Platform WOW Aansprakelijkheid en wegbeheer

Transcriptie

1 Platform WOW Aansprakelijkheid en wegbeheer

2 Wie zijn wij? Melior Verzekeringen - Marc Mutsaars accountmanager - Cherrie Elfferich senior jurist overheidsaansprakelijkheid

3 Wat gaan we vandaag doen? Ochtend: - Schetsen juridisch kader - Bespreken richtlijnen en jurisprudentie - Waar liggen de risico s en hoe gaan we daar in de praktijk mee om?

4 Middag: - Workshop Aan de hand van de door u ingevulde vragen en voorbeelden gaan we in gesprek over praktijksituaties op het gebied van aansprakelijkheid in de openbare ruimte.

5 Juridisch kader - Artikel 6:162 BW, onrechtmatige daad - Artikel 6:174 BW, risico aansprakelijkheid opstal - Artikel 6:171 BW risico aansprakelijkheid opdrachtgever voor niet-ondergeschikten - Artikel 6:101 BW eigen schuld

6 Artikel 6:162 BW lid 1 onrechtmatige daad: Hij die jegens een ander een onrechtmatige daad pleegt, welke hem kan worden toegerekend, is verplicht de schade die de ander dientengevolge lijdt, te vergoeden.

7 Vijf vereisten: - Onrechtmatigheid (bv. inbreuk op een recht) - Toerekenbaarheid (schuld aan gedraging) - Schade (vermogensschade en ander nadeel) - Causaliteit (oorzakelijk verband) - Relativiteit (artikel 6:163 BW: de overtreden norm moet zijn geschreven ter bescherming van het geschonden belang)

8 Schuldaansprakelijkheid: er moet sprake zijn van een fout, een verwijtbaar handelen of nalaten. - Tekortschieten zorgplicht (onderhoud /controle) - Op de hoogte zijn van een gevaarlijke situatie maar deze in stand houden door niet of niet adequaat optreden

9 Op grond van artikel 150 Rv geldt: De partij die zich beroept op rechtsgevolgen van door haar gestelde feiten of rechten, draagt de bewijslast van die feiten of rechten Kortom: Wie eist, bewijst!

10 Artikel 6:174 BW: De bezitter van een opstal die niet voldoet aan de eisen die men daaraan in de gegeven omstandigheden mag stellen, en daardoor gevaar voor personen of zaken oplevert, is, wanneer dit gevaar zich verwezenlijkt, aansprakelijk.

11 Artikel 6:174 BW betreft een risicoaansprakelijkheid voor de opstalbezitter Geen schuldaansprakelijkheid: er hoeft geen verwijtbaar handelen van de wegbeheerder aan vooraf te gaan om toch te kunnen spreken van aansprakelijkheid

12 Wat is een opstal? Onder opstal in dit artikel 6:174 BW worden verstaan gebouwen en werken, die duurzaam met de grond zijn verenigd, hetzij rechtstreeks, hetzij door vereniging met andere gebouwen of werken.

13 Voor de wegbeheerder speelt hier dan met name het risico met betrekking tot de openbare weg. Openbare weg: -Weglichaam -Weguitrusting (weginrichting)

14 Verharde of onverharde weg? - Wegenlegger, wat zegt deze? - Verhard is: Aangebrachte toplaag; Toplaag voldoende dragend vermogen; Wegdek ziet er verder egaal en vlak uit ; Zandweg met puin verhard en kuilen is dus geen verharde weg en geen opstal.

15 Vereisten artikel 6:174 BW: - Gebrek; - Welke een gevaarlijke situatie veroorzaakt; - En dit gevaar zich heeft verwezenlijkt.

16 Ook hier geldt: wie eist, bewijst (art. 150 RV) Bewijslast is veel minder zwaar. Schending van een concrete norm zal snel tot aansprakelijkheid leiden.

17 Let op: Artikel 6:197 BW (tijdelijke regeling verhaalsrechten): Artikel 6:174 BW is niet van toepassing op regresnemende partijen als verzekeraars en werkgevers

18 Artikel 6:181 BW: Wordt het in art. 174 BW bedoelde opstal gebruikt in de uitoefening van een bedrijf, dan rust de aansprakelijkheid dat artikel op degene die dit bedrijf uitoefent, tenzij het een opstal betreft en het ontstaan van de schade niet met de uitoefening van het bedrijf in verband staat.

19 Artikel 6:171 BW aansprakelijkheid voor nietondergeschikten: Indien een niet-onderschikte die in opdracht van een ander werkzaamheden ter uitoefening van diens bedrijf verricht, jegens een derde aansprakelijk is voor bij die werkzaamheden begane fout, is ook die ander jegens de derde aansprakelijk

20 Uit de parlementaire geschiedenis blijkt dat artikel 6:171 BW niet van toepassing is op overheidstaak Dit zou volgens wetgever leiden tot onvoorziene en onwenselijke consequenties.

21 Artikel 6:101 BW: Wanneer de schade mede een gevolg is van een omstandigheid die aan de benadeelde kan worden toegerekend, wordt de vergoedingsplicht verminderd door de schade over de benadeelde en de vergoedingsplichtige te verdelen in evenredigheid met de mate waarin de aan ieder toe te rekenen omstandigheden tot de schade hebben bijgedragen.

22 Door artikel 6:101 BW kan het dus zo zijn dat de gemeente aansprakelijk is maar desondanks toch maar een gedeelte van de schade hoeft te vergoeden. De bewijslast van de eigen schuld ligt bij de partij die zich daarop beroept.

23 Richtlijnen en jurisprudentie

24 Wanneer is sprake van een gevaarlijke situatie in verband met onrechtmatige daad artikel 6:162 BW? In het Kelderluik-arrest (HR ) speelde de vraag: Wanneer moet iemand maatregelen nemen om te voorkomen dat een bepaalde potentieel gevaarlijke situatie tot letsel leidt bij een ander?

25 Vier criteria: Hoe waarschijnlijk kan de niet-inachtneming van de vereiste oplettendheid en voorzichtigheid worden geacht? Hoe groot is de kans dat daaruit ongevallen ontstaan? Hoe ernstig kunnen de gevolgen zijn? Hoe bezwaarlijk zijn de te nemen veiligheidsmaatregelen?

26 Wanneer is sprake van een gebrek in de zin van artikel 6:174 BW? Op grond van artikel 6:174 BW dient een wegbeheerder ervoor zorg te dragen dat de wegen en voetpaden die onder haar beheer vallen, in goede staat verkeren.

27 De Hoge Raad heeft bepaald dat de vraag of een weg in goede staat verkeert, beantwoord moet worden aan de hand van de volgende criteria, die nauw aansluiten bij de zogenoemde Kelderluikcriteria (HR 17 december 2010):

28 Voldoet de weg gelet op het te verwachten gebruik en de bestemming van de weg aan de veiligheid voor de gebruiker en zijn voertuig? Indien de weg gevaren met zich meebrengt, hoe groot is de kans op verwezenlijking van het gevaar? Welke onderhouds en veiligheidsmaatregelen kan de wegbeheerder nemen om het gevaar te voorkomen en kan het redelijkerwijs van hem worden gevergd dat hij deze maatregelen neemt?

29 Niet elke oneffenheid in de weg zal deze gebrekkig maken in de zin van artikel 6:174 BW. Men mag als weggebruiker zodoende niet een immer egaal wegdek verwachten. Maar welk hoogteverschil is nog acceptabel en welke niet?

30 `Handboek Visuele Inspectie` van het CROW bepaalt dat een abrupt hoogteverschil vanaf 3 centimeter op een voetpad ernstig is. Deze dienen gelijk te worden hersteld. Met hoogteverschillen die daaronder liggen dient de verkeersdeelnemer rekening te houden.

31 - De CROW-richtlijn is geen wettelijke regel voor het vaststellen van aansprakelijkheid. - Slecht hulpmiddel om te bekijken of een situatie gebrekkig en/of gevaarlijk is. - Uiteindelijk dienen bij de beoordeling alle omstandigheden van het specifieke geval te worden meegewogen.

32 De volgende omstandigheden kunnen van belang zijn: - Verloop hoogteverschil abrupt /glooiend - Locatie oneffenheid (nabij bomen) - Aard wegdek - Staat van de rest van het wegdek - Zichtbaarheid oneffenheid

33 Let op: In het geval van zaken op het wegdek (ijzel, zand, olie etc.) is geen sprake van een gebrek aan het wegdek. Artikel 6:174 BW is dan niet van toepassing

34 In die zaken moet de aansprakelijkheid beoordeelt worden op grond van art. 6:162 BW.

35 Overige richtlijnen wegbeheer: - Richtlijn Boomveiligheidsregistratie van het CROW waarin de zorgplicht, of beter onderhoudsplicht, van de boomeigenaar is uitgewerkt. - De aanbevelingen van de Fietsberaad, een onderdeel van CROW, waar veiligheidsmaatregelen met betrekking tot het plaatsen van paaltjes worden vermeld. -Leidraad Riolering van RIONED

36 Het zijn allemaal slechts aanbevelingen maar deze kunnen wel degelijk een rol spelen bij het beoordelen van de vraag of een situatie als gevaarzettend gezien dient te worden of niet. Een rechter zal altijd, naast de aanbevelingen, kijken naar alle omstandigheden van het geval.

37 Wat betekent dit nu allemaal voor de wegbeheerder in de praktijk?

38 De wegbeheerder moet het onderhoud dus op niveau houden en mag geen bekende gevaarlijke situaties in stand houden. De wegbeheerder mag bij zijn onderhoud echter wel rekening houden met de aard van de weg. Dat wil zeggen dat een snelweg in betere conditie moet verkeren dan een grindpad.

39 Reageer adequaat zodra je op de hoogte bent van een gevaarlijke situatie. Is direct herstel niet mogelijk, neem dan andere maatregelen. Zijn er werkzaamheden waardoor de weg tijdelijk niet voldoet aan de eisen, plaats borden om weggebruikers te waarschuwen voor het gevaar.

40 In het geval van gladheid: stel een beleid op ter bestrijding van gladheidsproblemen, waaruit blijkt dat adequaat wordt omgegaan met een in redelijkheid te verwachten probleem met vorst. Ten aanzien van boombeheer: controleer periodiek en leg vast wat de bevindingen zij en welke maatregelen dienen te worden genomen bij bepaalde bevindingen omtrent een boom (VTA rapport)

41 Zorg dat het riool functioneert conform de daaraan gestelde normen en eisen, deze dient een neerslag van 19,8 millimeter per uur te kunnen verwerken. In het geval de gemeente weet heeft van structurele wateroverlast moet aanvullende actie worden ondernomen.

42