Raadsvoorstel Registratienr: Agendapunt: Onderwerp: Portefeuillehouder: Samenvatting: Aanleiding:

Transcriptie

1 Raadsvoorstel Registratienr: 14INT01958 Agendapunt: Onderwerp: Raadsvoorstel: IBOR Portefeuillehouder: wethouder T.J.H.M. Loeff-Hageman Samenvatting: Tot op heden is het beheer en onderhoud in de openbare ruimte uitgevoerd op basis van frequentie, of naar aanleiding van inspecties in de openbare ruimte. Integraal beheer openbare ruimte (IBOR) is een methode die door middel van een beeldmeetlat het onderhoudsniveau van de openbare ruimte in beeld brengt. Deze beeldmeetlat kan worden gebruikt voor het beoordelen van de huidige kwaliteit van de openbare ruimte, maar ook om het gewenste niveau vast te stellen. In dit advies wordt een voorstel gedaan voor het toepassen van IBOR systematiek in de gemeente Montferland. Het doel van het toepassen van IBOR is meerzijdig. Ten eerste is IBOR bedoeld om een eenduidig kwaliteitsniveau van de openbare ruimte te verkrijgen. Daarnaast is door het CROW een beeldenboek opgesteld, waarin per onderdeel foto s staan van de verschillende kwaliteitsniveaus. Deze kan gebruikt worden als meetlat bij het onderhoud. Tevens is het mogelijk, om doormiddel van de IBOR systematiek gevolgen ten aanzien van bezuinigingen in beeld te brengen. Op basis van deze integrale aanpak van beheer zijn de kernen van Montferland opgedeeld in beheergebieden, waar vervolgens een kwaliteitsniveau aan kan worden opgehangen. In dit advies wordt een voorstel gedaan met betrekking tot de kwaliteitsniveaus in deze deelgebieden. Aanleiding: Momenteel wordt het beheer en onderhoud in de openbare ruimte uitgevoerd op basis van frequentie, of naar aanleiding van inspecties in de openbare ruimte. Het resultaat van deze manier van werken is dat het onderhoudsniveau van de openbare ruimte in heel Montferland op gelijk niveau is, echter dit onderhoudsniveau is voor de verschillende disciplines binnen de openbare ruimte verschillend. Zo kan het zijn dat het wegbeeld voldoet aan een hoog kwaliteitsniveau, terwijl de hoeveelheid zwerfvuil op dezelfde locatie te wensen over laat. Hierdoor kan de belevingswaarde anders zijn dan de feitelijke kwaliteit van de openbare ruimte. IBOR staat voor Integrale Beheerkwaliteit Openbare Ruimte. Integraal betekent dat het gaat over zowel groen, wegen, verlichting, meubilair en reiniging, maar ook over service en communicatie. Daarnaast geeft dit ook aan dat het kwaliteitsniveau in elke kern/wijk op een gelijkwaardig niveau kan worden beheerd. Beheerkwaliteit wil zeggen dat we ons vanuit het Beheer Openbare Ruimte (BOR) primair richten op de onderhoudskwaliteit van de openbare ruimte en dus niet op de inrichting hiervan. De onderhoudskwaliteit wordt hierbij uitgedrukt in beeldkwaliteit en een beschrijving van de minimale waarden (beeldmeetlat). Deze beeldmeetlat kan worden gebruikt voor het beoordelen van de huidige kwaliteit van de openbare ruimte, maar ook om het gewenste niveau vast te stellen.

2 Situatie/ probleem: Toepassing van IBOR in de openbare ruimte betekent dat door middel van foto s helder in beeld wordt gebracht aan welk kwaliteitsniveau het onderhoud dient te voldoen. Het CROW (Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in de Grond-, Water- en Wegenbouw en de Verkeerstechniek) heeft een kwaliteitscatalogus opgesteld waarin alle facetten van de openbare ruimte die betrekking hebben op het beheer, in beeld zijn gebracht. In onderstaande tabel is een voorbeeld opgenomen van de beeldmeetlat zoals deze in de kwaliteitscatalogus van het CROW is opgenomen. Door middel van deze beelden is op elk wenselijk tijdstip vast te stellen waaraan de openbare ruimte voldoet en of het onderhoud voldoet aan het vastgestelde onderhoudsniveau. De volledige kwaliteitscatalogus is als bijlage aan dit advies toegevoegd. Het onderhoudsniveau Zeer Laag (D) is niet realistisch om toe te passen, aangezien hierbij geen onderhoud wordt gepleegd in de openbare ruimte. Dit niveau is dan ook niet opgenomen in dit advies. Naast het vaststellen van het integraal beheren van de openbare ruimte is als bijlage een voorstel van de verdeling van de kwaliteitsniveaus in de kernen van Montferland toegevoegd. Met dit voorstel ontstaat een logische indeling van deze niveaus binnen de kernen. Ook wordt het mogelijk geacht de bezuiniging (van tenminste ,-) binnen IBOR met ingang van 2017 te realiseren. Overweging: Het vaststellen van het IBOR zal de volgende gevolgen hebben: Beheer. IBOR is een manier van werken en een manier van denken. Met name in het openbaar groen zal het tijd en energie kosten om over te stappen op deze vorm van beheer. De medewerkers van de Wedeo die als groenteam bij ons zijn gedetacheerd, hebben ondersteuning nodig in deze verandering. Naast het regulier onderhoud dat als IBOR kan worden uitgevoerd zal er ook worden geïnspecteerd op de technische onderhoudstoestand en veiligheid. Hierbij valt te denken aan inspectie van wegen, verlichting, bomen en speeltoestellen. Verantwoording. In deze tijd van bezuinigingen dienen er keuzes gemaakt te worden, die betrekking hebben op de openbare ruimte. IBOR kan als tool gebruikt worden om aan te geven wat de consequenties zijn van een bezuiniging. De kwaliteitscatalogus geeft een totaalsom van alle mogelijke werkzaamheden die er zijn binnen de openbare ruimte. Natuurlijk zijn niet al deze werkzaamheden op Montferland van toepassing. Een voorbeeld hierin is de technische staat van kademuren, aangezien er in Montferland geen kademuren in gemeentelijk eigendom zijn.

3 De onderdelen die wel van toepassing zijn in Montferland kunnen middels de kwaliteitscatalogus worden getoetst en gemonitord. Op deze manier kan te allen tijden worden verantwoord welke werkzaamheden nodig zijn, en welke niet. Aanbesteding. Implementeren van IBOR heeft tijd nodig. Aangezien IBOR gaat over de gehele openbare ruimte, waarin zowel de gemeentelijke buitendienst, het groenteam Montferland en verschillende aannemers zorg dragen voor uitvoering, zal IBOR breed moeten worden uitgezet. Met name de lopende beheerbestekken die op basis van frequentie zijn aanbesteed zullen op termijn worden vervangen door bestekken op basis van beeldkwaliteit. Financiën. Op basis van de lopende bestekken en de planningen van onze eigen dienst en Wedeo is een vertaling gemaakt naar het theoretisch kwaliteitsniveau dat de frequentie van het onderhoud vertegenwoordigd. In onderstaande tabel is de vertaling naar beeldkwaliteit op basis van de huidige inspanning weergegeven. Kostenmatrix Montferland Volgens model: Huidige inspanning (de kwaliteit die geleverd wordt volgens huidige planning) kwaliteitsprofielen ambitiethema's winkelgebied historisch centrum hoofdinfra bovenwijkse voorziening woonwijk bedrijventerrein buitengebied kosten zwerfvuil groen/veharding A A B A B B C onkruid verharding B B B B B B B groen A A A A A C C verharding rijbaan B C C C C C C trottoir B B C C C C C groen bomen A B B A B B C heesters en gazon A A B A B B C meubilair banken en tafels A B B B B B B bebording A B B B B C B verlichting B B B B B B B percentage kosten op totale budget 5% 1% 8% 7% 40% 4% 35% Vergelijk huidige kosten aan Kostenmatrix Volgens model: Huidige inspanning (de kwaliteit die geleverd wordt volgens huidige planning) post Begrotingsonderdeel / sector Huidige kosten Kosten volgens model kostemmatrix Besparing of verhoging 1 groen wegen meubilair Totaal Bovenstaande tabel geeft het onderhoudsniveau en de daarbij horende kosten van het huidig onderhoud aan. Deze tabel is de basis voor het berekenen van verhogingen of besparingen. De tabel geeft aan dat bij behoud van dit niveau geen verhoging of besparing van het budget mogelijk is. In het budget voor wegenonderhoud is alleen het groot en klein onderhoud opgenomen. Door het efficiënt aansturen van het groot onderhoud wegen is het mogelijk reconstructies van wegen tot een minimum te beperken. Voor wegen is de onderhoudscyclus eens in de 15 tot 20 jaar. Om te blijven voldoen aan de CROW-richtlijnen zullen alle wegen waarvan geconstateerd wordt dat ze op C niveau komen, binnen een periode van 2 jaar in aanmerking komen voor groot onderhoud. De wegen die momenteel op een hoger niveau liggen worden niet onderhouden tot ze in kwaliteit dalen naar onderkant C niveau. Budget voor reconstructie wegen zit niet in het wegenfonds en wordt alleen in combinatie met rioleringswerkzaamheden uitgevoerd. Hiervoor wordt doorgaans apart krediet aangevraagd. Ook het klein onderhoud op wegen wordt beperkt door het efficiënt uitvoeren van het groot onderhoud. Hierdoor is het mogelijk met een lager budget dan het landelijk gemiddelde te voldoen aan de CROW-Richtlijnen. Het budget onderhoud openbaar groen is gelijk aan het landelijk gemiddelde. Voor dit onderhoud is een dienstverleningsovereenkomst met de Wedeo gesloten. Momenteel zijn 46 medewerkers van de Wedeo werkzaam in het openbaar groen. Dit contract loopt tot 1 januari Daarnaast houd 9,5 fte bij de gemeentelijke eigen dienst zich uitvoerend bezig met het groenonderhoud.

4 De medewerkers van de Wedeo en de eigen dienst gezamenlijk vertegenwoordigen 80% van het groen budget van Montferland. Indien in het kader van de kerntakendiscussie ,- los van IBOR wordt bezuinigd op openbaar groen zal dit oplopen naar 85%. De overige 15% zijn nodig om de personele bezetting te voorzien van materialen. De keuze die wordt gemaakt t.b.v. deze IBOR bezuiniging heeft direct consequenties voor de werkzaamheden en de personele bezetting. Communicatieparagraaf: Vaststelling van dit advies zal tot gevolg hebben dat het beheer van de openbare ruimte op een andere manier zal worden uitgevoerd. Het komt er op neer dat te allen tijden aan het vastgestelde niveau dient te worden voldaan. Indien de kwaliteit te ver weg zakt zal onderhoud gepleegd worden. Ten opzichte van het huidige beheer is dit een verandering die gecommuniceerd dient te worden via de media. Financiële consequenties: Binnen IBOR is het mogelijk een bezuiniging van minimaal ,- te behalen, en daarnaast ,- op het onderhoud openbaar groen. Hieronder is een matrix opgesteld met een voorstel voor deze bezuinigingen. In deze matrix wordt in totaal ,- bezuinigd ,- is hierin rechtstreekse bezuinigd op het onderhoudsbudget openbaar groen. Daarnaast stellen we een bezuinigingen van ,- aan op de personele bezetting van de eigen dienst en/of de Wedeo voor. Beide bezuinigingen hebben gevolgen voor de kwaliteit van de openbare ruimte, en zijn vertaald in onderstaande kostenmatrix. Kostenmatrix Montferland Volgens model: Voorstel met bezuinigingen kwaliteitsprofielen ambitiethema's winkelgebied historisch centrum hoofdinfra bovenwijkse voorziening woonwijk bedrijventerrein buitengebied kosten zwerfvuil groen/veharding A A B B B C C onkruid verharding B B B B B C C groen A B B B B C C verharding rijbaan B C C C C C C trottoir B B C C C C C groen bomen A A B B C C C heesters en gazon A A B B B C C meubilair banken en tafels A A B B B C C bebording A A B B B C C verlichting A A B B C C C percentage kosten op totale budget 5% 1% 8% 5% 39% 4% 37% Vergelijk huidige kosten aan Kostenmatrix Volgens model: Voorstel met bezuinigingen post Begrotingsonderdeel / sector Huidige kosten Kosten volgens model kostemmatrix Besparing of verhoging 1 groen wegen meubilair Totaal Advies: Geadviseerd wordt om in te stemmen met: - Vanaf 2017 de openbare ruimte conform de IBOR methodiek beheren. - De kwaliteitsniveau's zoals uitgewerkt in model "voorstel met bezuinigingen" vaststellen. - Afhankelijk van de resultaten van de kerntakendiscussie 2014, vanaf 2017 een bezuiniging van ,- binnen IBOR realiseren, welke binnen de personele kosten gezocht zullen worden (Wedeo of gemeentepersoneel). - Afhankelijk van de resultaten van de kerntakendiscussie 2014, vanaf 2017 een bezuiniging van ,- op het onderhoudsbudget openbaar groen realiseren. - De structuurgebieden (In de bijlage toegevoegde kaarten) vaststellen, met als doel heldere uitgangspunten creëren voor verdere uitwerking van IBOR. - Na vaststelling een opstart maken met de implementatie van IBOR in het beheer, zodat in 2017 deze manier van beheren van de openbare ruimte operationeel is.

5 Didam, ( ) Burgemeester en wethouders van de gemeente Montferland, De secretaris, T.M.J.M. Evers De burgemeester, C.C. Leppink-Schuitema Bijlagen: - Structuurgebieden - Kwaliteitscatalogus Ter inzage in de leeskamer: -