Wegenbeheerplan en beeldkwaliteit wegen Drimmelen. planperiode Versie : D 1 Datum : 16 maart 2004 Samengesteld door : ing. J.P.A.

Transcriptie

1 Wegenbeheerplan en beeldkwaliteit wegen Drimmelen planperiode Versie : D 1 Datum : 16 maart 2004 Samengesteld door : ing. J.P.A. Ribbers

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding Wettelijk kader en milieu...4 Wettelijk kader Milieu Wegbeheer Algemeen Netwerk- en projectniveau Hoofdlijnen van de systematiek Ontwikkelingen Areaal verhardingen Kwaliteit van de verhardingen Algemeen Asfaltverhardingen Elementenverhardingen Kwaliteit op basis van beleidsthema's Beeldkwaliteit wegen Financiële analyse Algemeen Basisplanning Budgetten basisplanning Achterstallig onderhoud/kapitaalvernietiging Onderhoudsniveau Budgetplanning Cyclusbudget Klein onderhoud Overzicht budgetten basisplanning Ontwikkelingen Samenvatting...20 Bijlage 1 Wegbeheer Bijlage 2 Cyclusbedragen Bijlage 3 Prioriteitstelling Bijlage 4 Beeldkwaliteitscatalogus Elementen Gemiddeld belaste weg Licht belaste weg Weg in woongebied Weg in verblijfsgebied Fietspad Asfalt Gemiddeld belaste weg Licht belaste weg Weg in woongebied Weg in verblijfsgebied Fietspad Bijlage 5 Beschrijving werkwijze meldpunt

3 Wegenbeheerplan en beeldkwaliteit wegen Drimmelen pagina 3 1 Inleiding Dit rapport omvat het beleidsplan wegbeheer alsmede de beeldkwaliteit van de wegen in de gemeente Drimmelen. Het beheerplan omvat de periode en is opgesteld aan de hand van de systematiek voor wegbeheer. Deze systematiek is ontwikkeld en in 2001 uitgebracht door de Stichting C.R.O.W (Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in de Grond-, Wegen- en Waterbouw en de Verkeerstechniek). Bij het opstellen van het beheerplan is gebruik gemaakt van het door Grontmij ontwikkelde computerprogramma dgdialog Wegen versie 4.4 en het bij de gemeente Drimmelen aanwezige databestand. In hoofdstuk 2 wordt ingegaan op het wettelijk kader en het milieu in relatie met het wegbeheer. Vervolgens wordt in hoofdstuk 3 de systematiek van wegbeheer nader toegelicht. In hoofdstuk 4 en 5 worden respectievelijk het areaal en de (beeld)kwaliteit van de verhardingen weergegeven. In hoofdstuk 6 worden de resultaten van de meerjarenplanningen, zoals die met behulp van dgdialog zijn opgesteld, gepresenteerd en wordt een financiële analyse gegeven. Uiteindelijk volgt in hoofdstuk 7 een samenvatting met betrekking tot het onderhoud en beheer van de verhardingen in de gemeente Drimmelen. Alle in dit rapport genoemde bedragen zijn in Euro, inclusief opslagen aannemer doch exclusief 19% BTW en de kosten voor voorbereiding en toezicht. Ook de kosten voor het verwijderen en verwerken van teerhoudend asfalt zijn niet in het budget opgenomen. De prijzen waarmee de berekeningen zijn uitgevoerd zijn gebaseerd op de Elsevier GWW - kostenboeken, prijspeil mei 2003.

4 Wegenbeheerplan en beeldkwaliteit wegen Drimmelen pagina 4 2 Wettelijk kader en milieu 2.1 Wettelijk kader Wegbeheer kan worden gedefinieerd als de zorg voor het blijven voldoen van alle verhardingen aan de wettelijke eisen en richtlijnen, een en ander binnen de beleidskaders vastgesteld door de beheerder. De Wegenwet vereist van de beheerder goed rentmeesterschap. Dit betekent dat hij ervoor moet zorgen dat het kapitaal dat in de wegen is geïnvesteerd in stand blijft door het tijdig plegen van onderhoud. Het betreft hierbij voornamelijk technisch beheer. De Wegenverkeerswet verwacht dat de wegbeheerder streeft naar maatregelen die de veiligheid van de weggebruiker en de functionaliteit van de wegen waarborgen. De wet doet een beroep op de publiekrechtelijke zorg van de wegbeheerder voor de veiligheid van de weggebruiker, maar schrijft geen maatregelen voor. Het gaat hierbij dus met name om functioneel beheer. Met de inwerkingtreding van het Nieuw Burgerlijk Wetboek is ten opzichte van het oude Burgerlijk Wetboek de bewijslast omgedraaid. De beheerder kan nu aansprakelijk worden gesteld voor schade die iemand lijdt als gevolg van gebreken aan de weg. Dit betekent dat een preventief onderhoudsbeleid, een goede klachtenregistratie, regelmatige inspecties volgens de landelijk geaccepteerde methode en een goed werkend systeem van wegbeheer onontbeerlijk zijn. Een computerprogramma, in dit geval dgdialog Wegen van Grontmij is daarbij een nuttig hulpmiddel. Op basis van publicatie 185 "Handboek aansprakelijkheid beheer openbare ruimte" van het C.R.O.W. en A.O.G. (Aansprakelijkheids-Onderlinge van Gemeenten) is gebleken dat het aantal schadeclaims vooralsnog beperkt is toegenomen. Het percentage claims dat wordt toegekend stijgt echter duidelijk, net als het aantal claims met letselschade. Dit heeft een negatieve invloed op de kosten, de tijdsbesteding en het imago van de beheerder. Claims hebben vooral betrekking op het beheerproduct wegen, in tegenstelling tot bijvoorbeeld groen, water, reiniging en dergelijke. De cijfers onderbouwen in deze zin de noodzaak om aandacht te schenken aan het terugdringen van het aantal claims, met name die met letselschade, vooral op het gebied van wegbeheer. De wettelijke aansprakelijkheid kan worden onderverdeeld in twee hoofdvormen: risicoaansprakelijkheid en schuldaansprakelijkheid. Risicoaansprakelijkheid: Artikel 6:174 BW regelt de risicoaansprakelijkheid van de wegbeheerder indien de schade het gevolg is van een gebrek aan de openbare weg. Er is sprake van een gebrek aan de weg indien de weg niet voldoet aan de eisen die men er onder de gegeven omstandigheden aan mag stellen en hierdoor een gevaarlijke situatie ontstaat. Dit houdt in dat de wegbeheerder aansprakelijk is voor schade als gevolg van een gebrek, ook al was hij niet op de hoogte van het gebrek. Aansprakelijkheid treedt in, onafhankelijk van de vraag of de wegbeheerder het gebrek kende of behoorde te kennen. Ook wordt voorbijgegaan aan de vraag of de wegbeheerder een verwijt valt te maken ten aanzien van de aanwezigheid van een gebrek. Is eenmaal vastgesteld dat schade is ontstaan als gevolg van een gebrek, dan is de enige mogelijkheid voor de wegbeheerder om onder de aansprakelijkheid uit te komen een beroep op de zogenaamde "tenzijclausule". De tenzijclausule houdt onder meer in dat de wegbeheerder niet aansprakelijk is, als een zeer

5 Wegenbeheerplan en beeldkwaliteit wegen Drimmelen pagina 5 korte periode ligt tussen het ontstaan van het gebrek en het ontstaan van de schade. Een beroep op deze clausule dient goed te worden onderbouwd. Schuldaansprakelijkheid: Indien de schade niet het gevolg is van een gebrek aan de weg zelf, maar van de aanwezigheid van losse voorwerpen of substanties op de weg (die geen deel uitmaken van de weg) kan als praktische vuistregel gesteld worden dat artikel 6:174 BW niet van toepassing is. In dergelijke gevallen dient de aansprakelijkheid te worden beoordeeld op grond van artikel 6:162 BW. Toerekenbaar tekortschieten van de wegbeheerder in zijn zorgplicht om de onder zijn beheer vallende wegen naar behoren te onderhouden is een noodzakelijke voorwaarde voor aansprakelijkheid. Dit moet door de gedupeerde worden aangetoond. In tegenstelling tot artikel 6:174 BW, geldt voor artikel 6:162 BW dat de wegbeheerder aan de aansprakelijkheid kan ontkomen door aan te tonen dat zij niet op de hoogte was (of had kunnen zijn) van de betreffende situatie. Zowel bij de risicoaansprakelijkheid als schuldaansprakelijkheid kan eigen schuld van de weggebruiker de schadevergoedingsplicht van de wegbeheerder verminderen. Geconcludeerd wordt dat de bepalingen uit het Burgerlijk Wetboek met betrekking tot de aansprakelijkheid van de wegbeheerder niet zijn toegespitst op specifieke gevallen. In de rechtspraak wordt nader bepaald op welke wijze de wettelijke bepalingen worden toegepast. De wegbeheerder kan de kans op claims verkleinen door middel van een goed functionerend onderhouds-, meldingen- en inspectieproces en de nadelige gevolgen van claims verminderen door middel van een goed functionerend claimbehandelingsproces. 2.2 Milieu Het wegbeheer heeft een aantal raakvlakken met het milieu. Zo regelen de Wet Milieubeheer, de Regeling Asbestwegen en het Bouwstoffenbesluit welke stoffen mogen worden toegepast en welke voorwaarden aan het gebruik worden gesteld. De regeling Asbestwegen wordt bepaald dat in (half-)verhardingen geen asbest aanwezig mag zijn. Indien het asbest voor 1 juli 1993 is aangebracht kan het worden afgeschermd door middel van een verharding die voldoet aan eenduidig vastgestelde eisen. Asbest dat na 1 juli 1993 is aangebracht moet worden verwijderd. Een voor de wegbeheerder ingrijpende wettelijke regeling is het Bouwstoffenbesluit. Het Bouwstoffenbesluit heeft als doel vervuiling van de bodem en het oppervlaktewater te voorkomen. Een van de bepalingen in het Bouwstoffenbesluit waarmee de wegbeheerder direct te maken heeft, is dat teerhoudend asfalt sinds 1 januari 2001 onder hetzelfde regime valt als alle andere bouwstoffen. Indien bij het reconstrueren van wegen teerhoudend asfalt vrijkomt, moet er rekening mee worden gehouden dat het vrijkomende teerhoudende asfalt moet worden aangeboden aan een erkende verwerker van teerhoudend asfalt. Bij de bepaling van de onderhoudsbudgetten (zie hoofdstuk 6) wordt geen rekening gehouden met eventuele meerkosten voor het behandelen en verwijderen van teerhoudend asfalt.

6 Wegenbeheerplan en beeldkwaliteit wegen Drimmelen pagina 6 3 Wegbeheer 3.1 Algemeen Het hoofddoel van Wegbeheer als managementsysteem is informatie te verstrekken op netwerk- en projectniveau over het wegennet. In deze rapportage wordt de nadruk gelegd op het netwerkniveau. Bij het nemen van beslissingen op projectniveau is het wegbeheersysteem slechts één van de bronnen waarop de beslissingen worden gebaseerd. In dit hoofdstuk worden de theoretische achtergronden van de systematiek Wegbeheer beschreven zoals deze in 2001 door de Stichting C.R.O.W. is gepubliceerd. Tevens wordt beschreven welke informatie (berekeningsresultaten) het systeem biedt en op welke wijze deze informatie dient te worden gebruikt. 3.2 Netwerk- en projectniveau Het budget voor het onderhoud van wegen wordt gebaseerd op de globale visuele inspectie en de richtlijnen. Door deze globale visuele inspectie wordt een "globaal" beeld gegeven van de kwaliteit en de daarmee samenhangende maatregelen. Deze maatregelen worden op netwerkniveau bepaald. Als voorbeeld kan een weg dienen die in twee wegvakken is opgedeeld. Het kan voorkomen dat wegvak 1 in 2004 moet worden voorzien van een oppervlakbehandeling. Daarnaast kan het zo zijn dat wegvak 2 in 2006 van een oppervlakbehandeling moet worden voorzien. Op netwerkniveau, dus volgens de systematiek, zullen deze vakken ieder in een ander planjaar worden geplaatst alsmede de daarmee samenhangende kosten. Een wegbeheerder kan er voor kiezen om beide wegvakken in hetzelfde planjaar te voorzien van een oppervlakbehandeling. Dit is het vertalen van een netwerkplanning naar een projectplanning. De kosten om beide wegvakken in hetzelfde jaar te onderhouden zijn in een netwerkplanning (wegbeheersystematiek) niet meegenomen. Derhalve kan het wegbeheersysteem als hulpmiddel dienen om onderhoud op netwerkniveau naar projectniveau te vertalen. 3.3 Hoofdlijnen van de systematiek Binnen de systematiek voor Wegbeheer kunnen de volgende hoofdactiviteiten worden onderscheiden: 1. het verzamelen en actueel houden van gegevens van het wegennet (locatie, constructie, gebruik, omvang en kwaliteit van de verhardingen); 2. het interpreteren en verwerken van deze gegevens tot een indicatieve financiële meerjarenplanning van het verhardingsonderhoud; 3. het samenstellen van een rapportage voor het bestuur op grond waarvan het bestuur beslissingen kan nemen; 4. het nemen van beslissingen door het bestuur, in het algemeen over beschikbare budgetten en prioriteiten; 5. het uitvoeren van het vastgestelde plan binnen de gestelde randvoorwaarden door de afdeling Openbare Werken. De voorliggende rapportage is gericht op hoofdactiviteit 1,2 en 3. Als hulpmiddel bij de hoofdactiviteiten 1 en 2 heeft Grontmij het softwarepakket dgdialog ontwikkeld. Dit systeem bestaat uit drie hoofdgroepen:

7 Wegenbeheerplan en beeldkwaliteit wegen Drimmelen pagina 7 Het beheren van gegevens van het wegennet; Het opstellen van planningen en begrotingen; Het presenteren van resultaten. De overige informatie omtrent de systematiek van wegbeheer is vermeld in bijlage 1. Hierin wordt onder andere behandeld: De historie van het wegbeheer; Het beheren van gegevens van het wegennet; Het opstellen van planningen en begrotingen. 3.4 Ontwikkelingen De noodzaak bestaat om de administratieve gegevens te koppelen met geometrische gegevens. Het beheer van de data wordt hierdoor eenvoudiger en mogelijkheden om de kwaliteit en opbouw van het wegennet te visualiseren worden hiermee sterk vergroot.

8 Wegenbeheerplan en beeldkwaliteit wegen Drimmelen pagina 8 4 Areaal verhardingen Uit de vaste data van de gemeente Drimmelen blijkt dat de gemeente ongeveer m 2 verharding in beheer heeft. Dit totaal is onder te verdelen in ongeveer m2 asfaltverharding en ongeveer m 2 elementenverhardingen. Daarnaast is een aandeel van ongeveer m 2 betonverhardingen vertegenwoordigd in de gemeente Drimmelen. De lengte van het wegennet bedraagt ongeveer 276 kilometer. Naast het areaal aan verhard oppervlak ligt in de gemeente Drimmelen nog ongeveer 2 kilometer half- of onverharde wegen. Deze lengte is gebaseerd op de gegevens in het databestand van dgdialog Wegen. In figuur 4.1 is de procentuele verdeling weergegeven van alle verhardingstypen naar ligging, binnen of buiten de bebouwde kom, in tabel 4.1 zijn de absolute hoeveelheden weergegeven. Figuur 4.1 Verdeling van verhardingstypen naar ligging binnen of buiten de kom Asfalt binnen kom Asfalt buiten kom Elementen binnen kom Elementen buiten kom Beton buiten kom Tabel 4.1 Verdeling van verhardingstypen naar ligging binnen of buiten de kom Binnen bebouwde kom Buiten bebouwde kom Oppervlakte Lengte hoofdrijbaan Oppervlakte Lengte hoofdrijbaan Asfalt m 2 28 km m km Elementen m 2 95 km m 2 16 km Beton 0 m 2 0 km m 2 2 km Totaal m km m km Het areaal is verder onder te verdelen in onderdeeltypen zoals hoofdrijbanen, parkeren, trottoirs en voetpaden, fietspaden en -stroken en overig. Onder "overig" vallen onder andere rabatstroken, bushaltes, in- en uitritten etc. In de figuren 4.2, 4.3 en 4.4 wordt een overzicht gegeven van respectievelijk asfalt-, elementen- en betonverhardingen naar onderdeeltype bekeken in procenten van het totaal oppervlak aan verhardingstype.

9 Wegenbeheerplan en beeldkwaliteit wegen Drimmelen pagina 9 Figuur 4.2 Verdeling asfaltverharding naar onderdeeltype ASFALTBETONVERHARDING Trottoir 1% Fietspad 11% Hoofdrijbaan 88% Hoofdrijbaan Parkeren Fietspad Trottoir Overig Het totaal oppervlak aan asfaltverhardingen bestaat voor 88 % uit hoofdrijbanen. De lengte van de hoofdrijbanen in asfaltbetonverharding in de gemeente Drimmelen bedraagt ongeveer 163 kilometer. Figuur 4.3 Verdeling elementenverharding naar onderdeeltype ELEMENTENVERHARDING Fietspad 2% Trottoir 24% Parkeren 14% Overig 3% Hoofdrijbaan 57% Hoofdrijbaan Parkeren Fietspad Trottoir Overig Het totaal oppervlak aan elementenverharding bestaat voor 57 % uit hoofdrijbanen. De lengte van de hoofdrijbanen in elementenverharding in de gemeente Drimmelen bedraagt ongeveer 111 kilometer.

10 Wegenbeheerplan en beeldkwaliteit wegen Drimmelen pagina 10 Figuur 4.4 Verdeling betonverharding naar onderdeeltype CEMENTBETONVERHARDING Fietspad 45% Hoofdrijbaan 55% Hoofdrijbaan Parkeren Fietspad Trottoir Overig Het totaal oppervlak aan betonverharding bestaat voor 50 % uit hoofdrijbanen. De lengte van de hoofdrijbanen in betonverharding in de gemeente Drimmelen bedraagt ongeveer 2 kilometer.

11 Wegenbeheerplan en beeldkwaliteit wegen Drimmelen pagina 11 5 Kwaliteit van de verhardingen 5.1 Algemeen Het in de komende periode uit te voeren onderhoud wordt met name bepaald door de huidige kwaliteit van de verhardingen. Ook de hiermee samenhangende kosten worden op basis van de huidige kwaliteit bepaald. Het kwaliteitsbeeld van de verhardingen wordt in de eerste plaats bepaald door de globale visuele inspectie. Door deze inspectie te toetsen aan de richtlijnen, worden de cijfers vertaald naar een technische kwaliteit en een kwaliteit op basis van beleidsthema's. Deze kwaliteit is, voor alle aanwezige verhardingstypen, in onderstaande paragrafen toegelicht. Daarnaast wordt in paragraaf 5.5 nader ingegaan op de beeldkwaliteit van de wegen. Deze beeldkwaliteit laat per wegtype en per verhardingssoorten elementen en asfalt een overzicht zien van wegen die voldoende, matig, onvoldoende of achterstallig zijn. 5.2 Asfaltverhardingen De resultaten van de globale visuele inspectie kunnen worden getoetst aan de (technische) richtlijnen die door het C.R.O.W zijn opgesteld. Op basis van deze toetsing wordt de planperiode vastgesteld waarin onderhoud noodzakelijk is. In tabel 5.1 is per schade de waardering in "voldoende", "matig" en "onvoldoende" (= incl. achterstallig onderhoud) weergegeven. Opgemerkt wordt dat in de kwalificatie "voldoende" niet alleen de wegen zijn opgenomen die goed zijn, dus helemaal geen schade hebben, maar ook de wegen die nog redelijk zijn. Wegen die redelijk zijn, vertonen al enige schade, maar nog niet in die ernst of omvang dat ze als "matig" te kwalificeren zijn. Onderstaande tabel is conform C.R.O.W, echter het C.R.O.W heeft het percentage voldoende niet gesplitst naar "goed" en "redelijk". Het kan dus zijn dat veel wegen die nu als "voldoende" worden aangemerkt, op korte termijn "matig" worden. Het kan ook voorkomen dat wegen die nieuw zijn, bijvoorbeeld dit jaar aangelegd, als "voldoende" worden aangemerkt. Deze wegen zijn technisch gezien uiteraard uitstekend/goed, echter volgens de beheersystematiek worden deze wegen als "voldoende" beschouwd. Dit geldt overigens voor alle verhardingstypen. Tabel 5.1 Schade Dwarsonvlakheid Oneffenheden Rafeling Scheurvorming Schade Voldoende Matig Onvoldoende Dwarsonvlakheid 99 % (Goed/redelijk) 0 % 1 % Oneffenheden 98 % (Goed/redelijk) 0 % 2 % Rafeling 92 % (Goed/redelijk) 0 % 8 % Scheurvorming 95 % (Goed/redelijk) 0 % 5 % Het percentage van het oppervlak met een waardering "onvoldoende" dient te worden onderhouden in de planperiode 1-2 jaar. Dit zijn de wegen die volgens de richtlijn "onvoldoende" of "achterstallig onderhoud" bezitten. Het percentage "matig" dient in de plan jaren 3-5 jaar te worden onderhouden. Als gevolg van gedragsmodellen (bij asfaltverhardingen) is het mogelijk dat schades die volgens de richtlijn als "matig" zijn te bestempelen, in de planjaren 1-2 jaar worden gepland. Deze gedragsmodellen zijn alleen voor asfaltverhardingen opgesteld. Uit tabel 5.1 blijkt dat de technische kwaliteit van de asfaltverhardingen onvoldoende is. Volgens deze tabel is tenminste 8 % en ten hoogste 16 % van het oppervlak direct aan

12 Wegenbeheerplan en beeldkwaliteit wegen Drimmelen pagina 12 onderhoud toe. Een hoeveelheid direct onderhoud van maximaal 5 % is als acceptabel te beschouwen. Voorbeeld: De bovenstaande percentages kunnen op de volgende manier worden verklaard: Dwarsonvlakheid 1% Oneffenheden 0% Rafeling 1% Scheurvorming 0% Indien bovenstaande situatie voorkomt zal tenminste 1% en ten hoogste 2% van het areaal in de plan jaren 1-2 aan onderhoud onderhevig zijn. In het "gunstige" geval zal dit 1% zijn. Het is mogelijk dat op alle wegvakken, met schades, zowel rafeling als dwarsonvlakheid voorkomt. Het percentage te onderhouden wegvakken c.q. wegen zal dan 1% bedragen. Door het oplossen van de dwarsonvlakheid zal tegelijkertijd de rafeling worden opgelost. Het kan echter zo zijn dat op bepaalde wegvakken rafeling voorkomt en op andere wegvakken dwarsonvlakheid. Op het ene wegvak moet dan de rafeling worden opgelost en op het andere de dwarsonvlakheid. Dit is een ongunstig geval en het percentage te onderhouden wegen zal dan eerder 2% bedragen dan 1 %. Opgemerkt dient te worden dat de in bovenstaande alinea vermelde percentages een voorbeeld betreft. Volgens de technische kwaliteit van de asfaltverhardingen in de gemeente Drimmelen kan het zijn dat op de wegvakken, waar de technische kwaliteit onvoldoende is, zowel dwarsonvlakheid, oneffenheden, rafeling en scheurvorming voorkomt. Het percentage van het areaal dat in de planjaren 1-2 moeten worden onderhouden bedraagt dan 8 %. In een ongunstiger situatie kan het zijn dat deze schades over verschillende wegvakken zijn verspreid. Het maximaal te onderhouden areaal bedraagt dan 14 %. 5.3 Elementenverhardingen De technische kwaliteit van de elementenverharding is gebaseerd op de resultaten van de globale visuele inspectie en op de richtlijnen zoals deze door het C.R.O.W. zijn opgesteld. In tabel 5.2 is de technische kwaliteit van de elementenverhardingen weergegeven, uitgedrukt in "voldoende", "matig" en "onvoldoende" (= incl. achterstallig onderhoud). Tabel 5.2 Technische kwaliteit Schade Voldoende Matig Onvoldoende Dwarsonvlakheid 100 % (Goed/redelijk) 0 % 1 % Oneffenheden 96 % (Goed/redelijk) 0 % 4 % Uit tabel 5.2 blijkt dat de technische kwaliteit van de elementenverharding onvoldoende is daar 5 % van het areaal elementenverhardingen in planjaar 1-2 aan onderhoud onderhevig is.

13 Wegenbeheerplan en beeldkwaliteit wegen Drimmelen pagina Kwaliteit op basis van beleidsthema's Iedere schade heeft óf geen óf enige óf een duidelijke relatie met één of meerdere beleidsthema's. In bijlage 1 is de relatie van de beleidsthema's met de schades nader toegelicht. Op basis van deze relatie is tabel 5.3 opgesteld. Tabel 5.3 Kwaliteit op basis van de beleidsthema s Beleidsthema Voldoende Matig Onvoldoende Aanzien 92 % 1 7 Comfort 96 % 1 3 Duurzaamheid 90 % 4 6 Veiligheid 96 % 1 3 De kwaliteit op basis van de beleidsthema s is matig tot onvoldoende. Er wordt uitgegaan van een maximumpercentage van 5 % matig / onvoldoende. 5.5 Beeldkwaliteit wegen Middels de beeldkwaliteit kan de onderhoudstoestand van wegverhardingen weergegeven worden. Deze onderhoudstoestand is gebaseerd op de visuele inspectiemethode conform de landelijk geaccepteerde systematiek voor wegbeheer van het C.R.O.W. In deze systematiek is de manier van het vastleggen van schades bepaald en zijn richtlijnen voor onderhoud aan verhardingen opgesteld, op basis waarvan de onderhoudstoestand van een weg bepaald kan worden. Het weergeven van de beeldkwaliteit van wegen in de gemeente Drimmelen is gerealiseerd middels foto s, waarbij steeds één van de volgende onderhoudstoestanden is weergegeven: Voldoende Matig Onvoldoende Achterstallig onderhoud Bij het weergeven van de beeldkwaliteit is onderscheid gemaakt naar de verhardingssoorten asfalt en elementen en naar het wegtype (zie tabel 3.1 bijlage 2). Aangezien de hoeveelheid betonverhardingen in Drimmelen relatief klein is, zijn de betonverhardingen buiten beschouwing gelaten. De wegtypen 1 (hoofdwegennet) en 2 (zwaar belaste weg) komen in de gemeente Drimmelen niet voor. Derhalve is voor onderstaande wegtypen de beeldkwaliteit weergegeven: wegtype 3: gemiddeld belaste weg; wegtype 4: licht belaste weg; wegtype 5: weg in woongebied; wegtype 6: weg in verblijfsgebied; wegtype 7: fietspaden. In bijlage 4 zijn steeds 4 foto's opgenomen met daarop weergegeven de kwaliteit voldoende, matig, onvoldoende en achterstallig onderhoud. Bij elke foto is de naam genoemd van de straat waar de foto is genomen.

14 Wegenbeheerplan en beeldkwaliteit wegen Drimmelen pagina 14 Incidenteel is het mogelijk dat een bepaalde onderhoudstoestand bij een bepaald wegtype niet voorkomt. Hiervan wordt in dat geval in de betreffende bijlage melding gemaakt. Daarnaast wordt opgemerkt dat sommige schades soms niet zeer duidelijk op een foto overkomen, aangezien een foto maar een klein gedeelte van een wegvakonderdeel weergeeft.

15 Wegenbeheerplan en beeldkwaliteit wegen Drimmelen pagina 15 6 Financiële analyse 6.1 Algemeen Met behulp van dgdialog Wegen is voor de gemeente Drimmelen op basis van de globale visuele inspectie 2003 een berekening gemaakt van de onderhoudsbehoefte voor de periode tussen 2004 en 2008 op netwerkniveau. De periode na 2009 wordt daarnaast kort behandeld middels het zogenaamde cyclusbudget. In de berekeningen wordt onderscheid gemaakt tussen open (diverse soorten elementen) en gesloten verhardingen (asfaltbeton- en cementbetonverhardingen). De cementbetonverhardingen worden niet behandeld gezien de geringe omvang van dit verhardingstype. Alle genoemde bedragen in het rapport zijn inclusief: opslagen aannemer (Algemene Kosten, Uitvoeringskosten en Winst en Risico); Alle genoemde bedragen in het rapport zijn exclusief: kosten voor voorbereiding en toezicht; 19% BTW; kosten voor het verwijderen en verwerken van teerhoudend asfalt onderhoud half- c.q. onverharde wegen en bermen. Met betrekking tot de kosten voor voorbereiding en toezicht kan een percentage van ongeveer 15% worden aangehouden. De kosten met betrekking tot verhardingen die worden gereconstrueerd in het kader van rioleringswerken, gebiedsinrichtingen of verkeerskundige maatregelen zijn eveneens niet in het budget meegenomen. De huidige storting in het wegenfonds is gebaseerd op de Tussenrapportage wegbeheer uit mei Hierin is aangegeven dat voor de jaren voor een goed wegenonderhoud jaarlijks een bedrag van ,- benodigd werd geacht. Dit bedrag is ook daadwerkelijk ter beschikking gesteld. Echter doordat er geen correctie voor prijsstijgingen en areaalvergroting wordt toegepast wordt, sinds 1998, het effectief te besteden bedrag jaarlijks geringer. Bij de berekeningen is rekening gehouden met de door de gemeenteraad opgelegde korting op het beschikbare budget van ,- voor de jaren 2004 en 2005 in het kader van de Kadernota. 6.2 Basisplanning In de onderstaande paragrafen wordt ingegaan op de resultaten van de basisplanning. De basisplanning is gebaseerd op richtlijnen, opgesteld door het C.R.O.W. Deze richtlijnen geven een minimum aan: zij zijn de onderkant van verantwoord wegbeheer. Ze zijn zo opgesteld dat het technisch noodzakelijke onderhoud in de juiste periode wordt gepland. Niet te vroeg en niet te laat. De berekende budgetten op basis van de basisplanning zijn derhalve te beschouwen als minimaal benodigde budgetten voor verantwoord wegbeheer. Een nadere uitleg van de basisplanning is in bijlage 1 weergegeven.

16 Wegenbeheerplan en beeldkwaliteit wegen Drimmelen pagina Budgetten basisplanning In tabel 6.1 zijn de budgetten volgens de basisplanning voor asfaltbeton- en elementenverhardingen gegeven. Tabel 6.1 Budgetten basisplanning asfaltbeton- en elementenverhardingen Asfalt Elementen totaal Restantbedrag wegenfonds gemiddeld/jaar Beschikbaar in planperiode Jaarlijks tekort in planperiode "Het technisch noodzakelijk budget voor de plan periode bedraagt voor asfaltverhardingen in totaal ,-. Dit komt neer op gemiddeld ,- per jaar. Het technisch noodzakelijk budget voor de planperiode voor de elementenverhardingen bedraagt in totaal ,-. Dit komt neer op gemiddeld ongeveer ,- per jaar. De genoemde bedragen zijn de onderkant van verantwoord wegbeheer en betreffen een absoluut minimum van toe te passen budget voor wegbeheer Achterstallig onderhoud/kapitaalvernietiging Als achterstallig onderhoud worden de wegvakonderdelen aangemerkt die direct onderhoud nodig hebben omdat de feitelijke onderhoudsnorm reeds is overschreden. Wegvakonderdelen die minder dan drie jaar geleden zijn aangelegd en die tijdens de globale visuele inspectie al ernstige schade vertonen, worden eveneens aangemerkt als achterstallig onderhoud. Het achterstallig onderhoud voor de asfaltverhardingen bedraagt ,-. Het achterstallig onderhoud voor de elementenverhardingen bedraagt ,-. Het totaal aan achterstallig onderhoud, ,-, dient in het eerste planjaar te worden gereserveerd. Met name het achterstallig onderhoud voor de asfaltverhardingen dient in het eerste planjaar te worden opgeheven. Indien onderhoud wordt uitgesteld treedt bij asfaltverhardingen kapitaalvernietiging op. Deze kapitaalvernietiging is het moeten toepassen van een zwaardere en in de regel duurdere onderhoudsmaatregel voor asfaltverhardingen, indien onderhoud aan deze verhardingen wordt uitgesteld. De elementenverhardingen kennen geen kapitaalvernietiging. Het uitstellen van een onderhoudsmaatregel bij deze verhardingen heeft tot gevolg dat een groter oppervlak

17 Wegenbeheerplan en beeldkwaliteit wegen Drimmelen pagina 17 dient te worden onderhouden. Dit maakt het onderhoud echter wel duurder maar de gevolgen voor het benodigd budget zijn bij asfaltverhardingen, in het geval van kapitaalvernietiging groter Onderhoudsniveau Indien het gemiddeld technisch noodzakelijk budget wordt toegepast zal het kwaliteitsniveau worden verbeterd dan wel gehandhaafd, zodanig dat geen sprake meer is van achterstallig onderhoud en dat wegen met een kwalificatie "onvoldoende" tijdig onderhouden kunnen worden. Om het achterstallig onderhoud op te heffen en zodoende kapitaalvernietiging te voorkomen dient het budget voor 2004 te worden gereserveerd. 6.3 Budgetplanning Voor de gemeente Drimmelen is een budgetplanning uitgevoerd met het volgend beschikbaar budget beginstand wegenfonds ,-, ,- voor de asfaltverhardingen en ,- voor de elementenverhardingen. Deze bedragen zijn inclusief toeslagen aannemer doch exclusief klein onderhoud, 19% BTW en voorbereidingskosten. Voor de jaren 2004 en 2005 wordt er een korting van ,- toegepast op het budget voor elementenverharding (Kadernota). Bij gelijkblijvende budgetten en geen aanvullende kortingen is er derhalve voor de beschouwde periode ,- gemiddeld beschikbaar. Bij een budgetplanning moet een prioriteitstelling worden toegepast waarbij prioriteit gegeven moet worden aan bepaalde onderdelen. Voor een toelichting omtrent de prioriteitstelling en de parameters waaruit gekozen kan worden wordt verwezen naar bijlage 3. Hier is tevens de gehanteerde prioriteitstelling weergegeven. Bij onderstaande is een zogenaamd integraal budget toegepast. Bij deze optie kiest het systeem, eveneens op basis van de aangegeven prioriteiten, zelf of het budget wordt toegepast voor de asfalt-, elementen- of betonverhardingen. Wanneer bovenstaand budget wordt toegepast zal in planjaar 2009, dus in het eerste planjaar na de periode 1-5 jaar ,- nodig zijn om het achterstallig onderhoud op te heffen voor alle verhardingen. Het gedeelte kapitaalvernietiging bedraagt ,- (voor asfaltverhardingen). De voornoemde bedragen zijn dan noodzakelijk om het achterstallig onderhoud op te heffen dat ontstaat door budgettekort. Daarnaast zal er budget moeten worden vrijgemaakt om in het groot regulier onderhoud te kunnen voorzien. Een voorspelling geven van deze kosten is moeilijk, echter om inzicht daarin te krijgen kan gekeken worden naar het cyclusbudget. Met andere woorden in 2009 zal budget nodig zijn om het achterstallig onderhoud op te heffen alsmede budget om andere onderdelen op te knappen die aan regulier onderhoud toe zijn. 6.4 Cyclusbudget Naast het technisch noodzakelijk budget voor de periode , de zogenaamde korte en middellange termijn, bestaat er een budget voor de lange termijn. Deze lange termijn bedraagt de periode van planjaar 6 en verder. Dit bedrag voor de lange termijn wordt het cyclusbudget genoemd en is gebaseerd op cyclusbedragen. Bij de bepaling van het cyclusbudget wordt niet gekeken naar de technische kwaliteit maar wordt gekeken

18 Wegenbeheerplan en beeldkwaliteit wegen Drimmelen pagina 18 naar het areaal verhardingen. In bijlage 2 wordt nader ingegaan op het cyclusbudget en de bepaling hiervan. Bij de bepaling van de cyclusbedragen wordt ervan uitgegaan dat de "levenscyclus" van een weg wordt afgesloten middels een reconstructie. De cycluskosten en daarmee het cyclusbudget is derhalve een maximaal scenario, daar een reconstructie kostentechnisch zwaar doorweegt in het cyclusbedrag. Er wordt in bovenstaand geval uitgegaan van het feit dat er geen onderhoudsachterstand bestaat in 2009 (dus geen achterstallig onderhoud) en dat de benodigde budgetten volgens paragraaf 6.2 zijn toegepast. Voor de verhardingen bedraagt het cyclusbudget, het budget voor de planjaren> 5 jaar, ,- per jaar. Dit bedrag is, normaal gesproken, aanzienlijk hoger dan het gemiddeld technisch noodzakelijk budget. Door de onderhoudssituatie binnen de gemeente Drimmelen is het technisch noodzakelijk budget voor de komende vijf jaar ,- bijna even hoog. De voornoemde bedragen betreffen de bovenkant van verantwoord wegbeheer en gaan uit van een maximaal scenario waarbij rekening wordt gehouden met een reconstructie aan het einde van de levensduur. Door de Inspectie Financiën Lagere Overheden wordt bij de beoordeling van artikel 12 aanvragen een correctie van 25% toegepast op de berekende theoretisch benodigde budgetten voor onderhoud. Het verschil wordt onder meer verklaard doordat de beheerkosten uitgaan van technisch optimaal onderhoud ofwel de ideale situatie, terwijl de beheerder in de praktijk vaak kiest voor een soberder onderhoud, zonder dat hierdoor de kwaliteit belangrijk vermindert. Door het toepassen van genoemde korting wordt het benodigde cyclusbudget ,- per jaar. 6.5 Klein onderhoud Naast de maatregelen voor groot onderhoud, dient ieder jaar een budget te worden vrijgemaakt voor klein onderhoud. Dit bedrag is een percentage van het voornoemde cyclusbudget. In het programma dgdialog Wegen wordt het klein onderhoud berekend aan de hand van de percentages zoals deze zijn gegeven door het C.R.O.W, en het berekende cyclusbudget Het percentage verschilt per verhardingstype en per wegtype. De voor de berekening gehanteerde percentages zijn terug te vinden in publicatie 147 van het C.R.O.W. (hoofdstuk A4). Het budget voor klein onderhoud is derhalve indirect afhankelijk van het areaal aan verhardingen en niet afhankelijk van de technische toestand van de verhardingen. Het programma berekent het budget voor klein onderhoud maar plant geen wegvakonderdelen die in aanmerking komen voor klein onderhoud. Volgens de basisplanning kan bekeken worden welke wegvakonderdelen groot onderhoud nodig hebben en welke maatregel of maatregelgroep van toepassing is. Het klein onderhoud daarentegen wordt niet op wegvakonderdeelniveau berekend doch als een totaal budget. De gemeente Drimmelen heeft een budget voor het klein onderhoud. Dit budget is circa ,- en het bedrag is opgebouwd uit: ,- t.g.v. uren eigen personeel (incl. tractie); ,- t.g.v. kosten externe aanneming asfalt; ,- t.g.v. kosten externe aanneming elementenverharding; 1.457,- t.g.v. kosten externe aanneming betonverharding.

19 Wegenbeheerplan en beeldkwaliteit wegen Drimmelen pagina 19 Het bedrag voor klein onderhoud dat moet worden vrijgemaakt, volgens de systematiek, bedraagt voor alle verhardingen samen ongeveer ,- per jaar. Dit bedrag is ongeveer 10 % van het cyclusbudget en derhalve onafhankelijk van de huidige onderhoudstoestand. Het bedrag dat de gemeente Drimmelen nu beschikbaar stelt voor klein onderhoud komt overeen met het bedrag dat volgt uit de systematiek. 6.6 Overzicht budgetten basisplanning In tabel 6.2 zijn de jaarlijkse budgetten inclusief het totaal voor de planjaren 1-5 jaar en het gemiddelde over deze planjaren weergegeven. Tabel 6.2 Overzicht basisplanning (afgevlakt) Asfaltbeton Elementen Totaal 2004 (incl. achterstallig onderhoud) Totaal Restantbedrag wegenfonds Gemiddeld per jaar Klein onderhoud per jaar (incl. eigen dienst) Totaal budget per jaar (gemiddeld) Het absoluut minimum aan budget bedraagt, inclusief klein onderhoud, gemiddeld ,- per jaar. Volgens tabel 6.2 is in planjaar 1 tenminste ,- nodig voor groot regulier onderhoud. Hiervan bedraagt het achterstallig onderhoud ,-. Dit bedrag is noodzakelijk om het achterstallig onderhoud in het eerste jaar op te heffen. Door de huidige onderhoudssituatie is er de komende vijf jaar meer geld nodig dan het berekende cyclusbedrag. Dit absoluut maximaal budget per jaar (gebaseerd op de cyclusbedragen) voor groot regulier onderhoud, bedraagt totaal ,- per jaar. Alle genoemde bedragen zijn inclusief: opslagen aannemer (Algemene Kosten, Uitvoeringskosten en Winst en Risico); Alle genoemde bedragen zijn exclusief: kosten voor voorbereiding en toezicht; 19% BTW; kosten voor het verwijderen en verwerken van teerhoudend asfalt; onderhoud half- c.q. onverharde wegen en bermen. 6.7 Ontwikkelingen De noodzaak bestaat om de administratieve gegevens te koppelen met geometrische gegevens. Het beheer van de data wordt hierdoor eenvoudiger en mogelijkheden om de kwaliteit en opbouw van het wegennet te visualiseren worden hiermee sterk vergroot. Voorgesteld wordt om in deze planperiode dit te realiseren. Hiermee is een bedrag gemoeid van ca ,-.

20 Wegenbeheerplan en beeldkwaliteit wegen Drimmelen pagina 20 7 Samenvatting Uit het gegevensbestand van de gemeente Drimmelen blijkt dat de gemeente circa m2 verharding in beheer heeft. Dit totaal is te verdelen in m2 asfaltbetonverharding, m2 elementen verharding en m2 cementbeton verharding. De lengte van het wegennet in de gemeente Drimmelen bedraagt ongeveer 234 kilometer, deze is gebaseerd op de lengte van de hoofdrijbanen. Daarnaast heeft de gemeente Drimmelen circa 2 kilometer half- c.q. onverharde wegen in beheer. Met het uitvoeren van de globale visuele inspectie wordt inzicht verkregen in de actuele onderhoudstoestand van alle verhardingen die in beheer zijn bij de gemeente Drimmelen. De technische kwaliteit van de asfaltbetonverhardingen is onvoldoende. De kwaliteit op basis van de beleidsthema's "aanzien" en "duurzaamheid" is matig tot onvoldoende. De onderhoudstoestand van de elementenverhardingen is redelijk tot matig. De kwaliteit op basis van de beleidsthema's "comfort" en "veiligheid" van de elementenverhardingen is eveneens "matig". Het achterstallig onderhoud bedraagt voor de asfalt- en elementenverhardingen samen ,-. Dit bedrag dient in feite voor 2004 te worden gereserveerd. Op basis van de globale visuele inspectie is met dgdialog Wegen een zogenaamde basisplanning gegenereerd. De basisplanning geeft op basis van door het C.R.O.W. opgestelde richtlijnen het minimaal noodzakelijk onderhoud aan de verhardingen weer in de periode 1 tot 5 jaar. Volgens de berekeningen in dgdialog Wegen is het noodzakelijk om in de planjaren 1-5 jaar gemiddeld ,- beschikbaar te stellen. De elementenverhardingen hebben hierin kleine meerderheid. Dit leidt tot een budget tekort van ,- de komende vijf jaar. Met betrekking tot het klein onderhoud dient voor alle verhardingen samen jaarlijks ,- te worden gereserveerd. Daarnaast zijn voor alle verhardingen de cyclusbudgetten berekend. Met deze bedragen moet op lange termijn (> 5 jaar) jaarlijks rekening worden gehouden. De cyclusbudgetten zijn gebaseerd op het totaal areaal aan verharding in de gemeente Drimmelen en het betreft maximaal benodigde budgetten, waarbij rekening is gehouden met reconstructies. Volgens het cyclusbudget dient de gemeente Drimmelen, in de planjaren> 5 jaar een bedrag te genereren van jaarlijks ,-. Gecorrigeerd met de korting welke de Inspectie Financiën Lagere Overheden toepast bij de beoordeling van artikel 12 aanvragen bedraagt het benodigde cyclusbudget bedraagt ,-. In de onderstaande tabel is een overzicht gegeven van alle berekende budgetten voor de korte en middellange termijn. Tabel 7.1 Overzicht basisplanning Asfaltbeton Elementen Totaal 2004 (incl. achterstallig onderhoud) Totaal

21 Wegenbeheerplan en beeldkwaliteit wegen Drimmelen pagina 21 Restantbedrag wegenfonds Gemiddeld per jaar Klein onderhoud per jaar (incl. eigen dienst) Totaal budget per jaar (gemiddeld) Het absoluut minimum aan budget bedraagt, inclusief klein onderhoud, gemiddeld ,- per jaar. Volgens tabel 7.1 is in planjaar 1 tenminste ,- nodig voor groot regulier onderhoud en voor alle verhardingen samen. Hiervan bedraagt het achterstallig onderhoud ,-. Dit bedrag is noodzakelijk om het achterstallig onderhoud in het eerste jaar op te heffen. Door de huidige onderhoudssituatie is er de komende vijf jaar meer geld nodig dan het berekende cyclusbedrag. Dit absoluut maximaal budget per jaar (gebaseerd op de cyclusbedragen) voor groot regulier onderhoud, bedraagt totaal ,- per jaar. Alle genoemde bedragen zijn inclusief: opslagen aannemer (Algemene Kosten, Uitvoeringskosten en Winst en Risico); Alle genoemde bedragen zijn exclusief: kosten voor voorbereiding en toezicht; 19% BTW; kosten voor het verwijderen en verwerken van teerhoudend asfalt; onderhoud half- c.q. onverharde wegen en bermen; onderhoud aan cementbeton wegen. Ten slotte is voor de gemeente Drimmelen een integrale budgetplanning gegenereerd met het budgetbedrag ,- ( ,- asfalt, ,- elementen). Voor de jaren 2004 en 2005 is gerekend met de korting van ,- op het budget voor elementenverharding (Kadernota). Indien dit wordt toegepast zal het achterstallig onderhoud in ,- bedragen waarvan ,- kapitaalvernietiging is. Bij het toepassen van een integraal budget zal een gedeelte van het budget voor elementenverhardingen worden gebruikt om de asfaltverhardingen te onderhouden waardoor verdere kapitaalvernietiging wordt voorkomen. Het niet tijdig onderhouden van wegen, met name wegen met achterstallig onderhoud, leidt tot kapitaalvernietiging en toename van schadeclaims. Dit laatste heeft een negatieve invloed op de kosten, de tijdsbesteding en het imago van de gemeente Drimmelen. De wegbeheerder kan de kans op claims verkleinen door middel van een goed functionerend onderhouds-, meldingen- en inspectieproces en de nadelige gevolgen van claims verminderen door middel van een goed functionerend claimbehandelingsproces.

22 Bijlage 1 Wegbeheer

23 Bijlage 1 Wegbeheer pagina 1 Bijlage 1 Wegbeheer 1.1 Historie De belangstelling voor een meer rationele aanpak van het wegonderhoud dateert van het begin van de jaren zeventig. In die tijd ging de belangstelling met name uit naar de technisch inhoudelijke aspecten van het wegbeheer. De op dat moment beschikbare hulpmiddelen voor het plannen van onderhoud, met name meetmethoden en evaluatietechnieken, waren niet geschikt of waren te duur om op grote schaal te worden toegepast. De werkgroep R1 Rationeel Wegbeheer van het S.C.W. (Studie Centrum Wegenbouw, nu C.R.O.W.) heeft in 1987 een handleiding Rationeel Wegbeheer gepubliceerd. Deze systematiek is gedurende 15 jaar op grote schaal door wegbeheerders in Nederland toegepast (provincies, gemeenten en waterschappen). Zo ook bij de gemeente Drimmelen. Technische wijzigingen zoals de introductie van nieuwe deklagen en veranderingen in bestuurlijke processen, waren in de jaren negentig voor C.R.O.W. aanleiding om de bestaande methodiek te evalueren en een nieuwe methodiek te introduceren. Het SHRP-NL (Strategic Highway Research Program Nederland) onderzoeksprogramma heeft C.R.O.W. voorzien van nieuwe gedragsmodellen voor de systematiek. In 2001 is de nieuwe systematiek van wegbeheer gepresenteerd in de C.R.O.W.-publicaties 146 a, b, c en 147. In deze nieuwe systematiek zijn zowel de onderhoudsrichtlijnen als de methodiek voor visuele inspectie herzien. De inzichtelijkheid van systematiek van het wegbeheer is toegenomen en aanpassingen aan de lokale situatie zijn door de gebruikers relatief eenvoudig aan te brengen. Een ander belangrijk kenmerk van de methodiek is de nieuw ontwikkelde systematiek voor rationeel beheer van cementbetonverhardingen. 1.2 Het beheren van gegevens van het wegennet In onderstaande paragrafen wordt kort ingegaan op het beheer van gegevens conform de C.R.O.W.- systematiek en dgdialog Wegen. Vaste gegevens De vaste gegevens van het wegennet van Drimmelen staan al enige tijd geregistreerd in dgdialog Wegen. Daarnaast zijn in 2002 vaste gegevens geactualiseerd en toegevoegd aan het databestand. Vaste gegevens zijn die (fysieke) zaken die niet of nauwelijks wijzigen in de tijd. Te denken valt aan wegen, wegvakken, wegvakonderdelen (bijv. hoofdrijbanen, trottoir links, parkeervak rechts etc. ) en constructiegegevens. Variabele gegevens De resultaten van de inspectieronde, uitgevoerd in juni 2003, zijn in het systeem geïm porteerd. Deze resultaten zijn te bestempelen als de variabele gegevens in het gegevensbestand: de kwaliteit van de verhardingen zal, zonder onderhoud, in de tijd verslechteren. Bij de ene weg zal dit sneller gaan dan bij de andere. Door het jaarlijks uitvoeren van een inspectie blijven de kwaliteitsgegevens steeds actueel en kan snel op gewijzigde omstandigheden worden gereageerd. Bij de globale visuele inspectie worden de verhardingskenmerken textuur, vlakheid, samenhang en waterdichtheid van de verharding beoordeeld aan de hand van zogenoemde schades. De schadecatalogus van het C.R.O.W. geeft definities en inspectievoorschriften voor schades op asfaltbeton-, elementen- en cementbetonverhardingen. In de onderstaande tabel wordt per verhardingstype de, standaard, te inspecteren schade weergegeven.

24 Bijlage 1 Wegbeheer pagina 2 Tabel 1.1 Te inspecteren schades per wegtype Schades Verhardingskenmerk Asfaltbeton Elementen Cementbeton Textuur Rafeling - - Vlakheid Dwarsonvlakheid Oneffenheden Dwarsonvlakheid Oneffenheden Oneffenheden Samenhang Scheurvorming - Scheurvorming Waterdichtheid - - Voegvulling Behalve de bovenstaande schades kunnen tijdens de globale visuele inspectie de zetting en de afwatering facultatief worden beoordeeld. Aangezien in Drimmelen van zetting in principe geen sprake is, wordt deze schade niet geïnspecteerd. Iedere schade dient naar ernst en omvang te worden gewaardeerd. Bij de globale visuele inspec tie worden drie ernstklassen (licht (L), matig (M) of ernstig (E)) en drie omvangklassen (gering (1), enig (2) of groot (3)) onderscheiden. Een combinatie van een ernstklasse én een omvangklas se geeft dus de kwaliteit van een schade aan, bijvoorbeeld E1 of M2. In onderstaande tabel zijn de mogelijke combinaties per schade weergegeven. Van links naar rechts is de ernstklasse (L, M of E) aangegeven en van boven naar beneden de omvangklasse. Hoe de ernst- en omvangklasse wordt bepaald is nader toegelicht in publicatie 146c van het C.R.O.W. Tabel 1.2 Ernst- en omvangklassen schade Licht Matig Ernstig Gering L1 M1 E1 Enig L2 M2 E2 Groot L3 M3 E3 Naast de hierboven vernoemde schadecijfers is ook het cijfer 0 toe te kennen aan wegvakonderdelen waar geen schade aanwezig is volgens de systematiek. Zoals in de tabel is af te lezen wordt als waardering een M2 gegeven als een bepaalde schade matig is en in enige mate voorkomt. (Dit komt in de inspectie als het cijfer 5, op een schaal van 0 tot en met 9, naar voren.) Nadat de inspectie is uitgevoerd worden de resultaten hiervan ingevoerd in het systeem. Uit de inspectie volgt de actuele kwaliteit per wegvakonderdeel. De kwaliteit wordt daartoe getoetst aan de zogenaamde richtlijn: voor elke schade is een richtlijn opgesteld. De richtlijn is door C.R.O.W. vastgesteld als zijnde een grens tussen twee schadecijfers, bijvoorbeeld tussen M2 en M3. Indien tijdens de inspectie de waardering "M2" is gegeven, dan is de richtlijn nog niet overschreden, indien "M3" is gegeven betekent dit dat de richtlijn wél is overschreden. Er is dan op korte termijn onderhoud nodig. In onderstaande tabel zijn de richtlijnen voor de belangrijkste schades aan asfalt- elementen- en betonverhardingen weergegeven.

25 Bijlage 1 Wegbeheer pagina 3 Tabel 1.3 Richtlijnen schades Verhardingstype Schade Wegtype Richtlijn (tussen ) Asfalt Rafeling 1,2 3 t/m 7 M1-M2 M2-M3 Dwarsonvlakheid 1,2,6,7 3 t/m 5 M1-M2 M3-E1 Oneffenheden 1,2,3,5,6,7 4 M1-M2 M2-M3 Scheurvorming 1,2,6 3,4,5,7 E1-E2 E2-E3 Elementen Dwarsonvlakheid 6,7 1 t/m 5 M2-M3 E2-E3 Oneffenheden 1 t/m 5 6,7 M2-M3 M1-M2 Beton Oneffenheden 1 t/m 7 M2-M3 Scheurvorming 1 t/m 7 M2-M3 Voegvulling 1 t/m 7 M2-M3 Deze richtlijnen geven een minimum aan: ze zijn de onderkant van verantwoord wegbeheer en zijn zo opgesteld dat het technisch noodzakelijk onderhoud in de juiste periode wordt gepland: niet te vroeg en niet te laat. Veiligheid, duurzaamheid, comfort en aanzien van de verharding hebben bij het opstellen van de richtlijnen een rol gespeeld. De richtlijnen zijn opgesteld per wegtype: door het C.R.O.W. zijn zeven standaard wegtypen gedefinieerd. Aan elk wegvakonderdeel binnen een wegvak wordt conform de systematiek een wegtype toegekend. Deze aanduiding is afhankelijk van het type onderdeel (bijvoorbeeld hoofdrijbaan, trottoir, fietspad, parkeervak e.d.) en de gebruiksfunctie (bijvoorbeeld industrieweg, woonstraat e.d.). De verschillende wegtypen zijn in bijlage 2 nader weergegeven. Op basis van de inspectiecijfers en de richtlijnen bepaald het systeem ondermeer de onderhoudstoestand en de planperiode (en planjaar) van elk wegvakonderdeel. De onderhoudstoestand wordt weergegeven in de volgende kwalificaties: Voldoende Matig Onvoldoende Achterstallig onderhoud Als de richtlijn wordt overschreden dan plant het systeem dit onderdeel automatisch in de korte termijn (planjaar 1-2) en de daarbij behorende onderhoudstoestand is ONVOLDOENDE. Wanneer de richtlijn met méér dan één klasse wordt overschreden, dan is er sprake van ACHTERSTALLIG ONDERHOUD en wordt het onderdeel automatisch gepland in planjaar 1. Indien de richtlijn niet wordt overschreden, dan bepaalt het systeem aan de hand van gedragsmodellen of waarschuwingsgrenzen het planjaar van onderhoud. Op deze manier kunnen wegvakonderdelen in de middellange termijn gepland worden (3-5 jaar) of de lange termijn (> 5 jaar). Indien onderdelen in de middellange termijn vallen, dan is de daarbij behorende onderhoudstoestand MATIG. Indien onderdelen in de lange termijn vallen, is de onderhoudstoestand VOLDOENDE. Voorbeeld: Voor de schade oneffenheden bij elementen verhardingen van het wegtype 3 (gemiddeld belaste weg) ligt de richtlijn tussen de schadecijfers M2 en M3. De klasse boven de richtlijn is daarom M3. Indien voor het wegvakonderdeel het schadecijfer M3 wordt gegeven dan is de aanwezige schade groter dan de richtlijn en wordt dit onderdeel gepland in planperiode 1-2 jaar. Wanneer een geïnspecteerde schade méér dan één klasse boven de richtlijn is (in het voorbeeld E1, E2 of E3), dan is er dus sprake van achterstallig onderhoud. Wegvakonderdelen waar sprake is van achterstallig onderhoud worden automatisch gepland in planjaar 1. Op deze manier worden alle