongevallen- en schadeverzekeringen). 3. OWM Amicon Zorgverzekeraar Ziekenfonds U.A. en OWM Amicon Zorgverzekeraar Aanvullende Verzekeringen U.A. zijn beide coperaties met uitsluiting van aansprakelijkheid naar Nederlands recht, Stichting Amicon Beheer is een stichting naar Nederlands recht (hierna tezamen: Amicon). Tezamen met vijf vennootschappen vormen zij de Amicon Groep. Zij zijn actief op het gebied van het aanbieden van zorgverzekeringen. III. DE GEMELDE OPERATIE 4. De gemelde operatie betreft een fusie waarbij Amicon zal toetreden als lid van Geov. Hierbij zal de statutaire naam van Geov worden gewijzigd in Coperatie Amicon Groep U.A. Partijen hebben hieromtrent een intentieverklaring van 6 juni 2000 overgelegd. IV. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT 5. De gemelde operatie is een concentratie in de zin van artikel 27, onder a, van de Mededingingswet. De hierboven, onder punt 4, omschreven transactie

2 leidt er toe dat Amicon en Geov fuseren. 6. Betrokken ondernemingen, in de zin van het Besluit vaststelling formulieren Mededingingswet (Staatscourant 1 van 2 januari 1998), zijn Geov en Amicon. 7. Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt. V. BEOORDELING A. Relevante markten Relevante productmarkten Verzekeringen 8. Al eerder is door de Europese Commissie geconcludeerd dat elk type verzekering, zoals levensverzekeringen, schadeverzekeringen en ziektekostenverzekeringen, als een afzonderlijke markt kan worden beschouwd, omdat de verschillende typen niet substitueerbaar zijn.[1] Ook vormen particuliere ziektekostenverzekeringen en ziekenfondsverzekeringen aparte markten.[2] 9. Het kan niet worden uitgesloten dat binnen de markt voor ziektekostenverzekeringen nader onderscheid gemaakt moet worden, bijvoorbeeld naar individuele en collectieve ziektekostenverzekeringen. In het onderhavige besluit kan echter in het midden blijven of afzonderlijke productmarkten te onderscheiden zijn voor bovenstaande typen verzekeringen, omdat de materile beoordeling hierdoor niet wordt benvloed (zie de punten 17 en 18). 10. Sommige verzekeraars bieden hun producten aan via een tussenpersoon; sommige zijn direct-writer (rechtstreeks aanbieder). Het kan niet worden uitgesloten dat nader onderscheid naar de wijze van aanbod tussen verzekeringen moet worden gemaakt. Aangezien de activiteiten van partijen elkaar alleen overlappen op het gebied van het aanbieden van verzekeringen als direct-writer, zal in het onderhavige besluit de (deel)markt voor het aanbieden van producten via een tussenpersoon buiten beschouwing worden gelaten. Inkoop van zorg door ziekenfondsen 11. Uitgangspunt bij de ziekenfondsverzekering is het natura-stelsel, op grond waarvan ziekenfondsverzekerden aanspraak hebben op zorg in natura. De te leveren verzekeringsprestaties aan de zijde van de ziekenfondsen bestaan dus niet uit een vergoeding van de gemaakte kosten, maar uit de zorg als zodanig. Op de ziekenfondsen rust aldus de verplichting voldoende zorg in te kopen ten behoeve van hun verzekerden.[3] Daartoe sluiten ziekenfondsen zogenaamde medewerkersovereenkomsten met zorgaanbieders. 12. In eerdere besluiten[4] is geconcludeerd dat het inkopen van deze zorg

3 door ziekenfondsen een afzonderlijke markt is, apart van de markt voor het aanbieden van ziekenfondsverzekeringen. Het is denkbaar dat de markt voor de inkoop van zorg door ziekenfondsen nader gesegmenteerd dient te worden (bijvoorbeeld naar het type beroepsgroep, hulpmiddelen of assortimenten). Een exacte afbakening van de markt voor de inkoop van zorg door ziekenfondsen is voor de beoordeling van de onderhavige zaak echter niet nodig, omdat de materile beoordeling hierdoor niet wordt benvloed (zie de punten 19 tot en met 23). Relevante geografische markten Verzekeringen 13. Eerder is geconcludeerd dat de markten voor het aanbieden van verzekeringen overwegend als nationaal moeten worden beschouwd op grond van bijvoorbeeld verschillen in vraag, consumentenvoorkeur, taal, premiestructuur en distributiekanalen.[5] In het onderhavige besluit kan echter in het midden blijven of de markt voor het aanbieden van de verschillende ziektekostenverzekeringen nationaal of regionaal is, omdat dit voor de materile beoordeling niet uitmaakt (zie punt 17). Inkoop van zorg door ziekenfondsen 14. Alhoewel ziekenfondsen landelijk opereren, kan de markt voor inkoop van zorg niet gekenmerkt worden als een nationale markt, omdat de zorgverzekeraars bij hun contractering afhankelijk zijn van de woonplaats van hun verzekerden. Het betreft immers de inkoop van dienstverlening, die naar haar aard niet door de zorgverzekeraars zelf verspreid kan worden. 15. Voorgaande impliceert dat de geografische omvang niet wordt bepaald door de ziekenfondsen, maar door hun verzekerden. De vraag die dan gesteld dient te worden, is welke geografische markt voor het aanbieden van zorg er gelet op de aard van deze dienstverlening en de transportkosten bestaat voor consumenten. Vanuit de verzekerde gezien is de behoefte aan zorg in het algemeen lokaal/regionaal, omdat de fysieke afstand tussen de zorgaanbieder en de patint een zeer belangrijk punt is bij de keus voor een bepaalde zorgaanbieder.[6] 16. Uit voorgaande overwegingen kan worden geconcludeerd dat de markt voor inkoop van zorg regionaal is of zelfs lokaal. Nadere afbakening is niet vereist, omdat de materile beoordeling hierdoor niet wordt benvloed (zie de punten 19 tot en met 23). B. Gevolgen van de concentratie Verzekeringen 17. Indien wordt uitgegaan van regionale markten voor de verschillende ziektekostenverzekeringen, is er geen overlap tussen de activiteiten van partijen, waardoor de transactie niet leidt tot samenvoeging van de marktaandelen van partijen op regionaal niveau. Indien wordt uitgegaan van een nationale markt voor de verschillende ziektekostenverzekeringen, behalen partijen de volgende marktaandelen: In Nederland

4 (deel)markten behaalde omzet in 1999 door alle verzekeraars [7] gezamenlijk marktaandeel van Amicon en Geov ziekenfonds- individueel mln [10-20%]* verzekeringen, direct-writer verzekeringen, direct-writer collectief mln [20-30%] particuliere ziektekostenindividueel mln [0-10%] collectief mln [0-10%] 18. Indien binnen de markt voor het aanbieden van ziekenfondsverzekeringen geen onderscheid zou worden gemaakt tussen direct-writer en aanbieden via tussenpersonen, of tussen individueel en collectief, verschilt het gezamenlijke marktaandeel van partijen niet significant met de bovengenoemde marktaandelen. Hetzelfde geldt voor het aanbieden van particuliere ziektekostenverzekeringen. Inkoop van zorg door ziekenfondsen 19. Amicon en Geov zullen na de concentratie op de markt voor de ziekenfondsverzekeringen een nationaal marktaandeel van minder dan [10-20%] hebben en dus voldoende concurrentie tegenover zich vinden. Amicon is nauwelijks actief in de provincie Groningen en de noordelijkste gemeenten van de provincie Drente, de lokale/regionale thuismarkt van Geov. In het oostelijke deel van de provincie Utrecht, Gelderland en Overijssel (met name Twente), de voor Amicon belangrijkste geografische markten, is Geov niet of nauwelijks actief. 20. Op dit moment is er nog nauwelijks sprake van concurrentie tussen de ziekenfondsen op de verschillende lokale/regionale markten voor de inkoop van zorg door ziekenfondsen. De marktaandelen van ziekenfondsen buiten hun traditionele thuismarkten zijn nog gering. Zowel de positie die Amicon en Geov innemen op de lokale/regionale (deel)markten voor het inkopen van zorg bij de verschillende beroepsbeoefenaren als de positie die ze innemen op de (deel)markt voor het inkopen van hulpmiddelen zullen door de concentratie niet of nauwelijks worden versterkt. 21. Indien de ziekenfondsen in de toekomst op de markt voor de ziekenfondsverzekeringen steeds meer nationaal gaan opereren en de bij hen aangesloten verzekerden steeds meer over heel Nederland verspreid wonen, zouden de ziekenfondsen voor het inkopen van zorg bij de beroepsbeoefenaren ook op andere lokale/regionale zorgmarkten, dan waarop zij vanouds actief waren, steeds meer zelfstandig zorg bij de aldaar gevestigde beroepsbeoefenaren kunnen gaan inkopen. Uitgaande van de huidige situatie, is het niet aannemelijk dat door de voorgenomen transactie de positie van Amicon en Geov op de zorgmarkten substantieel wordt benvloed. 22. Het is mogelijk dat de ziekenfondsen ook voor bepaalde hulpmiddelen, waarvoor de markt vanuit de verzekerden en de leveranciers gezien regionaal is, een nationaal beleid gaan voeren. Op dat moment zullen de markten voor

5 deze hulpmiddelen als nationaal gekenschetst moeten worden. Ook in dat geval zou de concentratie tussen Amicon en Geov niet tot gevolg hebben dat op deze markten een economische machtspositie zou ontstaan of worden versterkt, aangezien het gezamenlijke marktaandeel op deze (deel)markt niet significant afwijkt van het in punt 19 genoemde marktaandeel op de gehele markt voor inkoop van zorg door ziekenfondsen. 23. Gelet op bovengenoemde marktaandelen, en gelet op het feit dat naast partijen een groot aantal concurrenten actief is[8], is er geen reden om aan te nemen dat als gevolg van de onderhavige concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden verstrekt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijk mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. VI. CONCLUSIE 24. Na onderzoek van deze melding is de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de gemelde operatie binnen de werkingssfeer valt van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat als gevolg van die concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 25. Gelet op het bovenstaande deelt de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft geen vergunning is vereist. Datum: 11 december 2000 De directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit, voor deze: w.g. Mr. W.C.J. de Lange Wnd. hoofd Concentratiecontrole Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM Rotterdam [1] Zie de beschikking van 10 september 1992 van de Europese Commissie in

6 zaak IV/M.251 Allianz/DKV, de beschikking van 11 november 1996 in zaak IV/M.812 Allianz/Vereinte en de beschikking van 10 november 1999 in zaak COMP/M.1719 Delta Lloyd Verzekeringsgroep/Nuts Ohra. [2] Zie het besluit van de d-g NMa van in zaak 1165/ANOZ Verzekeringen ANOVA-ZAO, punt 32. [3] Dit vloeit voort uit artikel 8 Zfw [4] Zie bijvoorbeeld het besluit van 20 april 2000 in zaak 995/Organisatie van Nederlandse Tandprothetici vs. Zorgverzekeraars en Zorgverzekeraars Nederland, zaak 1165/ANOZ Verzekeringen ANOVA-ZAO, reeds aangehaald en het besluit van 14 december 1999 in zaak 1441/Geov RZG. [5] Beschikkingen van de Europese Commissie in zaak IV/M.812 Allianz/Vereinte van 11 november 1996 en zaak COMP/M.1719 Delta Lloyd Verzekeringsgroep/Nuts Ohra van 10 november In zaak 1165/ANOZ Verzekeringen ANOVA-ZAO, reeds aangehaald, punt 41, is uitgegaan van een nationale markt voor het aanbieden van ziekenfondsverzekeringen. [6] Vergelijk zaak 995/Organisatie van Nederlandse Tandprothetisi vs. Zorgverzekeraars en Zorgverzekeraars Nederland, reeds aangehaald, punten 51 tot en met 54. [7] Bron: Het landelijk informatiecentrum van de zorgverzekeraars (Vektis). * Bedrijfsvertrouwelijke gegevens worden hierna in de tekst weergegeven door middel van haakjes [..]. [8] Partijen noemen Achmea, VGZ en de CZ Groep, alledrie van vergelijkbare grootte of groter dan partijen. Aan de inhoud van deze pagina's kunt u geen rechten ontlenen.