Wegverharding. Analyse. Cees de Boer februari Definitief. Afdeling Waterkeringen & Wegen. Auteur. Registratienummer.

Transcriptie

1 Auteur Cees de Boer Registratienummer Versie 2.0 Status Definitief Afdeling Afdeling Waterkeringen & Wegen

2 Naam Handtekening Vrijgegeven door programmamanager Cees de Boer Geaccepteerd door interne opdrachtgever Reindert Jan Sellies

3 Inhoudsopgave Samenvatting 5 1 Inleiding Voorgeschiedenis Definities Huidige situatie Probleemstelling Wet herverdeling wegenbeheer Budget Kostprijs, cyclusbedrag en rehabilitatie Beleid en Onderzoek Assetmanagement Doelstelling 11 2 Scenario s Scenario 1, huidige begroting volgen Scenario 2, normaal jaarlijks budget voor groot-onderhoud, maar geen inhaalslag Scenario 3, toekenning budget voor groot-onderhoud en budget voor inhaalslag 12 3 Programmatische aanpak 12 4 Resultaat Resultaat Afbakening Onderzoek Uitvoering Uitgangspunten Randvoorwaarden Te behalen kwaliteit Overdracht aan einde van programma (eind 2018) 15

4 4.7 Verantwoordelijkheden Rapportagestructuur 15 5 Risico s 15

5 Samenvatting (hierna te noemen HHNK) heeft de verantwoordelijkheid voor kilometer verharde wegen. In 2010 is 27% van deze wegen beoordeeld als technisch onvoldoende ; op landelijk niveau wordt 8% onvoldoende als normaal beschouwd. In 2011 is besloten extra budget beschikbaar te stellen om een inhaalslag te maken. In 2011 en 2012 zakte het percentage onvoldoende naar 24% en 22%; in 2013 is het percentage onvoldoende echter weer 27%. De oorzaak van deze achteruitgang is de veel slechtere technische conditie van de wegen die aangepakt worden. De stevige winters van en hebben ook voor extra kosten gezorgd. Daarnaast is een deel van het beschikbare onderhoudsbudget gebruikt om wegen over te dragen. Het effect hiervan is dat er minder groot onderhoud heeft plaatsgevonden aan de rest van de wegen en de achterstand is vergroot. De uitgaven van het programma zijn hoofdzakelijk gericht op de verharding zelf. Het benodigde budget voor het totale programma voor de periode 2014 tot en met 2018 is geraamd op 68 miljoen. In de Begroting 2014 en het Meerjarenplan is voor het groot onderhoud van de wegen totaal 22 miljoen opgenomen. Dit betekent dat 46 miljoen extra nodig is voor de periode 2015 tot en met Doelstelling van het uitvoeringsprogramma is om de achterstand van 27% terug te brengen tot het landelijk geaccepteerde niveau van 8% onvoldoende. In 2019 is de verwachting dat het percentage onvoldoende is teruggebracht naar circa 15% door middel van voorgesteld scenario en financiering. In 2019 wordt geëvalueerd welke resultaten behaald zijn en op welke wijze de 8% behaald kan worden. Voorgesteld wordt een programmatische aanpak voor de uitvoering en te starten met een uitvoeringsprogramma.

6 6 1 Inleiding 1.1 Voorgeschiedenis HHNK beheert ruim kilometer wegen. Het betreft voornamelijk erftoegangswegen, ruim 20 kilometer gebiedontsluitingswegen en een tiental kilometer onverharde wegen. Ruim 100 kilometer is fietspad. HHNK houdt het onderhoudsniveau op R-basis. Dat wordt door het CROW (Kenniscentrum voor verkeer, vervoer en infrastructuur) aanbevolen als het meest kostenefficiënte beheermodel. In 2006 stond het percentage onvoldoende van de HHNK wegen op het landelijk niveau van 8%. In de periode heeft het HHNK structureel te weinig financiële middelen beschikbaar gesteld voor het wegbeheer. Hierdoor was in 2010 een onderhoudsachterstand opgelopen, waarbij 27% van de wegen het predicaat onvoldoende kreeg. Conform landelijke richtlijnen is een percentage van 8% onvoldoende normaal (methode CROW). Bij term onvoldoende moet u denken aan scheurwijdtes van 10 mm, dwarsonvlakheid (spoorvorming) van 30 mm of meer (hierin blijft water staan) en veel randschade, wat een verkeersonveilige situatie creëert vanwege het fietsverkeer op de weg. Daarbij kan de weg een te oude en te zwakke fundering hebben. HHNK heeft een Wegenbeleidsplan voor de periode Hierin staan de beleidskeuzes die nodig zijn om het maatschappelijk gewenste effect Veilige wegen te bereiken. Een belangrijke beleidskeuze in dit Wegenbeleidsplan was dat achterstanden in het onderhoud van wegverhardingen over een periode van vijf jaar zijn weggewerkt. Het doel hiervan is dat het hoogheemraadschap de wegen aan de minimale kwaliteitseisen laat voldoen. Om invulling te geven aan de norm van 8% onvoldoende en de beleidsdoelstelling, is in 2010 voor de kilometer wegen die het hoogheemraadschap beheert, ruim 30 miljoen euro geraamd voor de periode 2011 tot en met Hierbij is aangenomen dat het hoogheemraadschap het wegbeheer in fasen zal overdragen aan gemeenten. In 2011 is daarom ter besluitvorming aan het bestuur een verdeling voorgelegd: voor 2012, 2013 en ,2 miljoen per jaar voor groot onderhoud en 3 miljoen per jaar voor het onderhoud van wegen die al een aantal jaar eerder onderhouden hadden moeten zijn. Besluit 2011 x miljoen euro tot en met Regulier groot onderhoud 5,2 5,2 5,2 5,2 20,8 4,2 4,5 5,2 n.n.b. Groot onderhoud voor wegen die al aantal jaar wachten op onderhoud ,8 9, ,2 8,2 8,2 8,0 30,6 4,2 4,5 5,2

7 7 De bedragen die vervolgens in de meerjarenramingen en in de begrotingen opgenomen zijn, worden in de praktijk grotendeels besteed aan wegen die al langer wachten op onderhoud en niet aan het jaarlijkse reguliere groot onderhoud. Het niet voldoende uitvoeren van groot onderhoud aan wegen die dat jaar voor het eerst in de klasse onvoldoende vallen, zorgt direct voor stijgende kosten voor onderhoud in latere jaren. Deze stijging van de kosten is relatief groot, omdat de weg per jaar steeds verder verslechtert en vervolgens grotere en duurdere maatregelen vraagt. 1.2 Definities Groot Onderhoud Dit zijn maatregelen die een dusdanige omvang hebben dat, zowel de structurele achteruitgang van de kwaliteit van de wegverharding wordt vertraagd, als door conserveren (overlagen) de oppervlakteeigenschappen op een acceptabel niveau worden gehouden. Groot onderhoud betekent meestal het frezen van slechte gedeelten, en overlagen. In principe gebeurt dit gemiddeld eenmaal per 20 jaar. Op basis van inspectie vindt jaarlijks een beoordeling plaats van de wegverharding. Wegen worden verdeeld in: voldoende: onderhoud is niet nodig; matig: dit is een waarschuwing, verwacht wordt dat de weg onderhoud behoeft binnen drie à vijf jaar; onvoldoende: onderhoud aan de weg is nodig en moet plaatsvinden binnen één à twee jaar. Dit betekent dat het maatgevende schadebeeld in enige tot grote omvang voorkomt en dat de schade aan de weg ernstig tot van grote omvang is. Voor deze wegvakonderdelen is het moment van onderhoud bereikt (E1) of jaren overschreden(= E2 of E3 volgens methode CROW), wat inhoudt dat kapitaalsvernietiging gaat optreden. Verder uitstel van deze wegvakonderdelen is technisch gezien niet verantwoord. Bij onvoldoende moet u visueel denken aan scheurwijdtes van 10 mm, dwarsonvlakheid (spoorvorming) van 30 mm of meer (hierin blijft water staan) en veel randschade wat een verkeersonveilige situatie creëert vanwege het fietsverkeer op de weg. Daarbij kan de weg een te oude en te zwakke fundering hebben. Klein Onderhoud Naast groot onderhoud moet ook klein onderhoud worden uitgevoerd. Klein onderhoud is gericht op het preventief bijwerken van kleine beschadigingen van de verharding. En wordt alleen uitgevoerd op schade in een omvang geringer dan de kleinste omvangsklasse (tot 5%), dus op een zeer gering oppervlak. Rehabilitatie Bij rehabilitatie wordt gemiddeld eenmaal in de 60 jaar de fundering, de ondergrond en de verharding op basis van toetsing opnieuw aangelegd, inclusief de fundering. Dit is een zware en dure ingreep. Bij de HHNK-wegen is dit weinig gedaan. Oorzaken voor rehabilitatie zijn tweeledig: als door ouderdom de levensduur van de weg is verstreken en de schade aan de weg te groot is geworden. 1.3 Huidige situatie De extra financiële injectie heeft in 2011 en 2012 wel enig effect gehad. Het percentage wegen dat wordt geïnspecteerd als voldoende is gestegen van 63% naar 69%. Het percentage van 27% onvoldoende

8 8 (378 kilometer) is gezakt naar 22% onvoldoende (308 kilometer). Volgens de richtlijn van CROW is slechts een percentage van 8% onvoldoende gewenst, dus 112 kilometer Tijdens de jaarlijkse globale inspectie in het najaar van 2013 is, met dezelfde meetsystematiek, geconstateerd dat de kwaliteit van de wegen achterblijft op de landelijke richtlijn. Op dit moment is weer 27% van het wegennet onvoldoende. Dit is 1,67 miljoen m 2 (ongeveer 380 kilometer). Met de 7 miljoen in 2013 besteed aan het wegonderhoud, is het percentage onvoldoende niet verder ingelopen, maar is het percentage hetzelfde als in Indien alleen wordt gerekend met de aannemerskosten, dan zou voor het wegwerken van de 27% achterstand in 2 jaar circa 45 miljoen euro benodigd zijn (inspectierapport, DHV, november 2013). Oorzaak van deze eerst trage vooruitgang is vierledig: Cyclusbedrag in normale onderhoudssituatie Op basis van een landelijke berekening is aan de hand van een cyclusbedrag een benodigd jaarbudget voor groot onderhoud bepaald. Het cyclusbedrag was in ,10 per m 2. Uitgaande van 1,10 per m 2 heeft HHNK voor groot onderhoud 7 miljoen per jaar nodig. Dit gaat echter uit van een normale onderhoudssituatie zonder wegen die langer dan twee jaar wachten op onderhoud. Ook is het cyclusbedrag gebaseerd op enkel de aannemerskosten. Doordat in werkelijkheid wegen langer wachten op onderhoud en om wegen aan nieuwe veiligheidsnormen te laten voldoen, was het berekende benodigde budget ontoereikend. Met het beschikbare budget zijn minder m 2 weg onderhouden. Technisch De HHNK-wegen zijn jaar oud; één keer in de 60 jaar wordt een weg gemiddeld gerehabiliteerd; de fundering en verharding worden dan zo nodig vervangen. Veel van de HHNK-wegen liggen op een slappe ondergrond; vaak zijn oude boerenpaden verbreed tot een goede toegangsweg, maar ligt er nauwelijks een fundering onder. Ondertussen rijden er wel vrachtauto s, melkwagens en zware tractoren die wel ton wegen. Het opknappen van deze wegen vraagt meer budget dan de geraamde vervanging van alleen de wegverharding. Investeringen HHNK heeft geen investeringsplan voor de wegen; wegrehabilitatie wordt nu gefinancierd aan de hand van aparte, zeer beperkte investeringen. Kostprijsverhoging De huidige kostprijs ligt ver boven de inschatting van 2010, omdat wegen nu al drie tot vier jaar liggen te wachten op groot onderhoud en ondertussen steeds slechter worden. In deze jaren loopt de schade aanzienlijk op. Tevens worden bij onderhoudswerken de nieuwe landelijke veiligheidseisen uitgevoerd, ook dit werkt kostenverhogend. 1.4 Probleemstelling Wet herverdeling wegenbeheer De evaluatie van de Wet herverdeling wegenbeheer zal niet doorgaan. Op rijksniveau is in oktober 2013 afgezien om de evaluatie Wet herverdeling wegenbeheer op korte termijn uit te voeren. Het effect is dat op korte en middellange termijn niet te verwachten is, dat derde partijen de HHNK-wegen over willen

9 9 nemen. HHNK zal nu, om een verdere verslechtering van de wegen te voorkomen, een inhaalactie moeten doen om weer in een normale' onderhoudssituatie te komen Budget Op dit moment wordt het budget groot onderhoud gebaseerd op het cyclisch bedrag; in miljoen, in ,2 miljoen, in ,5 miljoen en in ,2 miljoen voor groot onderhoud. Wanneer dit zo blijft zal het percentage wegen met klasse onvoldoende oplopen tot 32-34% of nog hoger in Het ontbreken van budget om de achterstand in te lopen, maakt dat de achterstand nog verder oploopt en dat de technische staat en de veiligheid van de HHNK-wegen ernstig in het gedrang komt. Het budget groot onderhoud zal op de kostprijs gebaseerd moeten worden. Dit bedraagt circa 8 miljoen per jaar. Voor wat de rehabilitatie betreft is, in de periode van 2015 tot en met 2018, een bedrag van 7 miljoen per jaar benodigd Kostprijs, cyclusbedrag en rehabilitatie Om genoeg wegen te kunnen onderhouden en te laten voldoen aan de veiligheidseisen moet voor het onderhoudsbudget gerekend worden met reële kostprijzen. De kostprijs zou onder andere gebaseerd moeten zijn op: - aannemerskosten; - personeelskosten; - ervaring van eerder uitgevoerd onderhoud. 1% van het areaal (14 kilometer) kent niet een kostprijs van 1 miljoen per jaar, maar blijkt ruim 1,5 miljoen per jaar te bedragen (ervaringscijfers). Beter is te rekenen in m 2 en dan is de huidige ervaring in ,--/m 2 voor groot onderhoud. Cyclusbedrag in normale onderhoudsituatie Voor 2012 is het cyclusbedrag (voor groot onderhoud) bepaald op 1,10 per m 2. Uitgaande van deze 1,10/m 2 heeft HHNK voor groot onderhoud 7 miljoen per jaar nodig. Dit gaat echter uit van een normale onderhoudsituatie zonder wegen die langer dan twee jaar wachten op onderhoud. Dit bedrag is puur voor technisch onderzoek en vervanging van de verharding. Kosten rehabilitatie Rehabilitatie vindt niet plaats via een investeringsprogramma. De beperkte ervaring met rehabilitatie geeft aan dat de kosten gemiddeld 70,--/m 2 waren. Gezien de leeftijd van de meeste wegen wordt meer rehabilitatie verwacht. Programmering hiervan in de komende jaren is nodig. Cyclusbedrag met groot onderhoud en rehabilitatie van 2014 tot en met 2018 Uitgangspunten: - levensduur 60 jaar - areaal wegen 6,2 miljoen m 2 - groot onderhoud eenmaal per 20 jaar (= tweemaal groot onderhoud gedurende de levensduur van de weg)

10 10 - rehabilitatie eenmaal per 60 jaar Berekening: Groot onderhoud Rehabilitatie tweemaal 30,--/m 2 maal 6,2 miljoen m 2 = 372 miljoen eenmaal 70,--/m 2 maal 6,2 miljoen m 2 = 434 miljoen jaars budget 806 miljoen ========== Budgetbedrag per jaar groot onderhoud en rehabilitatie 13,4 miljoen Cyclusbedrag groot onderhoud en rehabilitatie 2,17/m 2 per jaar Beleid en Onderzoek Het onderhoud van HHNK wordt jaarlijks afgestemd op de jaarlijks globale visuele inspectie. Indien daaruit blijkt dat een wegvak moet worden onderhouden, wordt een extra onderzoek naar verharding en fundering uitgevoerd en wordt het wegvak verbeterd. Een overallbeeld van de funderingen en ondergrond van het totale areaal wegen ontbreekt. Voor goed assetmanagement en het introduceren van een cyclisch beheer (zoals de provincie Noord-Holland al uitvoert op haar wegen), is onderzoek nodig naar: - funderingsopbouw; - ondergrond; - gebruiksintensiteit; - doorstroomfunctie. De laatste twee onderzoeken zijn van belang om eventuele differentiatie in het onderhoud van de wegen te kunnen invoeren. Indien wegen zijn in te delen in andere wegcategorieën is daar mogelijk een gewenst kwaliteitsniveau van de wegverharding aan te koppelen, die elk invloed hebben op de onderhoudsprijs Assetmanagement Het huidige beheer van de wegverharding verloopt volgens het basisprincipe: inspecteren, vertalen, uitvoeren van maatregelen en beheren. Dit sluit niet aan bij de gewenste manier van beheren. In het kader van assetmanagement wil de afdeling Waterkeringen & Wegen een cyclisch beheersysteem. Voor de organisatie moet inzichtelijk zijn hoe de te nemen maatregelen bijdragen aan de doelen op strategisch niveau. De risico s worden daarbij systematisch geïnventariseerd, zodat op basis daarvan prioriteitstelling van de maatregelen plaatsvindt Innovatieve contractvormen De uitvoering van de wegverharding vindt plaats aan de hand van RAW-besteksnormen. De wens bestaat om voor het programma aan te sluiten bij de verkenningen om uit te besteden volgens UAV-GC. Doelstelling hierbij is om kennis uit de markt eerder te betrekken Organisatie De medewerkers die momenteel betrokken zijn bij het wegbeheer en de wegverhardingen vallen onder diverse afdelingen en leidinggevenden. Hierdoor wordt beleid, aanpak, kennis en ervaring onvoldoende

11 11 met elkaar besproken. De komende jaren zullen zij allen als één team met elkaar moeten functioneren om: - de achterstand in te lopen; - onderzoeksinformatie om te zetten in beleid; - een visie ten aanzien van assetmanagement voor wegen te ontwikkelen. 1.5 Doelstelling Het algehele doel is: kilometer wegen die voldoen aan de kwaliteitseisen van het CROW, dus wegen met een goede staat van onderhoud waarbij maximaal 8% in de categorie onvoldoende valt. De activiteiten van 2014 tot en met 2018 zullen zich richten op de volgende doelen: a. binnen de kilometer weg wordt de achterstand teruggebracht van 27% naar circa 15% onvoldoende in 2019; b. alle wegen voldoen aan de landelijke gestelde veiligheidseisen; c. conform het landelijk erkende model wordt jaarlijks het cyclusbedrag vastgesteld, dat leidt tot een juist groot-onderhoudsbudget ; d. wanneer wegen voor overdracht aan derden in aanmerking komen is alle technische informatie (fundering) bekend en voldoet de verharding aan de norm; e. in afstemming met landelijke ontwikkelingen is een set prestatie-indicatoren aanwezig om technische staat en veiligheid te beoordelen; f. eind 2018 zijn de onderzoeken afgerond en volgt een advies over het wegenbeleid met behulp van assetmanagement. 2 Scenario s Voor de komende jaren kunnen diverse scenario s worden opgesteld. Bij onderstaande scenario s staan de verschillende voor- en nadelen beschreven. 2.1 Scenario 1, huidige begroting volgen Dit eerste scenario houdt in dat de huidige situatie wordt voortgezet. Dit betekent dat er onvoldoende budget zal zijn om de wegen, die volgens de inspectie in 2013 al onderhouden hadden moeten zijn, te onderhouden, geen toekenning van een normaal groot-onderhoudsbudget en geen inhaalslag. Tevens zullen meer wegen in de klasse onvoldoende gaan vallen. Bij dit scenario wordt de vastgestelde Meerjarenraming en de Begroting 2014 gevolgd. Dit houdt in dat in miljoen, in ,2 miljoen, in ,5 miljoen en in ,2 miljoen beschikbaar gesteld is. Voor het jaar 2018 is tot op heden niets vastgesteld. Het percentage onvoldoende wegen zal naar verwachting oplopen van 27% naar 32-34%. Resultaat op genoemde doelen: a. wordt niet bereikt, in 2018 percentage onvoldoende waarschijnlijk 32-34% of nog hoger; b. wordt niet aan voldaan; c. worden onvoldoende financiële middelen toegekend; d. normale overdracht is niet mogelijk; e. prestatie-indicatoren worden wel ontwikkeld, maar toepassing levert alleen onvoldoendes op; f. visie ten aanzien van assetmanagement kan wel ontwikkeld worden, maar achterstand verslechterd.

12 12 Bij dit scenario mag door de vele m 2 die onvoldoende zijn onderhouden meer schade aan wegen worden verwacht. Het aantal klachten zal daarom toenemen, evenals de kosten voor klein onderhoud (zoals het opvullen van scheuren e.d.). 2.2 Scenario 2, normaal jaarlijks budget voor groot-onderhoud, maar geen inhaalslag Een jaarlijks budget, gebaseerd op de kostprijs, voor onderhoud: 8 miljoen per jaar, maar niet met extra budget voor het wegwerken van de opgelopen achterstand. Dus geen rehabilitatie. Resultaat op voornoemde doelen: a. wordt niet gehaald, we blijven waarschijnlijk op 27% onvoldoende ; b. wordt niet gehaald; c. financiën voor groot onderhoud wel toegekend, maar geen inhaalslag budget; d. geen goede overdracht mogelijk; e. prestatie-indicatoren worden wel ontwikkeld, maar toepassing levert alleen onvoldoendes op; f. visie ten aanzien van assetmanagement kan wel ontwikkeld worden, maar achterstand is verslechterd. 2.3 Scenario 3, toekenning budget voor groot-onderhoud en budget voor inhaalslag Bij dit scenario is 40 miljoen budget voor groot onderhoud benodigd van 2014 tot en met Hiervan is 22 miljoen in de Meerjarenraming en de Begroting 2014 vastgesteld, de overige 18 miljoen is opgenomen in de concept Meerjarenraming Conform huidige inzichten is de verwachting dat de rehabilitatie van de wegen in 2015 zal starten. Voor de periode van 2015 tot en met 2018 is hiervoor 28 miljoen benodigd. In totaal 68 miljoen. Resultaat op voornoemde doelen: a. wordt bereikt; 15% op onvoldoende op basis van kwaliteitsniveau R-basis in 2019 plus heroverweging in 2019 om te komen tot 8%; b. wordt aan voldaan; c. de juiste budgetten worden toegekend; d. normale onderhandelingsprocedure is mogelijk; e. in afstemming met landelijke ontwikkelingen is een set prestatie-indicatoren aanwezig om technische staat en veiligheid te beoordelen; f. eind 2018 zijn de onderzoeken afgerond en volgt een advies over het wegenbeleid met behulp van assetmanagement, en kan daar mee gewerkt gaan worden. 3 Programmatische aanpak Het op orde brengen van de wegverharding kan niet met een eenvoudige projectmatige benadering worden gedaan. Het gaat namelijk niet alleen om technische maatregelen die HHNK zelf kan nemen, maar vooral om beleidsvorming en maatwerk in het gebied. Het wegwerken van het achterstallig onderhoud zal daarom

13 13 nu in een programma worden opgepakt. Het op een gerichte wijze, -uitgaande van duidelijk omschreven doelstellingen- werken aan opstelling, uitvoering en evaluatie van projecten, waarbij in tijd en tussen projecten geschoven mag worden, betekent dat de organisatie in staat is procesmatig, flexibel, slagvaardig en creatief te opereren, gebaseerd op onderlinge samenwerking. De definitie van een programma is: een tijdelijke, unieke en complexe verzameling van projecten, processen en (reguliere) lijnactiviteiten, gericht op het bereiken van een strategisch doel, waaraan mensen met beperkte middelen doelgericht werken. Het realiseren van programma s vraagt om samenwerking en sturing op risico s; een programma stuurt op THEFD (tempo, haalbaarheid, efficiency, flexibiliteit, doelgerichtheid). De programmaopdrachten zijn geformuleerd in programmaplannen. Deze programmatische aanpak kent een aantal voordelen: Het bevordert een flexibele aanpak; - tussen de jaarschijven kan geschoven worden met krediet of budget; - het programmakrediet (= exploitatie of investering) is voor de gehele periode bepaald; - er kan mogelijk geschoven worden met projecten qua planning en inspelen op de omgeving (aansluiten op ontwikkelingen van derden); ook over de jaarschijven heen. Een aparte programmaorganisatie zorgt voor voldoende focus op het onderwerp en een goede voortgang. Het uitvoeringsprogramma kent een doorlooptermijn van 2014 tot en met Het programma kent verschillende onderdelen. Het beheer van wegverharding vraagt om voldoende gegevens om het beleid op te kunnen baseren. Aan het begin van het programma wordt verwacht dat niet alle gegevens over het gebruik van de wegen beschikbaar zijn. Daarom wordt voorzien in een periode van onderzoek. Ook het structureren van de wel beschikbare gegevens naar informatie voor het programma zal de nodige tijd vergen. Vervolgens kan worden bepaald hoe de achterstand kan worden weggewerkt. Om in de toekomst achterstallig onderhoud te voorkomen zal ook het beheer in cycli worden beschreven die in de reguliere beheerplannen kan worden opgenomen en dat past in de HHNK-visie ten aanzien van assetmanagement. Het betreft een uitvoeringsprogramma met financiering vanuit de exploitatie. De programmatische aanpak uit zich tevens in de organisatie: een kernteam en diverse inhoudelijke projectgroepen. Ter ondersteuning van het programma zal expertise over wegenbeheer (ook in relatie tot assetmanagement) worden ingehuurd. De resultaten van het programma zullen aansluiten bij het assetmanagement binnen de taakafdelingen van het hoogheemraadschap. 4 Resultaat 4.1 Resultaat Het programma zal onderstaande concrete resultaten opleveren:

14 14 Onderzoeksresultaten Het betreft zowel het structureren van bestaande/beschikbare gegevens, als het eventueel (laten) doen van onderzoeken om de benodigde informatie te verkrijgen en een datasysteem te bouwen en te vullen. De benodigde informatie zal o.a. betrekking hebben op: - het weggebruik: intensiteit van weggebruik, informatie over weggebruikers, ongevallen; - de staat van onderhoud van de wegen: jaarlijkse inspectiedata, opgetreden schades; - het huidige beheer: stand van zaken van het beheer, manier van beheren, assetmanagement; - ondergrond; - omgeving. Indien mogelijk scenario s voor het differentiëren van beheer van de wegverharding, inclusief een beschrijving van de effecten: organisatorisch, financieel, manier van werken, belijning, et cetera. Beleidsplan met het bestuurlijk vastgestelde voorstel tot differentiatie van beheer van wegverharding en de aanpak de komende jaren. Aansluiting bij eventuele besluiten over overdracht van wegen naar anderen als gemeenten en particulieren. Bijdrage voor beheerplannen en toepassing van assetmanagement. Inzicht in cyclusbedrag en benodigd jaarlijks budget. 4.2 Afbakening Onderzoek Het programma zal voor de differentiatie van wegonderhoud afhankelijk zijn van de eisen van verkeersveiligheid. Dus gestelde eisen aan weginrichting vallen onder het programma. De verkeersonderzoeken die daarvoor nodig zijn vallen daarmee ook onder het programma. Tot en met 2018 zullen de voorlopige onderzoeksresultaten invloed in het programma hebben op de prioritering en inhoud van de werkzaamheden van 2014 tot en met Uitvoering De focus van het programma ligt op de wegverharding: het groot onderhoud en start rehabilitatie. Overige aspecten behorende bij het wegbeheer, zoals verlichting, bomen en kunstwerken vallen niet binnen het programma. Uiteraard vindt afstemming plaats. Het programma verzorgt de implementatie van assetmanagement ten aanzien van een goed wegenbeleid. 4.3 Uitgangspunten Start van het programma is de huidige situatie van de wegentaak van het hoogheemraadschap en de in het Wegenbeleidsplan genoemde beleidskaders. 4.4 Randvoorwaarden Het resultaat van het programma valt of staat met het commitment van de medewerkers en management aan het programma. Ook investeringen in tijd, geld en onderlinge communicatie zijn van belang voor het eindresultaat. Essentieel is het bewustzijn van het bestuur voor de noodzakelijke besluitvorming. Uitstel van besluitvorming zal zorgen voor grotere kosten op korte en lange termijn.

15 Te behalen kwaliteit In het kader van de programmavoortgang (hoofdlijn van wat vanuit de projecten gerapporteerd wordt), en de kwaliteit van beheersing en omgevingsmanagement worden passende kritieke prestatie-indicatoren (KPI) opgesteld; KPI s spelen een belangrijke rol omdat op deze manier de kwaliteit gemeten kan worden. KPI's zijn meetmethoden die managementdoelstellingen kwantificeren, zodat de uitvoering van de strategie gemeten kan worden. Voorbeelden zijn: % van de te onderhouden wegen dat volgens de methode van de CROW na de inspectie valt in de klasse onvoldoende ; aantal m 2 wegoppervlakte dat is verbeterd, tevens uitgedrukt per wegcategorie; aantal kilometer wegen waarvan het wegoppervlak is verbeterd; kostprijs groot onderhoud in / m 2, idem rehabilitatie; cyclusbedrag. 4.6 Overdracht aan einde van programma (eind 2018) Het programma heeft een doorlooptijd van 2014 tot en met In 2019 wordt geëvalueerd welke resultaten behaald zijn en op welke wijze de landelijke norm van 8% onvoldoende behaald kan worden. 4.7 Verantwoordelijkheden Het programma wordt uitgevoerd in opdracht van het bestuur. Praktisch wordt gemandateerd aan de programmamanager via het afdelingshoofd van de taakafdeling Waterkeringen & Wegen. Het programma wordt uitgevoerd in samenwerking met medewerkers in de lijn. 4.8 Rapportagestructuur Voortgang van het programma en tussenresultaten zullen verantwoord worden in kwartaal- en jaarrapportages van de afdeling. Dit houdt in dat er een apart hoofdstuk voor het programma gemaakt wordt in de afdelingsrapportage. Het programma zal in het laatste kwartaal van 2016 een aparte rapportage opleveren over de voortgang van het programma. Eventuele bijstelling van het programma doelstellingen en/of resultaten zal plaatsvinden aan de hand van de tussenresultaten. 5 Risico s De aanpak van de uitvoering is in 2011 van start gegaan, een jaar later dan voorzien in het Wegenbeleidsplan. De verkenning voor het programma is gestart in mei 2013, omdat is geconstateerd dat de doelstellingen uit het Wegenbeleidsplan niet worden gehaald. Mede door de beperkte beschikbare middelen wordt nu een zo optimaal mogelijk voorstel gedaan, binnen de relatie prestatie- risico-budget.

16 16 Als het programma wordt opgenomen in de exploitatie beperkt dat de flexibiliteit om te schuiven tussen projecten en budgetten in de tijd. Indien het bestuur niet besluit voor het programma en scenario 3, is het risico dat het achterstallig onderhoud niet wordt weggewerkt en het predicaat onvoldoende oploopt tot 32-34% of nog hoger. Daarmee neemt het gevaar op problemen in de verkeersveiligheid op de wegen steeds meer toe, met als gevolg imagoschade, kans op schadeclaims en een steeds groter benodigd budget om de problemen daadwerkelijk op te lossen. Tevens is overdracht van wegen aan derde partijen niet of nauwelijks mogelijk. Tot slot, het hoogheemraadschap beschouwt het onderhoud van de wegen niet als kerntaak. Dit is een risico. Het uitblijven van bestuurlijk draagvlak voor de benodigde inzet, zal invloed hebben op alle aspecten: imago, veiligheid, financiën en samenwerking met andere overheden.