Afra en Willem Schilder (2)

Transcriptie

1 Afra en Willem Schilder (2) Hysterisch mens " Toen de ambulances er waren, ging ik naar buiten om de broeders te roepen: "Ik heb kindere n boven, die moeten naar het ziekenhuis!" Maar ze wilden niet naar boven komen. "Laat ze naar beneden ko m e n ", zeiden ze. Dat konden die kinderen niet meer. Die broeders geloofden het misschien niet, of ze dachten: voor zo n hysterisch mens hebben we even geen tijd. Willem: we moesten een plan maken om ze beneden te krijgen. "Steek je handen vooruit en ga over mijn rug liggen", zei ik. Zo heb ik er drie zelf naar beneden gedragen. De hulpverlening was trouwens gigantisch goed." Wat is dit voor humor? " We hadden de kinderen zo gauw mogelijk naar hun ouders laten bellen om te vertellen waar ze waren. Dat is met bijna allemaal gelukt. Maar toen de ouders bij ons aankwamen, mochten ze er niet meer bij. Alles was afgezet. De commandowagen stond bij ons voor de deur. " Willem: "Ik belde een vader en zei: Je dochter staat bij ons onder de douche. Wat is dit voor humor?, vroeg hij. Ik zeg: Je dochter staat bij ons onder de douche en heb weer opgehangen." De hond gaat mee naar bed Om drie uur s nachts waren alle ernstige slachtoffers afgevoerd. Om acht uur s ochtends rolden ze de stroom op, voor de deur. "Je hoort nog wel", zeiden ze. "We hebben niks gehoord. Ik heb geen behoefte om er zelf over te beginnen. Drie weken geleden vielen de nota s van de ambulances op onze mat. Die heb ik maar naar het gemeentehuis gebracht. Net als mijn telefoonre kening. Die was driehonderd gulden d u u rder dan normaal. Ik vind het wel lullig dat ik nog niks heb gehoord, maar ik maak er geen probleem van." Afra: "Ik heb een maand niet meer naar boven gedurfd. Het hele huis lag vol met zwarte dennennaalden en met vellen. Ik ben er nog steeds kapot van. Ik zie nog steeds die beelden. Mijn jongste is normaal heel stoer. Maar nu neemt hij de hond mee naar bed. Hij is gewoon bang." S t i l t e c e n t rum in Scholengemeenschap Don Bosco College

2 2 De pre p a ratie op de ra m p e n b e s t r i j d i n g 2.1 Inleiding De beschrijving en analyse in het ho ofdstuk Pre p a ra t ie gaan over de voorbere id i ng op de bestrijding van grootschalige incidenten door de gemeente Edam-Volendam en haar gemeentelijke d ie nsten zoals de bra ndweer van Eda m - Vo l e ndam en da a r naast de Regio nale Bra ndw e e r Wa t e r l a nd, de re g io nale Po l i t ie Za a ns t re e k - Wa t e r l a nd en de betro k ken ge ne e s k u nd ige hu l p v e r l e n i ng s d ie ns t e n. 130 Waar het re l e v a nt is voor de voorbere id i ng op de taken die hu l p v e r l e n i ng s d ie nsten mo e t e n vervullen in het ka der van de ra m p e n b e s t r i j d i ng, besteedt de Commissie ook aanda c ht aan de v o o r b e re id i ng op de re g u l ie re taken van de hu l p v e r l e n i ng s d ie nsten. Een voorbeeld daarvan is de vormge v i ng van de bra ndw e e r z o rg in de ge me e nte Eda m - Vo l e ndam. Het begrip pre p a ra t ie beteke nt in dit ho ofdstuk: - de planvorming in het ka der van de ra m p e n b e s t r i j d i ng ; - het opleid i ng s b e l e id ten behoeve van de ra m p e n b e s t r i j d i ng ; - de ge o e f e nd he id. Dit ho ofdstuk handelt acht e re e n v o l ge ns over de pre p a ra t ie door de ge me e nte Eda m - Vo l e nda m, de pre p a ra t ie op de bij de ra m p e n b e s t r i j d i ng ge w e nste bestuurlijke en opera t io ne l e mu l t id i s c i p l i na i re coörd i na t ie, de pre p a ra t ie van de re g io nale bra ndw e e r, de pre p a ra t ie van de re g io nale politie en die van de betro k ken ge ne e s k u nd ige hu l p v e r l e n i ng s d ie ns t e n. De feiten in dit ho ofdstuk zijn - tenzij anders vermeld - afko ms t ig uit de de s b e t re f f e nde i ns p e c t ie rapporten. Die hebben betre k k i ng op de perio de vanaf 1997 tot aan het mo me nt van de cafébra nd in de nie u w j a a r s na c ht van Pre p a ratie gemeente Edam-Vo l e n d a m Planvo r m i n g B i n nen de ge me e nte Eda m - Vo l e ndam bestaat de func t ie van ambtenaar openbare orde en v e i l ig he id (0,5 fte 1 in schaal 10), onder ande re belast met de voorbere id i ng op de ra m p e n b e s t r i j d i ng. De overige helft van zijn taak bestaat uit voorlic ht i ngs- en ka b i ne t s z a ken. Deel B To e dra c ht en afwikke l i ng van de ra m p

3 Het rampenplan op 1 januari 2001 Het op 1 januari ge l de nde rampenplan van de ge me e nte Eda m - Vo l e ndam is een in 1994 en 1998 ge a c t ua l i s e e rde versie van het rampenplan dat in 1992 door de ge me e nt e raad is v a s t ge s t e l d. In 1992 heeft de ge me e nt e raad bepaald dat het rampenplan door het College van Burge me e s t e r en We t ho uders "ten minste één maal per jaar" ge a c t ua l i s e e rd wordt. Na 1992 heeft actua l i s e r i ng door het college echter slechts eenmaal, in 1994, plaatsge v o nden. De actua l i s e r i ng in 1998 is op ambtelijk niveau do o rge v o e rd. De raad heeft nooit aange dro ngen op actua l i s e r i ng van he t ra m p e n p l a n. Het rampenplan zoals dat gold op 1 januari 2001 heeft een zeer beperkt ka ra k t e r. Zo ke nt he t geen bijbeho re nde de e l p l a n nen en/of dra a i b o e ken, waarin vera nt w o o rde l i j k he den, pro c e du re - en taakbeschrijving zijn uitgewerkt voor de verschillende de e l p rocessen. Ook beschrijft he t rampenplan zelf ne rge ns ex p l ic iet wie er binnen de ge me e nt e l i j ke org a n i s a t ie vera nt w o o rde l i j k is voor de voorbere id i ng op, de opstart van en de uitvoering van de verschillende pro c e s s e n. De vera nde r i ngen binnen de ge me e nt e l i j ke org a n i s a t ie ten ge v o l ge van de lang l o p e nde re o rg a n i s a t ie die in 2000 is afge ro nd, zijn verder nog niet verwerkt in het ra m p e n p l a n. Het ge l de nde rampenplan van de ge me e nte Eda m - Vo l e ndam is derhalve in feite niet meer da n een vero ude rde lijst met telefo o n nu m me r s. Voor een oordeel over de kwaliteit van de planvorming is echter niet alleen de schriftelijk v a s t ge l e gde planvorming van belang. Het is bijvoorbeeld enerzijds ook no o d z a kelijk dat de me nsen die het plan uiteindelijk moeten uitvoeren zich dat eigen hebben ge maakt, dat wil z e g gen ge ï ns t r u e e rd en ge o e f e nd zijn. Anderzijds zou het kunnen dat planvorming wel ge ï nt e r na l i s e e rd is bij die ge nen die het zouden moeten uitvoeren, maar niet schriftelijk v a s t ge l e gd. 131 Na v raag bij bijvoorbeeld de verschillende ge me e nt e l i j ke func t io narissen van de ge me e nt e E da m - Vo l e ndam die samen de bevolking s z o rg gestalte zouden moeten geven, lijkt hier echt e r n iet op te wijzen. Ook de bra ndw e e rc o m ma nda nt van de post Edam heeft te ke n nen ge ge v e n het rampenplan nooit ge z ien te hebben. Over vera nt w o o rde l i j k he den, de afwezig he id van de e l p l a n nen of over de inho ud van het rampenplan blijkt men zich niet zo druk te ma ke n. Ve rder valt op - zeker op uitvoere nd niveau dat men de taal van de ra m p e n b e s t r i j d i ng nie t s p reekt: de termino l o g ie zoals die gebruikt wordt in de lande l i j ke wetge v i ng en ande re re l e v a nte do c u me nten ke nt men niet. Van affiniteit met de ra m p e n b e s t r i j d i ng lijkt geen spra ke. Planvorming in ontwikke l i n g Hoewel uit de vorige para g raaf blijkt dat het op 1 januari ge l de nde rampenplan als uiterma t e beperkt van ambitie kan worden bescho u w d, blijkt er wel al ge du re nde lange re tijd een tra j e c t te lopen om tot een meer uitgewerkt rampenplan volge ns een re g io naal mo del te ko me n. Op basis van het re g io naal mo de l - rampenplan van de Regio nale Bra ndweer Ams t e rdam en O ms t re ken heeft de Regio nale Bra ndweer Wa t e r l a nd een mo de l - rampenplan ont w i k ke l d. Na behande l i ng in de re g io nale behe e r s c o m m i s s ie (feitelijk het bestuur van de re g io na l e b ra ndweer waarin alle burge meesters zitting hebben) in december 1996 en maart 1998 he e f t De pre p a ra t ie op de ra m p e n b e s t r i j d i ng

4 deze commissie het plan op 25 mei 1998 vastge s t e l d. Men heeft daarin de int e nt ie opge no me n dat alle ge me e nten in de bra ndw e e r re g io Wa t e r l a nd het mo de l - rampenplan uitwerken en vaststellen in hun ge me e nt e ra a d. Dat is ge b e u rd in de ge me e nten Purme re nd (23 de c e m b e r 1999), Beemster (16 december 1999), Land s meer (januari 1998) en Ze e v a ng (maart 1998). In de ge me e nte Wa t e r l a nd heeft een actua l i s e r i ng plaatsge v o nden van het oude ra m p e n p l a n ( december 1999) waarbij eleme nten van het re g io nale mo del zijn inge b ra c ht. In de ge me e nt e E da m - Vo l e ndam heeft de vaststelling nog niet plaatsge v o nden. In de eerste helft van 1998 zijn in alle ge me e nten van de bra ndw e e r re g io Wa t e r l a nd bestuurlijke o e f e n i ngen ge ho uden. Tijde ns de afro nde nde evalua t ie onde r ke nde men dat bij toeko ms t ige o e f e n i ngen een zwaar accent ge l e gd moest worden op de ge me e nt e l i j ke processen en de p l a n ma t ige voorbere id i ng da a rop. Om die re den sprak men onder ande re af dat de e l p l a n nen en dra a i b o e ken ten behoeve van vier ge me e nt e l i j ke processen zouden worden opgesteld onde r b e ge l e id i ng van de re g io nale bra ndweer en met ge b r u i k ma k i ng van ex t e r ne de s k u nd ig he id. He t b e t rof hier de processen Evacua t ie / o p v a ng en verzorg i ng, CRIB, Vo o r l ic ht i ng en U i t v a a r t v e r z o rg i ng. De plaatsvervange nd comma nda nt van de Regio nale Bra ndweer Wa t e r l a nd heeft hiervoor een plan van aanpak He r z ie n i ng ra m p e n p l a n nen opgesteld (7 januari 1999). Om de ge me e nt e l i j ke die nsten op het vervaard igen van de de e l p l a n nen voor te bere iden, ma a r met na me om re g io nale uniformiteit te bewerkstelligen en de beschikbare capaciteit optima a l in te zetten bij het vervaard igen van de de e l p l a n nen, stelde de plaatsvervange nd comma nda nt voor om te ko men tot vier re g io nale werkg roepen. 132 De vier werkg roepen, die bestonden uit ge me e nt e a m b t e na ren uit alle ge me e nten, kre gen ie de r een proces toegewezen. Op projectbasis zijn de werkg roepen in eerste ins t a nt ie in re g io na a l v e r b a nd aan de slag gegaan om een zoge heten mo de l - deelplan of ra a mwerk op te stellen. Vo l ge ns het plan van aanpak He r z ie n i ng ra m p e n p l a n nen moest "daarin per proces worde n v a s t ge l e gd, (...) de taakverde l i ng en de vera nt w o o rde l i j k he den tijde ns en na de ra m p b e s t r i j d i ng (...)." Ve r v o l ge ns zouden de vertege nw o o rd igers van de de s b e t re f f e nde ge me e nten aan het ra a mwerk een ge me e nt e l i j ke invulling geven. Om die re den was ook in elke w e r kg roep een vertege nw o o rd iger van elke ge me e nte opge no men. De ambitie was dat de - op ge me e ntelijk niveau uitgewerkte - de e l p l a n nen me d io september 1999 ge reed zouden zijn zodat ze eind september ter vaststelling aan de colleges ko nde n w o rden aange b o de n 2. In oktober 1999 zouden vervolge ns een dr ietal oefeningen worde n ge ho uden in de ge me e nten Beems t e r, Land s meer en Ze e v a ng, waarbij men gebruik zou ma ke n van de mo de l - de e l p l a n ne n 3 ( deze oefeningen hebben ook da a dw e r kelijk plaatsge v o nden, zie p a ra g raaf 2.4.3, Oefenen ). Na dat de ge me e nten de vier de e l p l a n nen zouden hebben vastge s t e l d, zou een nieuwe stap v o l gen. De pro c e s v e ra nt w o o rde l i j ke disciplines binnen de ge me e nten die nden een draaiboek op te stellen. Hierin zouden de voorbere id i ng s ma a t re gelen voor de in de de e l p l a n nen beschre v e n t a ken en vera nt w o o rde l i j k he den opge no men worden: org a n i s a t ie s t r uctuur ra m p e n b e s t r i j d i ng, p ro c e du re s, protocollen, enzovoort 4. Op 25 maart 1999 vond een eerste voorbespre k i ng plaats 5 van de tre k kers van de vier de e l - p l a n nen en op 13 april een eerste startbijeenko mst van de werkg ro e p e n 6. Hie r na zijn de w e r kg roepen een aantal maal bij elkaar ge ko men. Op 22 juni 1999 vond een ge z a me n l i j ke voortgang s b e s p re k i ng plaats, waar alle werkg ro e p e n Deel B To e dra c ht en afwikke l i ng van de ra m p

5 a a ngaven dat de de e l p l a n nen begin september klaar zouden zijn 7. Me de door de druk van de dre ig i ng van de millenniumw i s s e l i ng wilde men de de e l p l a n nen in het najaar van 1999 a fge ro nd hebben. Tijde ns het re g io naal overleg van de ambtena ren ra m p e n b e s t r i j d i ng op 7 september 1999 bleek alleen het ra a mwerk CRIB afge ro nd. Men cons t a t e e rde dat de overige dr ie ra a mw e r ken nog enige bijstelling beho e fden. Het besluit viel dat vanaf dat mo me nt "de ge me e nten aan zet zouden zijn en de ra a mw e r ken op ge me e ntelijk niveau uitgewerkt mo e s t e n w o rde n " 8. De re g ie van het ge hele project He r z ie n i ng rampenplan (met als onde rdeel het ont w i k ke l e n van de de e l p l a n nen op re g io naal niveau) lag tot september 1999 in handen van de p l a a t s v e r v a nge nd comma nda nt van de Regio nale Bra ndweer Wa t e r l a nd. In het najaar van 1999 heeft de plaatsvervanger wege ns ziekte zijn func t ie ne e rge l e gd, waarmee de actie v e c o ö rd i ne re nde rol van de re g io nale bra ndweer in het ka der van de de e l p l a n nen is stil ko men te l ig gen. Daar er in het najaar van 1999 vele ande re activiteiten plaatsvonden die op da t mo me nt meer prioriteit kre gen (zoals de voorbere id i ng op de millenniumw i s s e l i ng, een mo ge l i j ke fusie met de Regio nale Bra ndweer Za a ns t reek en het project Ve r s t e r k i ng bra ndw e e r Z a a n s t r e e k - Wa t e r l a n d 9 ) maakte de re g io nale bra ndweer geen capaciteit meer vrij om de z e c o ö rd i na t ie voort te zetten. In juni 2000 werd da a rom tijde ns het Regio naal overleg a m b t e na ren ra m p e n b e s t r i j d i ng afge s p ro ken dat de tre k kers van de verschillende werkg ro e p e n de voortgang van de de e l p l a n nen zouden moeten bewake n 1 0. De tre k kers zouden hie r v a n schriftelijk op de hoogte worden ge b ra c ht, dit is echter niet ge b e u rd. In juni en september 2000 cons t a t e e rde de re g io naal comma nda nt dat er nog geen afro nd i ng van de de e l p l a n nen had plaatsge v o nde n 1 1. Feitelijk is het project He r z ie n i ng rampenplan da n tot stilstand ge ko me n. 133 Men kan stellen dat er vanaf het najaar 1999 een zeer beperkte re g io nale coörd i na t ie plaatsv o nd van de ins p a n n i ngen die werden ge l e v e rd als voorbere id i ng op de bevolking s z o rg in he t ka der van de ra m p e n b e s t r i j d i ng. De ge me e nt e l i j ke func t io narissen van de zes ge me e nten uit de re g io Wa t e r l a nd - waarmee de Ins p e c t ies hebben ge s p ro ken - hebben aange geven dat zij van me n i ng waren dat deze taak door de re g io nale bra ndweer had moeten worden inge v u l d. Huidige stand van zaken deelplannen Het is niet eenvoud ig om een he l der beeld te krijgen van de hu id ige stand van zaken van de ge me e nt e l i j ke uitwerking van de de e l p l a n nen in de re g io Wa t e r l a nd. Bij na v raag in de re g io bleek nie ma nd, ook de re g io nale bra ndweer niet, zic ht te hebben op de hu id ige status van de de e l p l a n nen in ont w i k ke l i ng. De re g io nale bra ndweer beschikt slechts over een uitgewerkt deelplan CRIB van de ge me e nt e P u r me re nd. Ve rder is men niet op de hoogte hoe het er voor staat met de de e l p l a n nen, ma a r men vermo e dt dat de status van de de e l p l a n nen zoals die was in september 2000 no g o n v e ra nde rd is gebleven, na melijk dat er geen afro nd i ng in de ge me e nten heeft plaatsge v o nde n. De oorspro n ke l i j ke tre k kers van de de e l p l a n nen kunnen niet met zeke r he id aangeven of hu n deelplan op ge me e ntelijk niveau is afge ro nd. Mo c hten ze al af zijn, bestuurlijk vastgesteld zijn ze naar hun me n i ng zeker niet. De beschikbare do c u me nt a t ie bevestigt dat laatste. Het blijkt dat een aantal ge me e nten wel zelfstand ig met de uitwerking van de e l p l a n nen bezig is geweest of het voorne men heeft om zeer binne n kort, naar aanleid i ng van de cafébra nd, de draad weer op te pakken. Sommige ge me e nten zijn in dit traject verder dan ande re. De pre p a ra t ie op de ra m p e n b e s t r i j d i ng

6 Uitwerking deelplannen Edam-Vo l e n d a m Zoals reeds vermeld heeft ook de ge me e nte Eda m - Vo l e ndam in mei 1998 bij mo nde van de b u rge meester als vertege nw o o rd iger van de ge me e nte binnen de behe e r s c o m m i s s ie van de re g io nale bra ndweer de int e nt ie vastge l e gd om over te gaan op het mo de l - rampenplan van de R e g io nale Bra ndweer Wa t e r l a nd. Zoals eerder aange geven zouden hierin per proces uitge w e r k t e de e l p l a n nen en dra a i b o e ken deel van uitma ken. 134 In september 2000 heeft in de ro nd v raag van de verg a de r i ng van de commissie Alge me ne Za ken in Eda m - Vo l e ndam één van de ra a d s l e den aanda c ht ge v ra a gd voor de stand van zake n van het rampenplan. De burge meester heeft toege z e gd dat hij het uitgewerkte plan binne n e n kele ma a nden ter go e d ke u r i ng zou voorleggen. Als secretaris van deze commissie heeft de a m b t e naar openbare orde en veilig he id daarbij de ka nt t e ke n i ng ge maakt dat vaststelling alleen zou kunnen plaatsvinden als de vier de e l p rocessen voldo e nde zouden zijn uitgewerkt. Tot op he den is dat nog niet het geval en vaststelling van het nieuwe rampenplan heeft dus nog nie t p l a a t s ge v o nde n 1 2. Vo l ge ns opgave van de ambtenaar openbare orde en veilig he id is de lang l o p e nde ge me e nt e l i j ke re o rg a n i s a t ie één van de ho ofdre de nen waarom er binnen Eda m - Vo l e ndam nog geen verde re ge me e nt e l i j ke invulling is ge geven aan de re g io nale de e l p l a n ne n Opleiden De ge me e nt e l i j ke func t io narissen binnen de ge me e nte Eda m - Vo l e ndam die (volge ns he t rampenplan) een taak hebben op het ge b ied van de ra m p e n b e s t r i j d i ng hebben, me t u i t z o nde r i ng van de ambtenaar openbare orde en veilig he id daarvoor geen opleid i ng ge v o l gd. Op het mo me nt zijn er verder ook geen plannen in die ric ht i ng. Er heeft één maal een workshop CRIB en evacua t ie / o p v a ng plaatsge v o nden. De re g io na l e b ra ndweer had de beide workshops in 1997 ge o rg a n i s e e rd voor de zes ge me e nten in de re g io Wa t e r l a nd 1 3. Bij beide cursussen waren geen ambtena ren van de ge me e nte Eda m - Vo l e nda m a a nw e z ig 1 4. De ambtenaar openbare orde en veilig he id heeft eind jaren tacht ig de Leerg a ng ra m p e n b e s t r i j d i ng ge v o l gd Oefenen De laatste jaren oefent men in de re g io Wa t e r l a nd op basis van een sche ma waarbij het ene jaar de ene groep van dr ie ge me e nten oefent, het volge nde jaar de ande re groep van dr ie. De o e f e n i ngen worden per ge me e nte ge ho uden. In oktober 1999 hebben de ge me e nte Beems t e r, L a nd s meer en Ze e v a ng de oefening Bestuurlijk oefenen III met ex t e r ne bege l e id i ng ge dra a id, Deel B To e dra c ht en afwikke l i ng van de ra m p

7 waarin voor het eerst de vier ge me e nt e l i j ke processen (CRIB, evacua t ie / o p v a ng en verzorg i ng, v o o r l ic ht i ng en uitvaartverzorg i ng) aan bod kwamen. In 2000 heeft de oefening voor de ge me e nten Eda m - Vo l e ndam, Purme re nd en Wa t e r l a nd nie t p l a a t s ge v o nden. In een re g io naal overleg van de ambtena ren ra m p e n b e s t r i j d i ng heeft me n a fge z ien van deze oefeningen, omdat men koos voor een int e rd i s c i p l i na i re re g io nale oefening D i j kdo o r b raak met een meer opera t io nele gro ndslag (waarin de ge me e nt e l i j ke processen du s n iet ge o e f e nd zijn). O e f e n i ng van de vier ge me e nt e l i j ke processen die re l e v a nt zijn voor de bevolking s z o rg heeft in E da m - Vo l e ndam dus nog nooit plaatsge v o nden. Bij evalua t ie van de oefeningen, ge ho uden in de Beems t e r, Land s meer en Ze e v a ng cons t a t e e rde de e l ne mers en ex t e r ne bege l e id i ng een ge b rek aan personele capaciteit, vooral ten beho e v e van de vier ge me e nt e l i j ke processen. Ve rder bleek men tijde ns de oefeningen niet goed op de hoogte te zijn van de werke l i j ke func t ie van het CRIB en de uitvaartverzorg i ng. Ook was me n n iet op de hoogte van het verwant e n i n fo r ma t iesysteem van het ministerie van Vo l k s ge z o nd he id, Welzijn en Sport. Het omgaan met het begrip pro c e s v e ra nt w o o rde l i j k he id leverde bij velen p ro b l e men op - na a r mate men afdaalt in de org a n i s a t ie zijn ge me e nt e l i j ke func t io na r i s s e n m i nder beke nd met bevoegd he den en vera nt w o o rde l i j k he den - onder ande re omdat beschikbare de e l p l a n nen nog niet uitgewerkt ware n. Op basis van het feit dat de ge v o nden kne l p u nten alge meen go l den in deze dr ie ge me e nt e n w e rd de in de evalua t ie verwacht i ng uitge s p ro ken dat deze kne l p u nten evene e ns go l den voor de ge me e nten Eda m - Vo l e ndam, Wa t e r l a nd en Purme re nd, die niet hadden ge o e f e nd. 135 Op basis van de door de ex t e r ne bege l e ider opge s t e l de evalua t ie zijn blijke ns de beschikbare feiten geen ge a dre s s e e rde actie p u nten ge fo r mu l e e rd of acties onde r no me n. De oefeningen die voor 2001 in Eda m - Vo l e ndam ge p l a nd stonden, zijn volge ns opgave in v e r b a nd met de cafébra nd do o rge s c hoven naar Analyse pre p a ratie gemeente Edam-Vo l e n d a m A l g e m e e n De vera nt w o o rde l i j k he id voor de voorbere id i ng op gro o t s c h a l ige inc ide nten is op gro nd van de Wet rampen en zware ongevallen een ge me e nt e l i j ke. De re g io nale bra ndweer heeft volge ns de B ra ndweerwet de vera nt w o o rde l i j k he id voor de voorbere id i ng van de coörd i na t ie van de i nc ide nt e n b e s t r i j d i ng. In de Wet rampen en zware ongevallen staat de bepaling dat elke ge me e nte een rampenplan moet hebben dat ten minste een aantal aspecten die nt te bevatten. Voor een bescho u w i ng van de ge me e nt e l i j ke pre p a ra t ie kan men onde r s c he id ma ken tussen de s a me n h a nge nde aspecten: planvorming, opleid i ng en oefening. Toetssteen voor de beoorde l i ng van de kwaliteit van de pre p a ra t ie is de aanw e z ig he id van ade q uate planvorming, ge ï ns t r u e e rde me de w e r kers in het gebruik ervan en ge ë v a l u e e rde oefenmo me nt e n. P l a n v o r m i n g Het op 1 januari 2001 ge l de nde ge me e nt e l i j ke rampenplan van de ge me e nte Eda m - Vo l e nda m was feitelijk niet veel meer dan een uitge b re ide telefoonlijst. Een uitwerking van de ge me e nt e l i j ke processen in de e l p l a n nen ke nt het plan niet. Ta ken en vera nt w o o rde l i j k he de n De pre p a ra t ie op de ra m p e n b e s t r i j d i ng

8 b i n nen de ge me e nt e l i j ke org a n i s a t ie zijn in het plan niet of nauwelijks beno e md. Pe r s o nen die v o l ge ns het rampenplan een (sleutel)func t ie hebben in een specifiek ge me e ntelijk pro c e s hebben daar zelf geen beeld van. De conc l u s ie is dan ook ge re c ht v a a rd igd dat het op 1 januari 2001 ge l de nde ge me e nt e l i j k rampenplan niet voldoet aan het da a rover bepaalde in de Wet rampen en zware ongevallen. Waar men kan cons t a t e ren dat de ge me e nt e l i j ke planvorming niet voldoet aan de eisen die da a raan worden gesteld in de Wet rampen en zware ongevallen, is het du idelijk dat zij ook nie t kan voldoen aan een toetsing terzake door de Gede p u t e e rde Staten van de pro v i nc ie No o rd - Ho l l a nd. In het ma t e r iaal dat de commissie ter beschikking is ge s t e l d, is geen ant w o o rd te v i nden naar de wijze waarop de Gede p u t e e rde Staten van de pro v i nc ie No o rd - Ho l l a nd hu n t o e t s e nde rol op gro nd van de Wet rampen en zware ongevallen hebben inge v u l d. In het do o r de commissie zelf ge ë nt a me e rde onderzoek naar To e z ic ht op Vo l e ndam door prof. Dr F. Fleurke w o rdt hie rover ge s t e l d : 136 " Vastgesteld moet worden dat Gedeputeerde staten niet hebben ingegrepen, terwijl de w e t t e l i j ke bevoegdheid daarvoor aanwezig was. De vraag is waarom dit niet gebeurde. Het algemene antwoord dat hierop is, dat de situatie in de jaren 70 en 80 zodanig was dat men een zeer hoge prijs stelde op de gemeentelijke autonomie, decentralisatie en eigen g e m e e n t e l i j ke verantwoordelijkheid. Het toezicht was van zeer beperkte beteke n i s, niet uitgewerkt, er was nauwelijks sprake van sancties en er was bovendien geen geld voor. Het was tegen de bestuurlijke mores om 'over de gemeente heen te gaan'. Toezicht was niet populair; het lag meer in de geest van de tijd om in de verhouding tussen provincie en gemeenten te overleggen en van advies te dienen. 15 De provincie heeft zich dan ook beperkt tot stimulerende maatregelen. Eerst (begin jaren 90) door een model-rampenplan te o n t w i k kelen dat door de regio's zou moeten worden ingevuld. Toen dat niet het beoogde effect had, heeft men zijn capaciteit ingezet voor het verlenen van praktische bijstand en a d v i e s, met name op het gebied van training en professionalisering van het personeel. De terughoudende opstelling van de provincie is in haar algemeenheid wellicht verklaarbaar, zij is zeker niet te billijken voor het terrein waarover het hier gaat. In 1985 werd een w e t t e l i j ke regeling vastgesteld waarin de wetgever de provincie uitdrukkelijk de bevoegdheid verschafte om in te grijpen, wanneer een gemeente haar taak - het maken van een rampenplan - verwaarloost. Artikel 6 [van de Wet rampen en zware ongevallen] fo r m u l e e r t drie soorten activiteiten, namelijk beoordeling, overleg en in de plaatsstelling. In geen van deze activiteiten heeft de provincie zich begeven. Het uitwisselen van info r m a t i e, het op voet van gelijkheid onderhandelen, het elkaar 'onbevangen ontmoeten', het "in de slag gaan met n e t w e r ken" mocht in die tijd dan sterk leven, de provincie heeft zich niet de overheid getoond waarom de Wet rampen en zware ongevallen van 1985 vroeg." De uiterst ma rg i nale uitwerking van het ge me e nt e l i j ke rampenplan weerspie gelt de zeer beperkte ambitie van de ge me e nte Eda m - Vo l e ndam ten aanzien van de voorbere id i ng op de b e v o l k i ng s z o rg in het ka der van de ra m p e n b e s t r i j d i ng. Een ande re illustra t ie is het feit dat in mei 1998 het re g io naal mo de l - rampenplan vastgesteld wordt door de re g io nale behe e r s - c o m m i s s ie waarin alle burge meesters uit de re g io zitting hebben. Bijna twee jaar later, in september 2000, ant w o o rdt de betro k ken burge meester op een vraag uit de ge me e nt e ra a d h ie rover dat hij het uitgewerkte rampenplan binnen enkele ma a nden ter go e d ke u r i ng zal Deel B To e dra c ht en afwikke l i ng van de ra m p

9 v o o r l e g gen. Anno juni 2001 is het rampenplan noch vastge s t e l d, noch uitge w e r k t. R a m p e n b e s t r i j d i ng leefde feitelijk nauwelijks binnen de ge me e nt e l i j ke org a n i s a t ie van Eda m - Vo l e ndam. Overige ns geeft de beschikbare info r ma t ie re den te vero nderstellen dat de situa t ie voor ten minste enkele ande re ge me e nten in de re g io vergelijkbaar is. O p me r kelijk is overige ns de re l a t ief ruime en hoog inge s c h a a l de ambtelijke capaciteit op he t t e r rein van de openbare orde en veilig he id voor een de rge l i j ke kleine ge me e nte die c o nt rasteert met de staat van de planvorming, opleid i ng en oefening binnen de ge me e nt e. L a ndelijk he r kenbaar (hoewel hier geen kwant i t a t ief onderzoek naar is verric ht) is het beeld dat de millenniumdre ig i ng begin 1999 aanleid i ng heeft ge geven tot een ex t ra stimu l a ns in een al langer lopend traject van re g io nale uniformiteit en uitwerking van de e l p l a n nen in re g io na l e w e r kg ro e p j e s. De re g io nale bra ndweer nam ge du re nde de eerste ma a nden van het traject van de ont w i k ke l i ng van re g io nale de e l p l a n nen zic htbaar de coörd i na t ie op zich. Op het mo me nt echter dat een i nd i v iduele me de w e r ker van die re g io nale bra ndweer in het najaar van 1999 uitviel, raakte he t ge hele re g io nale traject in het slop. Enerzijds omdat er door capaciteitspro b l e men vrijwel ge e n c o ö rd i na t ie meer plaatsvond door de re g io nale bra ndweer van de ins p a n n i ngen die werde n ge l e v e rd als voorbere id i ng op de bevolking s z o rg in het ka der van de ra m p e n b e s t r i j d i ng. A nderzijds omdat de zes ge me e nten in de re g io vanaf dat mo me nt de eigen vera nt w o o rde l i j k he id n iet hebben ge no men en zelf geen activiteiten hebben onde r no men om volge ns afspraak op ge me e ntelijk niveau de de e l p l a n nen verder uit te werken. Voor alle du ide l i j k he id: de ont w i k ke l i ng en vaststelling van een ade q uaat rampenplan inc l u s ief uitgewerkte de e l - p l a n nen voor de ge me e nt e l i j ke processen is een ge me e nt e l i j ke taak en geen taak van de re g io nale bra ndw e e r. 137 O p l e i d e n Kortweg kan men cons t a t e ren dat de ge me e nt e l i j ke func t io narissen in Eda m - Vo l e ndam die een taak hebben bij de ra m p e n b e s t r i j d i ng niet opge l e id of ge ï ns t r u e e rd zijn. Uitzonde r i ng is de a m b t e naar openbare orde en veilig he id. O e f e n e n De re g io Wa t e r l a nd heeft vanaf de tweede helft van de jaren ne ge nt ig een me e r j a ren oefenplan dat een opbouw ke nt van eenvoud ig tot complex, uiteindelijk inc l u s ief de inzet van de ge me e nt e l i j ke die nsten. De re g io nale bra ndweer speelt hierin een belang r i j ke stimu l e re nde ro l. Pas in 1999 was het voor dr ie van de zes ge me e nten in de re g io de beurt om de ge me e nt e l i j ke p rocessen te oefenen. Eda m - Vo l e ndam maakte daar geen deel van uit. De oefening in 2000 w a a raan Eda m - Vo l e ndam zou de e l ne men is vervallen om ruimte te ma ken voor een me e r o p e ra t io nele re g io nale oefening. De evalua t ies van de dr ie ge me e nt e l i j ke oefeningen gaven alle aan dat er in de ge me e nten een capaciteitsge b rek was op het ge b ied van alle vie r ge me e nt e l i j ke processen bevolking s z o rg en dat er op uitvoere nd niveau onvoldo e nde ke n n i s van de uit te voeren taken bestond. Preparatie op de bevolkingszorg in een kleine gemeente Het hierboven ge s c hetste beeld van de pre p a ra t ie op de bevolking s z o rg geeft - acht e ra f ge s p ro ken - weinig vertrouwen in het feit dat de bevolking s z o rg in een da a dw e r ke l i j ke ra m p s i t ua t ie conform enig plan van de gro nd zal ko men. Men zal dan moeten vertrouwen op De pre p a ra t ie op de ra m p e n b e s t r i j d i ng

10 het initia t ief en de inzet van ind i v iduen. De ge me e nt e l i j ke vera nt w o o rde l i j k he id voor de v o o r b e re id i ng op de ra m p e n b e s t r i j d i ng is da a r mee - zelfs als ind i v iduen in een ra m p s i t ua t ie boven verwacht i ng pre s t e ren - niet waarge ma a k t. De vraag is in ho e v e r re dit ge b rek aan voorbere id i ng voorspelbaar is voor ge me e nten met een v e rge l i j k b a re omvang als Eda m - Vo l e nda m. Het aantal ge me e nt e l i j ke func t io narissen (buiten de onderwijzers) is in Eda m - Vo l e nda m o ngeveer 190. De sectie burge r z a ken heeft een omvang van zeven me nsen (en 4,8 fte). Van een de rge l i j ke afde l i ng kan men niet in re de l i j k he id verwachten dat zij in staat is de u i t v o e r i ng van een CRIB-proces te gara nde ren. De sectie inko me ns z a ken die - vermo e delijk, want het rampenplan is nog niet aangepast aan de re o rg a n i s a t ie van de ge me e nt e l i j ke org a n i s a t ie - vera nt w o o rdelijk is voor opvang en v e r z o rg i ng van slacht offers heeft een omvang van 7,0 fte 1 6. A fde l i ngen van een de rge l i j ke omvang hebben voorspelbaar niet de capaciteit om de v o o r b e re id i ng op de ra m p e n b e s t r i j d i ng ade q uaat vorm te geven. In een da a dw e r ke l i j ke ra m p s i t ua t ie zullen zij even voorspelbaar door de hu l p v raag overbelast worde n. 138 Vo o r b e re id i ng op de bevolking s z o rg tijde ns ra m p s i t ua t ies vergt da a rom tenminste van kleine re ge me e nten een cons e q u e nte re g io nale aanpak. Voor diverse processen is in de pra k t i j k waarschijnlijk zelfs de spankra c ht van het re g io nale niveau nog te ge r i ng en is ge g a ra nde e rde r i j k s b i j s t a nd no d ig. Te de n ken valt aan het al ge re a l i s e e rde call-cent re van het ministerie van VWS ten behoeve van verwant e n i n fo r ma t ie, maar ook aan onde r s t e u n i ng bij de verific a t ie van vermistenlijsten. Beide zaken hebben hun waarde bewezen na de vuurwerkramp in Ens c he de. 2.3 Pre p a ratie op bestuurlijke en operationele multidisciplinaire c o ö rdinatie in Edam-Vo l e n d a m Planvo r m i n g In aanvulling op he t geen reeds over de planvorming ge s c h reven is ten behoeve van de ra m p e n b e s t r i j d i ng in de voorg a a nde para g raaf B.2.2 over de alge me ne ge me e nt e l i j ke v o o r b e re id i ng, kan het volge nde worden ge me l d. Me de als gevolg van de eindra p p o r t a ge org a n i s a t ieplan van het project versterking bra ndw e e r Za a ns t re e k - Wa t e r l a nd (zie de beschrijving hiervan in de volge nde para g raaf B.2.4 over de R e g io nale Bra ndweer Wa t e r l a nd) is in augustus 1998 een convena nt Bestuurlijke coörd i na t ie ra m p e n b e s t r i j d i ng Wa t e r l a nd opgesteld dat alle burge meesters in de re g io in de ma a nden erna ge t e ke nd hebben. - Het convena nt de f i n ieert de aanw e z ig he id van een voorbere id re g io naal coörd i na t ie c e nt r u m in de bra ndw e e r ka z e r ne van Purme re nd en van voorbere ide locaties in de diverse ge me e nt e huizen (artt. 2 en 3). Primair die nt gebruik te worden ge maakt van de eige n b a s i s v o o r z ie n i ngen, als die niet beschikbaar zijn kan van het re g io naal coörd i na t ie c e nt r u m gebruik worden ge maakt (art. 8). - A r t i kel 7 van dit convena nt stelt dat, onge a c ht de vraag of een ramp van meer da n p l a a t s e l i j ke betekenis is, de comma nda nt van de re g io nale bra ndweer belast is met de o p e ra t io nele leid i ng. - De burge meester van Purme re nd is aangewezen als coörd i ne re nd burge meester in het ge v a l van ge me e nt e g re ns o v e r s c h r i j de nde rampen (art. 5). Deel B To e dra c ht en afwikke l i ng van de ra m p

11 - G e me e nten zijn zelf vera nt w o o rdelijk voor ins t r uc t ie en opleid i ng van het eigen persone e l (art. 13). De Regio nale Bra ndweer Wa t e r l a nd heeft geen voorzie n i ng ge t roffen om deze opera t io ne l e l e id i ng in te vullen. Er is geen pike t re ge l i ng, dat wil zeggen een 24-uurs b e re i k b a a r he id s re ge l i ng, ge t roffen voor een re g io nale comma nda nt van die nst of een re g io na l e of f ic ier van die nst. De invulling van de opera t io nele leid i ng in geval van een gro o t s c h a l ig i nc ide nt of een ramp is da a rom niet ge g a ra nde e rd. Ook het ge no e mde org a n i s a t ieplan zelf - opgesteld in het ka der van het project Ve r s t e r k i ng b ra ndweer - gaat uit van een re g io nale opzet van zowel de pike t f u nc t ie van of f ic ier van die ns t als van de comma nda nt van die ns t. Het was de bedo e l i ng dit in 1999 uit te voeren, maar dat is tot op he den niet ge b e u rd omda t het op weerstand stuitte bij een aantal ge me e nt e l i j ke comma nda nten Opleidingen In de ra p p o r t a ge van de commissie He r i j k i ng opleid i ngen ra m p e n b e s t r i j d i ng (zie ho ofdstuk A 4) is beschreven welke ge me e nt e l i j ke func t io narissen ten minste moeten worden opge l e id in de o rg a n i s a t ie van de crisisbehe e r s i ng en ra m p e n b e s t r i j d i ng. Ook de func t ie van burge me e s t e r valt hie ro nder naar de me n i ng van de ge no e mde commissie. Door het ministerie van B i n ne n l a ndse Za ken en Ko n i n k r i j k s re l a t ies zijn de aanbevelingen van de ge no e mde commissie o v e rge no men. Sinds 1999 zijn daartoe lande l i j ke opleid i ngen beschikbaar. De re l e v a nte ge me e nt e l i j ke (bestuurlijke) func t io narissen in Eda m - Vo l e ndam zijn niet opge l e id voor de ra m p e n b e s t r i j d i ng en da a r mee ook niet opge l e id voor het vervullen van een b e s t u u r l i j ke coörd i ne re nde taak. In het bijzonder gold dit voor de burge me e s t e r. 139 B i n nen de opera t io nele hu l p v e r l e n i ng s d ie nsten is het beeld divers: L e id i ng ge v e nden op of f ic iersniveau van de bra ndweer worden re g u l ier opge l e id voor een c o ö rd i ne re nde func t ie binnen de mu l t id i s c i p l i na i re ra m p e n b e s t r i j d i ng s o rg a n i s a t ie. L e id i ng ge v e nde politie of f ic ie ren worden niet re g u l ier opge l e id voor een func t ie binnen de mu l t id i s c i p l i na i re ra m p e n b e s t r i j d i ng s o rg a n i s a t ie. Wel volgen leid i ng ge v e nden die een f u nc t ie hebben in de re g io nale mo b iele eenhe id een opleid i ng voor gro o t s c h a l ig p o l i t ie o p t re den. Deze lande l i j ke opleid i ng besteedt echter nog geen aanda c ht aan de p o l i t ietaak in het ka der van de ra m p e n b e s t r i j d i ng. De (korte) basisopleid i ng org a n i s a t ie c r i s i s b e he e r s i ng en ra m p e n b e s t r i j d i ng is evene e ns nog geen standa a rd binnen de re g io p o l i t ie Za a ns t re e k - Wa t e r l a nd. Wel is aan onder ande re het eerste coörd i ne re nde niveau, dat van de inspecteur van die nst, een korte ins t r uc t ie ge ge v e n. De GHO R 17 - o rg a n i s a t ie is nog sterk in ont w i k ke l i ng. De bij het GHO R - b u reau Ams t e rdam en o ms t re ken werkzame func t io narissen kan men echter alle beschouwen als voldo e nde i nge v o e rd in de org a n i s a t ie van de ra m p e n b e s t r i j d i ng. Dit ge l dt echter zeker niet voor de o v e r ige leid i ng ge v e nde ge ne e s k u nd ige func t io narissen die ge a c ht worden om de diverse c o ö rd i ne re nde niveaus in te vullen Bestuurlijke oefeningen De enige echte bestuurlijke oefening van de ra m p e nstaf in Eda m - Vo l e ndam vond plaats in Deze oefening had het besluitvorming s p roces bij de ge me e nt e l i j ke processen tot o nderwerp. De pre p a ra t ie op de ra m p e n b e s t r i j d i ng

12 Uit de opge s t e l de evalua t ie blijkt niet hoe de oefening in Vo l e ndam is verlopen. De evalua t ie gaat in op de bevind i ngen van de oefeningen van de zes ge me e nten in de re g io als ge heel en bevat gro t e ndeels alge me ne no t ies die niet terug te voeren zijn op ind i v iduele ge me e nten. Uit de evalua t ie blijkt wel dat het func t io ne ren van de ra m p e nstaven, en da a r mee ook de ra m p e nstaf van Eda m - Vo l e ndam, nog niet op het ge w e nste niveau is, dat het ont b reekt aan kennis over taken en bevoegd he den en dat er onvoldo e nde aanda c ht is voor de ge me e nt e l i j ke ra m p b e s t r i j d i ng s p rocessen, waaro nder voorlic ht i ng en opvang van de bevolking. Operationele multidisciplinaire oefeningen In 1998 heeft de re g io nale bra ndweer één mu l t id i s c i p l i na i re oefening op compagnie s n i v e a u ge o rg a n i s e e rd voor de GHOR, politie en bra ndweer en twee oefeningen op pelotonsniveau voor de bra ndweer en de GHOR. Van deze oefeningen bestaan evalua t ie s. In 1999 is door Rijkswaterstaat een extern bureau belast met het org a n i s e ren van de mu l t id i s c i p l i na i re oefening Gauw ter toetsing van de vernie u w de same nw e r k i ng s re ge l i ng o nge v a l l e n b e s t r i j d i ng IJsselme e rge b ied. De re g io nale bra ndweer werkte hie raan me e. He t b e t rof een gro o t s c h a l ige realistisch opgezette oefening op CTPI-niveau met een inc ide nt op het IJsselme e r. Van deze oefening is door het ex t e r ne bureau een uitge b re ide evalua t ie ge ma a k t. 140 In 2000 is er één mu l t id i s c i p l i na i re oefening met ex t e r ne bege l e id i ng ge o rg a n i s e e rd. Die is schriftelijk ge ë v a l u e e rd en vervolge ns vonden er dat jaar dr ie the ma da ge n / w o r k s hops plaats. De evalua t ies van alle bovenge no e mde oefeningen wezen op alle op het feit dat de leid i ng - ge v e nden van de hu l p v e r l e n i ng s d ie nsten steeds onvoldo e nde func t io ne e rden als team dat tot een ge z a menlijk beeld van de situa t ie en een ge z a menlijk besluit over de te onde r ne men actie s komt. In essent ie blijft men mo no d i s c i p l i nair optre den. Tot acties om dit kne l p u nt op te heffen is men niet ge ko me n Analyse Op basis van ene r z i j des de afwezig he id van ade q uate planvorming en opleid i ng van de b e t ro k ken func t io narissen en anderzijds de evalua t ie resultaten van oefeningen van planv o r m i ng en (ge me e nt e l i j ke) func t io narissen kan worden ge c o ns t a t e e rd dat voldo e nde v o o r b e re id i ng op de bij rampen beno d igde bestuurlijke en opera t io nele mu l t id i s c i p l i na i re c o ö rd i na t ie nog niet plaats had ge v o nden. De impleme nt a t ie van de enige planvorming in dit o p z ic ht het re g io naal convena nt bestuurlijke coörd i na t ie heeft op geen enkele wijze plaats ge v o nden. In het bijzonder is de opera t io nele leid i ng bij rampen en zware ongevallen niet go e d ge re ge l d. In de re g io Wa t e r l a nd is de comma nda nt van de re g io nale bra ndweer op gro nd van een convena nt belast met de opera t io nele leid i ng. Een pike t re ge l i ng voor de re g io na a l c o m ma nda nt van die nst ont b reekt echt e r, waardoor de opera t io nele leid i ng niet ge g a ra nde e rd is. Deel B To e dra c ht en afwikke l i ng van de ra m p

13 2.4 Pre p a ratie regionale bra n d weer Wa t e r l a n d In deze para g raaf komt de pre p a ra t ie van de Regio nale Bra ndweer Wa t e r l a nd aan de orde. Waar dat re l e v a nt is gebeurt dat in re l a t ie tot de rol van de ge me e nte Eda m - Vo l e ndam. De re g io nale bra ndweer is een in de Bra ndweerwet oms c h reven int e rge me e nt e l i j ke re ge l i ng me t een bestuur waarin de burge meesters van alle betro k ken ge me e nten zitting hebben. De wettelijke taak van de re g io nale bra ndweer omvat met na me het in stand ho uden van de re g io nale alarmc e nt rale van de bra ndw e e r, het beheer van het sire ne netwerk, het verke n ne n van ge v a a r l i j ke stoffen en het waarschuwen van de bevolking daarvoor en het voorbere ide n van de coörd i na t ie van de ra m p e n b e s t r i j d i ng. De re g io Wa t e r l a nd behoort tot de kleine re re g io s in Ne de r l a nd. Het re g io nale bureau van de b ra ndweer is die no v e re e n ko ms t ig klein (10 fte). Het re g io nale bureau heeft veel ene rg ie ge s t o ken in het onde r z o e ken en voorbere iden van een mo ge l i j ke fusie met de re g io Za a ns t re e k. De fo r ma t ie van het bureau is da a r naast ex t ra belast door de langdu r ige afwezig he id van een p l a a t s v e r v a nge nd re g io naal comma nda nt, die met na me pre p a ra t ieve taken heeft binnen de re g io Planvo r m i n g M o d e l - r a m p e n p l a n Zoals al aange geven in para g raaf B.2.2 over de ge me e nt e l i j ke pre p a ra t ie heeft de Regio na l e B ra ndweer Wa t e r l a nd een lic ht aangepaste versie van het mo de l - rampenplan van de re g io A ms t e rdam en oms t re ken als re g io naal mo del aange reikt. Dit mo del- rampenplan is in 1998 door de re g io nale behe e r s c o m m i s s ie vastge s t e l d. De de r t ien in het plan beno e mde de e l - p rocessen moesten nog ge me e ntelijk worden uitgewerkt. Het mo de l - rampenplan lijkt da a r me e o v e r ige ns niet alle de e l p rocessen (30) van de ra m p e n b e s t r i j d i ng te omvatten. Dat valt nie t met zeke r he id te zeggen omdat de de e l p l a n nen immers nog niet zijn uitgewerkt. In de i n ho udsopgave ont b re ken echter onder meer de e l p l a n nen voor de leid i ng en coörd i na t ie, de i n fo r ma t ie v o o r z ie n i ng en de verbind i ngen. Dit zijn juist de processen waarvoor de re g io na l e b ra ndweer zelf een wettelijke taak heeft. 141 Zoals al beschreven in de vorige para g raaf over de ge me e nt e l i j ke pre p a ra t ie zijn vier werkg roepen voortvare nd bego n nen met de uitwerking van vier van de de r t ien de e l p l a n nen in 1998 na de vaststelling van het mo del ra m p e n p l a n. Door het vertrek van enkele tre k kers van de ont w i k ke l i ng van de de e l p l a n nen ontstaat er v e r t ra g i ng, en is het niet gelukt de eerste vier de e l p l a n nen in 1999 door alle ge me e nt e - b e s t u ren vastgesteld te krijgen. De re g io Wa t e r l a nd beschikt niet over een planning voor de a f ro nd i ng van de eerste vier de e l p l a n nen en ook niet voor het opstellen van de re s t e re nde ne gen de e l p l a n ne n. De ande re partners in de ra m p e n b e s t r i j d i ng (politie en GHO R - o rg a n i s a t ie) zijn overige ns wel, zij het beperkt, direct betro k ken geweest bij het opstellen van het re g io naal mo de l - rampenplan, maar niet bij de uitwerking van deze vier de e l p l a n nen. Voor elk van deze de de e l p l a n nen is feitelijk de betro k ke n he id van zowel politie als GHO R - o rg a n i s a t ie no o d z a ke l i j k. Project Versterking brandweer Zaanstreek-Wa t e r l a n d In februari 1996 is in de bra ndw e e r re g io s Za a ns t reek en Wa t e r l a nd het project Ve r s t e r k i ng b ra ndweer (PVB) Za a ns t re e k - Wa t e r l a nd van start gegaan. Dit re g io nale project werd ge ï n i t ie e rd De pre p a ra t ie op de ra m p e n b e s t r i j d i ng

14 v a nuit het lande l i j ke project versterking bra ndw e e r. De beide ge no e mde bra ndw e e r re g io s zijn ge z a menlijk dit project ingegaan vanuit de overweging dat op termijn een fusie van de b ra ndw e e r re g io s wenselijk zou kunnen zijn. Doel van het project is een versterkte bra ndw e e ro rg a n i s a t ie in de vorm van goed voorbere ide en same nw e r ke nde ge me e nt e l i j ke bra ndw e e r korpsen en re g io nale bra ndw e e ro rg a n i s a t ie s. Het PVB-traject is gestart met het in kaart bre ngen van de bestaande situa t ie in juni 1996 ( de foto ). Ve r v o l ge ns heeft men het ge w e nste zorgniveau beschreven in februari D a a r mee ont s t o nd ook een beeld van de kne l p u nten (maart 1997). In een oplossinge n no t i t ie uit oktober 1997 heeft men vervolge ns aange geven welke ma a t re gelen no o d z a kelijk zijn om de k ne l p u nten binnen de re g io aan te pakken. Die oplossinge n no t i t ie is tenslotte weer verwerkt in een eind - o rg a n i s a t ieplan (juli 1998). B i n nen de re g io Wa t e r l a nd heeft het bestuur er voor ge kozen om de oplossinge n no t i t ie te a me nde ren en tot een eigen visie op de org a n i s a t ie te ko men (december 1997). Vo o r na a ms t e a f w i j k i ng is de keuze om 3 fte - bedoeld voor re g io nale versterking - in te zetten voor o nde r s t e u n i ng van het lokaal ma na ge me nt van de ge me e nt e l i j ke ko r p s e n. In het uiteinde l i j ke org a n i s a t ieplan onde r ke nde men als kne l p u nten op het ge b ied van ra m p e n b e s t r i j d i ng onder ande re het ont b re ken van re ge l i ngen en oefeningen voor de b e s t u u r l i j ke coörd i na t ie, voor de opera t io nele leid i ng, voor de ins t e l l i ng van een re g io na a l c o ö rd i na t ie c e ntrum en het gemis van een mo del voor de bestrijding van rampen en zware o ngevallen. 142 Vo l ge ns de activiteitenplanning uit het plan zouden al deze kne l p u nten in 1999 opge l o s t moeten zijn. Zoals al aange geven is het daar binnen de re g io Wa t e r l a nd feitelijk nog niet van ge ko men ondanks het feit dat het convena nt bestuurlijke coörd i na t ie uit augustus 1998 al de ge w e nste eind s i t ua t ie als bestaand beschrijft. In het de Commissie ter beschikking staande ma t e r iaal kan niet worden ge v o nden in ho e v e r re de overige actie p u nten, inc l u s ief aans t e l l i ng personeel, uit het PVB Za a ns t re e k - Wa t e r l a nd ge re a l i s e e rd zijn. Planvorming monodisciplinair grootschalig brandweeroptreden T i j de ns de bestrijding van rampen en zware ongevallen tre e dt de bra ndweer - na een o nge o rg a n i s e e rde vrije ins t room van bra ndw e e r v o e r t u igen en personeel in de eerste l e v e ns re dde nde bestrijding s fase op in het ge o rg a n i s e e rde verband van de bra ndw e e r - c o m p a g n ie. Zo n compagnie bestaat uit twee pelotons van vier voertuigen die voor alle v o o r ko me nde taken inzetbaar zijn en een onde r s t e u n i ngspeloton dat onder ande re v e ra nt w o o rdelijk is voor de logistiek. Alle pelotons staan volge ns de beschrijving in de leidra a d b ra ndw e e rc o m p a g n ie onder leid i ng van een of f ic ier en de compagnie als ge heel onder leid i ng van een ho ofdof f ic ie r. Ook de re g io Wa t e r l a nd wordt ge a c ht een bra ndw e e rc o m p a g n ie te kunnen leveren bijvoorbeeld als bijstand aan ande re re g io s. Hiervoor zijn ook rijksmiddelen ter beschikking ge s t e l d. Binne n de re g io Wa t e r l a nd zijn eenhe den en leid i ng ge v e nden inge deeld bij de verschillende pelotons. De inge de e l de leid i ng ge v e nden zijn echter niet allemaal ge k w a l i f ic e e rd om als of f ic ier te k u n nen optre den. Ve rder bestaat er voor leid i ng ge v e nden geen piket, da a r mee is de opko ms t van voldo e nde leid i ng ge v e nden niet ge g a ra nde e rd. Deel B To e dra c ht en afwikke l i ng van de ra m p

15 2.4.2 Opleidingen De do e l s t e l l i ng van het door het re g io naal bestuur vastge s t e l de re g io naal opleid i ng- en o e f e n b e l e id is te ko men tot een go e de voorbere id i ng op het gro o t s c h a l ig optre den in Wa t e r l a nd. Hiertoe is in 1993 het Oefenbeleidsplan opge s t e l d. In dit plan wordt behalve het oefenbeleid ook het opleid i ng s b e l e id vastge l e gd. Na 1996 is dit niet opnie u w v a s t ge s t e l d, maar heeft men het oude plan he r h a a l d. Een gevolg hiervan is dat er ge e n re g io naal opleid i ng s b e l e id is vastgesteld waarin de in het re f e re nt ie ka der ge no e mde lande l i j ke O rg a n i s a t ie crisisbehe e r s i ng en ra m p e n b e s t r i j d i ng opleid i ngen een plaats hebben ge k re ge n Oefenen De re g io nale bra ndweer heeft in de onde r z o c hte perio de jaarlijks oefena c t i v i t e i t e n p l a n ne n o p gesteld en aange b o den aan de behe e r s c o m m i s s ie Regio nale Bra ndweer Wa t e r l a nd en he t m i n i s t e r ie van Binne n l a ndse zaken en Ko n i n k r i j k s re l a t ies (BZK). Evene e ns heeft zij na afloop van een oefenjaar pre s t a t ie v e r k l a r i ngen naar dit ministerie ge s t u u rd. De re g io nale bra ndw e e r heeft de verplic ht i ng aan het ministerie van BZK verslag te doen van haar oefenactiviteiten in het ka der van de fina nc ie r i ng van deze ins p a n n i ngen op gro nd van het Besluit do e l u i t ke r i ng ra m p e n b e s t r i j d i ng. 143 B e s t u u r l i j ke oefeningen georganiseerd door de regionale brandweer In 1998 hebben zes bestuurlijke oefeningen plaatsge v o nden met ex t e r ne onde r s t e u n i ng. De evalua t ie maakt me l d i ng van zeer wisselende resultaten van de ge me e nt e l i j ke beleid s t e a ms, he t geen zijn oorzaak vindt in wisselende vaard ig he idsniveaus en leiderschapskwaliteiten van o nder meer de burge me e s t e r s. In 1999 hebben dr ie bestuurlijke oefeningen plaatsge v o nden met ex t e r ne onde r s t e u n i ng. Het betreft de ge me e nten Beems t e r, Land s meer en Ze e v a ng. In de evalua t ie constateert me n dat de aange geven kne l p u nten alge meen ge l de nd zijn en waarschijnlijk evene e ns ge l den voor de ge me e nten Eda m - Vo l e ndam, Wa t e r l a nd en Purme re nd, die in 1999 niet aan de oefeninge n de e l na men. Kne l p u nten zijn de info r ma t ie v o o r z ie n i ng, de mu l t id i s c i p l i na i re voorbere id i ng en de uitwerking van de ra m p b e s t r i j d i ng s p rocessen in de e l p l a n nen en dra a i b o e ken me t v e ra nt w o o rde l i j ke func t io narissen. In 2000 is een bestuurlijke oefening ge ho uden met ex t e r ne onde r s t e u n i ng, waarbij ook he t o p e ra t io neel team en twee waterschappen zijn betro k ken. De oefening vond plaats in de ge me e nte Purme re nd. De overige ge me e nten hebben in dat jaar geen bestuurlijke oefeninge n ge ho uden. Belangrijk kne l p u nt tijde ns de oefening bleek de info r ma t ie v o o r z ie n i ng te zijn. B e l a ng r i j ke info r ma t ie werd niet of niet tijdig do o rge geven. De pre p a ra t ie op de ra m p e n b e s t r i j d i ng

16 Operationele multidisciplinaire oefeningen georganiseerd door de regionale brandweer Zoals al beschreven in de para g raaf B.2.3 over de voorbere id i ng op de bestuurlijke en o p e ra t io nale coörd i na t ie heeft de re g io nale bra ndweer in 1998, 1999 en 2000 telke ns een o p e ra t io nele mu l t id i s c i p l i na i re oefening (me de ) ge o rg a n i s e e rd. De evalua t ies van die oefeningen wezen alle op een ge b rek aan mu l t id i s c i p l i nair overleg en b e s l u i t v o r m i ng. Monodisciplinaire oefeningen in het kader van de rampenbestrijding georganiseerd door de regionale brandweer De re g io nale bra ndweer organiseert de laatste jaren ge m iddeld twee (mo no d i s c i p l i na i re ) p e l o t o ns o e f e n i ngen en een (mo no d i s c i p l i na i re) compagnie s o e f e n i ng per jaar. Dit ma g v o l do e nde heten voor oefening van het gro o t s c h a l ig mo no d i s c i p l i nair optre den van de b ra ndw e e r, conform bijvoorbeeld de leidraad oefenen. Dit overige ns op basis van he t u i t g a ng s p u nt dat men de basisvaard ig he den heeft ge o e f e nd op lokaal niveau Analys e De re g io Wa t e r l a nd behoort tot de kleine re re g io s in Ne de r l a nd. Het re g io nale bureau van de b ra ndweer is die no v e re e n ko ms t ig klein (10 fte) en de slagkra c ht derhalve beperkt. Het bureau heeft veel ene rg ie ge s t o ken in het onde r z o e ken en voorbere iden van een mo ge l i j ke f u s ie met de re g io Za a ns t reek. De fo r ma t ie van het bureau is da a r naast ex t ra belast door de langdu r ige afwezig he id van een p l a a t s v e r v a nge nd re g io naal comma nda nt, die tevens ho ofd pre p a ra t ie is. Me de door zijn l a ngdu r ige afwezig he id is de re g io nale bra ndweer tot nu toe niet in staat geweest haar a m b i t ieniveau voor de pre p a ra t ie volledig te vervullen. Het ambitieniveau blijkt uit poginge n om samen met de betro k ken ge me e nten in de re g io tot vaststelling en uitwerking van een k w a l i t a t ief beter rampenplan te ko men. Ook zonder onde r b e z e t t i ng door ziekte is het re g io naal bureau door de ge r i nge omvang kwetsbaar en da a r mee is, zo leert de praktijk, ook de voorbere id i ng op de ra m p e n b e s t r i j d i ng k w e t s b a a r. P l a n v o r m i n g Het mo del ge me e ntelijk rampenplan van de Regio nale Bra ndweer Wa t e r l a nd is in 1998 door de re g io nale Behe e r s c o m m i s s ie vastgesteld zonder dat de de r t ien de e l p rocessen ware n u i t gewerkt. Opvallend is dat ook de processen waarvoor de re g io nale bra ndweer een wettelijke v e ra nt w o o rde l i j k he id draagt, na melijk die op het terrein van de coörd i na t ie van de ra m p e n b e s t r i j d i ng, nog geen uitwerking ke nde n. De ande re partners in de ra m p e n b e s t r i j d i ng (politie en GHOR) zijn overige ns niet of na u w e l i j k s b e t ro k ken geweest bij deze planvorming. Dit kan men beschouwen als een gemiste ka ns om tot mu l t id i s c i p l i na i re same nw e r k i ng te ko men. De niet same n v a l l e nde re g io g renzen van de diverse hu l p v e r l e n i ng s d ie nsten zijn wel ge no e md als een re den voor dit ge b rek aan same nw e r k i ng. Alle burge meesters in de re g io Wa t e r l a nd hebben het convena nt voor de bestuurlijke c o ö rd i na t ie onde r t e ke nd. Artikel 7 van dit convena nt stelt dat, onge a c ht de vraag of een ramp van meer dan plaatselijke betekenis is, de comma nda nt van de re g io nale bra ndw e e r belast is met de opera t io nele leid i ng. De re g io bra ndweer Wa t e r l a nd heeft echter ge e n Deel B To e dra c ht en afwikke l i ng van de ra m p

17 v o o r z ie n i ng ge t roffen om deze opera t io nele leid i ng in te vullen. Het org a n i s a t ieplan, opgesteld in het ka der van het project versterking bra ndw e e r, gaat uit van een re g io nale opzet van een 24-uurs beschikbaarhe id s re ge l i ng van de of f ic ier van die nst en van de comma nda nt van die nst door ge k w a l i f ic e e rd personeel ter invulling van de opera t io ne l e l e id i ng. De uitvoering daarvan stond ge p l a nd voor 1999, maar vond niet plaats omdat het op w e e r s t a nd stuitte bij een aantal ge me e nt e l i j ke comma nda nten bra ndweer18. Opleidingen en oefeningen Na 1996 is er geen nieuw oefenbeleidsplan door de re g io nale bra ndweer ge ko men. He t o e f e n b e l e idsplan is in de jaren da a r na he r h a a l d. Ke n merk van een goed oefenbeleidsplan is de cyclische aanpak waarbij men oefenre s u l t a t e n t e r u g koppelt naar nieuwe oefendoelen. Na afloop van een cyclus zal het bereikte nie u w e niveau uitgang s p u nt zijn voor een nieuw oefenbeleidsplan. Op die ma n ier wordt he t ge e n ge l e e rd is, omgezet in een verbetering van de ra m p e n b e s t r i j d i ng s o rg a n i s a t ie en een verho g i ng van het kwaliteitsniveau. Door na afloop van een cyclus het oude beleidsplan simpelweg te herhalen is er in principe geen spra ke van ont w i k ke l i ng van oefenbeleid en draagt dit niet bij tot een kwaliteitsverho g i ng, maar ho o g s t e ns tot het op basisniveau blijven van de org a n i s a t ie. G e z ien het niveau in de re g io - zoals dat blijkt uit de beschikbare evalua t ies van oefeningen - is de keuze van de re g io Wa t e r l a nd om weer uit te gaan van het oorspro n ke l i j ke niveau te b i l l i j ken. Pa ra doxaal aan het oefenbeleidsplan van de ge me e nten in de re g io Wa t e r l a nd is echter dat een ho ger niveau leidt tot minder oefening en da a r mee tot een afna me van de ge o e f e nd he id. De oefencyclus gaat immers uit van een ge l i j k b l i j v e nd oefenbudget. Complexe re oefeninge n v e rgen meer voorbere id i ng en onde r s t e u n i ng, waardoor er slechts ruimte voor minde r o e f e n i ngen is Men heeft alle oefeningen in de re g io ge ë v a l u e e rd in overe e ns t e m m i ng met het ge s t e l de in de re f e re nt ie ka ders van het project Ve r s t e r k i ng bra ndw e e r. Door het evalueren van de oefeningen ontstaat echter wel de verwacht i ng dat de evalua t ie - resultaten in een volge nde oefening worden me e ge no men. Dit beeld klopt niet met de w e r ke l i j k he id. De evalua t ies zijn dan vaak ook niet meer dan een terugke re nde opsomming van wat niet goed gegaan is; ze geven geen echte leermo me nten en geen ge r ic hte voorstellen tot v e r b e t e r i ng. De re g io nale bra ndweer zou daar een na dr u k ke l i j ke rol in moeten spelen, juist o mdat die overzic ht heeft (of die nt te hebben) over alle ge me e nt e l i j ke bestuurlijke oefeninge n en de leer- en verbeterpunten aan elkaar kan koppelen. In het oefenbeleidsplan staat dat bij de opera t io nele oefeningen de na druk ligt op mu l t id i s c i p l i na i re oefeningen. De uitwerking van het oefenpro g ra m ma laat echter zien dat he t a c c e nt vooral komt te lig gen op het oefenen van de bra ndw e e ro rg a n i s a t ie: de mo no d i s c i p l i na i re g ro o t s c h a l ige oefeningen. Oefeningen met de politie ont b re ken bijvoorbeeld in het ge heel in het beleidsplan. Ande r z i j d s, hoewel in het beleidsplan geen mu l t id i s c i p l i na i re oefeninge n staan, organiseert de re g io nale bra ndweer deze wel in beperkte ma t e. De re g io nale bra ndw e e r s t reeft er naar jaarlijks één mu l t id i s c i p l i na i re oefening te org a n i s e re n. De evalua t ies van deze oefeningen laten zien (zie de para g raaf B.2.3 over bestuurlijk en mu l t id i s c i p l i na i re coörd i na t ie) dat waarlijk mu l t id i s c i p l i na i re coörd i na t ie niet plaatsvindt t i j de ns de oefeningen. De betro k ken die nsten opere ren in essent ie mo no d i s ic p l i na i r. De pre p a ra t ie op de ra m p e n b e s t r i j d i ng

18 De re g io nale bra ndweer heeft, zoals van haar wordt vereist op gro nd van het Besluit do e l u i t ke r i ng ra m p e n b e s t r i j d i ng jaarlijks opgave ge daan aan het ministerie van Binne n l a nd s e z a ken en Ko n i n k r i j k s re l a t ies van zowel haar oefenplanning als van de ge re a l i s e e rde oefeninge n. In het ma t e r iaal dat de commissie beschikbaar is ge s t e l d, is geen ant w o o rd te vinden op de v raag op welke ma n ier het ministerie met deze opgave omgaat in het ka der van zijn s y s t e e m v e ra nt w o o rde l i j k he id voor de ra m p e n b e s t r i j d i ng. 2.5 Pre p a ratie regionale politie Planvo r m i n g In het beleidsplan van het politie korps Za a ns t reek Wa t e r l a nd besteedt het korps geen aanda c ht aan het onderwerp gro o t s c h a l ig politie o p t re den al dan niet in het ka der van de ra m p e n b e s t r i j d i ng. Wel voldoet het korps aan zijn verplic ht i ng om jaarlijks een beleids- en inric ht i ngsplan voor de Mo b iele Eenhe id te ma ken en op te sturen naar de Minister van Binne n l a ndse Za ken en Ko n i n k r i j k s re l a t ie s. In het meest re c e nte ME beleids- en inric ht i ngsplan staat vermeld dat ten b e hoeve van de politiële staf gro o t s c h a l ig politie o p t re den de coörd i nator ra m p e n b e s t r i j d i ng een mo del heeft ont w i k keld dat alle no o d z a ke l i j ke pro c e du res heeft doorlopen. In dit mo de l staat een verwijzing naar een nota crisisma na ge me nt. 146 Het korps ke nt de func t ie van coörd i nator ra m p e n b e s t r i j d i ng op inspecteursniveau. De beschikbare do c u me nt a t ie wijst op een discre p a nt ie tussen de inzet van deze func t io na r i s en de effecten ervan binnen het ko r p s. Te ke ne nd is de typering van deze func t io naris door een van zijn leid i ng ge v e nden als een "ro e p e nde in de woestijn die ie de reen achter zijn broek zat" 2 0. Vo o r na melijk door zijn inbre ng zijn enkele ins t r uc t ie b i j e e n ko msten voor me l d ka me r p e r s o ne e l en de eerste aanko me nde leid i ng ge v e nden (de inspecteurs van die nst) ge re a l i s e e rd. De hierboven aange du ide - overige ns concept ge no e mde - nota Crisisma na ge me nt van 3 maart 1998 beschrijft in de eerste plaats het soort inc ide nten waar men zich op wil p re p a re ren. Men onde r s c he idt vijf typen inc ide nten met bijbeho re nde opschaling s n i v e a u s 21 : ge r i ng inc ide nt o p s c h a l i ngsniveau mo t o r ka p o v e r l e g i nc ide nt van omvang o p s c h a l i ngsniveau beperkt CTPI calamiteit o p s c h a l i ngsniveau beperkt OT + CTPI ra m p o p s c h a l i ngsniveau CTPI/CORT, o p e ra t io neel en beleid s t e a m crisis o p s c h a l i ngsniveau OT- BT- P C C - L C C - M i n i s t e r ra a d. Na de re invulling ont b reekt echter van wat deze typering conc reet beteke nt voor de p o l i t ie o rg a n i s a t ie. Voor de onde r s t e u n i ng van de vera nt w o o rdelijk politie f u nc t io naris in het opera t io neel team staat in de betre f f e nde no t i t ie een passage over een actie c e ntrum politie. Uit de nota blijkt dat de invulling van dit actiecentrum als een equivalent van de staf grootschalig politie-optreden moet worden gezien. Invulling hiervan heeft voor de regio echter nog niet plaatsgevonden. In de nota staat niets over de re l a t ie met ande re die nsten tijde ns inc ide nten waarbij g ro o t s c h a l ig politie o p t re den aan de orde is. Deel B To e dra c ht en afwikke l i ng van de ra m p

19 B e l e id s ma t ig heeft men de int e nt ie uitge s p ro ken om samen met de politie re g io s Ke n ne me r l a nd en No o rd - Ho l l a nd No o rd de (pike t ) f u nc t ies ten behoeve van de staf gro o t s c h a l ig p o l i t ie o p t re den te org a n i s e ren. Conc reet heeft men echter mo me nteel niet (de func t io na r i s s e n voor) een de rge l i j ke staf beschikbaar waarmee men bijvoorbeeld de vereiste func t ies van de v e r s c h i l l e nde niveaus van coörd i na t ie tijde ns de ra m p e n b e s t r i j d i ng kan invullen. De hierboven beschreven bevind i ngen zijn overige ns al eerder ge c o ns t a t e e rd: Na vaststelling van het lande l i j ke re f e re nt ie ka der conflict en crisisbehe e r s i ng in 1999 door de raad van ho ofdcommissarissen (zie ho ofdstuk A.4.) is evene e ns in 1999 binnen politie Ne de r l a nd een nu l me t i ng ge ho ude n 2 2. Nog lang niet alle politie re g io s bleken te voldoen aan het ge s t e l de in de re f e nt ie ka de r s. Ook binnen de politie re g io Za a ns t re e k - Wa t e r l a nd blijken bij deze nu l me t i ng een groot aantal re f e re nt ie ka ders nog open te staan. Een aantal van de voor dit de z e ra p p o r t a ge re l e v a nte re f e re nt ies waaraan nog niet werd voldaan zijn: de aanw e z ig he id van een o p l e id i ngs- en oefenplan, de e l na me aan mu t id i s c i p l i na i re oefeningen voor de sleutelf u nc t io narissen van het politie a a ndeel in de ra m p e n b e s t r i j d i ng, mo no d i s c i p l i na i re oefening van het gro o t s c h a l ig politie o p t re den, de aanw e z ig he id van een int e g raal beheersplan voor w a a r b o rg i ng van ge re a l i s e e rde re f e re nt ie s, een actuele opschaling s p ro c e du re, bere i k b a a r he id en b e s c h i k b a a r he id van opera t io nele leid i ng bij rampen, het hebben van een staf gro o t s c h a l ig en b i j z o nder optre den (al dan niet int e r re g io naal ge fo r me e rd), het positio ne ren van de staf g ro o t s c h a l ig en bijzonder optre den binnen de re g u l ie re org a n i s a t ie van de ra m p e n b e s t r i j d i ng Opleiding Zoals in het re f e re nt ie ka der staat, bestaan er sinds 1999 opleid i ngen voor de org a n i s a t ie van de ra m p e n b e s t r i j d i ng. Vo l ge ns de in het re f e re nt ie ka der beschreven norm zou elke opera t io ne l e l e id i ng ge v e nde ten minste de basiscursus Org a n i s a t ie crisisbehe e r s i ng en ra m p e n b e s t r i j d i ng moeten volgen. B i n nen de politie re g io Za a ns t re e k - Wa t e r l a nd heeft nog nie ma nd deze opleid i ngen ge v o l gd. 147 Wel zijn in voorlic ht i ng s s e s s ies met na me de inspecteurs van die nst, het me l d ka me r p e r s o ne e l, de cent ralisten van de verbind i ng s c o m ma ndo-auto en de leden van het bedr i j f s o p v a ng t e a m ge ï ns t r u e e rd in basiskennis over ra m p e n b e s t r i j d i ng en de bijdra ge van de politie da a ra a n. Ook zijn er per unit twee inspecteurs aangewezen die zich nog meer specifiek die nen te v e rd iepen in de ra m p e n b e s t r i j d i ng en hiervoor binnen de unit aans p re e k p u nt zijn. De da a dw e r ke l i j ke verd ie p i ng is echter uitgesteld vanw e ge het eerde rge no e mde same nw e r k i ng s - v e r b a nd dat de re g io aan het opbouwen is met de politie re g io s No o rd - Ho l l a nd No o rd en Ke n ne me r l a nd. De politie ke nt, zoals in para g raaf 2.3 al ge me l d, naast de basisopleid i ngen ra m p e n b e s t r i j d i ng e v e ne e ns de voortgezette opleid i ngen in het ka der van openbare orde, hand h a v i ng en ge v a a r s b e he e r s i ng aan het Po l i t ie Instituut voor Openbare Orde en Gevaarsbehe e r s i ng te O s s e ndre c ht, de zoge no e mde ME-opleid i ngen. Conform de vereisten uit het Besluit bijstand s - re ge l i ng mo b iele eenhe den is alle personeel dat voor de re g io nale mo b iele eenhe id kan worde n i ngezet, opge l e id. In het bijzonder ge l dt dat voor de leid i ng ge v e nden die de lande l i j ke o p l e id i ng Gro o t s c h a l ig politie o p t re den hebben ge v o l gd, waar echter geen aanda c ht wordt besteed aan ra m p e n b e s t r i j d i ng. De pre p a ra t ie op de ra m p e n b e s t r i j d i ng

20 2.5.3 Oefening B i n nen de politie re g io Za a ns t reek- Wa t e r l a nd heeft men de afgelopen jaren de e l ge no men aan mu l t id i s c i p l i na i re oefeningen in de bra ndw e e r re g io Za a ns t reek en Wa t e r l a nd. In totaal nam de p o l i t ie re g io Za a ns t re e k - Wa t e r l a nd in beide bra ndw e e r re g io s in 1998 de r t ien maal, in 1999 tie n maal en in 2000 vijf maal deel aan oefenactiviteiten. In de ge me e nte Eda m - Vo l e ndam he e f t men éénmaal ge o e f e nd. Deelna me van uitvoere nde politie me nsen aan oefeningen heeft beperkt p l a a t s ge v o nden. Het accent lag vooral op het eerste leid i ng ge v e nde niveau en in minde re ma t e op uitvoere nde politie me nsen. Van betro k ke n he id van ho ge re leid i ng ge v e nden (vanaf he t u n i t ho ofd) bij deze oefeningen was niet of nauwelijks spra ke. Pe r s o neel dat wordt ingezet voor de ME heeft conform de eisen uit het Besluit b i j s t a nd s re ge l i ng mo b iele eenhe den ge o e f e nd. T i j de ns de bero e p s v a a rd ig he id s - t ra i n i ngen voor uitvoere nd personeel binnen de politie Za a ns t reek Wa t e r l a nd is geen aanda c ht besteed aan de politieaanpak bij ra m p e n b e s t r i j d i ng en z w a re ongevallen. Ook landelijk zijn deze tra i n i ngen ho ofd z a kelijk ge r ic ht op ge w e l d s b e he e r s i ng, a a n ho ud i ng s t e c h n ie ken en sociale vaard ig he den bij onder meer burge rc o n f l ic t e n Pre p a ratie van de nazorg aan politiepersoneel We r kgevers van hu l p v e r l e ners moeten zich voorbere iden op het verlenen van na z o rg aan hu n w e r k ne me r s. Dit volgt uit de vereisten in de Arbowet. De Arbowet verplic ht werkgevers ervoor te zorgen dat werk in het alge meen geen na de l ige invloed heeft op de veilig he id en ge z o nd he id van werkne me r s. Hierbij gaat zij uit van actie v e w e r kgevers die zich pre p a re ren op eventuele risic o s. Het zie k t e v e r z u i m b e l e id maakt deel uit van het arbobeleid. Na l e v i ng van dit zie k t e v e r z u i m - b e l e id heeft tot doel ziekte van werkne mers zo veel mo gelijk te voorko men of te beperke n. D a a r naast ric ht dit beleid zich op het bege l e iden van werkne mers die door ziekte niet in staat zijn te werken. De werkgever moet zich bij deze bege l e id i ng laten bijstaan door een ge c e r t i f ic e e rde arbodie ns t. Tra u ma t i s c he ervaringen vormen een arbeids- en verzuimrisico voor hu l p v e r l e ne r s. Zij kunne n moeite hebben met de verwerking hiervan en als gevolg daarvan ziek worden. Een go e d v e r z u i m b e l e id bevat dan ook na z o rg voor deze me ns e n. Om deze na z o rg in het beleid goed weer te geven moet de werkgever haar arbo- en verzuimb e l e id baseren op onderzoek naar de risico s voor haar werkne me r s. Deze risico s moet zij v a s t l e g gen in een risic o - i n v e nt a r i s a t ie en evalua t ie (RI&E) en door een ge c e r t i f ic e e rde a r b o d ie nst laten toetsen. Ve r v o l ge ns moet zij da a rop een plan van aanpak (PVA) baseren me t de ma a t re gelen die de werkgever kan treffen om de ge c o ns t a t e e rde risico s te voorko men. In het PVA kan vervolge ns verwezen worden naar een apart plan of pro c e du re waarin de werkge v e r vastlegt hoe de na z o rg ge re geld is. De werkgever heeft ten slotte de plic ht om ervoor te zorgen dat er inzic ht in de risic o s bestaat en in de ma a t re gelen die ter voorko m i ng van die risico s zullen worden ge t rof f e n. De Arbeid s i ns p e c t ie heeft de voorbere id i ng op de na z o rg in alle dr ie de bij de cafébra nd b e t ro k ken re g io nale politie korpsen globaal ge ï n v e nt a r i s e e rd. De dr ie aanw e z ige politie ko r p s e n beschikten over een getoetst RI&E. In twee daarvan werden tra u ma t i s c he ervaringen als a r b e ids- of verzuimrisico aange merkt. De RI&E van het ande re politie korps ging wel in op b e l e v i ngsaspecten van stress in z n alge me e n he id, maar werden scho k ke nde ge b e u r t e n i s s e n n iet conc reet als arbeid s r i s ico beno e md. Ondanks het feit dat geen van de politie ko r p s e n Deel B To e dra c ht en afwikke l i ng van de ra m p