1 Uit: Pedagogisch kader kindercentra 4-13 jaar

Transcriptie

1 1 Uit: Pedaggisch kader kindercentra 4-13 jaar Deel I / hdst. 5 Relaties in de grep De grep als leermgeving De buitenschlse pvang is een fantastische preftuin vr de sciale ntwikkeling van kinderen. Ze leren p een natuurlijke wijze mgaan met elkaar in de vrije tijd. Het is leren znder bek f pdrachten. De leermgeving zijn alle andere kinderen in de grep. Ze efenen met verschillende grepsrllen, verantwrdelijkheid nemen en het incasseren van verlies. De buitenschlse pvang biedt daarvr een uitstekende gelegenheid, juist mdat het gaat m vrije tijd. Dat biedt weer een heel andere cntext dan de grepen p schl. In een schlklas zijn de grepen meestal vaster van samenstelling, kmen de activiteiten vrt uit een leerplan, en hebben kinderen minder keuze in met wie zij willen samenwerken. In de grep p de buitenschlse pvang zijn er weer heel andere rllen vr kinderen te verdelen dan in de klas. De grep biedt: Veiligheid en erbij hren Ontmeting en diversiteit Oefenplaats vr relaties Identiteitsvrming via vergelijking Deel III / hdst. 10 De pedaggisch medewerker De rl van de pedaggisch medewerker De pedaggisch medewerkers zijn belangrijke persnen in het leven van alle kinderen p de buitenschlse pvang f die kinderen nu één dag per week kmen f vijf dagen per week. Kinderen kmen namelijk wel vele jaren achtereen naar de buitenschlse pvang en daardr nemen de pedaggisch medewerkers een belangrijke plaats in. In welke rl kan de pedaggisch medewerker belangrijk zijn in het leven van de kinderen? Zij kunnen zijn een: Vrbeeld Vraagbaak en klankbrd Veilige haven 1

2 Deel I / hdst. 4 Leren en ntwikkelen Ontwikkelingsschema Hiernder staan een aantal belangrijke mijlpalen in de ntwikkeling van schlkinderen in schema. Lichamelijk Cgnitief Sciaal-emtineel 4-6 Meer spierkracht, betere balans, en cördinatie, k van de fijnere bewegingen zals bij tekenen. Flinke grei van de wrdenschat en zinsbuw. Leert srteren en rdenen, en wrdt steeds beter in het, Meer cntact met anderen: sluit vriendschappen, en is steeds beter in staat zich te verplaatsen in de ander. Kan eigen emties (blij, bs, verdrietig) Kind wrdt slanker, links- f rechtshandigheid wrdt duidelijk. herkennen van vrmen, kleuren, geluiden (rijm). Later k: symblen zals letters en cijfers. herkennen en (enigszins) beheersen en zich aanpassen aan de situatie als dat ndig is. Nieuwsgierig naar het eigen lijf en dat van anderen. Jngens en meisjes gaan gescheiden spelen. Kan eenvudige liedjes en pdrachten begrijpen en nthuden. Kan zich lang en ged cncentreren p iets dat hem interesseert Begrijpt ng niet alles van de wereld m hem heen, en gebruikt fantasie m de ntbrekende kennis aan te vullen tt een lgisch geheel: fantasie en werkelijkheid lpen dr elkaar. Wil k zelf graag alles leren, weten en kunnen. Besef van een eigen ik. De wens m dingen zelf te den en zelf te ntdekken. Straf en belning maken duidelijk wat nu precies wel en niet mag. 7-9 Grei van spierkracht, cördinatie en balans zet zich vrt. Kan bewust bewegingen efenen. Belangstelling vr sprten. Kind wil zijn vaardigheden vergelijken met die van anderen: wedstrijdjes. Jngens en meisjes spelen vaak strikt gescheiden. Aanleren en uitbuwen van schlse vaardigheden: lezen, schrijven, rekenen en later k wereldriëntatie. Begin van lgisch denken en verbanden leggen Verschillen in leerstijlen wrden zichtbaar: de deners, de denkers, de drmers, de uitvinders en de regelaars Sterk gericht p mgang met leeftijdgenten: vriendschappen zijn enrm belangrijk, k vr het gedrag. Identiteitsntwikkeling. Het kind wil erbij hren, en zich geaccepteerd weten, maar is k bezig met zichzelf te leren kennen (in vergelijking met anderen). Interesse in regelspel, vindt belangrijk te weten he het hrt (en prbeert dat k uit). Het bij de grep willen hren en de behefte aan cmpetitie, brengen het risic van pesten met zich mee Veel kracht en ged uithudingsvermgen. Verschillen tussen mtrisch sterkere en zwakkere kinderen wrden steeds duidelijker. Kan cmplexere structuren en relaties begrijpen (in taal, en in de werkelijkheid), en leert strategieën te te passen waarmee het meer en beter kan nthuden. Omgang met leeftijdgenten is van grt belang. Het kind staat k pen vr het leren mgaan met anderen in grepsverband. Ok hier: risic van pestgedrag. 2

3 In de prepuberteit (bij de een veel vreger dan bij de ander): sterke grei, die de cördinatie kan ntregelen en belangstelling vr seksualiteit. Veel behefte aan beweging m het eigen lichaam te leren kennen in de nieuwe verhudingen na de greispurt. Sprten in teamverband past ged bij de sciale belangstelling. De wereld wrdt grter. Het kind det veel nieuwe kennis p. Dat gebeurt via schl, maar k drdat het kind zelf belangstelling heeft vr de wereld m hem heen, en zijn eigen plaats daarin. Kinderen denken na ver wat het betekent een ged mens te zijn. Aandacht vr waarden en nrmen. Maatschappelijke belangstelling, waarbij zij vaak een standpunt kiezen waarvan zij weten dat ze erm gewaardeerd zullen wrden (dr vlwassenen en degenen die zij autriteit tekennen, f belangrijk vinden) Sciale ntwikkeling Gedurende de basisschlperide wrdt de wereld vr kinderen steeds grter: ze krijgen meer kennis, en leren steeds meer mensen en situaties kennen. Ze kunnen vergelijkingen maken tussen hun eigen prestaties f gewntes en die van anderen. Daardr krijgen ze meer inzicht in zichzelf en in hun relaties met anderen. Ze leren de wereld te bekijken vanuit verschillende perspectieven en maken kennis met de waarden en nrmen van de samenleving waarin ze pgreien. Al die zaken dragen bij aan hun sciaal-emtinele ntwikkeling. Kinderen van 4 tt 6 jaar Kinderen van vier jaar kunnen zich al in andere kinderen verplaatsen. Ze kunnen bijvrbeeld een ander kind trsten als het huilt f pijn heeft. Tussen 4 en 6 jaar neemt het vermgen van kinderen m zich in anderen in te leven enrm te. Dit vermgen wrdt k wel empathie genemd. Het is een belangrijke vrwaarde vr het aangaan van sciale relaties en vriendschappen. Wie zich kan vrstellen he een ander zich velt, is eerder geneigd tt sciaal gedrag zals: iemand helpen, delen, samenwerken, vr iemand pkmen. Dat zijn de eigenschappen waarmee je je geliefd maakt in grepen en waarmee je vrienden maakt. Naast empathie is zelfcntrle een vrwaarde vr het sluiten van vriendschappen. In de kleuterleeftijd leren kinderen m hun eerste impulsen te beheersen. Die zelfcntrle is vral van belang m agressief handelen tegen te gaan: speelged afpakken, schelden, vr je beurt gaan. Kinderen die regelmatig agressief zijn tegen hun leeftijdgenten wrden meestal niet als vrienden uitgekzen. Deze kinderen hebben baat bij caching dr vlwassenen. Een pedaggisch medewerker kan het kind helpen dr suggesties vr gedrag te geven ( m de beurt! ) en in de buurt te blijven tijdens de speelcntacten. De pedaggisch medewerker kan dan beter ingrijpen bij agressie en zrgen dat het spelen vr beiden leuk blijft. Kinderen van 6 tt 9 jaar Rnd een jaar f zeven wrden vriendschappen enrm belangrijk, k vr de ntwikkeling van de eigen identiteit. Kinderen willen graag ergens bij hren en zich geaccepteerd velen. Maar tegelijk vergelijken zij zichzelf juist steeds met anderen m te ntdekken wie ze nu eigenlijk zelf zijn. Dat vergelijken van zichzelf met anderen, draagt bij aan de ntwikkeling van de identiteit. Het bij de grep willen hren, betekent k dat p deze leeftijd buitensluiting en pesten een rl kunnen gaan spelen. Het is belangrijk alert te zijn p het negeren f afwijzen van kinderen dr de grep. 3

4 Uit nderzek blijkt dat kinderen die veel zijn gepest, later vaker depressief zijn. Zij lpen k p hun pleiding f werk een grter risic gepest te wrden en krijgen meer te maken met ngewenst gedrag van anderen. Vanaf de leeftijd van ngeveer zeven jaar spelen kinderen vral met andere kinderen van dezelfde sekse en leeftijd: meisjes spelen met meisjes, jngens met jngens. Het gaat m echte vriendschappen, gebaseerd p elkaar accepteren en steunen. Al zijn ze ng wel aan het ntdekken met wie ze het best kunnen pschieten en samen spelen en kunnen de cmbinaties dus ng weleens wisselen. Kinderen van 10 tt 13 jaar Ok vr kinderen vanaf tien jaar is de mgang met leeftijdgenten van grt belang. Kinderen zijn p deze leeftijd erg gevelig vr het gedrag van hun leeftijdgenten en vr hun berdeling, schrijft Martine Delfs daarver bijvrbeeld in haar bek Luister je wel naar mij? Het is daarm belangrijk vr ze m zich p de een f andere manier te nderscheiden en z een psitieve berdeling te bewerkstelligen. (...) Aan de ene kant wil het kind graag geaccepteerd wrden, en vlden aan de nrmen van de grep. Aan de andere kant wil het zich aantrekkelijk maken vr de grep dr zich te prfileren en zelf iets te ndernemen. Kinderen van deze leeftijd zijn bezig met hun eigen identiteit: Wie ben ik? Wat kan ik? De vergelijking met anderen is een belangrijke basis m hierver na te denken. Ze willen hetzelfde zijn f juist niet hetzelfde zijn: Ik wil net z ged dansen als Tim, Ik wil k lang haar, f Ik ben even sterk als Maria. Dergelijke vergelijkingen bieden een steun vr zelfbewustzijn en zelfwaardering. Kinderen wrden p deze leeftijd echter wel kritischer in hun vergelijkingen en berdelingen. Ze zien k he ze niet willen zijn. En de grep is een belangrijke ndersteuning vr de identiteitsvrming. Het kind kan zichzelf vergelijken met anderen in de grep. Dr dergelijke vergelijkingen kun je je eigen gedrag bepalen f veranderen. Ze ntdekken wie zij zelf zijn en willen zijn. In een grep krijgt een kind feedback van leeftijdgenten. Er wrdt bijvrbeeld gelachen m je grap f je wrdt juist uitgelachen. De meisjes uit je grep vinden iemands kleren mi f juist niet. De jngens vinden weer heel andere kleding mi dan de meisjes. Ok dr het vergelijken met elkaar leren kinderen he de sciale wereld in elkaar steekt. Krtm, ze hebben de ander ndig m zichzelf te leren kennen en te ntwikkelen. Vriendschappen wrden hechter, en zijn in sterkere mate gebaseerd p vertruwen en lyaliteit: je vrienden val je niet af! Kinderen van deze leeftijd hren graag bij een grep. Het erbij hren geeft een gevel van veiligheid. Tegelijkertijd kan het z zijn dat de eigen vrkeuren en interesses die het kind juist p deze leeftijd sterker begint te ntdekken, btsen met de nrmen van de grep. Dat kan leiden tt lastige keuzes vr een kind: tegeven aan de grepsdruk, f kiezen vr eigenheid? Juist mdat erbij hren z belangrijk is, zijn pedaggisch medewerkers in deze fase alert p pesten f macht en nderdrukking in de grep. Kinderen die tegeven aan de grepsdruk den wellicht dingen die zij eigenlijk niet willen: samen pesten van een ander kind f liegen tegen de pedaggisch medewerker. (Zie Hfdstuk 5 Relaties tussen kinderen). Pubers hebben duidelijke grenzen ndig De puber beschikt ver alle vlwassen emties. Maar zijn impulscntrle is gebrekkig. Dit kmt dr een nvlgreide frntaalkwab. Dit deel van de hersenen zrgt vr eerst denken, dan den. Op de leeftijd van jaar en k ng lang daarna kunnen pubers meilijk dr emties aangestuurd gedrag afremmen. Daarm kmen de kinderen p deze leeftijd z vaak in de prblemen. Ze kunnen de verleiding van de zichtbare sneptrmmel niet weerstaan, k al weten ze dat ze geen snep mgen nemen. Ze blijven achter de cmputer zitten, k al weten ze dat ze nu hun huiswerk niet meer afkrijgen. Duidelijke regels en grenzen helpen hen m zich tegen de directe verleidingen te verzetten. Brn: Het puberbrein,

5 2 Uit: Etnische diversiteit in de kinderpvang en peuterspeelzalen Lezing van Judi Mesman / Universiteit Leiden p Open Space Vlwassenen als rlmdel De mgang tussen kinderen is natuurlijk heel belangrijk, maar we meten niet vergeten dat vlwassenen zals uders, leerkrachten en leidsters k een belangrijk rlmdel zijn vr kinderen. In Amerika is nderzek gedaan nder kinderen van 3 tt 6 jaar die een vide te zien kregen van een witte man die tegen een zwarte man praat. De witte man heette Kasper en de zwarte man Abdul. De kinderen werden in twee grepen verdeeld en de twee grepen kregen ieder een andere versie van het filmpje te zien. In beide filmpjes waren de wrden van Kasper tegen Abdul precies hetzelfde: Kasper zei in beide filmpjes alleen psitieve en neutrale dingen. Het gedrag van Kasper was echter verschillend in de twee filmpjes. De ene grep kinderen kreeg een vide te zien waarin Kasper liet merken dat hij p zijn gemak was in het gesprek. Hij schudde de hand van Abdul hartelijk, maakte vaak gcntact en stnd redelijk dichtbij hem. Dit was de psitieve vide. De andere grep kreeg een vide te zien waarin Kasper liet zien dat hij juist niet p zijn gemak was in het gesprek. Hij schudde de hand van Abdul krt en slapjes, maakte weinig gcntact en stnd ver van hem af. Dit was de negatieve vide. Na het zien van het filmpje werden de kinderen uit de twee grepen vragen gesteld ver Kasper en Abdul: Vnd Kasper het fijn m met Abdul te praten? Denk je dat ze vrienden kunnen wrden? Zu Kasper Abdul een lift willen geven? Ok werd gevraagd wat de kinderen zelf van Abdul vnden: Vind je hem aardig? Zu je met hem willen spelen? Zu je je taart met hem delen? De kinderen die de negatieve vide hadden gezien dachten minder psitief ver de relatie tussen Kasper en Abdul dan de kinderen die de psitieve vide hadden gezien. Ok vnden die kinderen zelf Abdul minder aardig en waren ze minder bereid met hem te spelen f met hem te delen. Hierna kregen de kinderen een ft te zien van een andere zwarte man en werd ze dezelfde vragen gesteld als in het eerste deel. De kinderen die de negatieve vide hadden gezien dachten dat Kasper k die man niet z aardig zu vinden en die kinderen vnden k zelf de nieuwe zwarte man minder aardig dan kinderen die de psitieve vide hadden gezien. Uit dit nderzek en uit vele andere nderzeken blijkt dus dat als vlwassenen aardige f gewne dingen zeggen, maar zich tch niet p hun gemak velen, kinderen dat direct ppikken en daar cnclusies aan verbinden ver de persn tegen wie de vlwassene praat, maar k ver andere persnen die p die persn lijken. Het ligt vr de hand dat als vlwassenen k expliciet negatieve dingen zeggen tegen f ver mensen uit andere etnische grepen, dat een minstens z grt effect heeft p de ideeën van kinderen. 5

6 3 Uit: De pedaggisch medewerker in de leefgrep E. Knrth. SPH 51, 04/2003. Kinderen waarderen hun pedaggisch medewerker in de leefgrep vanwege de eigenschappen: Hij f zij heeft een psitieve huding luistert naar je neemt je serieus en prbeert je te begrijpen besteedt aandacht en tijd aan je is pen en eerlijk heeft gezag is actief, dat wil zeggen det gewne dingen met ju en de grep biedt praktische hulp is te vertruwen 6

7 4. Invulefening met je team: Wat zijn elementen van vrbeeldgedrag? Kleding Stijl Pasvrm/functineel Uiterlijke verzrging Make up Haar Reuk Taal Vlume Zinsbuw/cnstructie Wrdkeuze Wrdenschat Dialect/accent Omgang Fysieke ruimte Ogcntact Stijl van leiding-geven/aansturen Aandacht vragen en krijgen 7