Cpyright SBR, Rtterdam stichting buwresearch
Clfn Rapprteur: J.A. Knegt, Abma+Kebma, Ede Vrmgeving: RePr Sltbm, Breda Illustratie mslag: GRID design, Hfddrp Druk: W.O. Meinema B.V., Delft Cpyright SBR, Rtterdam
til stichting buwresearch De Arbwet en de buwuitvering Een handleiding vr buwbedrijven Rtterdam, juli 2000 Cpyright SBR, Rtterdam
DOELSTELLING STICHTING BOUWRESEARCH Stichting Buwresearch (SBR) verleent de buwnijverheid hulp bij het vrkmen en het plssen van knelpunten bij tepassing van nieuwe inzichten en ntwikkelingen gericht p verbetering van kwaliteit, prductiviteit, arbeidsmstandigheden en zrg vr de werkgelegenheid. Belangrijke delstellingen zijn: Het verzamelen van knelpunten en het waarnemen van relevante ntwikkelingen vr de buwnijverheid. Het stimuleren van de cördinatie van de prgrammering van nderzek. Het leidinggeven aan nderzekprjecten. Het verspreiden en uitdragen van de resultaten naar alle geledingen van de bedrijfstak. De Stichting en degenen die aan dit prduct hebben meegewerkt hebben een z grt mgelijke zrgvuldigheid betracht bij het verwerken - naar de laatste inzichten - van de pgenmen gegevens. De mgelijkheid dat zich desndanks tch njuistheden en/ f nvlkmenheden kunnen vrden, kan niet wrden uitgeslten. De gebruiker van het prduct aanvaardt daarvr het risic. De Stichting sluit, mede ten beheve van degenen die aan dit prduct hebben meegewerkt, iedere aansprakelijkheid uit vr schade die mcht vrtvleien uit het gebruik van infrmatie uit dit prduct. Stichting Buwresearch Alle rechten vrbehuden. Niets uit deze uitgave mag wrden verveelvudigd, pgeslagen in een geautmatiseerd gegevensbestand, getransfrmeerd tt sftware, f penbaar gemaakt, in enige vrm f p enige wijze, hetzij elektrnisch, mechanisch, dr ftkpieën, pname f enige andere manier, znder vrafgaande schriftelijke testemming van de uitgever. Vrzver het maken van kpieën uit deze uitgave is tegestaan p grnd van artikel16b Auteurswet 1912 in verbinding met het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvr wettelijk verschuldigde vergedingen te vlden aan de Stichting Reprrecht (Pstbus 882, 1180 AW Amstelveen). Vr het vernemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in blemlezingen, readers en andere cmpilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient u zich te richten tt: Stichting Buwresearch, Pstbus 1819, 3000 BV Rtterdam. N part f this bk may be reprduced in any frm by print, phtprint, micrfilm, stred in a database r retrieval system, r any ther means withut written permis sin frm the Stichting Buwresearch. Cpyright SBR, Rtterdam
Inhud Wrd vraf Inleiding 1. Verplichtingen uit de Arbwet 2. Het stappenplan van de Arbeidsinspectie 5 7 9 15 3. Het systeem van bestuurlijke betes van de Arbeidsinspectie 17 4. Arbaanpak p prjectniveau 5. Arbaanpak p bedrijfsniveau 6. Straf- en civielrechtelijke aansprakelijkheid 7. Literatuurlijst Lijst met nuttige adressen 21 27 31 37 38 Bijlagen 1. Relatie van Arbwet met Arbbesluit en Arbregeling 39 2. Wet- en regelgeving ver materieel 41 stichting buwresearch Cpyright SBR, Rtterdam 3
Cl c:: ';: > :::l :::l,g 'ti c::...,g... «c 4 Cpyright SBR, Rtterdam stichting buwresearch
Wrd vraf Aandacht vr de arbeidsmstandigheden p de werkplek, maar k vr de directe mgeving ervan, heeft met het inwerkingtreden van de herziene Arbwet p 1 nvember 1999 een nieuwe impuls gekregen. Vr de buw betekent dit ndermeer dat de verantwrdelijkheid van de pdrachtgever en de dr hem ingeschakelde adviseurs ng duidelijker is ingekaderd en dat het niet nakmen van de regels k vr hen tt sancties zal leiden. Maar k vr de buwwerkgevers is er ngal wat veranderd. Z is nder andere de verplichting vervallen m ver een arbjaarplan en een arbjaarverslag te beschikken, maar heeft de risicinventarisatie en -evalutie (RI&E) een veel belangrijkere plaats in het bedrijfsbeleid gekregen. Daarnaast met er vrlichting en instructie wrden gegeven aan werknemers, met er werkverleg wrden ingesteld en zijn een aantal zaken met betrekking tt de medezeggenschap geregeld. Aan de werknemers wrdt k meer verantwrdelijkheid tegekend, waarbij verigens tevens een rl is tebedacht aan de werkgevers zdat de verantwrdelijkheid k werkelijk dr de werknemers kan wrden ingevuld. Nieuw in de Arbwet is het fenmeen bestuurlijke bete. Deze wrdt pgelegd als de regels uit de Arbwet, het Arbbesluit f de Arbregeling wrden vertreden. En dat kan aardig in de papieren lpen. Bedragen belpen ndermeer f 2.000,-- tt f 25.000,-- per bebetbaar feit tt maximaal f 100.000,-- per betebeschikking. Dit betesysteem wrdt het 'lik p stuk' beleid genemd, waardr de arbeidsinspectie, buiten het strafrecht m, slagvaardiger te werk kan gaan. De arbeidsinspectie is cnfrm dat beleid na de herziening van de wet per 1 nvember 1999 dan k intensief van start gegaan met cntrleren. Als gevlg daarvan zijn er de eerste drie maanden ca. 300 betes pgelegd, waarvan 50% aan buwbedrijven. Daarnaast waren in dezelfde tijd ca. 20% buwbedrijven betrkken bij ngevallennderzek. Waar vral p wrdt gelet bij (buw)bedrijven is het in het bezit hebben van de reeds genemde risic-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) en een bijbehrend Plan van Aanpak. Dat ntbreekt ngal eens hewel het feitelijk al vier jaar een verplichting uit de wet is. Dit zijn maar enkele vrbeelden van veranderingen waarmee buwbedrijven wrden gecnfrnteerd met de herziening van de Arbwet. Veranderingen die aanleiding zijn geweest vr SBR m de bestaande publicatie inzake de 'Arbwet en de buwbedrijven' te herzien. Wie van de inhud kennis neemt en die inhud nderdeel laat zijn van het bedrijfsbeleid inzake arbeidsmstandigheden heft zich dan k geen zrgen te maken ver een mgelijk nverwachts bezek van de arbeidsinspectie f een bete. Ok nu geldt immers: vrkmen is beter dan genezen. Een gezegde dat zeker van tepassing is p arbeidsmstandigheden. stichting buwresearch Cpyright SBR, Rtterdam 5
Cl I: ï::: >.t: ::I ::I..c "C I: t..c ct C 6 Cpyright SBR, Rtterdam stichting buwresearch
Inleiding De verheid kmt de laatste jaren met steeds hernieuwde - sms ingewikkelde - wetgeving ver veilig en geznd werken. Het naleven ervan vraagt veel en vrtdurende aandacht. Dat geldt in het bijznder vr de bedrijfstak buw, waar de werkplek tijdelijk en mbiel is en daardr steeds aan verandering nderhevig. Z is p 1 nvember 1999 de herziene Arbwet 1998 [1] in werking getreden. Het buwbedrijf met zijn arbbeleid hieraan spiegelen en gezien de veranderingen ngetwijfeld aanpassen. De Arbwet is een kaderwet, dat wil zeggen een raamwerk vr nadere regels. De kaderwet beperkt zich tt het geven van algemene regels en delstellingen ver het arbbeleid in het bedrijf. Vrbeelden zijn schling en pleiding, f de aanpak van ziekteverzuim. Cncrete regels ver veiligheid en gezndheid p de werkplek - zals ver steigers, machines en gereedschappen, enz. - zijn te vinden in het Arbbesluit [2] en de Arbregeling [3]. Deze zijn p 1 juli 1997 van kracht gewrden (en sindsdien alweer enkele keren gewijzigd en uitgebreid). Het vrmalige Buwprcesbesluit en het Besluit Arbeidsmiddelen maken nu deel uit van het Arbbesluit en de Arbregeling. De verplichtingen p grnd van het Arbbesluit buwplaatsen betreffen echter k de pdrachtgever en de ntwerper. Deze wetgeving vrmt een keten van verantwrdelijkheden, die begint met het inventariseren en evalueren van de risic's in de ntwerpfase (dr de ntwerper) en het pstellen van een veiligheids- en gezndheidsplan. Dit laatste is een taak van de dr de pdrachtgever aan te stellen veiligheids- en gezndheidscördinatr. Met andere wrden: zdra het buwbedrijf in beeld kmt, met er al het ndige zijn gebeurd m een veilige en geznde realisatie van het prject te bewerkstelligen. Dit met aan het buwbedrijf wrden vergedragen. De belangrijkste elementen hiervan zijn beschreven in de SBR-handleiding 'De pdrachtgever en de Arbwet' [7]. Met de herziening wrdt een nieuw fenmeen geïntrduceerd: de bestuurlijke bete bij vertreding van Arbwet, Arbbesluit f Arbregeling. Dit wrdt k wel 'lik-p-stuk' beleid genemd. De Arbeidsinspectie kan hiermee, buiten het strafrecht m, betes pleggen en dus slagvaardiger te werk gaan. Overtredingen zullen eerder dan vrheen tt een bete leiden. Het betesysteem zit zdanig in elkaar, dat het vr ntire vertreders aardig in de papieren kan lpen. In deze handleiding wrden de belangrijkste aspecten van de gewijzigde Arbwet, het Arbbesluit en de Arbregeling vr het buwbedrijfsleven beschreven en tegelicht in hun uitwerking in de praktijk. Een aannemer kan aan de hand hiervan vaststellen f zijn arbbeleid aanpassing beheft, niet alleen uit preventief gpunt, m ngevallen en ziekte tt een minimum te beperken, maar k m kstbare aanvaringen met de handhaver van de wet - de inspecteur van de Arbeidsinspectie - te vrkmen. De handleiding is geschreven vr directie, leidinggevenden en bij arbeidsmstandigheden betrkken stafmedewerkers van het uitverend buwbedrijf. stichting buwresearch 7 Cpyright SBR, Rtterdam
Leeswijzer Zals gezegd wrdt in de handleiding niet gedetailleerd ingegaan p alle wettelijke bepalingen maar slechts p de belangrijkste nderdelen. Deze, en de wijze van benaderen dr de Arbeidsinspectie, zijn in de hfdstukken 1 en 2 pgenmen. Omdat de bestuurlijke bete nu z wezenlijk is gewrden en indirect de zwaarte van vertredingen weegt, wrdt deze materie direct daarna in hfdstuk 3 behandeld. In hfdstuk 4 en 5 wrden maatregelen belicht die p prjectniveau respectievelijk bedrijfsniveau ndig zijn. Hfdstuk 6, ten sltte, gaat in p straf- en civielrechtelijke aansprakelijkheid. Met andere wrden: wat hangt de aannemer bven het hfd als hij de wet vertreedt en wat kunnen hiervan in termen van schadeaansprakelijkheid de financiële gevlgen zijn? 8 Cpyright SBR, Rtterdam stichting buwresearch