Onderzeksrapprt Techniek het jaar rnd! Onderzeksrapprtage techniekbevrderende activiteiten in het basisnderwijs Kenniscentrum Bèta Techniek Barbara Evertsen maart 2014
Inhudspgave 1. Inleiding... 3 Regi Rivierenland: tekrt aan technici... 3 Techniek Fcus prgramma Rivierenland... 3 Onderzek fcus... 3 2. Het nderzek... 4 Onderzeksaanpak... 4 3. Literatuurnderzek... 5 Bevrderingsfactren... 5 4. Overzicht huidige techniek bevrderende activiteiten... 9 5. Praktijknderzek... 11 6. Analyse nline enquête en interviews... 12 Online enquête... 12 Interviews... 15 7. Jaarrnd aanbd techniek... 17 Kerndelen... 17 Jaarrnd prgramma... 18 Digitale enquête... 24 Algemene infrmatie... 24 Bijlage 1: Vragenlijst digitale enquête Bijlage 2: Script interview
1. Inleiding Regi Rivierenland: tekrt aan technici De regi Rivierenland bestaat uit de gemeenten: Buren, Culembrg, Druten, Geldermalsen, Lingewaal, Maasdriel, Neder-Betuwe, Neerijnen, Tiel, West Maas en Waal en Zaltbmmel. De regi is centraal gelegen tussen Utrecht, Rtterdam, Den Bsch en Arnhem en Nijmegen. Clusters van bedrijven die in Rivierenland meer dan gemiddeld vrkmen zijn transprt & lgistiek en fd & agribusiness 1. Werkgevers in Rivierenland ndervinden samen met de regi s Midden Utrecht en Grt Amsterdam de meeste prblemen met het werven van technisch persneel. Dit aangezien er weinig aanbd is van technisch niet werkende werkzekenden en technisch gediplmeerden. Deze prblemen zullen in de tekmst grter wrden aangezien er een afname verwacht wrdt van het aantal kinderen in het basis- en vrtgezet nderwijs en de vergrijzing in de ambacht sectren bvengemiddeld is in Rivierenland 2. Techniek Fcus prgramma Rivierenland In de regi Rivierenland werken relatief veel lager en middelbaar pgeleide technici in de ambachtelijk en industriële berepen. Uit bvenstaande blijkt dat er prblemen zijn bij het vinden van geschikt persneel. Verwacht wrdt dat dit verder zal tenemen. Dit is een grt prbleem in de regi Rivierenland. Om dit prbleem aan te pakken heeft de regi het Techniek Fcus prgramma Rivierland pgezet. Dit prgramma richt zich specifiek p de prblemen rndm de arbeidsmarkt van technlgie en grene techniek. De fcus ligt p het verbeteren van de aansluiting tussen nderwijs en bedrijfsleven. Om dit te realiseren zijn drie prgrammalijnen pgezet: 1. bevrdering van de instrm van jngeren in het technische en grene nderwijs; 2. zij-instrm bevrderen m z een hgere participatie van werkzekenden en andere ptentiële deelnemers in de technische en grene sectr te bereiken; 3. jngeren binden en beien aan de regi Rivierenland. Onderzek fcus De fcus van deze rapprtage betreft het nderzek naar bevrdering van de instrm van jngeren in het technische en grene nderwijs. 1 http://www.kvk.nl/lkale-infrmatie/midden-nederland/infrmatie-per-gemeente/regiprfiel-rivierenland/ 2 RadarAdvies (2010). Reginale Sciale Analyse prvincie Gelderland. 3
2. Het nderzek Het del van het nderzek is m het huidige aanbd aan techniekbevrderende activiteiten in het PO in Rivierenland met behulp van ervaringsdeskundigen uit het PO te analyseren. Op basis daarvan wrdt een vrstel gedaan vr een jaar rnd aanbd aan effectieve techniekbevrderende activiteiten. De hfdvraag in dit nderzek is: He kan regi Rivierenland het aanbd aan techniekbevrderende activiteiten in het primair nderwijs (PO) dusdanig p elkaar afstemmen zdat er vanaf schljaar 2014/2015 een jaar rnd aanbd aan effectieve activiteiten is? Om deze hfdvraag te beantwrden zijn de vlgende deelvragen pgesteld: 1. Welke techniekbevrderende activiteiten zijn vlgens de literatuur effectief? 2. Welke verbeterpunten zijn er vlgens de literatuur in het huidige dr externe partijen gerganiseerde techniekbevrderende activiteiten in Rivierenland? 3. Welke huidige activiteiten zijn vlgens de dcenten en schlleiders in het PO effectief? 4. Welke activiteiten missen er vlgens dcenten en schlleiders in het PO? 5. He zu een ideale techniekprgramma eruit zien? a. Heveel activiteiten zuden er p jaarbasis meten plaatsvinden? b. Welke huidige techniekbevrderende activiteiten meten wrden pgenmen in het jaar rnde aanbd aan activiteiten, met inachtneming van de resultaten uit het literatuur- en praktijknderzek? c. Welke nieuwe techniekbevrderende activiteiten meten wrden ntwikkeld? Onderzeksaanpak Het nderzek is p te delen in twee thema s: het literatuurnderzek en het praktijknderzek. Literatuurnderzek In 2012 heeft in het kader van het Techniek Fcus prgramma reeds een quickscan plaatsgevnden 3. De deelvragen 1 en 2 wrden met behulp van deze scan beantwrd. Praktijknderzek Dit thema is de kern van het nderzek en heeft betrekking p de deelvragen 3 t/m 7. Dcenten en schlleiders uit het PO in Rivierenland wrden uitgendigd m deel te nemen aan dit nderzek. Om tt zveel mgelijk bruikbare resultaten te kmen wrdt het praktijknderzek pgedeeld in twee nderdelen. Online vragenlijst Diepte-interviews Op basis van bvenstaande nderzeken wrdt een ntwerp gemaakt vr een jaar rnd aanbd aan techniekbevrderende activiteiten binnen het PO. 3 Heuven, H. (2012) Jng geleerd is ud gedaan. Quickscan gren en techniek bevrderende activiteiten Rivierenland. Kenniscentrum Bèta Techniek, Arnhem. 4
3. Literatuurnderzek In 2012 heeft in het kader van het Techniek Fcus prgramma een quickscan plaatsgevnden. Het del van deze quickscan was het analyseren van de huidige instrmactiviteiten rndm de techniek en de grene sectr. Hiervr met eerst inzichtelijk gemaakt wrden wat effectieve activiteiten zijn. Dit gebeurde aan de hand van literatuur die hierver verschenen is. Bevrderingsfactren De vlgende factren in relatie tt het PO dragen vlgens de literatuur bij aan een effectieve activiteit m de instrm in de grene en technische sectr te bevrderen: BètaMentality-mdel Bureau YungWrks heeft in pdracht van Platfrm Bèta Techniek samen met nderzeksbureau Mtivactin het BètaMentality-mdel pgesteld (2007 en 2010). In dit mdel kunnen jngeren p basis van hun waarderiëntatie wrden ingedeeld in vier verschillende types: - Cncrete Bèta (31% van alle Nederlandse jngeren 12 24 jaar): dit zijn jngeren die iets willen den en maken, zij vinden techniek leuk. He iets werkt en he dingen in elkaar steken, van apparaat tt mens, van natuur tt dier zijn hun dagelijkse bezigheden; - Mensgerichte Generalisten (28% van alle Nederlandse jngeren 12 24 jaar): dit zijn jngeren die iets willen betekenen en zij vinden techniek fascinerend. Vr hen is maatschappelijke relevantie belangrijk, maar kppelen daar (ng) geen bèta pleiding aan; - Carrière Bèta (28% van alle Nederlandse jngeren 12 24 jaar): dit zijn jngeren die iets willen bereiken en zij zien techniek als status. Ged geld verdienen en status is vr hen het belangrijkst; - Nn Bèta (13% van alle Nederlandse jngeren 12 24 jaar): dit zijn jngeren die techniek niet aanspreekt. 5
De mgelijkheden tt grei van het aantal studenten en werknemers in de techniek ligt bij de minder intrinsiek gemtiveerde jngeren: de Mensgerichte Generalist en de Carrière Bèta. Zij herkennen zichzelf minder in het huidige aanbd en hebben meer behefte aan een pleiding waar het niet draait m harde techniek. Techniek is vr hen een middel en geen del p zich. Prmtinele activiteiten hebben veel effect als deze gericht zijn p de jngeren die minder intrinsieke mtivatie vr de techniek hebben. Dit is de grep die znder ndersteuning zu kiezen vr een niettechnische pleiding, maar met de juiste ndersteuning valt te winnen vr de techniek. Belangrijk vr deze jngeren is dat ze in aanraking kmen met de maatschappelijke cntext van de techniek en dat ze gewezen wrden p de uitstekende carrièremgelijkheden binnen de technische sectr. Activiteit rndm een keuzemment Om geneg mensen in de technische sectr te huden meten al deze keuzes z gemaakt wrden dat de weg naar een werkzaam leven in de techniek ng mgelijk blijft. Dit start al p de basisschl. Als kinderen p de basisschl p een speelse wijze in aanraking kmen met techniek, dan is de kans grter dat ze later vr een technische richting kiezen. Vr techniek bevrderende activiteiten in Rivierenland is het belangrijk dat één f meer keuzemmenten wrden beïnvled. Het is effectief als een techniek bevrderende activiteit inspeelt p een keuzemment, aangezien dan daadwerkelijk wrdt bepaald welke kant iemand uitgaat. Jng beginnen Leerlingen kunnen in de klas f bijvrbeeld p bedrijfsbezek kennis maken met inhud, pleidingen en banen in de techniek. Hier is een grte rl weg gelegd vr de dcent die speciale lessen kan inrichten die ver de techniek gaan, maar k het bedrijfsleven kan participeren m z de kinderen een reëel beeld te geven van de technische sectr. Daarnaast zijn er speciale educatieve centra waar jnge kinderen heen kunnen m spelenderwijs in aanraking te kmen met de techniek. Techniek in een maatschappelijke cntext Dr techniek en de technische pleidingen in een maatschappelijke cntext te plaatsen kmt het dichter bij de beleving van de leerling. Dit is de vrnaamste reden dat snijvlakpleidingen 4 (b.v. bimedische technlgie) aantrekkelijk wrden gevnden. Een gede activiteit vr de prmtie van de techniek zrgt dat er een duidelijke samenhang is tussen de techniek en de maatschappij. 4 Snijvlakpleidingen zijn bredere pleidingen waarvan het maatschappelijke belang ged aantnbaar is. 6
Meisjes in de bètatechniek Er zijn veel minder meisjes die een technische richting kiezen dan jngens en als al vr een technische richting gekzen wrdt dan kiest maar een klein percentage vr een technische vervlgpleiding 5. Meisjes schatten hun talent vr de techniek veel lager in dan deze werkelijk is. Daarnaast geven zij vaker aan dat ze techniek gerelateerde vakken meilijker vinden dan jngens, dit terwijl ze er geen lagere cijfers vr halen. In deze grep schuilt een grt ptentieel vr de technische industrie. Als er net zveel meisjes als jngens vr een technische pleiding zuden kiezen dan zu het werknemerstekrt vr een grt deel pgelst zijn. Meisjes zijn niet vaak cncrete bèta s, maar wel vaak geïnteresseerde generalisten f carrière bèta s. Wat betreft de technische en grene instrmactiviteiten is het van belang m extra aandacht te besteden aan meisjes en in te spelen p de maatschappelijke cntext van de techniek en de gede tekmstperspectieven. Daarnaast kan gedacht wrden aan vruwelijke rlmdellen die werkzaam zijn in de technische f grene sectr en integratie van vakken. Kppeling met de berepspraktijk Leerlingen in cntact brengen met de berepspraktijk kan niet vreg geneg. Als kinderen p de basisschl een inspirerend bedrijfsbezek afleggen bij een bètatechnisch bedrijf, dan zal de kans grter zijn dat deze leerlingen later vr de techniek kiezen. Alleen vrbeelden uit de berepspraktijk zijn al nuttig m te gebruiken bij techniek bevrderende activiteiten. Wat betreft techniek bevrderende activiteiten is het van grt belang dat er een kppeling wrdt gelegd met de berepspraktijk. Betrkkenheid van uders en leraren De mgeving van het kind is van grt belang bij de keuze vr een technische pleiding. De achtergrnd en adviezen van uders en leraren kunnen drslaggevend zijn vr keuzes die kinderen maken. De meeste leraren in het basisnderwijs hebben geen bèta f technische achtergrnd. Dr (tekmstige) basisschlleraren meer kennis bij te brengen van bèta en techniek zijn zij beter in staat dit ver te brengen p leerlingen. Ze kunnen de bètatechniek in het nderwijsprgramma integreren, zdat leerlingen al vreg geënthusiasmeerd wrden. 5 Vijfdeklassers in een natuurprfiel (2010), Platfrm Pcket 25, ITS en Platfrm Bèta Techniek. 7
Vr techniek bevrderende activiteiten is het zinnig m de uders erbij te betrekken. Ouders kunnen bijvrbeeld mee naar naschlse techniek bevrderende activiteiten. Dit kan ervr zrgen dat de uders een ander beeld van bètatechniek krijgen en z eerder een psitief advies geven ver de keuze vr een pleiding in de grene f technische hek. Imagverbetering Het imag dat de bètatechniek heeft bij de leerlingen en hun mgeving van grt belang. De bèta en technische pleidingen hebben het imag meilijk te zijn. Dit heeft een negatieve uitwerking p de studiekeuze. Daarnaast hebben de technische berepen k te kampen met een negatief imag. De berepen wrden als lastig, lawaaierig, vies en daardr als naantrekkelijk gezien. Instrm bevrderende activiteiten zuden zich meten richten p imagverbetering, specifiek p bvenstaande imagprblemen. Vr Rivierenland is het tevens van belang dat het imag van de regi ged is. 8
4. Overzicht huidige techniek bevrderende activiteiten Onderstaand is een verzicht gegeven van dr externe partijen gerganiseerde techniekbevrderende activiteiten in het PO. In tabel 1 is vervlgens aangegeven in welke mate deze activiteiten rekening huden met techniek bevrderende factren. Techniekwedstrijd Rivierengebied Basisschlleerlingen uit grep 7 & 8 wrden enthusiast gemaakt vr de techniek dr ze aan de hand van een thema een technisch werkstuk te laten maken met b.v. transprt en lgistiek (2013). Ongeveer 800 leerlingen van 35 verschillende basisschlen den jaarlijks mee. De leerlingen krijgen de materialen van de rganisatie en meten dan in circa vier maanden hun werkstuk in elkaar knutselen. Deze werkstukken wrden berdeeld dr de deskundige jury p het sltevenement. FIRST LEGO League Regifinale Rivierenland Kinderen tussen de 9 en 15 jaar ud wrden dr de FIRST LEGO League (FLL) uitgedaagd m de maatschappelijke rl van techniek en technlgie te nderzeken aan de hand van verschillende pdrachten. In 2013/2014 was het thema Nature s Fury : Kunnen de FLL teams ns helpen m natuurrampen te beheersen? De teams meten een vlledig autnme rbt ntwerpen, prgrammeren en buwen. Met deze rbt wrdt een parcurs afgelegd dat inspeelt p actuele wetenschappelijke prblemen. Vr 2014/2015 zal het thema zijn Wrld Class Learning Unleashed : Wat is de tekmst van leren? Onderwijs helpt Onderwijs Onderwijs helpt Onderwijs (OhO) richt zich p techniekprmtie vr leerlingen in het basisnderwijs. Het idee is dat de techniekprmtie p basisschlen gebruik met maken van de kennis en capaciteit van studenten die een technische pleiding vlgen. De studententeams assisteren leerkrachten in het basisnderwijs. De teams bestaan uit havisten, vw ers, vmb ers en mb ers. Techniekcaches Techniekcaches zijn (vreg) gepensineerde vak deskundigen uit de metaal- en elektrbranche die gastlessen techniek verzrgen in grep 5 t/m 8 van de basisschl. Gedurende een peride van 4 jaar kmt deze techniekcach ieder jaar een dagdeel langs m de leerlingen en de leraren een leuke en leerzame techniek les te geven. Vr leerkrachten die werk willen maken van techniek p schl een ideale kans, want na vier jaar is de leerkracht klaargestmd m zelf verder te gaan met de techniek les. Campagne It s Alive De campagne It s Alive is pgezet dr het Prductschap Tuinbuw ter verbetering van het imag van de grene sectr. Het Wellantcllege, Wageningen UR, WUR PRO en IPC Grene ruimte ntwikkelden in het kader van deze campagne een bundel vr de uitwisseling tussen basisschlen en grene VMBO/MBO schlen. Er is een prmtie map gemaakt met lessen vr basisschlen. Daarnaast ndigt het Wellantcllege basisschlleerlingen uit vr een kijkje p hun grene schl. In tabel 1 is een verzicht gegeven van welke bevrderingsfactren zals beschreven in hfdstuk 4, bij de activiteiten gebruik wrdt gemaakt. 9
BètaMentality mdel Activiteit rndm een keuzemment Techniek in een maatschappelijke cntext Meisjes in de bètatechniek Kppeling met de berepspraktijk Expliciete betrkkenheid van uders Bijschling leraren Imagverbetering Tabel 1: Overzicht huidige techniek activiteiten in Rivierenland en van welke bevrderingsfactren hierbij gebruik gemaakt wrdt. Techniekwedstrijd Rivierengebied - +/- + - + - - + FIRST LEGO League - - + - +/- - - - Regifinale Rivierenland Onderwijs helpt Onderwijs - +/- - - +/- - - - Techniekcaches - +/- - - + - - - Campagne It s Alive - +/- + - +/- - - - -: geen specifieke aandachtvr +/-: enigszins aandachtvr +: aandacht vr Verbeterpunten Uit de tabel blijkt dat alle activiteiten in meer f mindere mate gekppeld zijn aan de berepspraktijk en plaatsvinden rnd het keuzemment van de leerlingen. Er wrdt echter geen aandacht besteed aan het benaderen van verschillende delgrepen (BètaMentality mdel en aanvullend specifiek meisjes), expliciete en inhudelijke betrkkenheid uders en bijschling van leraren. 10
5. Praktijknderzek Praktijknderzek Dit thema is de kern van het nderzek en met antwrd geven p nderstaande deelvragen (deelvragen 3 t/m 5, pagina 4). Welke huidige activiteiten zijn vlgens de dcenten en schlleiders in het PO effectief? Welke activiteiten missen er vlgens dcenten en schlleiders in het PO? He zu een ideale techniekprgramma eruit zien? Heveel activiteiten zuden er p jaarbasis meten plaatsvinden? Welke huidige techniekbevrderende activiteiten meten wrden pgenmen in het jaar rnde aanbd aan activiteiten, met inachtneming van de resultaten uit het literatuur- en praktijknderzek? Welke nieuwe techniekbevrderende activiteiten meten wrden ntwikkeld? Dcenten en schlleiders uit het PO in Rivierenland wrden uitgendigd m deel te nemen aan dit nderzek. Om tt zveel mgelijk bruikbare resultaten te kmen is het praktijknderzek pgedeeld in twee nderdelen. 1. Online vragenlijst Deze vragenlijst bevat een vragen ver de ervaren effectiviteit van de huidige techniekbevrderende activiteiten in Rivierenland, een pen vraag ver welke activiteiten gemist wrden en een aantal vragen ver de heveelheid techniekbevrderende activiteiten dat wenselijk is. Deze nline vragenlijst is verstuurd naar alle cntactpersnen uit het PO in Rivierenland. Vr de vlledige vragenlijst wrdt verwezen naar bijlage 1. 2. Interviews Er is een selectie gemaakt van tien basisschlen in Rivierenland, waarbij gelet is p reginale spreiding. De geïnterviewden zijn afkmstig van verschillende typen schlen, van schlen die veel ervaring hebben met techniek bevrderende activiteiten, tt schlen met weinig ervaring. Met deze tien persnen wrden diepte-interviews afgenmen. Vr het script van de diepteinterviews wrdt verwezen naar bijlage 2. Als de bvenstaande deelvragen beantwrd zijn, kan er een vrstel wrden gedaan vr een jaar rnd aanbd aan techniekbevrderende activiteiten. Hierbij zijn zwel bevindingen uit de literatuur als bevindingen van stakehlders uit het PO meegenmen. 11
6. Analyse nline enquête en interviews De nline enquête is dr 31 respndenten ingevuld. De interviews hebben met tien schlen plaatsgevnden. Alle schlen vallen nder regulier basisnderwijs. Van de nline respndenten was 70% vruw en 30% man, waarvan 85 % de functie als leerkracht heeft welk in 27% van de ndervraagden gekppeld is aan de rl van techniekcördinatr. De verige 15% is werkzaam als directeur. Bij de interviews was 20% van de bevraagde vruw en 80% man en is gesprken met de schldirecteur f intern begeleider. Online enquête Algemeen In het algemeen is techniek niet, f is vr zver niet bekend, dr het schlbestuur pgenmen in het bvenschls beleid. Bij de helft van de schlen maakt techniek geen deel uit van het schlplan. Alle schlen besteden wel in meer f mindere mate aandacht aan techniek binnen het nderwijs. Ervaren wrdt dat de aandacht vr techniek de afgelpen jaren tegenmen is en dat helft van de leerkrachten daadwerkelijk betrkken is bij de implementatie van techniek. Bij 60% van de respndenten is techniek een gesprekspunt tijdens de team verleggen. Wel is de helft ntevreden ver de rl van techniek binnen het nderwijs. Aangegeven wrdt dat bij de 55% van de schlen techniek dr alle leerkrachten wrdt gegeven. Bij de verige schlen ligt er een fcus bij enkele leerkrachten en met name in de bvenbuw. Techniek wrdt dr de leerkrachten als belangrijk ervaren, niet echt meilijk, kunnen ze zelf wel, erg interessant & leuk en er is niet echt behefte aan schling. De leerkrachten halen inspiratie uit de methdes, de techniektrens, techniekkisten en van internet. Van de leerkrachten geef 30% aan zelf techniek activiteiten te ntwikkelen. Techniek is ng niet structureel pgenmen in het bvenschls beleid f schlplan. Wel maakt techniek steeds meer deel uit van de team verleggen en zijn inmiddels de helft van de leerkrachten hierbij betrkken. Techniek is een interessant nderwerp en znder aanvullende schling ged te geven. Welke activiteiten zijn vlgens dcenten en schlleiders effectief? Techniek heeft de meeste aandacht (90%) in de bvenbuw (grep 7 en 8), gevlgd dr de middenbuw (75 %) (grep 5 en 6) en de nderbuw (60%) (grep 1 t/m 4 ). Het technieknderwijs is in het algemeen f gebnden aan een methde (bilgie f natuur al dan niet in cmbinatie met handvaardigheid) en/f wrdt verspreid dr het jaar in dagdelen f in prjectweken p schl gerganiseerd. Naast methdes wrdt gebruik gemaakt wrdt van techniektrens en techniekkisten die afgestemd zijn p de kerndelen. Deze techniekkisten zijn in het algemeen zelf samengesteld. Daarnaast det 20% van de respndenten in de bvenbuw mee aan de Techniekwedstrijd. 12
Techniekwedstrijd Rivierenland First Leg League Regifinale Rivierenland Onderwijs helpt Onderwijs Techniekcaches Campagne It s Alive De Talentenkijker van VHTO Bedrijfsbezeken rganiseren, bijvrbeeld bij en technisch bedrijf in de buurt Excursies, bijvrbeeld naar een science centre als NEMO f een technieklkaal in een schl vr VO Science Shws, bijvrbeeld dr Technika 10, Fun Science f Stichting Techniekprmtie TechniekTerni Lesmethdes vr nderwijs in techniek, bijvrbeeld NatuNiek, Naut f de vernieuwde Leefwereld Materialen vr nderwijs in techniek, bijvrbeeld CD-ROM s, TechniekTrens, materialen vr werkstukken, cnstructiematerialen zals LEGO f K nex Kinderbeken met lesmaterialen waarin techniek geïntegreerd vrkmt, bijvrbeeld leesbeken als Rbkip (ver elektrtechniek), Dirk tilt het drp p (ver pneumatiek) Websites en/f vakbladen met lesideeën, bijvrbeeld de websites Prefjes.nl en Kidzlab.nl f het vakblad De Tndelds Organiseren van een prject- f themaperide, bijvrbeeld een techniekweek Eenmalige training f wrkshp van een dag f een dagdeel, bijvrbeeld de jaarlijkse Thema-de-dag van VONK Binnen het nderwijs kan van een breed scala aan activiteiten gebruik gemaakt wrden. Z wrden landelijk en reginaal verschillende techniekactiviteiten gerganiseerd. Uit nderstaande tabel blijkt dat activiteiten die dr een externe partij gerganiseerd wrden zals de bijvrbeeld FIRST LEGO League (FLL) en het Techniekterni f niet bekend zijn f geen gebruik van wrdt gemaakt. Een uitzndering hierp is de Techniekwedstrijd. Verder blijkt uit het nderzek dat het niet bekend is f nauwelijks gebruik gemaakt wrdt van hulp vanuit het vrgezet en hger nderwijs bijvrbeeld nderwijs helpt nderwijs f campagne it s alive. Externe activiteiten die direct en cncreet p schl gerganiseerd wrden zals techniek caches en talentenkijker wrden makkelijker ingezet. 30 25 20 15 10 5 0 Geef van de vlgende (categrieën van) activiteiten aan f u ze kent en f uw schl er in de afgelpen twee schljaren (vanaf schljaar 2011-2012) gebruik van heeft gemaakt en/f ng steeds gebruikt. Ken ik niet Ken ik wel, maar is p mijn schl geen gebruik van gemaakt Is p mijn schl gebruik van gemaakt Is p mijn schl gebruik van gemaakt en wrdt ng steeds gebruikt Tabel 2: Overzicht van techniekactiviteiten en bekendheid/inzet p de schlen 13
Van de activiteiten die dr externe partijen pgezet zijn en gerganiseerd wrden, is het vr de schlen in het algemeen niet vldende duidelijk wat de bijdrage daarvan p schl kan zijn en heeft men geen mening f deze activiteiten een impuls zuden kunnen geven aan het techniek nderwijs. Techniekactiviteiten wrden dr de schlen als belangrijk ervaren en vinden plaats dr alle leerjaren heen waarbij met name gebruik gemaakt wrdt van lesmethdes, techniektrens en techniekkisten afgestemd p kerndelen en externe aanbieders zals de techniekcach en talentenkijker. De intensiteit van activiteiten is het grtst in de bvenbuw. In het algemeen wrdt niet deelgenmen aan dr externe partijen gerganiseerde activiteiten die buiten schl plaats vinden, met uitzndering van de Techniekwedstrijd. Aandacht techniek bevrderende factren Dr techniek te plaatsen in maatschappelijke cntext kmt het dichter bij de beleving van de leerling. 35% van de schlen hudt rekening met maatschappelijke cntext dr zichtbaar maken van dwarsverbanden tussen de methdes en de wereld en dr rl van techniek in dagelijks leven te laten ervaren. Mgelijkheid tt grei van aantal studenten en werknemers in techniek ligt bij minder intrinsiek gemtiveerde jngeren. In activiteit deze leerling aanspreken binnen relevante cntext. 30% van de schlen hudt rekening met meisje/jngen, wel/geen interesse in techniek dr middel van inspelen p interesses en talenten van de leerlingen. Imag van techniek is van grt belang. Het vak imag is vaak dat het meilijk, lastig, vies,en lawaaierig is en daardr naantrekkelijk. 45% van de schlen geeft aandacht aan imag van techniek dr veelzijdigheid te laten ervaren. 90% van de leerlingen lijkt pen staan vr techniek, terwijl 65% de leerkrachten weinig met techniek hebben f het zelfs meilijk vinden. Techniek met je ervaren. Een inspirerend bezek aan een technisch bedrijf vergrt de kans dat de leerling later vr techniek kiest. 40% van de schlen maakt een kppeling naar de berepspraktijk dr gebruik te maken van Techniekcach, Talentenkijker, bedrijfsbezeken en uders. De mgeving is van grt belang bij de keuze vr een technische pleiding. De achtergrnd en adviezen van de uders en leraren kunnen drslaggevend zijn vr de later keuze van de kinderen. 70% zet uders in ten beheve van begeleiden van technieknderwijs. Binnen het technieknderwijs legt 30% van de schlen de fcus p talentntwikkeling waardr verschillende typen leerlingen wrden aangesprken. Kppeling aan de maatschappelijke cntext vindt plaats dr het zichtbaar maken van dwarsverbanden en laat techniek ervaren dr gebruik te maken van techniek caches, talentenkijker en bedrijfsbezeken. Vr het realiseren van techniek nderwijs wrdt veel gebruik gemaakt van uders dr deze in te zetten als begeleiding. 14
Interviews In de interviews is verder ingegaan p he het technieknderwijs nu wrdt vrmgegeven, waar de schlen tegen aan lpen en is k geïnventariseerd wat de wensen zijn. In de interviews wrdt benadrukt dat het curriculum vervl zit en dat de enige manier m ruimte vr techniek te creëren vaak is dr het aanschaffen van een lesmethde binnen het vak natuur f bilgie waarin techniek geïntegreerd is. Daarnaast wrdt gebruik gemaakt van de uren die gereserveerd zijn vr de expressievakken. Om een drlpende leerlijn te creëren wrdt bij grep 1-2 al gestart met techniek dr p een laagdrempelige manier gebruik te maken van hekenwerk. Schlen die geen lesmethde hebben waarin techniek geïntegreerd zit, besteden in het algemeen aandacht aan techniek dr het creëren van structurele prjectweken. Deze prjectweken vinden verigens k plaats bij schlen die wel een schlmethde hebben. Twee schlen gaven aan dat aandacht vr techniek ad hc wrdt geregeld. Eén schl gaf aan techniek breed te trekken en te kppelen aan bijvrbeeld kunst en k in te gaan p de geschiedenis van techniek. Een ander schl was in staat techniek standaard breed neer te zetten dr naast ruimte vr een technieklkaal k ruimte te hebben vr een mestuin en een kklkaal waar de eigen gekweekte prducten wrden gebruikt. Ok in de interviews kwam naar vren dat schlen gebruik maken van techniek kisten, die vaak zelf f in samenwerking met het lkale bedrijfsleven ntwikkeld zijn. Alle geïnterviewden maken gebruik van het lkale bedrijfsleven vr het rganiseren van bedrijfsbezeken. Ok wrden uders ingezet ten beheve van begeleiding en het geven van gastlessen. Twee schlen gaven aan Techndiscvery in Ede te bezeken en één schl de Wageningen Universiteit te bezeken m daar prefjes te den. Eén schl gaf aan naast mee te den aan de techniekwedstrijd k mee te den aan de FLL en zich te bij de techniek activiteiten te richten p het verwerven van cmpetenties. Twee van de geïnterviewde schlen hebben een technieklkaal ingericht. Ruimte vr techniek binnen het basisnderwijs is te creëren dr gebruik te maken van lesmethdes waarin het geïntegreerd zit en van ruimte binnen de expressievakken. Vr technieklessen wrdt gebruik gemaakt van (eigen) ntwikkelde techniekkisten. Ok het bezeken van Technische Educatieve Centra zals Junir Technvium en Techndiscvery en de Wageningen Universiteit en deelname aan bijvrbeeld een FLL wrdt gezien als een waardevlle aanvullingen p het technieknderwijs. 15
Welke activiteiten missen er vlgens dcenten en schlleiders in het PO? In het algemeen is men erg tevreden ver de techniekactiviteiten die p schl wrden uitgeverd. Gemist wrdt een kapstk waaraan de activiteiten pgehangen kunnen wrden waardr er een betere psitinering kmt van techniek binnen het nderwijs. Ok mist brging drdat activiteiten vaak afhankelijk zijn van de persnen die de kar trekken. Als derde punt werd aangegeven dat inhudelijk een drlpende leerlijn ntbreekt. Op de schlen wrdt in het algemeen vanaf grep1/2 aandacht besteed aan techniek, maar er is geen sprake van een rde draad in het traject tt en met grep 8. Ideaal techniekprgramma Aan alle leraren en schlleiders is gevraagd naar wat hun inziens een ideaal techniekprgramma zu zijn: Er met sprake zijn van een structurele pname van de techniek activiteiten in het curriculum met als uitgangspunt een drlpende leerlijn van grep 1 naar grep 8. Dit kan dr middel van brging in een lesmethde en/f dr: het wekelijks f m de week rganiseren van een techniekactiviteit f dr 3 à 4 maal per jaar creëren van prjectweken binnen de ruimte die handvaardigheid biedt. Binnen de prjectweken en via hekenwerk met aandacht zijn vr: Berepen in de techniek dr het geven van gastlessen (bijvrbeeld via Talentenkijker f via uders en reginale bedrijfsleven) en aansluitend een bezek aan een technisch bedrijf met daaraan een kppeling van een praktische pdracht. Talenten van de kinderen dr deelname aan wedstrijden zals bijvrbeeld de Techniekwedstrijd, maar k de FLL. Onderzek en experimenten in een lessenserie met een thema, bijvrbeeld magnetisme, elektriciteit, tandwielen etc. Uitstapjes naar Technische Educatieve Centra f museum, bijvrbeeld NEMO Techniek kppelen aan bijvrbeeld kunst, geschiedenis, kken Vrwaarden: Alle materialen ten beheve van de activiteiten dienen hiervr p schl aanwezig zijn zdat de leerkracht hiermee direct uit de veten kan. Of de leerkracht krijgt ndersteuning bij de rganisatie en uitvering van bijvrbeeld een techniekcach f uder. Opdrachten zwel theretisch als praktisch. Mag bijna niets ksten. Niet te ingewikkeld f te tijdrvend. Er met een kapstk zijn m de activiteiten aan te hangen. Activiteiten meten niet persnsafhankelijk zijn. 16
7. Jaarrnd aanbd techniek Dr de verheid zijn vr technieknderwijs diverse kerndelen gedefinieerd die dr de schlen gerealiseerd meten wrden. Het prgramma zit echter al vervl waardr er geen ruimte is m een extra vak te creëren. Om de delen te realiseren zal techniek geïntegreerd meten wrden binnen het bestaande prgramma. Om die reden schaffen veel schlen een methde aan binnen bilgie f natuur die k vldet aan de kerndelen gesteld vr techniek en wrdt gebruik gemaakt van de ruimte binnen de expressie vakken. Ok wrden prjectweken gerganiseerd waarin aandacht is vr techniek, berepenveld, nderzek en experimenten en tegelijkertijd vr de leerlingen de ruimte is m hun talenten/cmpetenties te ntdekken. Dit past ged binnen het Onderwijs Anders cncept dat k binnen de schlen vrm gegeven met gaan wrden. Vr het creëren van een jaarrnd aanbd in techniek is het uiteindelijk belangrijk dat gekeken wrdt he drlpende leerlijn van grep 1 tt en met grep 8 vrmgegeven kan wrden. Belangrijk is m hierbij een kapstk te hebben waaraan activiteiten wrden pgehangen, de activiteiten niet persnafhankelijk zijn en de activiteiten bij vrkeur znder aanvullende ksten gerealiseerd kunnen wrden. Op internet en via een grte heveelheid aan rganisaties, is er veel materiaal en zijn hnderden leuke lesideeën en pdrachten beschikbaar. Wie slechts een klein deel hiervan uit wil veren, heeft al een veelvud van de vr techniek beschikbare tijd ndig. Tch heeft dit alles nauwelijks geleid tt structurele invering van technieknderwijs in de basisschlen. Veel schlen den er zelfs z ged als niets aan. Kmt dit misschien drdat men dr z n grte heveelheid van mgelijkheden dr de bmen het bs niet meer ziet? Kerndelen Vanuit de verheid zijn nder kerndelenriëntatie p jezelf en de wereld, natuur en techniek, de vlgende kerndelen gedefinieerd waaraan technieknderwijs met vlden: 40: De leerlingen leren in de eigen mgeving veel vrkmende planten en dieren nderscheiden en benemen en leren he ze functineren in hun leefmgeving. 41: De leerlingen leren ver de buw van planten, dieren en mensen en ver de vrm en functie van hun nderdelen. 42: De leerlingen leren nderzek den aan materialen en natuurkundige verschijnselen, zals licht, geluid, elektriciteit, kracht, magnetisme en temperatuur. 43: De leerlingen leren he je weer en klimaat kunt beschrijven met behulp van temperatuur, neerslag en wind. 44: De leerlingen leren bij prducten uit hun eigen mgeving relaties te leggen tussen de werking, de vrm en het materiaalgebruik. 45: De leerlingen leren plssingen vr technische prblemen te ntwerpen, deze uit te veren en te evalueren. 46: De leerlingen leren dat de psitie van de aarde ten pzichte van de zn, seizenen en dag en nacht verrzaakt. 17
Jaarrnd prgramma Vr het jaarrnd prgramma is een stappenplan gemaakt: small, medium, large waarbij de kerndelen 42 t/m 46 als uitgangspunt zijn genmen. Vr de kerndelen 40 en 41 wrdt uitgegaan dat die in het reguliere lesaanbd al behandeld wrden. In het stappenplan zijn lesmaterialen weergegeven die gratis en relatief makkelijk in te zetten zijn. Uiteraard is dit een selectie en het aanbd is ng vele malen grter. De tabellen zijn puur bedeld m p een laagdrempelige manier techniek in het basisnderwijs te brengen waarbij vr drie verschillende pzetten gekzen kan wrden. Uiteraard zijn er k verschillende lespakketten aan te schaffen f leskisten te leen. KWTG heeft daarvan een gede inventarisatie gemaakt. Dit verzicht is te vinden p hun website: http://www.kwtg.nl/wij-bieden/w-t-in-de-schl/87-verzicht-w-t-in-methden-websites-brnnen. Aanvullend en niet aansluitend p een specifiek kerndel wrdt ng Talentenkijker genemd. Talentenkijker is een prject - in de vrm van een lessenserie - vr grep 7 en 8 ver berepen en talenten in Wetenschap & Techniek (http://www.talentenkijker.nl/). Vr de eerste fase, small, is uitgegaan van incidentele techniek activiteiten met fcus p de bvenbuw. Vr de tweede fase, medium, is uitgegaan van enkele technische prjectweken f peride per schljaar met fcus p middenbuw en bvenbuw. Tensltte is vr de derde fase, large, uitgegaan van structurele inbedding van techniek binnen het nderwijs van grep 1 t/m grep 8. Een ptie is m hierbij gebruik te maken van thema s zals: Thema Duurzaamheid, Thema Techniek en Zrg, Thema Techniek en Kunst etc. Vr elke vlgende fase geldt dat activiteiten uit de vrige fase deel kunnen uitmaken van de vlgende fase. In het stappenplan p pagina s 20 t/m 22, zijn nderwerpen gegeven vr het vrmgeven van technieknderwijs en de bijbehrende kerndelen. Per nderwerp is k een verwijzing naar de internet pagina s waar p de infrmatie te vinden is. Tips: 1. Maak vr het verzamelen en het binnen schl beschikbaar stellen van alle infrmatie gebruik van een symbal pagina (www.symbal.cm) vr de schl. Hierp kunnen alle links nline verzameld en gelabeld wrden. 2. Maak vr elke activiteit een mapje met daarin instructies, eventueel werkbladen en een verzichtslijst van te gebruiken materialen en verzamel alles in een ds. 3. Betrek het lkale bedrijfsleven t.b.v. verschaffen van materialen. 4. Schakel uders in bij het up-t-date huden van de techniekactiviteit en begeleiding. 5. Evalueer na aflp met de kinderen de activiteit en stel naar aanleiding daarvan de activiteit bij. 18
Om ervr te zrgen dat iedereen zich aangesprken velt dr de activiteiten en de impact te vergrten en de kennis te funderen, wrdt geadviseerd bij het uitzetten f ntwikkelen van een activiteit, de vlgende checklist te hanteren: Checklist Tepassen van het BètaMentality-mdel: hudt rekening met wel en niet in techniek geïnteresseerden. Expliciet techniek verbinden aan de maatschappelijke cntext: maak techniek zichtbaar in het dagelijks leven. Betrkkenheid uders p gebied van techniek: laat uders k techniek ervaren f hun kennis delen. Cncreet inspelen p keuzemmenten: als de leerling vr keuze staat van vervlgpleiding, breng dan techniek nder de aandacht. Kppeling aan de berepspraktijk: laat zien he high-tech techniek tegenwrdig is. Meer aandacht besteden aan meisjes: meisjes zijn vaak geïnteresseerd in techniek maar wrden aangesprken dr andere nderwerpen, kies bijvrbeeld een keer vr medische technlgie. 19
20 small Incidentele techniek activiteiten met fcus p de bvenbuw. 42 De leerlingen leren nderzek den aan materialen en natuurkundige verschijnselen, zals licht, geluid, elektriciteit, kracht, magnetisme en temperatuur 43 De leerlingen leren he je weer en klimaat kunt beschrijven met behulp van temperatuur, neerslag en wind. 44 De leerlingen leren bij prducten uit hun eigen mgeving relaties te leggen tussen de werking, de vrm en het materiaalgebruik. 45 De leerlingen leren plssingen vr technische prblemen te ntwerpen, deze uit te veren en te evalueren. 46 De leerlingen leren dat de psitie van de aarde ten pzichte van de zn, seizenen en dag en nacht verrzaakt Thema bekjes waarmee leerlingen p eenvudige wijze kunnen kennismaken met de techniek achter de gebruiksvrwerpen en installaties in de directe schlen thuismgeving. https://www.tib.nl/vrlichting/basisnderwijs/spreekbeu rtbekjes/spreekbeurtbekjes Prefje: De leerlingen leren nderzek den aan materialen en natuurkundige verschijnselen, zals licht, geluid, elektriciteit, kracht, magnetisme en temperatuur http://www.prefjes.nl/ X X X X http://www.prefje s.nl/kerndel/42 X http://www.pr efjes.nl/kerndel /43 X X http://www.prefj es.nl/kerndel/44 Op een inspirerende en educatieve manier s kennis maken met X windenergie http://windlab.enec.nl/leraren Via deze zekmachine kun je materialen vinden ver schne X X X energie, sterke bssen en duurzame landbuw. http://www.greenpeace.nl/getinvlved/dcenten/ site staat in het teken van technieknderwijs p de basisschl X X X http://www.techniekinhetb.nl/lessen.htm Eindelze recycling http://www.blikindeklas.nl/2-algemeen X X Scheikundige prefjes X X http://nderwijsmiddelen.c3.nl/?delgrep=basisnderwijs &materiaal=lesmdules-lesideeen Kids in space; digitaal lesmateriaal http://www.kidsinspace.nl/handleiding/handleiding.pdf X
21 medium, Enkele technische prjectweken f peride per schljaar met fcus p middenbuw en bvenbuw. 42 De leerlingen leren nderzek den aan materialen en natuurkundige verschijnselen, zals licht, geluid, elektriciteit, kracht, magnetisme en temperatuur 43 De leerlingen leren he je weer en klimaat kunt beschrijven met behulp van temperatuur, neerslag en wind. 44 De leerlingen leren bij prducten uit hun eigen mgeving relaties te leggen tussen de werking, de vrm en het materiaalgebruik. 45 De leerlingen leren plssingen vr technische prblemen te ntwerpen, deze uit te veren en te evalueren. 46 De leerlingen leren dat de psitie van de aarde ten pzichte van de zn, seizenen en dag en nacht verrzaakt. Maken van maankijkds X http://www.kleinkracht.nl/lesmaterialen/pdf/maankijkds. pdf Deelname aan techniekterni http://techniekterni.nl/ X X X FIRST* LEGO** League is een wedstrijd die jngeren tussen de X X 8 en 15 jaar uitdaagt m de maatschappelijke rl van techniek en technlgie te nderzeken aan de hand van verschillende pdrachten. http://firstlegleague.nl/ Buwstenen vr techniek nderwijs: m.b.v. legrbt X techniek ntdekken http://www.fllhaaglanden.nl/categry/bvt-basismdules/ Ontdekkingstcht dr het nzichtbare heelal is ter inspiratie X X X bedeld vr leerlingen van het basisnderwijs. Het laat ze kennis maken met een kant van de wereld die ze ng nit zagen. http://www.unawe.nl/static/archives/educatin/pdf/ontdek kingstcht_dr_het_nzichtbare_heelal.pdf Lessen ver het weer van het Musen X http://lessen.musen.nl/227.html?print=1 Website met prefjes en infrmatie p alfabetische vlgrde X X X X X waarmee eenvudig ene techniekweek te creëren is. http://www.encyclpede.nl/ Techniekpdrachten vr grep 1 t/m 8. We hebben pdrachten en ntdekdzen uitgekzen die uitverbaar zijn als je pas begint met het geven van technieklessen p de basisschl. http://www.techniekinjeklas.nl/ X X X X X
22 large, structurele inbedding van techniek binnen het nderwijs van grep 1 t/m grep 8. De leerlingen leren nderzek den aan materialen en natuurkundige verschijnselen, http://tule.sl.nl/orientatieopjezelfenwereld/f- L42.html De leerlingen leren he je weer en klimaat kunt beschrijven met behulp van temperatuur, neerslag en wind. http://tule.sl.nl/orientatieopjezelfenwereld/f- L43.html De leerlingen leren bij prducten uit hun eigen mgeving relaties te leggen tussen de werking, de vrm en het materiaalgebruik. http://tule.sl.nl/orientatieopjezelfenwereld/f- L44.html De leerlingen leren plssingen vr technische prblemen te ntwerpen, deze uit te veren en te evalueren. http://tule.sl.nl/orientatieopjezelfenwereld/f- L45.html De leerlingen leren dat de psitie van de aarde ten pzichte van de zn, seizenen en dag en nacht verrzaakt http://tule.sl.nl/orientatieopjezelfenwereld/f- L46.html Slarkids richt zich p duurzame techniek, Leerlijn brchure van SlarKids Over de pt en de put neemt de leerlingen mee langs de weg die het water vlgt nadat zij het hebben gebruikt, f nadat het in de bebuwde mgeving heeft geregend. http://www.ril.inf/dcuments/10180/0/5882 42 De leerlingen leren nderzek den aan materialen en natuurkundige verschijnselen, zals licht, geluid, elektriciteit, kracht, magnetisme en temperatuur X 43 De leerlingen leren he je weer en klimaat kunt beschrijven met behulp van temperatuur, neerslag en wind. X 44 De leerlingen leren bij prducten uit hun eigen mgeving relaties te leggen tussen de werking, de vrm en het materiaalgebruik. X 45 De leerlingen leren plssingen vr technische prblemen te ntwerpen, deze uit te veren en te evalueren. X X X X X X X X X 46 De leerlingen leren dat de psitie van de aarde ten pzichte van de zn, seizenen en dag en nacht verrzaakt X
Bijlage 1 Vragenlijst digitale enquête
Digitale enquête Algemene infrmatie In pdracht van het Techniek Fcus Prgramma Rivierenland, vert het Kenniscentrum Bèta Techniek een nderzek uit naar techniek in het basisnderwijs van Rivierenland. Het del van het nderzek is m het huidige aanbd aan techniek bevrderende activiteiten in het PO in Rivierenland te analyseren. Op basis daarvan wrdt een vrstel gedaan vr een jaar rnd aanbd aan effectieve techniek bevrderende activiteiten. Het nderzek bestaat uit het afnemen van een nline vragenlijst bij alle basisnderwijs schlen in Rivierenland. De e-mailadressen zijn vanuit Techniekwedstrijd Rivierenland beschikbaar gesteld. Het invullen van de vragenlijst duurt ngeveer 15 minuten. Allereerst wrdt u gevraagd m wat algemene infrmatie. Dan vlgen vragen ver rl van techniek in het basisnderwijs, uw huding en kmen activiteiten en initiatieven aan bd met betrekking tt technieknderwijs. Tt slt wrdt u gevraagd m aan te geven wat u graag zu willen zien binnen een jaar rnd techniek prgramma. U krijgt meerkeuzevragen en pen vragen te zien. Op enkele plaatsen wrdt gevraagd m uw antwrd te te lichten. Aan het einde van de vragenlijst is ruimte vr pmerkingen. Wij stellen uw medewerking zeer p prijs!
A) Infrmatie met betrekking tt uw schl en functie 1. Onder welk schltype valt de schl waar u werkzaam bent? Regulier basisnderwijs Speciaal basisnderwijs Speciaal nderwijs Anders, namelijk 2. Wat is uw geslacht? Man Vruw 3. Heveel jaren bent u werkzaam in het basisnderwijs? (Rnd af p hele jaren) < 1 jaar 1 5 jaar 5 10 jaar 10 20 jaar 20 30 jaar > 30 jaar 4. In welke functie bent u p dit mment werkzaam? (meerdere antwrden mgelijk) Directeur Leerkracht Techniek cördinatr Intern Begeleider Anders, namelijk 5. Heveel jaar bent u al werkzaam in deze functie? Indien u meerdere functies heeft, graag aangeven vr uw hfdfunctie. < 1 jaar 1 5 jaar 5 10 jaar 10 20 jaar 20 30 jaar > 30 jaar
6. Aan welke grep(en) heeft u de afgelpen twee schljaren (vanaf schljaar 2011-2012) lesgegeven? (Meerdere antwrden mgelijk). Grep 1 Grep 2 Grep 3 Grep 4 Grep 5 Grep 6 Grep 7 Grep 8 Ik heb in de afgelpen twee schljaren geen lesgegeven 7. Is techniek dr het schlbestuur pgenmen in het bvenschls beleid? Ja Nee Weet ik niet 8. Is techniek pgenmen in het schlplan? Of zijn jullie van plan dit te den? Ja Nee Weet ik niet 9. Kunt u aangeven wat p uw schl wrdt verstaan nder nderwijs in techniek? en welke delen wrden nagestreefd? [ruimte vr maximaal 300 tekens] 10. Is de aandacht vr techniek in jullie nderwijs de laatste jaren tegenmen f afgenmen? Tegenmen Afgenmen Indien afgenmen, kunt u aangeven waardr dat kmt? 11. Is er een techniekcördinatr p uw schl? Ja, dat ben ik Ja, dat is iemand anders Nee
12. In welke mate speelt u een rl bij het implementeren van nderwijs in techniek p uw schl? Niet In geringe mate In redelijke mate In grte mate In zeer grte mate Weet niet Niet, det techniekcördinatr 13. Is techniek een nderwerp van gesprek in Team verleggen Buw verleggen (lunch) pauzes Anders, namelijk 14. Heeft uw schl in de afgelpen jaren deelgenmen aan het Prgramma Verbreding Techniek Basisnderwijs (VTB f VTB-pr) van het Platfrm Bèta Techniek? Ja Nee Weet ik niet 15. He zu u de huidige plaats van techniek in het curriculum p uw schl willen mschrijven? (meerdere antwrden mgelijk) Vakgebnden (als apart vak), structureel Vakgebnden, NIET structureel Prject(week) gebnden (alleen in prjecten f keuzedagen vr leerlingen) Leerkracht gebnden (alleen bij bepaalde leerkrachten f een techniekleerkracht) Geïntegreerd in een vakverstijgend dmein (bijvrbeeld wereldriëntatie f natuur en techniek) Geïntegreerd in alle vakken (niet als apart vak) Anders, namelijk [ruimte vr maximaal 300 tekens]
16. In heverre bent u tevreden ver de huidige plaats van techniek in het curriculum p uw schl? Geheel ntevreden Ontevreden Tevreden Geheel tevreden 17. In welke grepen wrdt nderwijs in techniek p uw schl gegeven? (meerdere antwrden mgelijk) Grep 1 Grep 2 Grep 3 Grep 4 Grep 5 Grep 6 Grep 7 Grep 8 Geen 18. Heveel leerkrachten p uw schl geven nderwijs in techniek? Geen Minder dan de helft van de leerkrachten Ongeveer de helft van de leerkrachten Meer dan de helft van de leerkrachten Alle leerkrachten Weet ik niet
1. Niet 2. In geringe mate 3. In grte mate 4. In zeer grte mate Leerkracht en techniek 19. Nu vlgt een aantal vragen ver uw huding ten aanzien van techniek (in het algemeen). a. Vindt u techniek belangrijk b. Vindt u techniek meilijk? c. Vindt u techniek interessant? d. Vindt u techniek leuk? e. Hebt u vertruwen in uw technische vaardigheden? f. Heeft u behefte aan schling? 20. Heeft u de afgelpen 2 jaar lesgegeven in techniek? Ja Nee 21. U heeft aangegeven de afgelpen 2 jaar les te hebben gegeven in techniek. Wat heeft u gedaan? [ruimte vr maximaal 300 tekens] 22. Waar haalt u vr uw techniek activiteiten infrmatie/inspiratie vandaan? [ruimte vr maximaal 300 tekens]
1. Ken ik niet 2. Ken ik wel, maar is p mijn schl geen gebruik van gemaakt 3. Is p mijn schl gebruik van gemaakt 4. Is p mijn schl gebruik van gemaakt en gebruiken ng steeds Er zijn in Nederland verschillende landelijke en reginale rganisaties die techniekactiviteiten aanbieden aan f p schlen. Ok ntwikkelen schlen zelf techniekactiviteiten. 23. Geef van de vlgende (categrieën van) activiteiten aan f u ze kent en f uw schl er in de afgelpen twee schljaren (vanaf schljaar 2011-2012) gebruik van heeft gemaakt en/f ng steeds gebruikt. a. Techniekwedstrijd Rivierenland b. First Leg League Regifinale Rivierenland c. Onderwijs helpt Onderwijs d. Techniekcaches e. Campagne It s Alive f. Bedrijfsbezeken rganiseren, bijvrbeeld bij en technisch bedrijf in de buurt g. Excursies, bijvrbeeld naar een science centre als NEMO f een technieklkaal in een schl vr VO h. Science Shws, bijvrbeeld dr Technika 10, Fun Science f Stichting Techniekprmtie i. TechniekTerni j. Lesmethdes vr nderwijs in techniek, bijvrbeeld NatuNiek, Naut f de vernieuwde Leefwereld k. Materialen vr nderwijs in techniek, bijvrbeeld CD-ROM s, TechniekTrens, materialen vr werkstukken, cnstructiematerialen zals LEGO f K nex l. kinderbeken met lesmaterialen waarin techniek geïntegreerd vrkmt, bijvrbeeld leesbeken als Rbkip (ver elektrtechniek), Dirk tilt het drp p (ver pneumatiek) m. websites en/f vakbladen met lesideeën, bijvrbeeld de websites Prefjes.nl en Kidzlab.nl f het vakblad De Tndelds n. Organiseren van een prject- f themaperide, bijvrbeeld een techniekweek. Eenmalige training f wrkshp van een dag f een dagdeel, bijvrbeeld de jaarlijkse Thema-de-dag van VONK
Geen gede impuls Wel gede impuls Geen mening 24. Geef van de vlgende (categrieën van) activiteiten aan f deze uw inziens wel f geen gede impuls geven aan kwalitatief ged nderwijs. a. Techniekwedstrijd Rivierenland b. First Leg League Regifinale Rivierenland c. Onderwijs helpt Onderwijs d. Techniekcaches e. Campagne It s Alive f. Bedrijfsbezeken rganiseren, bijvrbeeld bij en technisch bedrijf in de buurt g. Excursies, bijvrbeeld naar een science centre als NEMO f een technieklkaal in een schl vr VO h. Science Shws, bijvrbeeld dr Technika 10, Fun Science f Stichting Techniekprmtie i. TechniekTerni j. Lesmethdes vr nderwijs in techniek, bijvrbeeld NatuNiek, Naut f de vernieuwde Leefwereld k. Materialen vr nderwijs in techniek, bijvrbeeld CD-ROM s, TechniekTrens, materialen vr werkstukken, cnstructiematerialen zals LEGO f K nex l. kinderbeken met lesmaterialen waarin techniek geïntegreerd vrkmt, bijvrbeeld leesbeken als Rbkip (ver elektrtechniek), Dirk tilt het drp p (ver pneumatiek) m. websites en/f vakbladen met lesideeën, bijvrbeeld de websites Prefjes.nl en Kidzlab.nl f het vakblad De Tndelds n. Organiseren van een prject- f themaperide, bijvrbeeld een techniekweek. Eenmalige training f wrkshp van een dag f een dagdeel, bijvrbeeld de jaarlijkse Thema-de-dag van VONK
25. Heeft uw schl zelf techniekactiviteiten ntwikkeld? Ja Nee Indien ja: Kunt u aangeven welke activiteiten, he deze zijn ingezet en vr welke delgrep. Vr eventueel vragen hierver, zu ik hiervr (telefnische) mgen benaderen? Email: Tel: Techniek bevrderende factren Er zijn verschillende factren die de attitude m.b.t. techniek beïnvleden 26. Bij de activiteiten die jullie uitveren huden jullie bij het rganiseren hiervan rekening met verschillende typen leerlingen? Bijvrbeeld leerlingen die uit zichzelf wel geïnteresseerd zijn in techniek en leerlingen die dat niet zijn? Meisjes? Wij den geen techniekactiviteiten Nee Ja Z ja, p welke manier? 27. Wrdt tijdens keuzemment van de leerlingen aandacht besteed aan techniek? Nee Ja Z ja, p welke manier? 28. Besteden jullie aandacht aan techniek in een maatschappelijke cntext? Nee Ja Z ja, p welke manier? 29. Is er bij de huidige techniekactiviteiten een (directe) kppeling met de berepspraktijk? Nee Ja Z ja, p welke manier? 30. Wrden uders betrkken bij techniekactiviteiten? Nee Ja Z ja, p welke manier?