Versie: 24 mei Beheerplan Wegen Waterland

Transcriptie

1 Versie: 24 mei 2012 Beheerplan Wegen Waterland

2 Inhoudsopgaven 1. Inleiding 3 2. Kaders en wetgeving Wetgeving Richtlijnen 4 3. Huidige situatie Areaal Globale visuele inspectie Bepaling kwaliteit en Planperiode Resultaten gemeente Waterland 6 4. De toekomstige situatie Varianten Aanbeveling 8

3 1. Inleiding Als gemeente Waterland beheren wij vrijwel alle wegen binnen de bebouwde kom, waarmee we een belangrijke wegbeheerder zijn voor onze burgers. Bij wegen moet niet alleen gedacht worden aan rijbanen en kruispunten, maar ook aan fietspaden, voetpaden en bijvoorbeeld parkeerplaatsen. Het mag duidelijk zijn dat deze wegen een belangrijk onderdeel van de openbare ruimte vormen en dus een belangrijk aandeel hebben in het leefgenot van onze burgers en de aantrekkelijkheid van de gemeente voor bezoekers en investeerders. Als eigenaar en beheerder zijn wij verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van deze verhardingen en in het verlengde daarvan de openbare ruimte. Het beheerplan is hierbij het instrumentarium om de keuzes ten aanzien van het beheer en onderhoud aan de wegen vast te leggen en uit eindelijk door te vertalen in het integrale jaarplan Openbare Werken. In het beheerplan is de huidige situatie in beeld gebracht en getoetst aan de kwaliteitsuitgangspunten. Op basis hiervan is een meerjaren onderhoudsplanning opgesteld en zijn de benodigde middelen in beeld gebracht.

4 2. Kaders en wetgeving 2.1. Wetgeving De kwaliteit waaraan de weg moet voldoen is niet in abstracte waarde wettelijk vastgelegd. Wel is bijvoorbeeld de onderhoudsplicht vastgelegd. Hieronder wordt puntsgewijs de, voor het wegbeheer, relevante wet- en regelgeving benoemt. De Wegenwet: deze beschrijft de openbaarheid en het beheer en onderhoud van wegen. Daarnaast wordt ook de onderhoudsplicht (artikel 15) en de zorgplicht (artikel 17) voor de beheerder beschreven. Het onderhoud richt zich op de bruikbaarheid en de instandhouding van de wegen. Met andere woorden de wegbeheerder zorgt dat het kapitaal dat in de wegen is geïnvesteerd in stand blijft door het tijdig plegen van onderhoud. De Wegenverkeerswet: deze verklaard, onder andere, dat de wegbeheerder (verkeers)maatregelen treft die de veiligheid van de weggebruiker en het functionele gebruik van de wegen waarborgen. De wet doet een beroep op de publiekrechtelijke zorg van de wegbeheerder voor de veiligheid van de weggebruiker, maar schrijft geen specifieke maatregelen voor. Het gaat hierbij dus vooral om functioneel beheer. Nieuw Burgerlijk Wetboek: op basis van het Nieuw Burgerlijk Wetboek is de wegbeheerder aansprakelijk voor schade die weggebruikers oplopen door onveilige situaties. De wegbeheerder kan dus aansprakelijk worden gesteld voor schade die iemand lijdt als gevolg van gebreken aan de weg. Dit betekent dat een preventief onderhoudsbeleid en regelmatige weginspecties volgens de landelijke geaccepteerde methode noodzakelijk zijn. Wet Herverdeling Wegenbeheer: deze wet uit 1993 legt vast wie welke weg beheerd. Op basis hiervan is bijvoorbeeld het Hoogheemraadschap beheerder van de wegen buiten de bebouwde kom (met uitzondering van de N-wegen). De wegen binnen de bebouwde kom worden, op enkele kleine stukjes na, beheerd door de gemeente. Op basis van oudere afspraken worden de enkele kleine stukjes nog beheerd door het Hoogheemraadschap. In samenwerking met het Hoogheemraadschap wordt nu bekeken om alle beheergrenzen bij de bebouwde kom (kombord) neer te leggen. In 2013 vindt de evaluatie Wet Herverdeling Wegenbeheer plaats. Theoretisch bestaat dan de kans dat de gemeente dan ook de wegen buiten de bebouwde kom in het beheer krijgt Richtlijnen Naast de genoemde wet- en regelgeving worden er door andere instanties ook regels opgesteld. Deze regels moeten worden beschouwd als richtlijnen, die overigens juridische wel als richtinggevend gehanteerd worden voor de wijze waarop de wegbeheerder moet handelen. De belangrijkste instantie die richtlijnen voor het wegbeheer opstelt is de CROW (dit is het nationaal kennisplatform voor infrastructuur, verkeer, vervoer en openbare ruimte). Dit centrum voert onderzoek uit naar diverse aspecten in de civiele en verkeerstechniek en doet voorstellen voor een zo veilig mogelijke inrichting van de weg. Enkele voorbeelden van richtlijnen die door de CROW zijn uitgegeven voor het wegbeheer zijn: - Publicatie 145 Beerkosten openbare ruimte - Publicatie 146 Handboek (globale) visuele inspectie - Publicatie 147 Wegbeheer Deze landelijk geaccepteerde en gehanteerde richtlijnen vormen, ook voor de gemeente Waterland, de basis voor het beheer en onderhoud aan de verhardingen.

5 3. Huidige situatie 3.1. Areaal Uit onze gegevens blijkt dat de gemeente Waterland ongeveer m 2 verhardingen in beheer heeft. Het grootste gedeelte hiervan bestaat, met m 2 uit elementenverharding en het resterende gedeelte bestaat uit gesloten verhardingen (circa m 2 ). Bovendien ligt al deze verharding binnen de bebouwde kom. Het bestaande areaal is onder te verdelen in hoofdrijbanen, fietspaden, voetpaden, parkeervakken en overige. Bij deze laatste categorie moet gedacht worden aan bijvoorbeeld bushaltes en rabatstroken. Tabel 3.1 Oppervlakten verharding naar type Categorie m 2 gesloten m 2 elementen m 2 totaal % Areaal Fietspad/-strook ,02 Voetpad ,42 Rijbaan ,75 Parkeren ,55 Overige ,26 Totaal Gesloten verhardingen elementen verhardingen Overige parkeren Overige Fietspad/- strook voetpad parkeren Fietspad/- strook voetpad Rijbaan Rijbaan Naast de bovengenoemde verhardingen bevinden zich binnen de gemeente ook nog zogenoemde half- en onverharde wegen (circa m 2 ). Deze maken geen onderdeel uit van dit plan en zijn verder dan ook niet meegenomen Globale visuele inspectie Op basis van de areaal gegevens worden 1 keer in de 2 jaar alle verhardingen geïnspecteerd conform de CROW-publicatie 146b. Bij het uitvoeren van deze globale inspectie wordt onderscheid gemaakt tussen asfaltbeton verhardingen en elementen verhardingen. Afhankelijk van het type verharding wordt het wegvak beoordeeld op de in de tabel hieronder aangegeven schadetype. Tabel 3.2 Schadetype Gesloten verharding Rafeling Dwarsonvlakheid Oneffenheden Scheurvorming Elementen verharding n.v.t. Dwarsonvlakheid Oneffenheden n.v.t.

6 De gezamenlijke schadetype geven het kwaliteitsniveau aan van de verharding van het betreffende wegvakonderdeel. Om een zo onafhankelijk en reëel mogelijk beeld van de kwaliteit te krijgen zijn voor elk schadetype maatstaven opgenomen. In de tabel hieronder wordt als voorbeeld de schadeclassificaties voor oneffenheden weergegeven. Tabel 3.3 schadeclassificaties voor oneffenheden Max. hoogteverschil 5 tot 15 mm Op een representatief oppervlak kleiner dan 5 m 2 Ernst Max. hoogteverschil 5 tot 15 mm Op een representatief oppervlak kleiner dan 5 m 2 Max. hoogteverschil 5 tot 15 mm Op een representatief oppervlak kleiner dan 5 m2 Licht = L Matig = M Ernstig = E Omvang (uitgedrukt in 5 tot 15 st. L1 (1) M1 (4) E1 (7) aantal oneffenheden per 15 tot 20 st. L2 (2) M2 (5) E2 (8) 100m1 inspectiestrook) >20 st. L3 (3) M3 (6) E3 (9) 3.3. Bepaling kwaliteit en Planperiode De huidige kwaliteit van de verhardingen is nodig om het in de komende periode uit te voeren onderhoud en de daarmee samenhangende kosten in beeld te brengen. Het kwaliteitsbeeld wordt gevormd door de resultaten, van de globale visuele inspectie, te toetsen aan de richtlijnen die door de CROW zijn opgesteld (publicatie 147). Hierbij wordt uitgegaan van het door de CROW vastgestelde minimale niveau veiligheid. Op basis van deze toetsing wordt de planperiode bepaald waarin onderhoud noodzakelijk is. In de onderstaande tabel wordt het verband aangegeven tussen de kwaliteitsbeoordeling en de planperiode. Tabel 3.4 Kwaliteitsbeoordeling Kwaliteitsbeoordeling Planperiode zeer goed geen schade Goed planjaar >5 Matig planjaar 3-5 Slecht planjaar 1-2 zeer slecht (achterstallig onderhoud) planjaar 0 Het percentage van het oppervlak met waardering zeer slecht betreft wegen waar onderhoud al eerder had moeten worden uitgevoerd. Technisch gezien is het verder uitstellen van dit onderhoud niet acceptabel. Het areaal met de waardering slecht moet in de komende twee planjaren worden onderhouden. De waardering matig houdt in dat het betreffende oppervlak over drie tot vijf jaar onderhoud behoeft Resultaten gemeente Waterland Op basis van de bovenstaande systematiek zijn de resultaten van de globale visuele inspectie getoetst aan de richtlijnen die door de CROW zijn opgesteld voor het laagst aanvaardbare kwaliteitsniveau. In de tabel op de volgende pagina is per individuele schade het percentage van het verhardingsoppervlak met een bepaalde kwaliteit weergegeven.

7 Tabel 3.5 kwaliteit per schadetype Gesloten verhardingen Elementen verhardingen Schadetype voldoende matig onvoldoende voldoende matig onvoldoende Rafeling 76% 11% 13% n.v.t. n.v.t. n.v.t. Dwarsonvlakheid 94% 1% 5% 84% 6% 10% Oneffenheden 82% 2% 16% 61% 17% 22% Scheurvorming 87% 5% 8% n.v.t. n.v.t. n.v.t. De bovenstaande resultaten van de globale visuele inspectie zijn getoetst aan de richtlijnen van het CROW op basis van het beleidsthema veiligheid. De onderstaande tabel geeft dan het overzicht per type verharding en de totale verharding. Tabel 3.6 Kwaliteitsbeoordeling bij niveau veiligheid Kwaliteitsbeoordeling Gesloten verhardingen Elementen verhardingen Beide verhardingen zeer goed 28,8% 24,2% 24,71% Goed 20,6% 25,4% 24,87% Matig 23% 14,9% 15,8% Slecht 9,9% 13,2% 12,83% zeer slecht (achterstallig onderhoud) 17,7% 22,3% 21,79%

8 4. De toekomstige situatie 4.1. Varianten Uit het vorige hoofdstuk is gebleken dat ongeveer 22% van onze wegen niet aan het minimum niveau voldoen. Dit betekent dat conform de systematiek de komende planperiode gebruikt wordt om het aantal wegen dat niet voldoet terug te brengen naar 0. Dit betekent echter ook een aanzienlijke kapitaal injectie in het onderhoud van de wegen. Gemiddeld zou er dan voor de aankomende planperiode, jaarlijks een bedrag van ,- nodig zijn. Aangezien het huidige budget ,- bedraagt zou dit meer dan een verdubbeling betekenen. Het is de vraag of een dergelijke stijging voor het wegen onderhoud binnen onze begroting realiseerbaar is. Aangezien de minimale keuze op basis van de technische eisen (niveau veiligheid) waarschijnlijk niet realistisch is hebben wij met behulp van het beheerpakket dgdialog enkele varianten en hun gevolgen in kaart gebracht. Het gaat dan om de volgende varianten: 1. Handhaving huidige budget 2. Stijging van het huidige budget met ,- 3. Wegwerken achterstallig onderhoud Variant 1 Variant 2 Variant 3 Budget (gelijk) ,- (stijging) ,- (ruime verdubbeling) niveau veiligheid 22% onvoldoende (gelijk) 16% onvoldoende (daling) Alle wegen voldoen Toegankelijkheid mindervalide /+ Risico op ongevallen - -/+ + Risico aansprakelijkheid /+ Inrichting conform duurzaam veilig - -/+ + Mogelijkheden mee nemen extra wensen bewoners bv parkeren - -/+ + Tevredenheid burgers -/ Aanbeveling De gehele systematiek voor het wegbeheer binnen onze gemeente, maar eigenlijk binnen heel Nederland, is gebaseerd op die van de CROW. Het niveau veiligheid is binnen deze systematiek het laagst aanvaardbare niveau. Op dit moment voldoet bijna een kwart van onze wegen niet aan dit niveau, wat betekent dat het noodzakelijk is om deze achterstand binnen de planperiode weg te werken. Dit betekent echter dat er een aanzienlijke hoeveelheid extra geld beschikbaar gesteld

9 moet worden. Geld dat op dit moment niet beschikbaar is binnen onze begroting. In de vorige paragraaf zijn daarom een aantal varianten nader uitgewerkt, elk met hun eigen voor- en nadelen. Technisch gezien is de keuze eenvoudig en kan er alleen voor variant 3 worden gekozen. Hiermee voldoet het wegenareaal weer aan de minimum eis van veiligheid. De praktijk is echter niet zo zwart wit, waardoor de keuze aanzienlijk lastiger is. Meer geld uitgeven aan het onderhoud van onze wegen betekent namelijk ook direct minder middelen voor de andere programma s. Gezien onze huidige financiële positie betekent dit dus nog meer bezuinigen op een begroting die al onder zeer grote druk staat. Het is dan ook de vraag of het mogelijk en maatschappelijk gezien gerechtvaardigd is het budget voor wegonderhoud meer dan te verdubbelen. Op basis van het voorliggende document en de bestaande begroting kiest het college van burgemeester en wethouders voor variant 2. In deze variant voldoen straks weliswaar niet alle wegen aan de gestelde minimum eis maar wordt er wel een duidelijke stap in de goede richting gezet (percentage wegen dat niet voldoet neemt af naar 16%). Bovendien is de stijging van het budget in verhouding tot de stijging in kwaliteit minimaal.