Pesten op onze school: wat weten we er van?

Transcriptie

1 deel 2: hfdstuk 4 - Pesten p schl: wat weten we ervan? - 1. Pesten p schl: in de spiegel kijken Hfdstuk 4 Pesten p nze schl: wat weten we er van? 1. Pesten p schl: in de spiegel kijken. De praktijk tnt aan dat schlen m verschillende redenen aan een pestactie(plan) beginnen. Smmige schlen gaan van start nadat zich een ernstig pestprbleem heeft vrgedaan. In andere schlen zijn het de uders die de kat de bel hebben aangebnden. Het gebeurt k dat leerlingen te kennen geven dat dit prbleem vr hen priritait met krijgen. Ze rekenen er p dat de schl initiatief neemt. Vr de uitvering van een schlactieplan zijn en blijven de leerkrachten/pveders de spilfiguren. Zij dragen immers pedaggische verantwrdelijkheid. Iedereen rekent p hen m preventieve en prbleemplssende stappen te ndernemen. Schlactieplannen, maar even ged de incidentgerichte tussenkmsten kunnen maar succesvl zijn wanneer zij bereid zijn m tussenbeide te kmen. De inzet en betrkkenheid is k ndig m de zrg vr dit thema niet te laten verslappen. Krte, eenmalige inspanningen leiden immers tt niets, tenzij tt ng meer frustratie. Een duurzame verankering in de zrgstructuur f het leerlingenzrgbeleid is een absluut vereiste. Om schlteams tt (ng meer) betrkkenheid te bewegen, zijn heel wat inspanningen ndig. Degelijke infrmatiesessies, extra vrming rnd de aanpak van ruzies, pesterijen en geweld, de uitbuw van een realistisch en ged werkend handelingsplan, maken hier deel van uit. In heel wat schlen nam de handelingsbereidheid pas te nadat een enquête werd gehuden bij alle betrkkenen. De resultaten van zulke enquêtes spreken meestal bekdelen: dan kan iedereen zien he grt (f klein) het prbleem is, in welke jaren f klassen het prbleem het grtst is, heveel leerlingen er met zeer ernstige prblemen te maken hebben en f ze al bij iemand terecht knden. Neemt men de stem van de uders en de leerkrachten mee, dan kan meestal k wrden vastgesteld he zij het prbleem ervaren en he tevreden ze zijn met de huidige schlaanpak. Is het de bedeling een werkgrep samen te stellen, dan kan meteen wrden pgemaakt wie zich hiervr wil aandienen. Een bevraging biedt met andere wrden heel wat vrdelen. 156

2 deel 2: hfdstuk 4-2. Buwsteen 4: Checklist Pesten en geweld p schl Schlen mgen vral niet uit het g verliezen dat het rganiseren en verwerken van een bevraging wel wat werk met zich meebrengt. Een enquête is nit een vrijblijvende efening. Een bevraging met met de ndige zrg wrden aangebracht (in alle klassen p hetzelfde mment en in mstandigheden die telaten dat leerlingen en leerkrachten ze ged kunnen invullen; de definitie van pesten en geweld met vr iedereen dezelfde zijn; gewaarbrgde annimiteit vr al wie bevraagd wrdt) en iedereen met p vrhand vernemen waarte de enquête plaatsvindt. Schlen zijn achteraf wel eens verrast dr de resultaten. Leerlingen en uders grijpen de annieme enquêtes in smmige gevallen aan m melding te maken van ernstige prblemen. Wil men een werkgrep samen stellen, dan zal een extra frmulier meten wrden pgesteld m de namen van de geïnteresseerden te pakken te krijgen. Alleen al dr een bevraging te rganiseren, creëert men verwachtingen en wrden er spanningen geactiveerd. Pesters vrezen dat ze verklikt wrden. Slachtffers hpen p een drbraak maar blijven beducht vr een nieuwe illusie. Het aanbieden van één f meer hulplijnen ( adres, schlexterne dienst, spreekmmenten bij grene leerkracht f witte juf, ) is p dat genblik geen verbdige luxe. 2. Buwsteen 4: Checklist Pesten en geweld p schl 70 De drie vragenlijsten die hiernder wrden aangebden laten te m na te gaan in heverre leerlingen, leerkrachten en uders te maken krijgen met de prblematiek van pesten en geweld p schl. Daarnaast wrdt er ng een invulblad aangebden dat gebruikt kan wrden m vrijwilligers te vinden vr een schlwerkgrep. Het inleidend berichtje kan, mits een kleine aanpassing, k wrden gebruikt m de uders aan te spreken. Vr hen wrdt eveneens een vragenlijst aangebden. 70 De vragenlijsten die hier wrden aangebden baseren zich p enquêtes die eerder al ter beschikking werden gesteld dr Stevens & Van Ost en De Meyer, Heurckmans & Vanbillen. Zie: Stevens, V. & Van Ost, P. (1994) Pesten p schl. Een actieplan. Antwerpen: Garant Uitgevers; De Meyer, A., Heurckmans, N. & Vanbillen, E. (1995³) Pesten. Een preventiepakket vr het nderwijs. Leuven: Uitg. Acc. 157

3 deel 2: hfdstuk 4-2. Buwsteen 4: Checklist Pesten en geweld p schl VRAGENLIJST PESTEN EN GEWELD OP SCHOOL LEERLINGEN Hall beste leerling, We vinden het belangrijk dat iedereen zich ged velt p nze schl. Daar willen we samen ns best vr den. Deze vragenlijst wil nagaan f jullie te maken krijgen met pestgedrag en geweld p schl. Het lukt niet altijd m die prblemen p te merken f te melden. Daarm rekenen we nu p jullie medewerking. Vult iedereen de vragenlijst p een eerlijke manier in, dan weten we ng beter wat ns te den staat. We belven dat we ns best zullen den m liefst samen met jullie en jullie uders deze prblemen z ged mgelijk p te vangen en te helpen vrkmen. Iedereen heeft immers recht p een fijne schltijd, gede vrienden, een leuke klasgrep. Met jullie medewerking met het zeker lukken m hiervr te zrgen. Ged m weten is dat deze bevraging anniem is. Niemand heft haar f zijn naam te vermelden. Hpelijk geeft dit jullie een ged en veilig gevel. Jullie meten immers vrijuit kunnen spreken. Slechts een paar persnen zullen alle vragenlijsten verwerken. Zdra de resultaten er zijn, vernemen jullie hier meer ver. We kijken er nu al naar uit. Dank vr jullie medewerking! Jullie directie De werkgrep Om misverstanden te vermijden, leggen we even uit wat er nder pesten en geweld wrdt verstaan: PESTEN betekent dat je herhaaldelijk dr één f meer leerlingen (meestal gaat het m dezelfde persn f persnen) werd lastig gevallen (pijn den, uitsluiten, kwetsende smsberichtjes f ft s, rddelen, afdreigen, afpersen, ) k nadat je liet verstaan dat je het niet leuk vnd. GEWELD betekent dat je te maken kreeg met één f meer situaties waarin iemand f anderen ju pijn hebben gedaan f ju p één f andere manier hebben gekwetst f mishandeld. Het geweld heeft ju geen deugd gedaan en liet spren na (angst, pijn, blauwe plekken, grt verdriet, slapelsheid, zelfmrd-gedachten, ) f heeft k bij ju tt 158

4 deel 2: hfdstuk 4-2. Buwsteen 4: Checklist Pesten en geweld p schl een gewelddadige reactie geleid (tegen anderen, tegen juw mgeving, tegen jezelf, tegen vrwerpen). 1. Juw KLAS (je bent niet verplicht m dit in te vullen):. 2. Ik ben O A: een meisje O B: een jngen O C: (leeftijd invullen) jaar 3. He vaak vel jij je alleen p schl? O A: Ik vel me nit alleen p schl. O B: Ik vel me heel zelden alleen p schl (slechts een paar keer). O C: Ik vel me regelmatig alleen p schl. O D: Ik vel me minstens een keer per week alleen p schl. O E: Ik vel me meermaals per week alleen (zelfs dagelijks). 4. Heb je gede vrienden p schl? O A: Ik heb gede vrienden/vriendinnen p schl. [Heveel gede vrienden heb je p schl? :..] O B: Ik heb geen gede vrienden/vriendinnen p schl O C: Ik ben vaak in het gezelschap van andere leerlingen. O D: Ik ben meestal alleen p schl (bijvrbeeld: p de speelplaats, in de eetzaal, bij een uitstap, ) 5. Mijn schlvrienden/-vriendinnen (Let p: je kan hier meerdere antwrden aanstippen!) O A: zijn ngeveer even ud als ik O B: zijn eerder jnger dan ik O C: zijn eerder uder dan ik O D: zijn vral klasgenten O E: zijn geen klasgenten O F: zijn vral meisjes O G: zijn vral jngens O H: zijn zwel meisjes als jngens (ngeveer gelijk verdeeld) 6. Werd/wrd je dit schljaar gepest? 71 O A: Ja k Ga verder met vraag 7. O B: Nee k Ga verder met vraag Vind de enquête plaats tijdens de eerste paar maanden van het schljaar, dan kan men de vragenlijst aanpassen en plsen naar de pest- en geweldervaringen van het vrbije jaar f schljaar. 159

5 deel 2: hfdstuk 4-2. Buwsteen 4: Checklist Pesten en geweld p schl 7. He vaak werd/wrd jij dit schljaar gepest? O A: Ik werd/wrd slechts één f twee maal gepest. O B: Ik werd/wrd regelmatig gepest. O C: Ik werd/wrd minstens een keer per week gepest. O D: Ik werd/wrd meermaals per week gepest (zelfs dagelijks). 8. Waar werd/wrd je gepest? O A: Ik werd/wrd vral p de speelplaats/tijdens de speeltijd gepest. O B: Ik werd/wrd vral tijdens de lessen gepest. O C: Ik werd/wrd vral tijdens de pauzes tussen de lessen gepest. O D: Ik werd/wrd vral in de gangen gepest. O E: Ik werd/wrd vral p weg naar/van de schl gepest. O F: Ik werd/wrd gepest via mijn gsm. O G: Ik werd/wrd gepest via het internet/mijn cmputer. O H: Andere: 9. Op welke wijze werd/wrd je gepest? (Let p: k hier kan je meerdere antwrden aanstippen!) O A: Ik werd/wrd enkel geplaagd en maak er geen prbleem van. O B: Ik werd/wrd geschpt, geduwd, geslagen. O C: Ik werd/wrd bedreigd (Vrbeeld: We gaan je pakken. Of: Vlgende keer pakken we je kleine brer aan ). O D: Ik werd/wrd uitgeschlden, uitgelachen f belachelijk gemaakt. O E: Ik werd/wrd vrtdurend uit de grep geslten. O F: Er werden/wrden spullen van mij gestlen f stuk gemaakt. O G: Ik werd/wrd afgeperst (Geef ns snep f geld f je gsm en we laten ju met rust.) en nder druk gezet (Als je dit niet det, dan ). O H: Ik ntving/ntvang pest-smsjes. O I: Ik werd/wrd gepest via mijn cmputer (chatten, haatmails, pestblg, ) O J: Ik wrd p een andere manier gepest, namelijk :. 10. In welke klas zit(ten) de leerling(en) die ju pesten/gepest hebben? O A: In mijn eigen klasgrep. O B: In één van mijn lesgrepen. (enkel van tepassing in het middel baarnderwijs) O C: In een ander klas van hetzelfde leerjaar. O D: In een hgere klas. 160

6 deel 2: hfdstuk 4-2. Buwsteen 4: Checklist Pesten en geweld p schl O E: In een lagere klas. O F: In verschillende klassen. O G: Zit(ten) niet p nze schl. 11. He vaak heb je dit schljaar andere leerlingen gepest? O A: Ik heb dit schljaar niet gepest. (Ga dr naar vraag 13) O B: Ik heb slechts één f tweemaal (mee-)gepest. O C: Ik pest regelmatig andere leerlingen. O D: Ik pest elke week wel iemand. O E: Ik pest verschillende malen per week. 12. Als je kiest m een ander te pesten, dan de je dat vral (Ok bij deze vraag mag je meer dan één antwrd geven.) O: A: mdat je vreger werd gepest en je dit niet pnieuw wilt laten gebeuren. O: B: mdat jij je verveelt. O: C: mdat je pesten leuk vindt. O: D: mdat je geen flauwe leerlingen kunt verdragen. O: E: mdat je in een grep zit die wilt dat je meepest. O: F: mdat de leerling die gepest wrdt vrdien anderen heeft gepest en nu een les verdient. O: G: mdat je wilt tnen dat je sterk staat en dat anderen je meten respecteren. O: H: mdat pesten er vr zrgt dat je mee telt en aanzien krijgt in de grep. O: I: mdat je p die manier de sympathie van anderen prbeert te winnen f krijgt. O: J: m een andere reden, namelijk Kreeg je p schl al te maken met andere vrmen van geweld dan pesten? O: A: Ja k Ga verder met vraag 14. O: B: Nee k Ga verder met vraag Met welke andere vrmen van schlgeweld kreeg je het vrbije schljaar te maken? O: A: Scheldpartij(en) O: B: Vechtpartij(en) O: C: Vernielen van schlmateriaal 161

7 deel 2: hfdstuk 4-2. Buwsteen 4: Checklist Pesten en geweld p schl O: D: Vernielen van persnlijke bezittingen O: E: Diefstal van persnlijke bezittingen, geld, O: F: Afpersing O: G: Bedreiging met lichamelijk geweld O: H: Seksueel geweld O: I: Verplicht wrden tt diefstal, geweld, vandalisme, O: J: Andere: 15. Ken je leerling(en) van juw klas f leerjaar die vaak dr andere leerlingen wrden gepest? O: A: Ja k Om heveel leerlingen gaat het? :.. O: B: Nee 16. Ken je leerlingen die regelmatig andere leerlingen pesten (binnen en/f buiten de schl)? O: A: Ja k Om heveel leerlingen gaat het? :.. O: B: Nee 17. Als je p de hgte bent van situaties waarin sprake is van pesten f geweld: met wie zu je er dan liefst ver praten? (Kies het belangrijkste antwrd.) O: A: Met mijn uder(s) O: B: Met een leerkracht f pveder O: C: Met mijn vrienden/leeftijdsgenten O: D: Met mijn grtuders O: E: Met mijn klasleraar O: G: Met de medewerker van het CLB O: H: Met nze huisarts O: I: Met een andere hulpverlener van buiten de schl O: J: Andere: Wil je ng wat kwijt ver dit nderwerp (= pesten en geweld p schl) f heb je een belangrijke tip? DANK VOOR JOUW MEDEWERKING!! 162

8 deel 2: hfdstuk 4-2. Buwsteen 4: Checklist Pesten en geweld p schl VRAGENLIJST VOOR OUDERS 1. In welke klas zit juw dchter f zn? (Het staat je vrij deze vraag te beantwrden.) Klas: 2. Is uw kind een meisje f een jngen? A: Jngen B: Meisje 3. Is uw kind dit schljaar p schl gepest? A: Ja (Ga nu naar vraag 4.) B: Nee (Ga nu naar vraag 10.) 4. He vaak is uw kind gepest? A: Slechts een f twee maal gedurende een krtere peride B: Regelmatig C: Bijna wekelijks D: Meerdere keren per week (tt zelfs dagelijks) 5. Van wie hebt u vernmen dat uw kind wrdt gepest? (Hier mag je eventueel meerdere antwrden aanstippen.) A: Mijn kind heeft het zelf verteld. B: Ik heb het zelf gezien. C: Ik vernam het van een klasgent(je). D: Ik vernam het van een andere uder. E: Ik vernam het via de klasleraar. F: Ik vernam het via een andere leraar/pveder. G: Ik vernam het van de directie. H: Ik vernam het van iemand anders, nl. (functie). 6. Is er vlgens u sprake van een duidelijk aanwijsbare reden f aanleiding vr het pesten van uw kind? A: Ja, namelijk B: Nee. 7. Waar wrdt uw kind p schl gepest? (Meerdere antwrden zijn mgelijk.) A: Op de speelplaats. 163

9 deel 2: hfdstuk 4-2. Buwsteen 4: Checklist Pesten en geweld p schl B: In de klas, tijdens de lessen. C: In de klas tijdens de leswisseling(en). D: In de gangen. E: Op weg naar/van de schl. F: Thuis en elders via gsm. G: Thuis, via internet en cmputer. H: Op een andere plaats, namelijk.. 8. He wrdt uw kind gepest? (Meerdere antwrden zijn mgelijk.) A: Mijn kind wrdt enkel wat geplaagd en maakt er geen prbleem van. B: Mijn kind wrdt geduwd, geschpt en/f geslagen. C: Mijn kind wrdt bedreigd. D: Mijn kind wrdt uitgeschlden en uitgelachen; er wrdt ver hem/ haar gerddeld. E: Mijn kind wrdt vrtdurend uitgeslten. F: De spullen van mijn kind wrden beschadigd f gestlen. G: Mijn kind wrdt gedwngen m spullen af te geven (afpersing) f zaken te den die hij/zij niet wenst te den (druk). H: Mijn kind ntvangt meermaals pest-sms-jes. I: Mijn kind wrdt lastig gevallen via de cmputer (internet-cmmunicatie). J: Op een andere manier, namelijk 9. In welke klas zitten de leerlingen die uw kind pesten? A: In dezelfde klas- f lesgrep. B: In een andere klas van hetzelfde jaar. C: In een hgere klas. D: In een lagere klas. E: In verschillende klassen. F: Andere: 10. Werd uw kind vrdien k al gepest? A: Nit. B: Heel sms. C: Regelmatig. D: Aanhudend, sinds

10 deel 2: hfdstuk 4-2. Buwsteen 4: Checklist Pesten en geweld p schl 11. Heeft uw kind last van pesterijen buiten de schlsfeer (buiten het schlgebuw en dr andere persnen)? A: Nit. B: Heel sms. C: Regelmatig. D: Aanhudend. 12. Denkt u dat uw kind andere kinderen zu durven pesten (al f niet in grep)? A: Nit. B: Heel sms. C: Regelmatig. D: Aanhudend. 13. He reageert uw kind als het gepest wrdt? Wat det het dan? 14. He reageert uw kind als het pmerkt dat anderen wrden gepest? DANK VOOR UW MEDEWERKING! Extra vraag: Wenst u deel uit te maken van de schlwerkgrep die zich met dit thema bezig hudt, dan vragen we u m bijgevegd blad 72 eveneens in te vullen en ns terug te bezrgen. Dank u. 72 Zie pag. 169: vraag m deel te nemen aan de schlwerkgrep. 165

11 deel 2: hfdstuk 4-2. Buwsteen 4: Checklist Pesten en geweld p schl VRAGENLIJST VOOR LEERKRACHTEN 1. Bent u man f vruw? A: Man B: Vruw 2. He lang staat u in het nderwijs. jaar. 3. U bent: A: Lesgever B: Klasleerkracht C: Secretariaatsmedewerker D: Opveder E: Leerlingenbegeleider F: Lid van de schlleiding (directie, cördinatr, adjunct-directeur, ) G: Andere: 4. He dikwijls wrdt u direct f indirect met pestgedrag gecnfrnteerd? A: Ik wrd er nit mee gecnfrnteerd want er wrdt niet gepest. (Ga naar vraag 7.) B: Ik wrd er slechts één f twee maal per jaar mee gecnfrnteerd. (Ga naar vraag 5.) C: Ik wrd er regelmatig mee gecnfrnteerd. (Ga naar vraag 5.) D: Ik wrd er gemiddeld één keer per week mee gecnfrnteerd. (Ga naar vraag 5). E: Ik wrd er verschillende keren per week mee gecnfrnteerd. (Ga naar vraag 5.) 5. Waar hebt u pestsituaties waargenmen? (U mag hier meerdere antwrden aanstippen.) A: Op de speelplaats. B: In de klas tijdens de les. C: In de klas tijdens pauzes en leswissels. D: In de gangen. E: Op weg naar en van de schl. F: Ergens anders, namelijk.. 166

12 deel 2: hfdstuk 4-2. Buwsteen 4: Checklist Pesten en geweld p schl 6. He wrdt er in die gevallen gepest? (Ok hier zijn meerdere antwrden mgelijk.) A: Er wrdt enkel geplaagd; het is eenmalig en zrgt niet vr prblemen. B: Er wrdt geduwd, geschpt en geslagen. C: Er wrden leerlingen bedreigd en nder druk gezet. D: Leerlingen wrden uitgeschlden, uitgelachen f er wrdt ver hen gerddeld. E: Er wrden leerlingen uit de grep geslten. F: Er wrden spullen van leerlingen beschadigd en/f gestlen. H: Er wrden leerlingen afgeperst. I: Leerlingen ntvangen pest-sms-jes. J: Leerlingen wrden via het internet gepest (haatmails, uitsluiting, kwetsende ft s f pestblg 7. In geval u te maken krijgt met pestsituaties: he reageert u dan? (Meerdere antwrden zijn mgelijk.) A: Ik de niets mdat ik niet weet wat ik dan best de. B: Ik de niets mdat ik niet wens in te grijpen. C: Ik km tussenbeide en zrg dat het pestgede stpt (en daar laat ik het bij). D: Ik km tussenbeide en bespreek het pestgedrag met de betrkken leerlingen. E: Ik km niet tussenbeide maar meld het prbleem aan de directie, de klasleraar, de leerlingenbegeleider f een andere persn binnen het team. F: Ik km wel tussenbeide en meldt het prbleem nadien aan de directie, de klasleraar, de leerlingenbegeleiding f een andere persn binnen het team. G: Ik de iets anders, namelijk.. 8. He vindt u dat er in het algemeen p pestgedrag gereageerd met wrden? (Ok hier mag u meerdere antwrden aanstippen.) A: Er met z weinig mgelijk aandacht aan wrden besteed: pesten hrt erbij; jngeren leren zich z met vallen en pstaan handhaven in de grep. B: Wie gepest wrdt met aangesprd wrden m te reageren. C: De schl met pestende leerlingen zveel mgelijk prberen te betrappen en straffen. Een strenge aanpak werkt. D: De schl met er vral vr zrgen dat pesterijen stppen en dat de tege brachte menselijke en materiële schade wrdt hersteld. 167

13 deel 2: hfdstuk 4-2. Buwsteen 4: Checklist Pesten en geweld p schl E: De gepeste leerling met er wrden te aangezet m samen met zijn/haar uders hulp te zeken. F: Gepeste leerlingen meten hun prblemen zelf prberen p te lssen. G: De schl met met alle beschikbare middelen prberen m pestgedrag te vrkmen en aan te pakken. H: Ander vrstel: Kies tussen de maatregelen die hiernder vermeld staan drie maatregelen die vlgens u het best bijdragen tt het plssen van pestgedrag p schl: A: De directie met de pestende leerlingen aanpakken. B: De klasleraar met de pestende leerlingen aanpakken. C: Alle leerkrachten dragen verantwrdelijkheid m het pesten te den stppen en te helpen vrkmen. D: Leerlingenbegeleiders (vertruwensleerkrachten, zrgleerkracht, grene f witte juf/leerkracht, ) meten samen met de leerlingen naar plssingen zeken E: De leerlingen meten mee wrden ingezet m pestprblemen vlugger p te spren en samen met de betrkkenen te helpen plssen ( peerbemiddeling ). F: Het CLB met dit srt prblemen aanpakken en naar een plssing tewerken. G: De schl en de uders van beide partijen meten samenwerken. H: De schl met vral werk maken van preventie en daarm investeren in sensibilisatie en infrmatie bij alle leerlingen, leerkrachten en uders. H: Andere persnen f instanties meten wrden ingeschakeld, namelijk 10. Welke cncrete prblemen ervaart u in verband met het vrkmen, pspren en aanpakken van pestprblemen? 11. Welke vrstellen f tips wilt u aanreiken m de pestaanpak p schl te verbeteren? 12. Bent u bereid m tijdelijk deel uit te maken van de werkgrep die de schlwerking wil evalueren en verbeteren? Vul dan het bijgevegde blad in. DANK VOOR UW MEDEWERKING! 168

14 deel 2: hfdstuk 4-2. Buwsteen 4: Checklist Pesten en geweld p schl WERKGROEP POSTITIEF SCHOOLKLIMAAT ZOEKT MEDEWERKERS: DOE JIJ MEE? De werkgrep Psitief schlklimaat is een tijdelijke werkgrep waarin de directie, leraren, leerlingen en uders samen werken. De werkgrep wil er mee vr zrgen dat iedereen zich ged velt p nze schl. De werkgrep nderzekt f de leerlingen van nze schl te maken krijgen met pesten en geweld p schl en zal vrstellen uitwerken m ruzies, cnflicten en pestgedrag ng beter aan te pakken en te vrkmen. Lid wrden van de werkgrep betekent dat je hieraan dit schljaar wilt meewerken. Vul je dit strkje in, dan verneem je weldra wanneer de werkgrep de eerste keer samen kmt. Hartelijk dank vr jullie medewerking! De directie Ik ben, (vul je vrnaam en naam in) Leerling en zit in klas. Leerkracht /pveder Ouder van, leerling(en) van klasgrep.,..., en ben bereid m deel uit te maken van de werkgrep Psitief Schlklimaat. Ik ben bereikbaar via (telefnnummer)... (gsmnummer)... Datum: Handtekening: 169