Leergang Verzekeringsrecht Magna Charta Eigen schuld Jacco van de Meent

Transcriptie

1 Leergang Verzekeringsrecht Magna Charta Eigen schuld Jacco van de Meent

2 Artikel 7:952 B.W. De verzekeraar vergoedt geen schade aan de verzekerde die de schade met opzet of door roekeloosheid heeft veroorzaakt. 2

3 Artikel 7:952 B.W.: regelend recht Contractuele afwijking mogelijk voor zover niet in strijd met de goede zeden en/of openbare orde. 3

4 Schuldgraden: Onvoorwaardelijke opzet (oogmerk) Voorwaardelijke opzet Roekeloosheid Merkelijke schuld Onzorgvuldigheid Onachtzaamheid objectivering 4

5 Voorwaardelijke opzet: Eigen schuld Gebroken bierglas-arrest, Hoge Raad 30 mei 1975, NJ 1976, 572 Uitgesloten is de aansprakelijkheid voor schade welke opzettelijk is veroorzaakt. 5

6 Voorwaardelijke opzet: Eigen schuld Gebroken bierglas-arrest Veroorzaker heeft bewust de aanmerkelijke kans aanvaard dat de schade het gevolg is van zijn handelen. 6

7 Voorwaardelijke opzet: Eigen schuld Gebroken bierglas-arrest Hoge Raad: Opzet als oogmerk en opzet als zekerheidsbewustzijn niet gedekt, voorwaardelijke opzet wel. 7

8 Opzet clausule AVP 1992: Niet gedekt is de aansprakelijkheid van een verzekerde voor schade die voor hem/haar het beoogde of zekere gevolg is van zijn/haar handelen of nalaten. 8

9 Opzetclausule AVP 1992: Aegon/Van der Linden, Hoge Raad 6 november 1998, NJ 1999, 220 Oude opzetclausule sluit alleen de aansprakelijkheid van de verzekerde uit die het in feite toegebrachte letsel heeft beoogd of er zich van bewust was dat dit letsel het gevolg zou zijn van zijn handelen. Lastige bewijspositie verzekeraar. 9

10 Nieuwe opzetclausule AVP 2000 Niet gedekt is de aansprakelijkheid: van een verzekerde voor schade veroorzaakt door en/of voortvloeiende uit zijn/haar opzettelijk en tegen een persoon of zaak gericht wederrechtelijk handelen of nalaten; van een tot een groep behorende verzekerde voor schade veroorzaakt door en/of voortvloeiende uit opzettelijk en tegen een persoon of zaak gericht wederrechtelijk handelen of nalaten van één of meer tot de groep behorende personen, ook in geval niet de verzekerde zelf zodanig heeft gehandeld of nagelaten. 10

11 Nieuwe opzetclausule AVP 2000 Aan het opzettelijk karakter van dit wederrechtelijk handelen of nalaten doet niet af dat de verzekerde of, ingeval deze tot een groep behoort, één of meer tot de groep behorende personen zodanig onder invloed van alcohol of andere stoffen verkeert/ verkeren, dat deze/die niet in staat is/zijn zijn/hun wil te bepalen. 11

12 Vraag Stel: iemand rijdt door rood en veroorzaakt een dwarslaesie bij een andere weggebruiker. Staat de nieuwe opzetclausule aan op dekking in de weg? 12

13 Antwoord Nee, opzet is gericht op het door rood licht rijden en niet op het verwonden van een ander. Het opzet moet (in de termen van de clausule) in dit voorbeeld tegen de persoon gericht zijn. 13

14 Nieuwe opzetclausule AVP 2000 Voorwaardelijke opzet uitgesloten? 14

15 Roekeloosheid (hier nog grove schuld) Hoge Raad, 12 maart 1954, NJ 1955, 386 (Codam/Merwede) Een in laakbaarheid aan opzet grenzende vorm van schuld 15

16 Roekeloosheid = grove schuld Zowel bewuste als onbewuste roekeloosheid uitgesloten in art. 7:952 BW. 16

17 Voorbeeld Twee wielrenners trainen vaak samen. Op een dag zien zij in de verte een grote groep overstekende kinderen. De ene wielrenner ziet zelf niet in dat doorrijden gevaarlijk is (terwijl diens gedrag door getuigen achteraf als extreem gevaarlijk en stompzinnig wordt aangemerkt), het dringt niet tot hem door. De andere wielrenner is zich wel bewust van het gevaar, maar toch rijdt hij door. Beiden vertrouwen erop met hun stuurmanskunst een ongeluk te kunnen voorkomen. Dit is geen voorwaardelijke opzet, maar respectievelijk onbewuste roekeloosheid en bewuste roekeloosheid 17

18 Merkelijke schuld: Eigen schuld Artikel 294 Wetboek van Koophandel, oud: De verzekeraar is ontslagen van de verplichting tot voldoening der schade, indien hij bewijst dat de brand door merkelijke schuld of nalatigheid van den verzekerde zelven veroorzaakt is. 18

19 Merkelijke schuld: Hoge Raad, 4 april 2003, NJ 2004, 536 (Amev/Meijerink) Van merkelijke schuld is ook sprake indien het gaat om een gedraging die, al is de verzekerde zich daarvan niet bewust, naar objectieve maatstaven een zodanig aanmerkelijke kans op schade met zich brengt dat de betrokken verzekerde zich van het gevaar bewust had behoren te zijn en door zich van die gedraging niet te onthouden in ernstige mate tekortschiet in zorg ter voorkoming van schade. 19

20 Merkelijke schuld: Definitie voorwaarden Nederlandse Beurs Goederenpolis 2014 : In afwijking van artikel 7:952 B.W. vergoeden de verzekeraar(s) ook geen schade die een verzekerde door merkelijke schuld heeft veroorzaakt. Van merkelijke schuld is sprake, indien het gaat om een gedraging die, al is een verzekerde zich daarvan niet bewust, naar objectieve maatstaven een zodanig aanmerkelijke kans op schade met zich brengt dat een verzekerde zich van dat gevaar bewust had behoren te zijn en door zich van die gedraging niet te onthouden in ernstige mate tekortschiet in zorg ter voorkoming van schade. 20

21 Eigen schuld: Onzorgvuldigheid, onachtzaamheid Hoge Raad, 11 januari 1991, NJ 1991, 271 De aard van een kostbaarhedenverzekering als de onderhavige, die ook dekking verleent tegen verlies, brengt mede dat zij in beginsel ook dekking verleent tegen schade die het gevolg is van een moment van onbedachtzaamheid. 21

22 Eigen schuld: Toerekening Toerekeningsvatbaarheid Hoge Raad 21 december 2007, RvdW 2008, 51 Dader bewust geweest van het feit dat het door hem aan het slachtoffer toegebrachte ernstige letsel het gevolg van zijn handelen zou zijn? Hof oordeelt van wel en HR volgt. 22

23 Eigen schuld: Rechtspersonen Voorbeeldclausule Nederlandse Beurspolis voor Aansprakelijkheid (NBA)

24 In afwijking van het bepaalde in artikel 7:952 B.W. zijn niet gedekt aanspraken tot vergoeding van schade, als die schade voor de aansprakelijk gestelde verzekerde het beoogde of zekere gevolg is van zijn handelen of nalaten. Wel gedekt is de aansprakelijkheid van verzekerde voor door zijn ondergeschikte(n) opzettelijk veroorzaakte schade, mits verzekerde ter zake van de opzettelijk veroorzaakte schade geen verwijt treft. Bij de toepassing van deze uitsluiting bij rechtspersonen zal slechts het opzet van de bestuurder in de zin van boek 2 B.W. worden beschouwd als opzet van de rechtspersoon; bij vennootschappen onder firma of commanditaire vennootschappen alleen het opzet van een beherend vennoot. 24

25 Eigen schuld: Rechtspersonen Toerekening? Hoge Raad 6 april 1979, NJ 1980, 34 (Kleuterschool Babbel) In het maatschappelijk verkeer dienen de gedragingen als gedragingen van de rechtspersoon te gelden. 25

26 Eigen schuld: Rechtspersoon Toerekening bewuste roekeloosheid kapitein? Hoge Raad 4 oktober 1991, NJ 1991, 410 (Anthony Veder Gas Carriers) 26

27 Eigen schuld: Toerekening van schuld aan medeverzekerden Hoofdregel: opzet en roekeloosheid worden uitsluitend toegerekend aan de schuldige verzekerde. 27

28 Eigen schuld: Beroep op redelijkheid en billijkheid (misbruik verzekering) Hoge Raad 12 januari 2007, NJ 2007, 371 (Gemeente Eindhoven) 28

29 Bewijslast: Verzekeraars moeten stellen en bewijzen 29

30 Bewijslast: Bewijsrisico rust op verzekeraars Hoge Raad 27 oktober 2000, NJ 2001, 119 (Amev/Sjors Meubel) Hoge Raad 12 januari 2001, NJ 2001,

31 Bewijslast: Bewijsvermoeden Tegenbewijs 31

32 Vragen? 32