1 Checklist kinderen met een ntwikkelingsvrsprng (grep 1 en 2). De vlgende kenmerken die betrekking hebben p de algemene ntwikkeling kunnen wijzen p een ntwikkelingsvrsprng. mndelinge taalvaardigheid gede zinspbuw gebruikt samengestelde zinnen grte wrdenschat; gevarieerd taalgebruik vermgen m verbaal duidelijk te maken wat ze willen en wat er in hen mgaat letterlijk pvatten van wat gezegd wrdt (bijv. Jij mag. ; invullen als vrije keuze) spelen met wrden in staat tt gespreksvering intense betrkkenheid intens met dingen bezig zijn grte pmerkzaamheid behefte aan uitdaging ver veel energie beschikken drgaan) kan leiden tt slaapprblemen sms extreem behulpzaam rechtvaardigheidsgevel hypergeveligheid kritische instelling diep denken in staat m ver abstracte zaken te denken nadenken ver levensbeschuwelijke zaken empathisch vermgen sterk inleven in de situatie van de ander vermgen tt het generaliseren van situaties; kan leiden tt angst kennishnger zeer brede belangstelling; ntdekkingsdrang nphudelijk he- en waarm-vragen grte parate kennis lgisch denken prblemen analyseren leggen van verbanden; sterk assciatief snelle infrmatieverwerking; snel van begrip creërend vermgen kmen tt bijzndere plssingen bedenken van plannen plezier in het den van meilijke dingen fantasie fantasierijk taakgerichtheid en cncentratie vral bij zelfgekzen activiteiten neiging tt perfectinisme grt drzettingsvermgen aanpassingsvermgen grt aanpassingsvermgen aan de grep; wijst p ntwikkelingsvrsprng p sciaal-emtineel gebied interesse in cijfers en letters deze interesse kmt uit het kind zelf leert zichzelf lezen en rekenen sterk geheugen terugkmen p eerder gemaakte uitspraken f belften terugverwijzen naar eerdere leersituaties humr heel eigen gevel vr humr zelfstandigheid drang m zelf dingen te den
2 leidersfiguur bij spel Vr een nauwkeurige signalering zijn de vlgende infrmatiebrnnen van belang : 1. infrmatie van de uders en/f de peuterspeelzaal; zie hiervr de vragenlijst bij de aanmelding (deze wrdt bewaard in het leerlingendssier) 2. bservaties van de leerkracht in de eerste twee maanden die genteerd wrden in de Grepsmap; in deze peride vertnt een kind met een ntwikkelingsvrsprng ng (bijna) geen aanpassingsgedrag, maar laat het zien wat het kan. We hanteren de vlgende richtlijn: een vrsprng van een half jaar zien we als meerbegaafd en een vrsprng van een heel jaar als (vermedelijk) hgbegaafd. 3. gegevens die verkregen wrden m.b.v. het bservatie-instrument KIJK! 4. specifieke didactische infrmatie die verkregen wrdt dr het afnemen van kleutertetsen uit het leerlingvlgsysteem 5. kindgesprek(ken)
3 Checklist hgbegaafde kinderen (grep 3 t/m 8) In deze lijst van kenmerken maken we nderscheid tussen persnskenmerken en leereigenschappen. De vlgende persnskenmerken die betrekking hebben p de algemene ntwikkeling kunnen wijzen p hgbegaafdheid. snel van begrip snelle infrmatieverwerking hg leertemp weinig behefte aan herhaling wendbaarheid van kennis (transfer) gede (mndelinge) taalvaardigheid gede zinspbuw gebruikt samengestelde zinnen grte wrdenschat; gevarieerd taalgebruik vermgen m verbaal duidelijk te maken wat ze willen en wat er in hen mgaat letterlijk pvatten van wat gezegd wrdt (bijv. Jij mag. ; invullen als vrije keuze) spelen met wrden in staat tt gespreksvering intense betrkkenheid intens met dingen bezig zijn grte pmerkzaamheid behefte aan uitdaging ver veel energie beschikken (drgaan) kan leiden tt slaapprblemen sms extreem behulpzaam rechtvaardigheidsgevel hypergeveligheid kritische instelling diep denken in staat m ver abstracte zaken te denken nadenken ver levensbeschuwelijke zaken; geestelijk vregrijp intuïtief denken riginaliteit antwrden p intuïtie empathisch vermgen sterk inleven in de situatie van de ander vermgen tt het generaliseren van situaties; kan leiden tt angst kennishnger zeer brede belangstelling; ntdekkingsdrang spntaan leren nphudelijk he- en waarm-vragen grte parate kennis belangstelling vr vrije pdrachten (werkstukken, spreekbeurten, presentaties, vrije pdrachten bij de zaakvakken) lgisch denken prblemen analyseren; grt analytisch inzicht leggen van verbanden; sterk assciatief creërend vermgen grt prbleemplssend vermgen (kmen tt bijzndere plssingen) zwel p cgnitief als sciaal gebied; riginaliteit bedenken van plannen; creativiteit plezier in het den van meilijke dingen; breinbrekers fantasie fantasierijk taakgerichtheid en cncentratie vral bij zelfgekzen activiteiten
4 neiging tt perfectinisme grt drzettingsvermgen; kan werken met uitgestelde delen aanpassingsvermgen grt aanpassingsvermgen aan de grep p cgnitief gebied; gevaar van nderpresteren aanpassingsvermgen p sciaal-emtineel gebied behefte aan cntact met vlwassenen sterk geheugen terugkmen p eerder gemaakte uitspraken f belften terugverwijzen naar eerdere leersituaties pm. : betekent niet dat een hgbegaafd kind ged kan f wil autmatiseren humr heel eigen gevel vr humr zelfstandigheid drang m zelf dingen te den; zelfstandig leren leidersfiguur bij spel De vlgende leereigenschappen treffen we aan bij hgbegaafde kinderen : kunnen in grte leerstappen naar het einddel werken hebben een hekel aan herhaling hebben geneg aan een beperkte heveelheid efenstf hebben ruimte ndig vr de presentatie van hun eigen mening/visie kunnen ged werken met pdrachten waarbij meerdere antwrden mgelijk zijn divergente denkers met een vrkeur vr nderdmpelend leren kunnen ged met pen pdrachten en vragen werken zijn in staat m grtere verbanden te zien en kunnen daarm ged vakverstijgend werken zijn sterk analytisch ingesteld hebben een grt prbleemplssend vermgen Vr een nauwkeurige signalering zijn de vlgende infrmatiebrnnen van belang : 6. infrmatie van de uders ver het kind in de thuissituatie 7. gede bservatie dr de leerkracht 8. specifieke didactische infrmatie die verkregen wrdt dr afname van tetsen en diagnstisch nderzek 9. kindgesprek(ken) 10. ZIEN Checklist signalen van nderpresteren (deze kmen veel vr bij (hg)begaafden) Hfdpijn, buikpijn, misselijk, eczeem (vaker bij meisjes) Tics (uiting van de spanningen die het p schl heeft) Expressief f agressief gedrag thuis f p schl (vaker bij jngetjes) Onaangepast gedrag Aandacht vragen dr druk zijn (vaker jngens) f terugtrekken (vaker meisjes) Dagdrmen (frequent bij meisjes als gevlg van te saai leeraanbd) Ontwikkelingsstagnatie, f zelfs regressie. Wrdt nzelfstandig en vertnt afhankelijk gedrag Wrdt juist als te zelfstandig en te eenzelvig bestempeld. Op schl eenvudiger tekenen en knutselen dan thuis, zelfs van tekenen weer terug naar krassen f tekent werk van andere leerlingen na m erbij te hren. Prbeert middelmatig te presteren mdat dat van haar/hem verwacht wrdt. Vert niets meer uit en lijkt een zwakke leerling Indien in een taak zwel ptelsmmen als aftreksmmen staan, gaat het kind p de autmatische pilt werken dr gebrek aan mtivatie bij het maken van b.v. het te gemakkelijk rekenwerk. Na het ptellen gaat het dan gewn dr met ptellen terwijl er aftreksmmen staan, en visa versa. Ok dit zijn slrdigheidfuten dr gebrek aan cncentratie. Perfectinisme/faalangst Heeft veel aanspring ndig m dr te werken
5 Negatieve aandacht vragen dr expres futen te maken Algemene gedragsprblemen De leerling heeft kennis die ng niet in de grep behandeld is Bij meer ingewikkelde vragen geeft de leerling het gede antwrd Interesse in meilijkere nderwerpen (bleit even p) Steeds minder gede resultaten LVS Opvallend wisselende resultaten p schl Opvallend laag werktemp Afnemend f vlledig initiatief verlies p allerlei gebied Kan niet plannen Maakt tetsen niet f maar gedeeltelijk (ernstig nderpresteren) Is p schl een ander kind dan thuis Interesses dven uit (kind geeft het wachten p) Mtivatie gaat stuk (kind haakt vlledig af) Wil niet meer naar schl Is slecht f niet meer te mtiveren Verlies van spntaniteit Verlies van zelfvertruwen Verlies van interesse vr schlse zaken in het algemeen Terugtrekken en islement Depressieve gevelens Gedachten aan ddgaan Onderpresteren Onderpresteren ntstaat niet peens. Er is altijd een reden vr waarm een leerling niet daadwerkelijk laat zien wat hij f zij kan. Het achterhalen van de rzaak is een eerste stap m een leerling weer p zijn f haar eigen niveau te laten presteren. Enkele rzaken van nderpresteren kunnen zijn: - Het niet nderkennen van hgbegaafdheid Helaas gebeurt het ng steeds dat uders en / f leerkrachten hgbegaafdheid niet meteen nderkennen. Uit nwetendheid wrdt er nvldende rekening gehuden met de beheften van eigen keuzes en andere interesses van de hgbegaafde leerling. De creativiteit die de leerling, wrdt niet altijd gewaardeerd. De mgeving verwacht van de leerling dat deze ged presteert m.b.t. het algemene leerstfaanbd. De verveling kan dan wel eens teslaan, wat een daling van de mtivatie bij de leerling tt gevlg heeft. - Prblemen in de thuissituatie Kinderen die.a. te maken krijgen met een echtscheiding van uders zijn vaak kwetsbaarder dan andere kinderen. Bij hgbegaafde kinderen zie je vaker dat zij extra sensitief met dit srt ervaringen mgaan. De spanningen en gevlgen die een echtscheiding te weeg brengen kunnen een negatieve invled hebben p de ntwikkeling van een kind. - Hgbegaafde leerlingen met leerprblemen Ok hgbegaafde leerlingen kunnen te maken krijgen met leerprblemen. Bijvrbeeld kan een hgbegaafde leerling k dyslectisch zijn. Dit kan leiden tt de ndige frustraties bij de hgbegaafde leerling zelf. Een kind weet dat het slim is, maar tch heeft het meite met dingen die de meeste andere kinderen in de klas znder meite wel lukken. Ok kan een dergelijk leerprbleem een hgbegaafde leerling in de weg staan m daadwerkelijk aan verrijkingsstf te te kmen. Daarnaast is er k vaak ng het prbleem dat een leerstrnis bij hgbegaafde leerlingen niet herkend wrdt.
6 - Verwachtingspatrnen van de mgeving Het gebeurt helaas ng vaak dat de mgeving een lagere verwachting heeft van meisjes dan van jngens, maar k van allchtne leerlingen t..v. autchtne leerlingen. Het is dan k ged mgelijk dat meisjes en allchtne leerlingen minder gestimuleerd wrden m ged te presteren. Het niet nderkennen van hun mgelijkheden kan leiden tt demtivatie. - Selectieve luisterhuding De instructie van leerkrachten bestaat vaak uit drie delen. 1 is het phalen van de kennis, 2 is het uitleggen en de 3 de stap is het samenvatten. Veel hgbegaafde leerlingen luisteren alleen maar in fase 1 naar de leerkracht en denken dan: O, dat weet ik al, m vervlgens verder niet te luisteren en k niet te hren welke nieuwe infrmatie de leerkracht aanbiedt in fase 2. - Aanpassingsgedrag van de hgbegaafde leerling Mensen hebben een drang m ergens bij te hren en m pgenmen te wrden in een grep. Ok hgbegaafde leerlingen willen graag bij de grep hren. Een hgbegaafd kind kiest er vaak vr m niet p te vallen, dit betekent dan k dat het kind niet wil pvallen dr ged te presteren. Onderpresteerders geven wel degelijk signalen af. Het is aan de leerkracht m deze signalen te signaleren en m er mee aan het werk te gaan. De signalen die kinderen afgeven kunnen psitief, maar k negatief zijn. Psitief Opvallende interesse Veel kennis Sterke gevelsmensen Ontdekkingsdrang en creativiteit Eigen keuzes Negatief Neerwaartse lijn in prestaties Onndige futen Niet maken van huiswerk Hekel aan autmatiseren Faalangst / perfectinisme Verzet tegen autriteit Slechte cncentratie Verantwrdelijkheid extern neerleggen