BESLUIT. Besluit van de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet.

Transcriptie

1 Nederlandse Mededingingsautoriteit BESLUIT Besluit van de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet. Nummer 5777/10 Betreft: 5777/Aveant Zuwe I. MELDING 1. Op 6 september 2006 heeft de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (hierna: de Raad) een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat Stichting Aveant en Stichting Zorggroep Utrecht West voornemens zijn te fuseren, in de zin van artikel 27, onder a, van de Mededingingswet. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant nr. 175 van 8 september Bij brief van 13 september 2006 hebben partijen hun melding op een aantal punten gerectificeerd. Naar aanleiding van de mededeling in de Staatscourant zijn geen zienswijzen van derden naar voren gebracht. Ambtshalve zijn vragen gesteld aan verschillende marktpartijen. In onderhavige zaak is een zienswijze van de Nederlandse Zorgautoriteit (hierna: NZa) naar voren gebracht. II. PARTIJEN 2. Stichting Aveant (hierna: Aveant) is een stichting naar Nederlands recht. Aveant verleent diensten op het gebied van intramurale en extramurale zorg in het kader van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (hierna: AWBZ). De extramurale AWBZ-zorg omvat activiteiten op het gebied van thuiszorg, ondersteunende en activerende begeleiding, voedingsvoorlichting en dieetadvisering, dagactiviteiten voor ouderen en advies, instructie en voorlichting (hierna: AIV). De intramurale AWBZ-zorg omvat verzorgingshuiszorg en verpleeghuiszorg. Daarnaast is Aveant actief op het gebied van niet-awbz-gefinancierde zorg, waaronder jeugdgezondheidszorg. 3. Stichting Zorggroep Utrecht West (hierna: Zuwe) is een stichting naar Nederlands recht. Zuwe verleent diensten op het gebied van intramurale en extramurale zorg in het kader van de AWBZ. De extramurale AWBZ-zorg omvat activiteiten op het gebied van thuiszorg, ondersteunende en activerende begeleiding, voedingsvoorlichting en dieetadvisering, dagactiviteiten voor ouderen en AIV. De intramurale AWBZ-zorg omvat verzorgingshuiszorg en verpleeghuiszorg. Zuwe exploiteert voorts een ziekenhuis waarin klinische en niet-klinische algemene ziekenhuiszorg wordt verleend. Daarnaast is Zuwe actief op het gebied van niet-awbzgefinancierde-zorg, waaronder jeugdgezondheidszorg. 1 Openbare versie

2 III. DE GEMELDE OPERATIE 4. De gemelde operatie behelst de totstandkoming van een bestuurlijke fusie per 1 januari 2007 of zoveel eerder als mogelijk. Partijen hebben als voorbereiding op voornoemde bestuurlijke fusie de Stichting Zuwe Aveant opgericht, welke zal onderzoeken in welke juridische vorm de bestuurlijke fusie het best kan worden vormgegeven. De voorgenomen concentratie is vastgelegd in de bij de melding overgelegde intentieverklaring d.d. 28 augustus IV. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT 5. De gemelde operatie is een concentratie in de zin van artikel 27, onder a, van de Mededingingswet. De hierboven, onder punt 4, omschreven transactie leidt er toe dat twee voorheen van elkaar onafhankelijke ondernemingen fuseren. 6. Betrokken ondernemingen zijn Aveant en Zuwe (hierna samen ook wel aangeduid als partijen). 7. Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt. V. BEOORDELING 8. De activiteiten van partijen overlappen op het gebied van extramurale AWBZ zorg, te weten op het gebied van thuiszorg, AIV, voedingsvoorlichting en dieetadvisering, ondersteunende en activerende begeleiding en dagactiviteiten voor ouderen. Tevens overlappen de activiteiten van partijen op het gebied van intramurale AWBZ zorg, te weten op het gebied van verzorgingshuiszorg en verpleeghuiszorg. Tot slot is er een overlap tussen de activiteiten van partijen in de niet-awbz gefinancierde jeugdgezondheidszorg. In aansluiting op eerdere besluiten 1 wordt op laatstgenoemde activiteit in het hiernavolgende niet nader ingegaan, aangezien op het gebied van jeugdgezondheidszorg feitelijk geen concurrentie mogelijk is. De activiteiten van partijen concentreren zich in de zorgkantoorregio Utrecht. 2 1 Zie het van 24 mei 2006 in zaak 5603/ZgNL TML LvGG, punt 19, en het besluit van 31 december 2004 in zaak 4295/Stichting Icare Sensire Thuiszorg Groningen, punten 23 en De zorgkantoorregio Utrecht valt (grotendeels) samen met de provincie Utrecht. 2 Openbare versie

3 A. RELEVANTE MARKTEN Rel evant e pr oduct mar kt en 10. Evenals in eerdere besluiten 3 zal in onderhavige zaak worden uitgegaan van een onderscheid tussen intramurale AWBZ-zorg en extramurale AWBZ-zorg. Partijen bieden allebei zowel intramurale AWBZ-zorg als extramurale AWBZ-zorg aan. Extramurale AWBZ-zorg Thuiszorg 11. Thuiszorg omvat de volgende in de AWBZ omschreven functies: verpleging thuis (hierna: verpleging), persoonlijke verzorging thuis (hierna: persoonlijke verzorging) en huishoudelijke verzorging thuis (hierna: huishoudelijke verzorging). 12. Partijen zijn van mening dat er sprake is van één markt voor AWBZ-thuiszorg, die zowel huishoudelijke verzorging als persoonlijke verzorging en verpleging omvat. In eerdere besluiten 4 is aangegeven dat een extramurale instelling doorgaans weliswaar al deze drie functies aanbiedt, maar dat de drie functies enigszins afwijkende concurrentieverhoudingen kennen. In voornoemde besluiten zijn afzonderlijke markten onderscheiden voor huishoudelijke verzorging enerzijds en persoonlijke verzorging en verpleging anderzijds. Er zijn geen aanwijzingen om in onderhavige zaak anders te oordelen. Evenals in voornoemde besluiten wordt in onderhavige zaak uitgegaan van een markt voor huishoudelijke verzorging en een markt voor persoonlijke verzorging en verpleging. 3 Zie bijvoorbeeld het besluit van 13 mei 2005 in zaak 4267/Zorg en Welzijngroep Thuiszorg Nieuwe Waterweg Noord Maatzorg De Werven Kraamzorg Delfland, punt 15, het besluit van 9 maart 2005 in zaak 3244/Thuiszorg Den Haag Stichting GDVV Groep, punt 8 en het besluit in zaak 4295/Stichting Icare Sensire Thuiszorg Groningen, reeds aangehaald, punt Zie bijvoorbeeld het besluit van 4 november 2005 in zaak 4212/De Basis Thuiszorg Gooi en Vechtstreek Vivium, punten 12 tot en met 15 en het besluit van 18 augustus 2005 in zaak 4988/Oosterlengte Thuiszorg Groningen Sensire, punten 11 tot en met Openbare versie

4 Dagactiviteiten 13. Aveant en Zuwe bieden dagactiviteiten aan in hun verpleeg- en verzorgingshuizen in de zorgkantoorregio Utrecht. 5 In een eerder besluit 6 is aangegeven dat een mogelijk onderscheid kan worden gemaakt tussen dagactiviteiten basis en dagactiviteiten speciaal Dagactiviteiten worden bekostigd vanuit het extramurale AWBZ-budget, voor zover ze worden geleverd aan cliënten die niet woonachtig zijn in een intramurale instelling. Aangezien dagactiviteiten veelal worden aangeboden op intramurale locaties, hebben deze activiteiten doorgaans een verband met de intramurale activiteiten van de betreffende instellingen. Uit onderzoek in het kader van een eerdere zaak 8 is gebleken dat dagactiviteit basis veelal binnen verzorgingshuizen wordt aangeboden en dagactiviteit speciaal binnen verpleeghuizen. Om die reden zullen, in navolging van een eerder besluit, 9 in het hiernavolgende de gevolgen van de voorgenomen fusie op de mogelijke markt voor dagactiviteiten speciaal en de mogelijke markt voor dagactiviteiten basis worden besproken bij de beoordeling van de gevolgen op het gebied van verpleeghuiszorg respectievelijk verzorgingshuiszorg. Overige extramurale diensten 15. Tussen partijen bestaat overlap op het gebied van AIV en voedingsvoorlichting en dieetadvisering. Evenals in eerdere besluiten 10 zal, gelet op de geringe omzetten 11 in vergelijking 5 Aveant in de gemeente Utrecht en Zuwe in de gemeenten De Ronde Venen, Maarssen en Woerden. 6 Zie het besluit van 16 november 2005 in zaak 5186/Carint Reggeland, punten 21 tot en met De activiteiten op het gebied van dagactiviteit basis hebben betrekking op het in groepsverband begeleiden van ouderen c.q. chronisch zieken, gericht op bezigheid, sociaal-recreatieve activiteiten en het bijhouden van vaardigheden, eventueel aangevuld met assistentie en persoonlijke zorg. Dagactiviteit speciaal is een activiteit in groepsverband, waarbij ondersteunende en activerende begeleiding in samenhang staat met enige persoonlijke verzorging en met behandeling tijdens het dagprogramma. Het betreft een multidisciplinaire benadering. Zie beleidsregel II-624/III-803, definities extramurale zorg, 8 Zie ook het besluit in zaak 5186/Carint Reggeland, reeds aangehaald, punten 21 tot en met Zie het besluit van 7 augustus 2006 in zaak 5705/Stichting Zorggroep Amsterdam Stichting Tabitha Stichting de Kleine Johannes, punt Zie onder andere het besluit in zaak 4295/Stichting Icare Sensire Thuiszorg Groningen, reeds aangehaald, punt 22, en het besluit in zaak 5186/Carint Reggeland, reeds aangehaald, punten 16 tot en met Door Aveant respectievelijk Zuwe werd slechts circa [0-1] * % respectievelijk [0-1]% van de totale omzet in 2005 behaald met AIV. Door Aveant respectievelijk Zuwe werd slechts [0-1]% respectievelijk [0-1]% van de totale omzet in 2005 behaald met voedingsvoorlichting en dieetadvisering. 4 Openbare versie

5 met thuiszorg, de sterke verbondenheid met de thuiszorgactiviteiten en het feit dat er met betrekking tot deze activiteiten verschillende concurrenten actief zijn, in het vervolg van dit besluit niet nader worden ingegaan op de activiteiten AIV en voedingsvoorlichting en dieetadvisering. 16. Partijen zijn tevens actief op het gebied van ondersteunende en activerende begeleiding. Ondersteunende begeleiding en activerende begeleiding zijn twee AWBZ-functies in de zin van het Besluit zorgaanspraken AWBZ. 12 Ondersteunende begeleiding richt zich op bevordering of behoud van de zelfredzaamheid of bevordering van integratie in de samenleving. Activerende begeleiding richt zich op het trachten terug te dringen, dan wel leren omgaan met de gevolgen van een aandoening, beperking of handicap, bijvoorbeeld met behulp van een behandel- en begeleidingsplan. 17. In een eerder besluit 13 is aangegeven dat begeleidingsactiviteiten voortkomen uit een zorgvraag ten gevolge van een beperking, aandoening of handicap en daarom sterk verbonden zijn met intramurale zorg dan wel thuiszorg. De reden is gelegen in het feit dat ondersteunende en/of activerende begeleiding vrijwel nooit afzonderlijk worden afgenomen, maar vrijwel altijd in combinatie met een andere zorgvraag. 18. Ook in onderhavige zaak wordt de positie van partijen op de mogelijke markt(en) voor ondersteunende en activerende begeleiding gezien als een afgeleide van hun positie op het gebied van thuiszorg dan wel intramurale zorg. Derhalve zullen ondersteunende en activerende begeleiding hierna buiten beschouwing worden gelaten. Intramurale AWBZ-zorg Onderscheid verzorgingshuiszorg en verpleeghuiszorg 19. Partijen zijn actief op het gebied van zowel verpleeghuiszorg als verzorgingshuiszorg. In de onderhavige zaak zal evenals in een eerder besluit 14 worden uitgegaan van aparte markten voor verzorgingshuiszorg en verpleeghuiszorg. Verpleeghuiszorg * In deze openbare versie van het besluit zijn delen van de tekst vervangen of weggelaten om reden van vertrouwelijkheid. Vervangen of weggelaten delen zijn met vierkante haken aangegeven, in geval van getallen of percentages kan de vervanging hebben plaatsgevonden in de vorm van vermelding van brandbreedtes. 12 Besluit van 25 oktober 2002, Stbl. 2002, Zie het besluit van 21 oktober 2005 in zaak 5171/Antaris Amstelrade Fontis, punten 20 tot en met 22, 30 en Zie het besluit van 11 augustus 2005 in zaak 4198/Proteion TML LvGG, punten 18 tot en met Openbare versie

6 20. In een eerder besluit 15 is uitgegaan van aparte markten voor psychogeriatrische verpleeghuiszorg (hierna: PG-verpleeghuiszorg) en somatische verpleeghuiszorg. PGverpleeghuiszorg richt zich op personen die aan geestelijke (ouderdoms)ziekten of stoornissen lijden. Somatische verpleeghuiszorg richt zich op mensen met een lichamelijke ziekte of handicap. De verzorging en behandeling is bij somatische verpleeghuiszorg gericht op terugkeer naar de eigen leefomgeving of, als dat niet meer mogelijk is, op langdurige zorg in het verpleeghuis. 21. Evenals in voornoemd besluit zal in onderhavige zaak worden uitgegaan van aparte markten voor PG-verpleeghuiszorg en somatische verpleeghuiszorg. Verzorgingshuiszorg 22. In aansluiting op het in punt 19 genoemde besluit zal worden uitgegaan van een aparte markt voor verzorgingshuiszorg. Rel evant e geogr af ische mar kt en Extramurale AWBZ-zorg (i) Persoonlijke verzorging en verpleging en (ii) huishoudelijke verzorging 23. Aveant biedt (i) persoonlijke verzorging en verpleging en (ii) huishoudelijke verzorging aan in de gemeente Utrecht. Zuwe biedt (i) persoonlijke verzorging en verpleging en (ii) huishoudelijke verzorging aan in de gemeenten De Ronde Venen, Abcoude, Loenen, Breukelen, Woerden, Maarssen, Vleuten-De Meern, Montfoort en Oudewater. 24. Partijen zijn van mening dat door de recente fusiegolf en het ontstaan van grote bovenregionale spelers de markt voor thuiszorg een bovenregionale en zelfs een landelijke markt is. Partijen geven aan dat een zorginstelling de drempel tot een zorgkantoorregio eenvoudig kan slechten door het oprichten van een rechtspersoon. Ook wijzen partijen op een vergaande uniformering van het inkoopbeleid van de vijftien in Nederland actieve zorgkantoren. 25. Uit onderzoek in eerdere zaken 16 is gebleken dat de drempels om actief te worden in een andere zorgkantoorregio in vergelijking met toetreding tot een ander gebied binnen één en dezelfde zorgkantoorregio hoger zijn. Een specifieke drempel om toe te treden tot een andere 15 Zie bijvoorbeeld het besluit in zaak 4212/De Basis Thuiszorg Gooi en Vechtstreek Vivium, reeds aangehaald, punten 18 tot en met Zie het besluit in zaak 4295/Stichting Icare Sensire Thuiszorg Groningen, reeds aangehaald, punt 50 tot en met 55 en het besluit van 17 januari 2005 in zaak 4161/De Runne Kruiswerk Mark en Maas Thebe, punt Openbare versie

7 zorgkantoorregio is gelegen in de financieringssystematiek van de AWBZ, die ertoe leidt dat zorgaanbieders lastig productieafspraken kunnen maken voor zorg aan cliënten buiten de eigen regio, aangezien zij productieafspraken moeten maken met het zorgkantoor in de regio waarin zij statutair gevestigd zijn. Voorts blijkt dat een bepaalde grootte is vereist om betekenisvol te kunnen concurreren met grote gevestigde aanbieders. Evenals in voornoemde besluiten komt de Raad tot de conclusie dat er geen reden is om uit te gaan van geografische markten voor huishoudelijke verzorging en voor persoonlijke verzorging en verpleging die ruimer zijn dan de zorgkantoorregio. 26. In eerdere besluiten 17 is uitgegaan van geografische markten voor (i) persoonlijke verzorging en verpleging en voor (ii) huishoudelijke verzorging die ten minste het werkgebied van een grote, gevestigde speler omvat en ten hoogste de zorgkantoorregio. Beide partijen zijn gevestigde thuiszorgaanbieders in de zorgkantoorregio Utrecht. 27. In onderhavige zaak kan in het midden worden gelaten of de geografische markt de afzonderlijke werkgebieden of de gehele zorgkantoorregio omvat, aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie punten 43 tot en met 46). Intramurale AWBZ-zorg Verzorgingshuiszorg 28. Aveant en Zuwe zijn op het gebied van verzorgingshuiszorg actief in de zorgkantoorregio Utrecht. Aveant heeft uitsluitend verzorgingshuizen in de gemeente Utrecht. 18 Zuwe heeft verzorgingshuizen in de gemeenten De Ronde Venen 19 en Woerden. 20 Partijen zijn derhalve niet actief in dezelfde gemeenten. 29. Uit eerdere zaken 21 en uit onderzoek onder marktpartijen blijkt dat cliënten zo dicht mogelijk bij hun eigen leefomgeving (bij voorkeur in de eigen gemeente) willen blijven wonen. Uitgaande van een geografische marktafbakening die enkel de gemeente omvat waarin een verzorgingshuis gevestigd is, is er geen sprake van geografische overlap. Indien evenwel wordt uitgegaan van ruimer dan lokale markten overlappen de activiteiten van partijen wel. 17 Zie het besluit in zaak 5186/Carint Reggeland, reeds aangehaald, punt 46 en het besluit in zaak 4988/Oosterlengte Thuiszorg Groningen Sensire, reeds aangehaald, punten 27 tot en met Aveant heeft een viertal verzorgingshuizen in Utrecht, namelijk West (Hart van Lombok), De Lichtkring, Swellengrebel en Tuindorp-Oost. 19 Dit verzorginghuis bevindt zich in Vinkeveen. 20 Dit verzorgingshuis bevindt zich in Kamerik. 21 Zie bijvoorbeeld het besluit in zaak 4212/De Basis Thuiszorg Gooi en Vechtstreek Vivium, reeds aangehaald, punt 47 en het besluit van 10 augustus 2006 in zaak 5574/Amstelring Amstelland, punt Openbare versie

8 30. Op basis van het bovenstaande is het heel wel mogelijk dat de omvang van de geografische markten voor verzorgingshuiszorg lokaal is. De exacte marktafbakening kan evenwel in het midden worden gelaten, aangezien de materiële beoordeling hier niet door wordt beïnvloed (zie punten 47 tot en met 51). 31. Ook voor de mogelijke markt voor dagactiviteiten basis kan in aansluiting op een eerder besluit 22 in het midden worden gelaten of de markt lokaal of ruimer dan lokaal is, aangezien de materiële beoordeling hier niet door wordt beïnvloed (zie punt 50). Verpleeghuiszorg 32. Aveant heeft twee verpleeghuizen in de gemeente Utrecht. 23 Daarnaast heeft Aveant een drietal verpleegunits in verzorgingshuizen in de gemeente Utrecht. 24 Zuwe heeft verpleeghuizen in de gemeenten De Ronde Venen (Vinkeveen), Woerden en Maarssen. 33. Uit eerdere zaken is gebleken 25 dat ook cliënten van verpleeghuizen, net als cliënten van verzorgingshuizen, zo dicht mogelijk bij hun eigen leefomgeving (bij voorkeur in de eigen gemeente) willen blijven wonen. Uit cijfers over de herkomst van cliënten in verpleeghuizen van partijen volgt dat de meeste cliënten van partijen afkomstig zijn uit de gemeente waar de locatie is gevestigd. 34. Partijen hebben geen verpleeghuizen in dezelfde gemeenten. Enkele verpleeghuizen bevinden zich wel in direct aangrenzende gemeenten. In het navolgende zal, aan de hand van de herkomstgegevens van (markt)partijen worden ingegaan op de omvang van de geografische markten waarop deze verpleeghuizen actief zijn. De Ronde Venen - Utrecht 35. Zuwe heeft in de gemeente De Ronde Venen een verpleeghuis. De gemeente De Ronde Venen en de gemeente Utrecht, waar Aveant actief is, grenzen geografisch gezien niet aan elkaar. In totaal kwam 0% (2004) respectievelijk [0-5]% (2005) van de nieuwe cliënten van het verpleeghuis van Zuwe in De Ronde Venen uit de gemeente Utrecht. De verpleeghuizen van Aveant in Utrecht trokken in 2004 en 2005 geen cliënten uit de gemeente De Ronde Venen. Uit deze herkomstgegevens van partijen blijkt derhalve dat er geen of nauwelijks interactie tussen de gemeente De Ronde Venen en de gemeente Utrecht is. Gelet hierop kunnen de activiteiten van 22 Zie het besluit in zaak 5186/Carint Reggeland, reeds aangehaald, punten 47 tot en met Verpleeghuis Tamarinde en verpleeghuis Rosendael. 24 Een verpleegunit in verzorgingshuis Swellengrebel, een verpleegunit in verzorgingshuis de Lichtkring en een verpleegunit in verzorgingshuis West (Hart van Lombok). 25 Zie bijvoorbeeld het besluit in zaak 4212/De Basis Thuiszorg Gooi en Vechtstreek Vivium, reeds aangehaald, punt Openbare versie

9 Zuwe in de gemeente De Ronde Venen in onderhavige zaak verder buiten beschouwing worden gelaten. Bovendien bevinden zich op vergelijkbare afstand tot de verpleeghuizen van Aveant voldoende andere verpleeghuizen die een alternatief kunnen vormen voor cliënten uit de gemeente De Ronde Venen. Woerden Utrecht 36. Zuwe exploiteert in Woerden een verpleeghuis. De gemeente Woerden grenst aan de gemeente Utrecht waar Aveant verpleeghuizen heeft. Uit herkomstgegevens van partijen blijkt dat van de nieuwe cliënten uit 2004 en 2005 voor de verpleeghuizen van Aveant in Utrecht gemiddeld [80-90]% afkomstig was uit de gemeente Utrecht. 26 Van alle nieuwe cliënten van Aveant was in 2004 respectievelijk 2005 slechts 1 cliënt afkomstig uit de gemeente Woerden. Uit de herkomstgegevens van partijen blijkt dat van de nieuwe cliënten uit 2004 en 2005 voor het zorgcentrum Woerden van Zuwe eveneens slechts 1 cliënt afkomstig was uit de gemeente Utrecht. 37. Gelet op het voorgaande lijken de verpleeghuizen van Aveant in de gemeente Utrecht en het verpleeghuis van Zuwe in de gemeente Woerden niet tot dezelfde geografische markt te behoren en geen alternatief voor elkaar te zijn. Voor het geval dat de verpleeghuizen van Aveant en Zuwe in deze gemeenten, bijvoorbeeld als gevolg van kwaliteitsdaling, toch alternatieven voor elkaar zouden vormen, wordt bij de beoordeling van de gevolgen voor de concentratie bekeken welke andere alternatieven voorhanden zouden zijn voor (toekomstige) cliënten van partijen (zie punt 53). Maarssen Utrecht 38. Zuwe exploiteert in de gemeente Maarssen een verpleeghuis. Deze gemeente grenst aan de gemeente Utrecht waar Aveant verpleeghuizen heeft. Uit herkomstgegevens van partijen blijkt dat van de nieuwe cliënten uit 2004 en 2005 voor de verpleeghuizen van Aveant er niet of nauwelijks cliënten afkomstig zijn uit de gemeente Maarssen. 27 Andersom was die stroom 26 Voor verpleeghuis Tamarinde was in 2004 respectievelijk 2005 [90-100]% respectievelijk [80-90]% van de nieuwe cliënten afkomstig uit Utrecht. Voor verpleeghuis Rosendael was zowel in 2004 als in 2005 [80-90]% van de nieuwe cliënten afkomstig uit Utrecht. Voor verpleegunit West (Hart van Lombok) was in 2004 respectievelijk 2005 [90-100]% respectievelijk [80-90]% afkomstig uit Utrecht en voor verpleegunit De Lichtkring was [90-100]% respectievelijk [90-100]% afkomstig uit Utrecht. Een uitzondering vormt verpleegunit de Swellengrebel waarvan de helft afkomstig was uit Utrecht. Dit betreft echter een kleine verpleegunit. 27 Verpleeghuis Tamarinde had in 2004 en 2005 geen enkele nieuwe cliënt uit de gemeente Maarssen; verpleeghuis Rosendael had in 2004 [0-5]% ([ ]) en in 2005 [0-5]% ([ ]) uit de gemeente Maarssen; verpleegunit Swellengrebel had in nieuwe cliënt en in 2005 nul cliënten uit de gemeente Maarssen; verpleegunit West (Hart van Lombok) had nul nieuwe cliënten in 2004 en 1 cliënt in 2005 uit de gemeente Maarssen. 9 Openbare versie

10 cliënten iets groter. In 2004 was [10-20]% ([ ]) en in 2005 [10-20]% ([ ]) van de nieuwe cliënten van het verpleeghuis van Zuwe in Maarssen afkomstig uit de gemeente Utrecht. Hierbij moet wel worden opgemerkt dat gesprekken met marktpartijen hebben uitgewezen dat ook de verpleeghuizen in andere aan Utrecht grenzende gemeenten een alternatief vormen voor cliënten uit Utrecht De conclusie is dat er een beperkte stroom cliënten is van de gemeente Maarssen naar de verpleeghuizen van Aveant in de gemeente Utrecht. Andersom lijkt die stroom cliënten iets groter te zijn. Uit voorgaande blijkt evenwel dat ook andere aan Utrecht grenzende gemeenten een alternatief zouden kunnen zijn voor cliënten uit Utrecht. Gelet hierop wordt bij de materiële beoordeling voor de verpleeghuizen van partijen in Utrecht uitgegaan van een geografische markt die Utrecht en de direct aangrenzende gemeenten 29 omvat. Dagactiviteiten speciaal 40. Voor wat betreft de dagactiviteiten speciaal kan in aansluiting op een eerder besluit 30 in het midden worden gelaten of moet worden uitgegaan van lokale markten of ruimer dan lokale markten (zie punt 56). B. GEVOLGEN VAN DE CONCENTRATIE Zienswijze NZa 41. De NZa concludeert dat, gelet op de marktaandelen van partijen op het gebied van extramurale AWBZ-zorg (huishoudelijke verzorging, persoonlijke verzorging en verpleging en dagactiviteiten), de voorgenomen concentratie op de markt voor extramurale AWBZ-zorg naar verwachting geen nadelige gevolgen voor de publieke belangen zal hebben. 42. Op het gebied van intramurale AWBZ-zorg overlappen de activiteiten van partijen op de volgende relevante productmarkten: verzorgingshuiszorg, PG-verpleeghuiszorg en somatische verpleeghuiszorg. Op al deze productmarkten lijken er naar de mening van de NZa voldoende alternatieven over te blijven en voorziet de NZa geen nadelige gevolgen voor de publieke belangen ten gevolge van de concentratie. 28 Zo zijn in een concurrerende instelling, die is gevestigd in een aan Utrecht grenzende gemeente, 19 cliënten (circa 7%) afkomstig uit Utrecht. Een andere instelling in een andere aan Utrecht grenzende gemeente, heeft aangegeven ook enkele cliënten te hebben die afkomstig zijn uit de gemeente Utrecht. 29 Dit betreffen de gemeenten Montfoort, IJsselstein, Nieuwegein, Houten, Bunnik, Zeist, De Bilt, Breukelen en Maarssen. 30 Zie het besluit in zaak 5186/Carint-Reggeland, reeds aangehaald, punten 47 tot en met Openbare versie

11 Extramurale AWBZ-zorg (i) Persoonlijke verzorging en verpleging Thuiszorg 43. De extramurale activiteiten van Aveant en Zuwe overlappen in de zorgkantoorregio Utrecht. 44. Indien wordt uitgegaan van de afzonderlijke werkgebieden van partijen overlappen de activiteiten van partijen op het gebied van thuiszorg niet. Indien wordt uitgegaan van een ruimere geografische markt die de zorgkantoorregio Utrecht omvat, behalen Aveant en Zuwe op de markt voor huishoudelijke verzorging respectievelijk op de markt voor persoonlijke verzorging en verpleging een gezamenlijk marktaandeel van circa [20-30]% (Aveant [10-20]% en Zuwe [10-20]%) respectievelijk [20-30]% (Aveant [10-20]% en Zuwe [0-10]%) in de zorgkantoorregio Utrecht In de zorgkantoorregio Utrecht zijn naast partijen onder meer twee andere gevestigde aanbieders actief, namelijk Vitras en Amant. Op de markt voor huishoudelijke verzorging en de markt voor persoonlijke verzorging en verpleging behalen Vitras en Amant ieder een marktaandeel van circa 10-20% in de zorgkantoorregio Utrecht. Uit de zienswijze van de NZa blijkt voorts dat er nog drie spelers zijn met ieder een marktaandeel van rond de [0-10]% en vele kleinere spelers met elk marktaandelen tot [0-10]%. Conclusie 46. Gelet op (i) de gezamenlijke positie van partijen op de markt voor huishoudelijke verzorging en de markt van persoonlijke verzorging en verpleging en (ii) het aanwezig zijn van in ieder geval twee grote concurrenten en verscheidene kleinere concurrenten op beide markten is er geen reden om aan te nemen dat als gevolg van de onderhavige concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 31 De cijfers zijn aangeleverd door partijen en zijn afkomstig uit de database van Linkincare. De marktaandelen zijn gebaseerd op verrichte werkzaamheden in uren. Op basis van omzetgegevens (EUR) afkomstig van het Zorgkantoor Utrecht behalen partijen vergelijkbare marktaandelen. 11 Openbare versie

12 Intramurale AWBZ-zorg Verzorgingshuiszorg 47. Zuwe heeft zowel in haar verzorgingshuis in de gemeente De Ronde Venen 32 als in haar verzorgingshuis in de gemeente Woerden verzorgingshuisplaatsen, derhalve in totaal 56 verzorgingshuisplaatsen. Aveant heeft in totaal 325 verzorgingshuisplaatsen in vier verzorgingshuizen in de gemeente Utrecht Indien wordt uitgegaan van lokale markten voor verzorgingshuiszorg dan is er geen overlap tussen de activiteiten van partijen. 49. Indien wordt uitgegaan van ruimer dan lokale markten dan zijn er in de nabijheid van de verzorgingshuizen van partijen in De Ronde Venen, Woerden (Kamerik) en Utrecht voldoende alternatieve verzorgingshuizen gevestigd. 35 Deze verzorgingshuizen bevinden zich bovendien in de gemeenten waar de verzorgingshuizen van partijen zijn gevestigd en zijn in die zin een reëler alternatief dan de andere verzorgingshuizen van partijen. Dagactiviteiten basis 50. De verzorgingshuizen van Aveant en Zuwe bieden dagactiviteiten basis aan. Indien de mogelijke markt voor dagactiviteiten basis lokaal van omvang zou zijn, overlappen de activiteiten van partijen niet. Uit onderzoek van de NMa is gebleken dat vrijwel alle verzorgingshuizen genoemd in punt 49 dagactiviteiten basis aanbieden. Bij geografisch ruimere markten zijn er, overeenkomstig de beoordeling van de gevolgen op het gebied van verzorgingshuiszorg, voldoende alternatieven aanwezig. Conclusie 32 Zorgcentrum Vinkenoord in Vinkeveen. 33 Zorgcentrum Woerden, locatie Miland in Kamerik. 34 Aveant heeft in Zorgcentrum West (Hart van Lombok) 32 plaatsen, in De Lichtkring 74 plaatsen, in Swellengrebel 78 plaatsen en in Tuindorp-Oost 141 plaatsen. 35 In de gemeente Woerden zijn al circa 100 alternatieve verzorgingshuisplaatsen van ondermeer Ruyge Weyde. Dit geldt ook voor de gemeente De Ronde Venen, waar Zuiderhof is gevestigd. In de gemeente Utrecht zijn enkele honderden alternatieve verzorgingshuisplekken (bron: van ondermeer Axion ContinU Groep en Stichting De Rijnhoven. 12 Openbare versie

13 51. Gelet op het voorgaande is er geen reden om aan te nemen dat als gevolg van de onderhavige concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt op de markt voor verzorgingshuiszorg en de mogelijke markt voor dagactiviteiten basis die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. Verpleeghuiszorg 52. Indien wordt uitgegaan van lokale markten voor verpleeghuiszorg dan is er geen overlap tussen de activiteiten van partijen. Indien wordt uitgegaan van een markt voor verpleeghuiszorg die ruimer is dan lokaal, dan zijn er voldoende alternatieve verpleeghuizen voorhanden die qua omvang vergelijkbaar zijn met de verpleeghuizen van partijen. Woerden Utrecht 53. Zuwe exploiteert in de gemeente Woerden een verpleeghuis met 60 somatische en 90 PG-plaatsen. Aveant exploiteert in de gemeente Utrecht twee verpleeghuizen en een drietal verpleegunits met in totaal 180 somatische en 293 PG-plaatsen. Wanneer de inwoners van Woerden en omstreken naar een ander verpleeghuis zouden willen gaan dan naar het verpleeghuis van Zuwe dan kunnen zij naast de verpleeghuizen van Aveant in Utrecht ook gaan naar het verpleeghuis Heremalerhof in Harmelen. 36 Dit verpleeghuis bevindt zich in de gemeente Woerden en vormt voor cliënten uit Woerden in die zin een reëler alternatief dan de verpleeghuizen van Aveant in de gemeente Utrecht. Voorts bevinden zich in de gemeente Utrecht diverse verpleeghuizen die een alternatief zouden kunnen bieden voor mensen uit Woerden, zoals de verpleeghuizen van Stichting Continu 37 en Axion Continu. 38 Ten slotte bevinden de verpleeghuizen van Axion Continu in IJsselstein 39 en Zorgspectrum in Nieuwegein 40 zich op een vergelijkbare afstand voor mensen uit Woerden. Ook voor de inwoners van Utrecht zijn voldoende alternatieve verpleeghuizen voor handen (zie verder punt 55). Maarssen Utrecht 54. Wanneer de inwoners van Maarssen en omstreken naar een ander verpleeghuis zouden willen gaan dan naar het verpleeghuis van Zuwe dan kunnen zij naast de verpleeghuizen van 36 Verpleeghuis Heremalerhof in Harmelen heeft circa 153 plaatsen (30 somatische en 123 PG-plaatsen). 37 Stichting Continu beschikt in Utrecht over circa 180 plaatsen (90 somatische en 90 PG-plaatsen). Voorts hebben partijen aangegeven dat Stichting Continu nog beschikt over 75 PG-plaatsen en 30 somatische plaatsen in verpleegunits die behoren bij de verzorgingshuizen t Huis aan de Vecht, De Bijnkershoek en Tolsteeg. 38 Axion Continu beschikt in Utrecht over 173 circa plaatsen (111 somatische en 62 PG-plaatsen). 39 Axion Continu beschikt in IJsselstein over circa 62 PG-plaatsen. 40 Zorgspectrum beschikt in Nieuwegein over circa 153 plaatsen (60 somatische en 93 PG-plaatsen). 13 Openbare versie

14 Aveant in Utrecht ook gaan naar de verpleeghuizen van De Opbouw 41 of het Leendert Meishuis 42 in de aangrenzende gemeente De Bilt. Daarnaast zijn de hiervoor onder punt 53 genoemde verpleeghuizen in de gemeente Utrecht ook een alternatief voor inwoners van Maarssen. Ook het reeds genoemde verpleeghuis Heremalerhof in Harmelen bevindt zich op vergelijkbare afstand. 55. Voor inwoners van de gemeente Utrecht vormen de navolgende verpleeghuizen een alternatief: in de gemeente Utrecht de reeds genoemde verpleeghuizen van Stichting Continu en Axion Continu. In aangrenzende gemeenten vormen het verpleeghuis van Axion Continu in IJsselstein, 43 het verpleeghuis van Zorgspectrum in Nieuwegein, 44 het verpleeghuis van Zorgspectrum in Houten, 45 het Reactiverings- en verpleeghuis Bovenwegen in Zeist, 46 het verpleeghuis in Driebergen van ISZ De Brug, 47 het verpleeghuis van Accolade Zorggroep in Bosch en Duin 48 en de verpleeghuizen in De Bilt van De Opbouw 49 en het Leendert Meishuis 50 alternatieven. Dagactiviteiten speciaal 56. De verpleeghuizen van Aveant en Zuwe bieden dagactiviteiten speciaal aan. Indien de mogelijke markt voor dagactiviteiten speciaal lokaal van omvang zou zijn, overlappen de activiteiten van partijen niet. Uit onderzoek van de NMa is gebleken dat vrijwel alle verpleeghuizen genoemd in de punten 53 tot en met 55 dagactiviteiten speciaal aanbieden. Bij ruimere markten zijn er overeenkomstig de beoordeling van de gevolgen op het gebied van verpleeghuiszorg derhalve voldoende alternatieven aanwezig. Conclusie 57. Gelet op het voorgaande is er geen reden om aan te nemen dat als gevolg van de onderhavige concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt op de markten voor somatische verpleeghuiszorg en PG-verpleeghuiszorg en de mogelijke markt voor dagactiviteiten speciaal die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de 41 Dit verpleeghuis heeft circa 150 plaatsen (60 somatische en 90 PG-plaatsen). 42 Dit verpleeghuis heeft circa 74 plaatsen (37 somatische en 37 PG-plaatsen). 43 Dit verpleeghuis heeft circa 62 PG plaatsen. 44 Dit verpleeghuis heeft circa 153 plaatsen (60 somatische en 93 PG-plaatsen). 45 Dit verpleeghuis heeft circa 100 plaatsen (34 somatische en 66 PG-plaatsen). 46 Dit verpleeghuis heeft circa 180 plaatsen (103 somatische en 77 PG-plaatsen). 47 Dit verpleeghuis heeft circa 128 plaatsen (31 somatische en 97 PG-plaatsen). 48 Dit verpleeghuis heeft circa 194 plaatsen (74 somatische en 120 PG-plaatsen). 49 Dit verpleeghuis heeft circa 150 plaatsen (60 somatische en 90 PG-plaatsen). 50 Dit verpleeghuis heeft circa 74 plaatsen (37 somatische en 37 PG-plaatsen). 14 Openbare versie

15 Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. VI. CONCLUSIE 58. Na onderzoek van deze melding is de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de gemelde operatie binnen de werkingssfeer valt van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat als gevolg van die concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 59. Gelet op het bovenstaande deelt de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft geen vergunning is vereist. Datum: 13 oktober 2006 De Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit, namens deze: w.g. mr. J. Schönau Directeur Concentratiecontrole Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na de dag van bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM Rotterdam 15 Openbare versie