Wegenbeheerplan Gemeente Opmeer

Transcriptie

1 Wegenbeheerplan Gemeente Opmeer

2 Postregistratienummer Wegenbeheerplan Gemeente Opmeer Versie Status Sector Afdeling Auteur Paraaf 4 definitief Grondgebiedzaken CTW M.C. Blom Vastgesteld door Datum Gecontroleerd B&W Gemeenteraad 2

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding Aanleiding Invulling zorgplicht wegbeheer (Ambitie) Doel wegenbeheerplan Evaluatie wegenbeheerplan Wegbeheer methodiek CROW methodiek Inventarisatie van de wegen Inspectie van de wegen Planning klein en groot onderhoud Relatie rioolbeheer Uitvoeren van onderhoud Muteren en beheren Toetsing huidige situatie criteria voor directe actie beoordeling toestand beoordeling ten opzichte vorig plan Toekomstige wijzigingen Nieuwe wegen Hoogheemraadschap wegen binnen de bebouwde kom wegen buiten de bebouwde kom Organisatie Uitbesteding Meldingen van schade aan de verharding Piketregeling communicatie RegioRegie Hoe werkt RegioRegie Beoogd effect Financiën Inleiding Bepalen benodigd budget Evaluatie werkelijk budget in de periode Huidig opgenomen budget in de begroting Bepalen benodigd budget korte termijn Groot onderhoud Klein onderhoud Bepalen benodigd budget lange termijn Benodigd budget periode Conclusies en aanbevelingen Areaal Onderhoudstoestand Opstellen planningen Bepalen benodigd budget Huidig opgenomen budget in de begroting Benodigd budget periode Dekking benodigd budget

4 1. Inleiding Het voor u liggende wegenbeheerplan is een actualisering van het vorige wegenbeheerplan Voor het doelmatig beheer van de wegen van de gemeente Opmeer is een beheerplan onontbeerlijk. Binnen de gemeentegrens zijn er verschillende beheerders van het openbare wegennet. Dit document beperkt zich uitsluitend tot de wegen welke in beheer zijn van de gemeente Opmeer Aanleiding In het raadsprogramma is het college opgedragen te zorgen voor actuele beheerplannen waaronder het wegenbeheer. In het raadsprogramma is opgenomen dat het van belang is een juiste balans te vinden tussen evenwichtige groei van de gemeente, investeren in voorzieningen en behoud van het groene landschappelijke karakter. Daarnaast zijn ontwikkelingen als vergrijzing/ontgroening, individualisering, bereikbaarheid en mobiliteit in onze gemeente steeds meer voelbaar. Het beleid kent daarom een aantal eigenschappen, waaronder: Communicatie met onze inwoners, instellingen en ondernemers krijgen de komende jaren volop aandacht. Opmeer is zeker geen onveilige gemeente om in te wonen. Een schone en vriendelijke woonomgeving draagt daar aan bij. Een groene woonomgeving is buitengewoon belangrijk voor het welzijn. Kwalitatief goede voorzieningen, die goed en veilig bereikbaar zijn, dragen ook bij aan het welzijn van de inwoners. Een gemeente met een klantvriendelijke, kwaliteitsbewuste en resultaatgerichte dienstverleningen, waar ontwikkelingen met betrekking tot deregulering en vereenvoudiging van regelgeving actief worden gevolgd en snel en adequaat worden geïmplementeerd. De veiligheid en de uitstraling van de openbare ruimte zijn belangrijk voor het leefgenot van de burger en de aantrekkelijkheid van de gemeente voor bezoekers. De gemeente is eigenaar van en daarmee verantwoordelijk voor de openbare ruimte in haar gebied. Wegen vormen een wezenlijk onderdeel van deze openbare ruimte. In de Wegenwet is de zorgplicht voor de wegbeheerder voor de wegverhardingen beschreven. Wegenwet Artikel 16 De gemeente heeft te zorgen, dat de binnen haar gebied liggende wegen, met uitzondering van de wegen, welke door het Rijk of een provincie worden onderhouden, van die bedoeld in artikel 17 en van die, waarop door een ander tol wordt geheven, verkeren in goede staat. Overigens valt onder wegbeheer niet alleen het beheer en onderhoud van de wegverhardingen, maar ook het beheer en onderhoud van bermen, wegmarkeringen, ANWB-wegwijzers, wegmeubilair en verkeersborden. Daarnaast maken straatreiniging en gladheidbestrijding deel uit van deze beheertaak. 4

5 1.2. Invulling zorgplicht wegbeheer (Ambitie) Het begrip in goede staat verkeren is voor discussie vatbaar. In de wegbeheersystematiek zijn daarom vier beleidsthema s vastgesteld die als uitgangspunt dienen voor de beoordeling. Dit zijn Duurzaamheid, Veiligheid, Comfort, Aanzien. In hoofdstuk 3.3 worden de begrippen verder uitgelegd. De wegen worden beoordeeld in drie klassen, voldoende, matig en onvoldoende. Het percentage wegen dat voldoende ( in goede staat verkeren ) moet scoren is de speelruimte in de ambitie voor het onderhoudsniveau. Continuering van het huidige beleid komt neer op het streven naar een voldoende voor: Duurzaamheid op 95%, Veiligheid op 90%, Comfort op 90%, Aanzien op 90% van de wegen Doel wegenbeheerplan Het wegenbeheerplan is opgesteld voor een periode van vier jaar (2014 tot en met 2017). In dit beheerplan wordt duidelijk hoe de gemeente Opmeer in de bovengenoemde periode aan de zorgplicht wil voldoen om de wegen (asfalt-, beton- en klinkerwegen) op een verantwoorde en goede manier te onderhouden. Tevens is het doel van het wegbeheer is om via planmatig onderhoud de infrastructuur in stand te houden en constructieve schade (bijvoorbeeld aan funderingen) te voorkomen. De doelstellingen van een wegenbeheerplan zijn: Invulling geven aan wegbeheer beleid Opstellen (meerjaren-) begroting Inzicht in (ontwikkelingen van) kwaliteit en budget Trend in toekomstige begrotingsbedragen Als resultaat wordt in deze rapportage: Inzicht gegeven in de essenties van het wegbeheer De algehele toestand van het wegennet beschreven Informatie verstrekt betreffende de benodigde financiën voor het op peil houden van het wegennet. Overigens geeft het beheerprogramma ramingen voor 5 jaar. Hier en daar wordt daarom ook de raming van de kosten voor 2018 genoemd. 5

6 2. Evaluatie wegenbeheerplan Na vaststelling van het wegenbeheerplan heeft de gemeente in de genoemde periode uitvoering gegeven aan het wegbeheer. Jaarlijks zijn de wegen geïnspecteerd, is er groot- en klein onderhoud uitgevoerd en zijn urgente klachten adequaat opgepakt en verholpen. De inspectiegegevens zijn jaarlijks verwerkt en getoetst aan de CROW systematiek waaruit een lijst met groot onderhoud is voortgevloeid. De onderhoudslijst is ter plaatse geverifieerd en waar nodig nog iets aangepast om vervolgens aan de hand van werkomschrijvingen uit te voeren. De werkzaamheden bestonden uit onder andere het aanbrengen van profileer- en deklagen, het frezen en inlagen van wegvakken, aanbrengen van oppervlakte behandelingen en het herstraten van elementenverhardingen. Onderstaande figuur geeft het uitgevoerde groot onderhoud in de afgelopen periode weer. Uitgevoerd groot onderhoud in Wadway en Spanbroekerweg is niet weergegeven. Figuur 1: Uitgevoerd groot onderhoud

7 3. Wegbeheer methodiek 3.1. CROW methodiek Het wegbeheer in de gemeente Opmeer wordt uitgevoerd volgens de methodiek van het CROW. In de afgelopen jaren is deze methodiek, door nieuwe inzichten en betere gedragsmodellen, enigszins aangepast. Deze aanpassingen hebben geleid tot de nieuwe CROW publicatie 147 (2011) die voor dit plan is gevolgd. CROW Het CROW is het nationale kennisplatform voor infrastructuur, verkeer, vervoer en openbare ruimte. Deze nonprofit organisatie ontwikkelt, verspreidt en beheert praktisch toepasbare kennis voor beleidsvoorbereiding, planning, ontwerp, aanleg, beheer en onderhoud. Dit gebeurt in samenwerking met alle belanghebbende partijen, zoals Rijk, Provincies, Gemeenten, Adviesbureaus, Uitvoerende bouwbedrijven in de Grond-, Water-, en Wegenbouw, toeleveranciers en vervoersorganisaties. De kennis, veelal in de vorm van richtlijnen, aanbevelingen en systematieken, vindt haar weg naar de doelgroepen via het internet, publicaties, cursussen, en congressen. (zie De CROW methode voor wegbeheer is het standaard instrument voor het maken van een wegenbeheerplan. Op basis van een jaarlijkse inspectie van de in het beheer zijnde verhardingen wordt een actueel beeld verkregen van de conditie van het wegennet. De inspectie richt zich op zichtbare schades zoals scheurvorming en oneffenheden, rafeling (bij asfalt), dwarsonvlakheid en afwatering. De CROW systematiek werkt aan de hand van de volgende stappen. Iedere stap zal nader worden behandeld. 1. Inventarisatie van de wegen 2. Inspecteren van de wegen 3. Planning klein en groot onderhoud 4. Uitvoeren van onderhoud 5. Muteren en beheren De eerste stap inventariseren gaat na de cyclus over in muteren. 4 Onderhoud 1 Inventarisatie (5) Muteren & beheren 3 Plannen 2 Inspecteren Figuur 2: procescyclus CROW systematiek 7

8 3.2. Inventarisatie van de wegen Voor het beheren en onderhouden van de verhardingen is het noodzakelijk om te weten wat in beheer is bij de gemeente. Vanuit het wegbeheersysteem is het mogelijk informatie over de kwantiteit en kwaliteit van de verhardingen inzichtelijk te maken. 4 1 Het areaal wordt bepaald aan de hand van een grafische kaart welke is gekoppeld aan het wegbeheersysteem. De nauwkeurigheid is gebaseerd op de Grootschalige Basiskaart Nederland, beheergebied Opmeer (GBKN). 3 2 GBKN De Grootschalige Basiskaart Nederland (GBKN) is een detailleerde topografische kaart van Nederland. Op deze kaart staan onder andere gebouwen, wegen, bruggen, spoorlijnen, waterlopen, dijken en hoogspanningsmasten aangegeven. De basis voor de GBKN is het coördinatenstelsel van de Rijksdriehoekmeting. Overheden en organisaties die veel vastgoed beheren, gebruiken de GBKN als basiskaart bij onder andere planvorming of om inzicht te krijgen in de ligging van bepaalde topografische elementen. De beheerelementen kunnen grafisch vergeleken en beheerd worden met andere grafische bronnen. Het aanwezig zijn van een nauwkeurige koppeling met de luchtfoto geeft een duidelijke relatie weer tussen de werkelijkheid en de beheerobjecten. Onderstaand figuur geeft een voorbeeld van de verhardingsvlakken met daarachter optioneel de GBKN en de luchtfoto. Verhardingen Verhardingen + GBKN Verhardingen GBKN + Luchtfoto Figuur 3: presentatie in verschillende lagen. Uitsnede Spanbroek. 8

9 Het aandeel verhardingen binnen de openbare ruimte van de gemeente Opmeer bedraagt ca m 2. Bestaande uit m 2 asfalt-, m 2 elementen-, half- en 10m 2 betonverharding. Als voorbeeld wordt in het onderstaande figuur het type verharding in Opmeer en Spanbroek weergegeven. Legenda Verhardingstype = Elementen = Bitumineus Figuur 4: overzicht verhardingstype. Uitsnede Opmeer / Spanbroek Inspectie van de wegen Jaarlijks worden de wegverhardingen geïnspecteerd. Hierbij worden ieder jaar de bitumineuze verhardingen en om het jaar de elementen verhardingen geïnspecteerd. 4 1 Het niet tijdig signaleren en reageren op schadebeelden bij bitumineuze verhardingen kan leiden tot kapitaalvernietiging. Bij elementen verhardingen is dit niet het geval. Om deze reden worden de elementenverhardingen om het jaar geïnspecteerd. 3 2 Kapitaalvernietiging houdt in dat onderhoudsmaatregelen niet op het optimale moment worden uitgevoerd, maar worden uit- of afgesteld. Hierdoor zal de conditie van de schade verslechteren, waardoor de te nemen onderhoudsmaatregel zwaarder en dus duurder wordt. De CROW methode bevat een vertaling van schades naar de beleidsthema s duurzaamheid, veiligheid, comfort en aanzien. Dit resulteert in een score voor deze thema s die wordt uitgedrukt in termen van voldoende, matig en onvoldoende. De thema s worden in tabel 1 verklaard. 9

10 Duurzaamheid Duurzaamheid heeft betrekking op de technische instandhouding van de verharding. Het schadebeeld scheurvorming is bijvoorbeeld van invloed op de duurzaamheid. Bij schade die valt onder dit thema geldt dat niet tijdig herstellen van de schade een zwaardere en duurdere onderhoudsmaatregel noodzakelijk is. Indien niet tijdig wordt hersteld, zal sprake zijn van kapitaalsvernietiging. Veiligheid Veiligheid geeft aan in hoeverre het veilig is gebruik te maken van de wegverharding. Als dat niet het geval is, kunnen er gevaarlijke situaties ontstaan, die mogelijk leiden tot ongevallen en/of schadeclaims. Comfort Het comfort wordt bepaald door de mate waarin de weggebruiker hinder ondervindt van de onderhoudstoestand van de weg. Met name vlakheid heeft invloed op het comfort. Hierbij kan ook gedacht worden aan opspattend water uit (regen)plassen, die op de weg blijven staan. Aanzien Het aanzien van de verharding wordt in hoge mate bepaald door de algehele onderhoudstoestand van een weg. Een wegvakonderdeel waar veel kleinschalige reparaties zijn uitgevoerd, heeft een minder aantrekkelijk aanzien dan een gloednieuw wegvak. De uitstraling van een wegvak heeft invloed op het gedrag van de weggebruiker. Dit speelt ook een rol bij bijvoorbeeld winkelpromenades en woonwijken. Tabel 1: verklaring beleidsthema s De inspectie wordt op basis van de CROW systematiek door een gespecialiseerd extern adviesbureau uitgevoerd. De afdeling Civiele Techniek en Wonen levert het adviesbureau een actueel beheerbestand met daarin alle wegvakken. Het adviesbureau geïnspecteerd de wegvakken en noteert hiervan de actuele status. Na afronding van de inspectie krijgt de gemeente een bestand met daarin alle wegvakken en de inspectiecijfers. Deze inspectiecijfers worden in het beheerpakket verwerkt. Een voorbeeld van de inspecties is de dwarsonvlakheid bij elementen verhardingen. De omvang en ernst worden middels een cijfer vastgelegd. Figuur 5: Dwarsonvlakheid elementen 10

11 3.4. Planning klein en groot onderhoud De via de inspectie ingewonnen gegevens over de conditie van het wegennet zijn het startpunt voor het bepalen van de te onderhouden 4 1 wegvakonderdelen, het voor die onderdelen benodigde type onderhoud en de daarmee gepaard gaande kosten. De selectie van de te onderhouden onderdelen gebeurt op basis van de actuele schade, of met gedragsmodellen uit landelijke onderhoudsrichtlijnen. Onderdelen die de onderhoudsrichtlijn hebben overschreden dienen op korte 3 2 termijn (1-2 jaar) te worden onderhouden. De onderdelen die de onderhoudsrichtlijn naderen, worden ingepland op middellange termijn (3-5 jaar). Bij het bepalen van het onderhoud worden de volgende uitgangspunten gehanteerd. Binnen de beleidsthema s is de hoogste prioriteit gegeven aan duurzaamheid en veiligheid. Comfort en aanzien wegen minder zwaar mee. Een en ander wil zeggen dat bij bitumineuze verhardingen scheurvorming (duurzaamheid) en oneffenheden (veiligheid) zwaarder wegen dan rafeling (aanzien); Binnen de wegtypes is de hoogste prioriteit gegeven aan de fietspaden, vervolgens aan de wegen in verblijfsgebieden, wegen in woongebieden, gemiddeld belaste wegen en tenslotte aan de licht belaste wegen. Dit houdt in dat een fietspad eerder in aanmerking komt dan een plattelandsweg in het buitengebied. De reden dat fietspaden de hoogste prioriteit hebben is omdat fietsers het eerste hinder ondervinden van veiligheids- en comfort problemen; De centrumgebieden hebben een hogere prioriteit van klein onderhoud met oog op aanzien en comfort, zijnde: Centrum Opmeer / Spanbroek; en Centrum Hoogwoud Er wordt geen rekening gehouden met profielaanpassingen om verkeerstechnische redenen, zoals wegverbredingen, fietssuggestiestroken, snelheid remmende voorzieningen enz. Aan de hand van bovengenoemde uitgangspunten en de op dat moment actuele kwaliteitsgegevens wordt een onderhoudsprogramma opgesteld. Hiertoe wordt elk jaar weer een weginspectie aan de wegen uitgevoerd. Het jaarlijkse onderhoudsprogramma voor het groot onderhoud aan wegen wordt zoals gebruikelijk voorgelegd aan het college van B&W. Het daarbij behorend budget is nodig om het onderhoudsniveau op een voldoende te houden. 11

12 3.5. Relatie rioolbeheer Het beheer van de wegen staat in een directe relatie met het rioolbeheer. Onderhoud aan de wegen en het rioolstelsel worden op elkaar afgestemd volgens de volgende strategie; In de straten waar de komende jaren onderhoud nodig is aan de weg, beoordelen of de onderliggende riolering nog voldoende restlevensduur heeft. Dit principe heeft dus tot gevolg dat rioolonderhoud of vervanging wordt vervroegd of wordt uitgesteld. In de straten waar de komende jaren onderhoud nodig is aan de riolering, beoordelen of de verharding nog van voldoende kwaliteit is en/of deze binnen 5 jaar op de planning staat om onderhouden te worden. Dit principe heeft dus tot gevolg dat wegonderhoud wordt vervroegd of wordt uitgesteld. Door een goede afstemming is het mogelijk om op een efficiëntere en kostenbesparende manier te werken. Het softwarepakket dgdialog ontsluit zowel het wegenbeheer als het rioolbeheer Uitvoeren van onderhoud Na het vaststellen van het budget kan worden overgegaan op het uitvoeren van groot en klein onderhoud. Het onderhoud wordt uitbesteed conform het protocol Inkoop- en aanbesteden. 4 1 Een belangrijk aandachtspunt hierbij is de communicatie. Hier zal in hoofdstuk 6.4 verder op ingegaan worden. 3 2 Straatwerk Herenweg 12

13 3.7. Muteren en beheren De uitgevoerde onderhoudsmaatregelen worden volgens de CROW methodiek weer ingevoerd in de database van het beheerprogramma dgdialog. Uitgevoerd onderhoud wordt in het programma doorgerekend bij het bepalen van volgende theoretische onderhoudsmaatregel (planjaar). Het wegenbestand is tevens onderhevig aan veranderingen. Verhardingslagen veranderen, gronden worden verkocht of aangekocht, de inrichting veranderd, etc. Deze wijzigingen worden voor de volgende inspectie bijgewerkt Hiermee is de cirkel van het wegonderhoud volgens de CROW methodiek rond. De volgende stap is, zoals bij punt 3.2 genoemd, wederom inspecteren. Lambertushof 13

14 4. Toetsing huidige situatie Het zou mooi zijn als we de weg zo kunnen maken dat geen onderhoud nodig is. Helaas gaat de kwaliteit in de loop van de tijd achteruit. Schade aan wegen ontstaat door verschillende oorzaken. De natuur is een belangrijke, dieren maken nesten onder de bestrating waardoor de stenen of tegels verzakken. Boomwortels drukken tegels omhoog. Het verkeer zelf, met name zwaar vrachtverkeer, veroorzaakt ook verzakkingen en slijtage. In scheuren in asfalt treedt vorstschade op. Het onderhoudsniveau van de wegen in beheer van de gemeente Opmeer gebeurt zoals reeds genoemd aan de hand van de CROW systematiek. Deze beschrijft het onderhoudsniveau met het daarbij behorende klein en groot onderhoud. Klachten met betrekking tot het onderhoud worden zoveel mogelijk gebundeld en als één opdracht bij de aannemer in het reguliere onderhoud meegenomen. Situaties welke een gevaarlijke situatie opleveren worden uiteraard direct aangepakt. Afhankelijk van de omvang van het probleem wordt de afdeling Groen of de aannemer benaderd om de situatie te verhelpen. 4.1 criteria voor directe actie Of een situatie gevaarlijk is hangt af van de locatie. Lichte schade voor een auto is voor een fietser veel hinderlijker. Hiermee is in de systematiek rekening gehouden. De meeste klachten waar direct actie op wordt ondernomen betreffen vooral straatstenen en tegels, samen elementenverharding genoemd. Hier wordt direct actie ondernomen bij dwarsonvlakheid (rijspoor) van meer dan 40 mm, en oneffenheden (hoogteverschillen tussen de stenen of tegels) van 30 mm of meer. Boomwortels zijn hier de grootste veroorzakers. De methode gaat er van uit dat kleine schades in klein onderhoud worden hersteld. Deze schades hebben geen invloed op de beoordeling van de kwaliteit van de wegvakken. 4.2 beoordeling toestand In de wegbeheersystematiek zijn vier beleidsthema s die als uitgangspunt fungeren voor de beoordeling. Dit zijn Duurzaamheid, Veiligheid, Comfort, Aanzien. Het aandeel verhardingen binnen de openbare ruimte van de gemeente Opmeer bedraagt m 2. Bestaande uit m 2 asfalt-, m 2 elementen-, half- en 10m 2 betonverharding. De procentuele kwaliteit per beleidsthema van het totale beheerareaal (exclusief halfverharding) is in tabel 2 weergegeven. Beleidsthema Voldoende Matig Onvoldoende m 2 m 2 m 2 Duurzaamheid 97% % % Veiligheid 91% % % Comfort 90% % % Aanzien 89% % % Tabel 2: kwaliteit op beleidsthema s 14

15 4.3 beoordeling ten opzichte vorig plan Ten opzichte van het vorige beheersplan betekent dit een achteruitgang, in 2010 voldeed 1% niet aan de richtlijnen veiligheid en comfort, aanzien, genoemd in de CROW publicatie 147. Ongeveer een kwart procent van het gehele areaal voldeed niet aan de richtlijn voor voldoende met betrekking tot duurzaamheid van de weg. Deze achteruitgang was te verwachten. De beheerplannen gaan uit van stijging van kosten op termijn. En de kosten stijgen alleen als meer wegen onderhoud nodig hebben. De achteruitgang heeft te maken met leeftijd van de verharding, maar ook de winters hebben het nodige onderhoud gevraagd. Hierdoor is er minder klein onderhoud gedaan op plaatsten waar dit in de inspectie gesignaleerd was. Klein onderhoud dat blijft liggen wordt uiteindelijk een matige beoordeling. 15

16 5. Toekomstige wijzigingen Het wegenbeheerplan gaat uit van de wegen die op dit moment in beheer zijn. De gemeente is niet de enige die wegen beheert in de gemeente. In de toekomst zal het gemeentelijk areaal uitgebreid worden. 5.1 Nieuwe wegen In de gemeente worden nieuwe bedrijventerreinen en woonwijken aangelegd. De gemeente is ook verantwoordelijk voor deze wegen. De kosten van de aanleg en onderhoud in de bouwfase worden gedekt uit de opbrengst van de grondverkoop. Als het terrein woonrijp is wordt het overgedragen en opgenomen in het wegenbeheer. De eerste jaren is dan geen onderhoud nodig. In de komende planperiode moet rekening gehouden worden met wegen op de Veken III en plan Heerenweide Hoogheemraadschap Het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier beheert een aantal wegen binnen en buiten de bebouwde kom. Het Hoogheemraadschap vindt wegbeheer geen kerntaak en streeft naar overdracht van de wegen naar de gemeente wegen binnen de bebouwde kom Bij de wet herverdeling wegen zijn een aantal wegen binnen de bebouwde kom bij het Waterschap West-Friesland in beheer gekomen. Hierdoor werd voorkomen dat het beheer versnipperde. De Oosterboekelweg bijvoorbeeld loopt door verschillende bebouwde kommen. Op de zelfde manier is de gemeente beheerder van een stuk weg buiten de bebouwde kom. Bij de samenvoeging van de Waterschappen bleek het beheer van de wegen per Waterschap sterk te verschillen. Het nieuwe Hoogheemraadschap wil de situatie overal gelijk hebben. Over de overdracht van de wegen wordt onderhandeld wegen buiten de bebouwde kom De wegen buiten de bebouwde kom worden besproken bij de evaluatie Wet herverdeling wegen in de tweede helft van De insteek van het Hoogheemraadschap zal overdracht aan de gemeente zijn. De vergoeding die nu doorgesluisd wordt aan het Hoogheemraadschap komt dan geheel ter beschikking van de gemeente. Verdere behandeling van dit onderwerp valt nu buiten dit beheerplan. 16

17 6. Organisatie Wegen zijn meer dan alleen de verharding. Gladheidsbestrijding, vegen van wegen, straatmeubilair, bruggen en duikers, maaien van bermen en openbare verlichting hebben een relatie met de wegen. Het merendeel van deze zaken heeft zijn eigen beheerplan. Het wegenbeheerplan plan behandelt daarom uitsluitend het onderhoud van de verhardingen. Het beheer van de wegen bestaat uit het onderhoud zelf, reactie op meldingen, calamiteiten en communicatie met belanghebbenden over de onderhoudswerken. Onze organisatie heeft geen eigen onderhoudsdienst wat uitbesteding van werkzaamheden noodzakelijk maakt. Dat betekent dat soms minder specialistische kennis nodig is maar het vergt wel meer kunde voor wat betreft het aansturen en coördineren van de diverse partijen Uitbesteding Onderhoud wordt in regie met vaste eenheidsprijzen door een aannemer uitgevoerd. De keuze van aannemer is gebaseerd op een bestek waarin realistische werkomschrijvingen en fictieve hoeveelheden zijn opgenomen. De laagste inschrijver wordt vervolgens het werk gegund. De hoeveelheden zijn gebaseerd op voorgaande jaren zodat wel een reële prijs bepaald kan worden. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen asfalt en elementen verharding. Voor beide wordt een aparte aanbesteding gehouden. Voor grote projecten wordt een werkomschrijving gemaakt, en wordt vooraf een prijs afgesproken met de aannemer. Weginspecties worden jaarlijks uitbesteed aan een adviesbureau. Deze voert in het 3 e kwartaal de inspecties vervolgens uit. Met deze gegevens wordt een uitvoeringsplan opgesteld welke in het 1 e kwartaal van het volgende jaar aan het college ter vaststelling wordt voorgelegd Meldingen van schade aan de verharding. Meldingen van schade aan de verharding (klachten) kunnen op diverse manieren gemeld worden. Dit loopt uiteen van een telefonische melding tot digitale melding via de website. Ontwikkelingen op digitaal gebied worden gevolgd. Beschrijving van de systemen valt buiten het doel van dit beheerplan. De melding komt bij de gemeenteopzichter binnen. De opzichter beoordeelt de melding en neemt direct maatregelen of plant het werk in overleg met de aannemer in. De melder wordt geïnformeerd over wat er gaat gebeuren als de aanpak niet op korte termijn is Piketregeling Voor het melden van ernstige schade of calamiteit heeft de gemeente een piketregeling ingesteld. Voor de piketregeling is een apart 06-nummer beschikbaar. De ambtenaar die piket heeft, zorgt eerst dat de situatie veilig is voor de weggebruikers en zal indien nodig direct voor herstel van de schade zorgdragen communicatie Werkzaamheden aan de wegen kunnen oplopend van geen- tot ernstige overlast leiden. Als belanghebbenden op tijd geïnformeerd worden kan overlast voorkomen of beperkt worden. Communicatie vormt daarom een steeds belangrijker onderdeel voor wegbeheer. 17

18 De hinder of overlast is afhankelijk van het soort werk. Er wordt ook gekeken hoeveel vertraging de weggebruiker ondervindt. Dit levert de volgende indeling op: Beperkt (geen) overlast Het verhelpen van een kleine verzakking zal door weggebruikers of aanwonende in veel gevallen niet eens opgemerkt worden. Het werk zorgt voor minder dan 5 minuten vertraging. Matige overlast Bewoners worden verzocht hun voertuig ergens anders te parkeren in verband met asfalteringswerkzaamheden. Het werk zorgt voor 5 tot 10 minuten vertraging. Grote overlast Een woonstraat wordt gerenoveerd of andere grootschalige projecten waarbij bewoners voor een langere periode niet bij hun woning kunnen komen. Het werk zorgt voor meer dan 10 minuten vertraging. Zeer grote overlast Het werk zorgt voor meer dan 30 minuten vertraging. (komt bij onderhoud van de gemeentelijke wegen eigenlijk niet voor) Communicatie kan plaats vinden via de gemeentelijke website, het verspreiden van huis-aan-huis informatiebladen, persoonlijk contact, informatieborden, etc. Informatiekanalen: Brief De aanwonenden worden bij alle werkzaamheden met een ingrijpend karakter, per huis aan huis bezorgde brief geïnformeerd. Mondeling Voor sommige ingrijpende werken worden publieksinformatieavonden georganiseerd. In enkele gevallen worden de werken ter plaatse besproken met bewoners. Persbericht Van de werkzaamheden wordt door de afdeling Communicatie een persbericht gemaakt, dat in de organisatie wordt verspreid en ook in de huis aan huis bladen wordt opgenomen. Digitale publicatie Internetsite van de gemeente, twitter, app Opmeer RegioRegie Werken waarbij het verkeer (ernstige) hinder ondervindt worden gemeld via RegioRegie (zie voor meer informatie) en op de provinciale website gepubliceerd. 18

19 6.4.1.RegioRegie RegioRegie is een samenwerkingsverband waarbij wegbeheerders binnen een regio bij elkaar komen om de geplande werkzaamheden zo vroeg mogelijk inzichtelijk te maken, op elkaar af te stemmen en de hinder te beperken. Noord-Holland is verdeeld in 7 Regio s, Opmeer neemt deel in regio West-Friesland. RegioRegie is een werkvorm met een Regiegroep (wegbeheerders, OV, hulpdiensten) en Klankbordgroep (bedrijfsleven, hulpdiensten, OV, transportsector etc.), waarbij wegwerkzaamheden op elkaar worden afgestemd. Uniek is dat de Regiegroep ook adviezen geeft over de grenzen van de wegbeheerders heen. Als er geen overeenstemming komt, kan de voorzitter van de Regiegroep (Regioregisseur) een "zwaarwegend advies met opschortende werking" geven aan het College van B&W ter besluitvorming Hoe werkt RegioRegie Bij RegioRegie vertegenwoordigt een verkeerscoördinator de wegbeheerder. Voor onze gemeente is op de afdeling CTW één persoon aangewezen om de rol van verkeerscoördinator te vervullen. De procedureaanvraag wegafsluitingen of ernstige verkeershinder is in het kort als volgt: De initiatiefnemer van werkzaamheden meldt het werk bij de verkeerscoördinator, en wacht op de beoordeling. De verkeerscoördinator meldt het project in de regiegroep. De regiegroep bespreekt het totaaloverzicht van de wegwerkzaamheden en evenementen. Regiegroep geeft per afsluiting advies aan de verkeerscoördinator (mede op uitkomst van het model). Verkeerscoördinator heeft een beslissende stem. Als het besluit van de verkeerscoördinator een knelpunt tot gevolg heeft, kan de regioregisseur een zwaarwegend advies met opschortende werking aan het bestuur geven, het bestuur neemt dan een definitief besluit. De initiatiefnemer wordt geïnformeerd over het besluit. Vanaf dit moment is de melding zichtbaar op de internetsite De initiatiefnemer dient rekening te houden met een verwerkingsduur op regiewegen van acht weken en voor niet-regiewegen van vier weken. Aanmelding wil niet zeggen dat het werk ook zo uitgevoerd kan worden, RegioRegie kan bijvoorbeeld vragen om: Verandering van tijdstip van de werkzaamheden: eerder, later of s nachts. Een bypass aan te leggen. Een extra brandweer- of ambulancepost te plaatsen. De Regiegroep zorgt voor een overzicht van alle wegwerkzaamheden in de regio. Daarna wordt met behulp van een beheersinstrument (verkeersmodel) direct inzichtelijk gemaakt wat het effect is van de wegwerkzaamheden (of andere activiteit) op de doorstroming. Waar mogelijk worden de werkzaamheden zo op elkaar afgestemd dat de minste hinder voor de weggebruiker ontstaat. Samengevat is RegioRegie samenwerken aan bereikbaarheid door regionale afstemming, maar beslist de wegbeheerder altijd over de eigen wegen. De voordelen van RegioRegie zijn vooral dat afstemming zowel in- als extern geborgd is, er overzicht is van alle werkzaamheden en 19

20 evenementen, er een microdynamisch verkeersmodel beschikbaar is om de bereikbaarheid inzichtelijk te maken, en vooral dat de weggebruiker zo min mogelijk hinder ondervindt van wegwerkzaamheden en evenementen Beoogd effect Uitgangspunt voor RegioRegie is dat er tijdens werkzaamheden voor de weggebruiker maximaal tien minuten extra vertraging per route optreedt. Ook worden de aanrijtijden van de hulpdiensten alsmede de rijtijden op de belangrijkste openbaar vervoerroutes gewaarborgd. Tevens is het één van de mogelijkheden om werkzaamheden bekend te maken aan het publiek. Machinaal straatwerk Spanbroek 20

21 7. Financiën 7.1. Inleiding Met behulp van het wegbeheersysteem dgdialog zijn berekeningen gemaakt om te bepalen wat de onderhoudsbehoefte is op korte en lange termijn om het wegennet op een verantwoorde wijze te onderhouden, zodat de verhardingen veilig en heel zijn en blijven. De budgetbepalingen worden op basis van de voorgeschreven CROW publicatie 147 bepaald Bepalen benodigd budget Voor de planningstermijn van 1-5 jaar wordt het budget bepaald op basis van de actuele kwaliteit (kwalitatieve methodiek). De beoordeling is gedaan in mei Voor de jaren daarna wordt gewerkt met vaste onderhoudscycli (cyclische methode), waarbij ervan wordt uitgegaan dat het voor de korte termijn 1-5 jaar geplande onderhoud wordt uitgevoerd. De kwalitatieve methode werkt aan de hand van de ernst en de omvang van de schadecijfers. Bij een geconstateerde schade van een bepaalde ernst en omvang berekent het wegenbeheerprogramma met behulp van de geldende richtlijnen de meeste optimale maatregel en tijdstip van onderhoud. De cyclische methode gaat uit van vaste kengetallen, welke door jarenlange monitoring zijn vastgesteld door het CROW. Elk wegtype heeft zijn eigen cycli, zo heeft bijvoorbeeld een industrieweg een kortere levensduur en zwaardere maatregelen dan een woonstraat. De prioriteit bij een weg van een hogere orde (ontsluitingsweg/industrieweg) ligt hoger dan bij een plattelandsweg of woonstraat. Hier door wordt bij een gelijk schadebeeld de ontsluitingsweg eerder ingepland. Het onderhoudsniveau van de elementenverharding is vrijwel gelijk aan dat van de bitumineuze verhardingen. Aanbevolen wordt om bij uitvoering van onderhoud prioriteit te geven aan bitumineuze verhardingen omdat te laat uitgevoerd onderhoud resulteert in kapitaalvernietiging. Uit onderzoek is gebleken dat uitstel van onderhoud aan bitumineuze verhardingen leidt tot versnelde degeneratie en daarmee tot een zwaardere (=duurdere) onderhoudsmaatregel. Ook wordt de snelheid waarmee de kwaliteit van een wegvak achteruitgaat meegewogen. Elementenverhardingen kennen dit verschijnsel van versnelde degeneratie niet. Wegen hebben een eindige levensduur. Op het einde van de technische levensduur dient de aanwezige verharding volledig vervangen te worden (reconstructie). Indien ook de fundering vervangen wordt en de weg heringericht wordt spreekt men van rehabilitatie. Op basis van leeftijdsopbouw van de aanwezige verharding neemt het aantal rehabilitaties en reconstructies toe. Bij de budgetbepaling voor de langere termijn (< vijf jaar) is hier rekening mee gehouden. Een onderhoudscyclus beschrijft het onderhoud dat verwacht wordt in de periode tussen aanleg en rehabilitatie en geeft de bijbehorende kosten aan. Hierin zijn de verschillende maatregelen gedefinieerd, die naar verwachting gedurende de levensduur van een constructie worden uitgevoerd. Daarmee is de onderhoudsstrategie voor de totale levenscyclus van een weg vastgelegd. 21

22 De onderhoudscycli zijn afhankelijk van drie factoren: 1. het wegtype 2. het verhardingstype (asfalt, elementen, cementbeton) 3. ondergrond (zand, klei, klei/veen, veen) Soms wordt een weg gereconstrueerd om een andere reden. Denk hierbij aan renovatie van riolering of herinrichting van de weg uit oogpunt van verkeersveiligheid of naar aanleiding van vragen van bewoners. De kosten hiervan zijn niet voorzien in het benodigde budget voor de planperiode. Hiervoor wordt apart krediet gevraagd. Uiteraard wordt er wel naar gestreefd deze werken samen te laten vallen Evaluatie werkelijk budget in de periode Over de periode 2007 tot en met 2012 is aan werkelijk onderhoud (in totaal) het volgende besteed: Totaal in deze zes jaar , ofwel gemiddeld per jaar. Daarnaast is in verband met de toekomstige stijging van het onderhoud de reserve onderhoud wegen op peil gebracht. Deze bedroeg ultimo 2007 nog en is gestegen naar ultimo Huidig opgenomen budget in de begroting Op dit moment wordt in de begroting en de meerjarenraming een budget van afgerond voor onderhoud wegen opgenomen. Daarnaast heeft de gemeente een reserve (planmatig) onderhoud wegen. Als in een jaar meer of minder budget dan nodig is voor het onderhoud, dan wordt dit verrekend met de reserve. Omdat er met ingang van 2010 rekening gehouden werd met hogere kosten in de toekomst wordt er jaarlijks ,-- toegevoegd aan de reserve. De stand van de reserve wordt ultimo 2013 geraamd op Bepalen benodigd budget korte termijn Bij het bepalen van het benodigde budget voor de korte termijn wordt het benodigd onderhoud over de planjaren berekend door het beheerprogramma. Vervolgens wordt het gemiddeld onderhoudsbudget bepaald dat opgenomen kan worden in de begroting. Zo worden schommelingen in het budget afgevlakt. Hierbij zijn er variaties mogelijk door bijvoorbeeld een beperkt budget in te voeren. Uitstellen van onderhoud leidt tot echter kapitaalvernietiging Groot onderhoud Er wordt over groot onderhoud gesproken op het moment dat een wegvakonderdeel (elementen verharding) voor meer dan 30% herbestraat dient te worden. Als een voorgestelde maatregel voor 22

23 groot onderhoud uitgesteld wordt, kan dit tot gevolg hebben dat later een duurdere maatregel gepland wordt omdat de weg verder achteruit gaat als het onderhoud niet tijdig wordt uitgevoerd. In tabel 3 wordt het budget voor de komende 10 jaar bepaald. In de tabel is geen indexering opgenomen, omdat de hoogte van de indexering waarmee gerekend wordt af kan wijken van de indexering in de begroting. In de begroting worden de bedragen wel geïndexeerd Klein onderhoud Klein onderhoud omvat alle schades die matig en ernstig zijn, maar waarvan de omvang te gering is om als schade te noteren en die niet door middel van een groot onderhoudsmaatregel zijn te herstellen. Het systeem bepaalt het budget voor klein onderhoud door een percentage te nemen van het benodigde budget voor de instandhouding van het wegennet op de lange termijn (het cyclusbedrag). Het percentage verschilt per verhardingstype en per wegtype. Er dient rekening gehouden te worden met een jaarlijks budget voor klein onderhoud van ca Het systeem bepaalt de hoogte van dit bedrag op grond van het areaal, en verhoogd het bedrag bij achterstallig onderhoud. Tabel 3: basisplanning voor 10 jaar Groot onderhoud Klein onderhoud Totaal Planjaar ( ) ( ) ( ) Asfalt Elementen Totaal Totaal Gem 1-5jr Gem Tabel 3: Excl. BTW; prijspeil april 2013 Als het systeem wordt doorgerekend met uitsluitend het nu beschikbare budget wordt er extra klein onderhoud opgevoerd (waarvan in het tiende jaar) en een totale kapitaalvernietiging van berekend. Kapitaalvernietiging betekent niet alleen dat de berekende maatregelen duurder worden, maar ook dat de kwaliteit van de wegen achteruit gaat Bepalen benodigd budget lange termijn In CROW-publicatie 147 Beheerkosten weginfrastructuur [4] is de methodiek beschreven voor het bepalen van de onderhoudskosten voor de lange termijn. Het resultaat van een onderhoudscyclus is het gemiddeld benodigd bedrag per vierkante meter per jaar ofwel het cyclusbedrag. Dit budget is nodig om het wegennet tot in lengte van jaren op het gewenste niveau te handhaven. Bij wijzigingen in het te beheren wegennet zal ook het benodigde budget veranderen. Zo zal het bij uitbreidingen toenemen. Herberekening van het cyclusbudget is dan noodzakelijk. 23

24 Het lange termijnbudget geeft een goede indicatie voor de kosten zoals deze in de toekomst zullen groeien. Met het bedrag van afgerond moet op de lange termijn (>10 jaar) jaarlijks rekening worden gehouden. Onderstaande tabel geeft het budget per verhardingssoort weer. Prijspeil 2013 exclusief indexering. Periode Asfalt Kosten Elementen Totaal Kosten klein Totaal ( ) ( ) ( ) onderhoud ( ) ( ) Gem 1-5jr Gem 6-10 jr Lange termijn Tabel 4: Excl. BTW; prijspeil april Benodigd budget periode Om de benodigde kwaliteit van de wegen nu en in de toekomst te kunnen handhaven, is het belangrijk om hiervoor voldoende budget beschikbaar te stellen. Om een gemiddeld jaarbudget te kunnen vaststellen, is het noodzakelijk aan te geven welke periode hiervoor gehanteerd wordt. De gehanteerde planperiode is tien jaar: Over de komende 10 jaar is het volgende budget nodig: Groot onderhoud jaren 2014 t/m 2018 ( 5 * ) Klein onderhoud jaren 2014 t/m 2018 ( 5 * ) Lange termijn budget jaren 2019 t/m 2023 ( 5 * ) Totaal benodigd Gemiddeld is de komende 10 jaar: / 10 = (afgerond) per jaar nodig. Opgemerkt moet worden dat in het wegenbeheerplan een dergelijke stijging per jaar was voorzien. Het onderhoudsbudget zou op termijn stijgen tot Bij het vaststellen van dat plan is besloten om het jaarbedrag voorlopig te bevriezen op Bij het wegenbeheerplan is dit beleid verlengd. Voor de looptijd van dit plan ( ) is een jaarlijks budget nodig van Omdat er inmiddels een reserve onderhoud wegen is gevormd kan het jaarlijks budget op worden gehandhaafd en het verschil (gemiddeld ) jaarlijks worden gedekt uit de reserve. 24

25 8.Conclusies en aanbevelingen 8.1. Areaal Het aandeel verhardingen binnen de openbare ruimte van de gemeente Opmeer bedraagt ca m 2. Bestaande uit m 2 asfalt-, m 2 elementen-, half- en 10m 2 betonverharding Onderhoudstoestand Aan de kwaliteit van het wegenareaal van de gemeente Opmeer kan een voldoende worden gegeven. Slechts 7% voldoet niet aan de richtlijnen duurzaamheid, veiligheid en comfort Opstellen planningen Bij het bepalen van het onderhoud worden de volgende uitgangspunten gehanteerd. Binnen de beleidsthema s is de hoogste prioriteit gegeven aan duurzaamheid en veiligheid, comfort en aanzien wegen minder zwaar mee. Binnen de wegtypes is de hoogste prioriteit gegeven aan de fietspaden, vervolgens aan de wegen in verblijfsgebieden, wegen in woongebieden, gemiddeld belaste wegen en tenslotte aan de licht belaste wegen. De centrumgebieden hebben een hogere prioriteit ten aanzien van klein onderhoud Er wordt geen rekening gehouden met profielaanpassingen om verkeerstechnische redenen, zoals wegverbredingen, fietssuggestiestroken, snelheid remmende voorzieningen enz. 8.4.Bepalen benodigd budget Voor de planningstermijn van 1-5 jaar wordt het budget bepaald op basis van de actuele kwaliteit (kwalitatieve methodiek). Voor de jaren daarna wordt gewerkt met vaste onderhoudscycli (cyclische methode), waarbij ervan wordt uitgegaan dat het voor de korte termijn 1-5 jaar geplande onderhoud wordt uitgevoerd Huidig opgenomen budget in de begroting Op dit moment wordt in de begroting 2014 en de meerjarenraming een budget van voor onderhoud wegen opgenomen. Daarnaast heeft de gemeente een reserve (planmatig) onderhoud wegen van Benodigd budget periode Over de komende 10 jaar is het volgende budget nodig: Groot onderhoud jaren 2014 t/m 2018 ( 5 * ) Klein onderhoud jaren 2014 t/m 2018 ( 5 * ) Lange termijn budget jaren 2019 t/m 2023 ( 5 * ) Totaal benodigd Gemiddeld is de komende 10 jaar: / 10 = (afgerond) per jaar nodig. Opgemerkt moet worden dat in het wegenbeheerplan al een dergelijke stijging per jaar was voorzien. Het onderhoudsbudget zou op termijn stijgen tot Bij het vaststellen van dat plan is besloten om het jaarbedrag voorlopig te bevriezen op

26 Bij het wegenbeheerplan is dit beleid verlengd. Bij de vorige beheerplannen werd rekening gehouden met bedragen rond de ,-- op langere termijn. Bij volgende plannen bleek dat de kosten voor de planperiode iets lager waren. Als deze trend zich doorzet kan de raming voor de lange termijn verlaagd worden Dekking benodigd budget De komende jaren is voor het onderhoud gemiddeld nodig, beschikbaar is , het verschil kan worden onttrokken aan de reserve. Op basis van het beheersysteem geplande werken geeft dit de onderstaande ontwikkeling van de reserve. Tabel 4: budgetontwikkeling Planjaar ( ) nodig beschikbaar verschil Afname reserve Asfalt met scheuren, Hertog Willemweg, Spanbroek 26