De toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie. P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology
|
|
- Jurgen Kok
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 De toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology
2 Relaties met een farmaceutisch bedrijf of sponsor Geen
3 Antidepressivum, antipsychoticum of combinatie bij psychotische depressie? Farahani et al.: Antidepressivum plus antipsychoticum werkzamer dan antidepressivum alleen maar niet als 1 onderzoek (Wijkstra et al.) wordt weggelaten Antidepressivum plus antipsychoticum was onverdeeld werkzamer dan antipsychoticum alleen Onderzochte antipsychotica 4x oud, 1x quetiapine Er is dus geen evidentie voor toevoegen van een TAFKA TAFKA: The Antipsychotics Formerly Known as Atypical Farahani & Correll, The Journal of Clinical Psychiatry 2012;73(4): Wijkstra et al. 2010;121(3): ; Boere et al. Psyfar in voorbereiding
4 Antidepressiva bij psychotische depressie Starten met alleen een klassiek antidepressivum (op geleide van de spiegel) verantwoord Na 4 weken bij onvoldoende resultaat antipsychoticum toevoegen Alternatief: meteen starten klassiek antidepressivum en een antipsychoticum.. Richtlijnherziening van de Multidisciplinaire richtlijn DEPRESSIE (eerste revisie), 2009
5 MDR: Non-responders op een SSRI na 4 weken Overschakeling naar een ander antidepressivum: een andere SSRI, een klassiek antidepressivum, venlafaxine, mirtazapine Toevoeging van lithium als beste additie-optie Eventueel toevoeging van mirtazapine Eventueel toevoegen van een atypisch antipsychoticum, TAFKA Richtlijnherziening van de Multidisciplinaire richtlijn DEPRESSIE (eerste revisie),
6 Antipsychotica als additie bij treatment resistent depression In de VS geregistreerd: aripiprazol als add-on fluoxetine-olanzapine combinatie Vier grote onderzoeken olanzapine aan fluoxetine toegevoegd: drie negatief en één positief In Europa beide geweigerd In Europa geregistreerd: quetiapine als add-on Debattista, C. and J. Hawkins (2009). "Utility of atypical antipsychotics in the treatment of resistant unipolar depression." CNS Drugs 23(5):
7 Toevoegen van een antipsychoticum De conclusie van Owenby et al. betreffende risperidon GELDT VOOR ALLE ANTIPSYCHOTICA:..een adequate behandeling met eerste keuze middelen van verschillende klassen [psychofarmaca] en/of combinaties daarvan wordt aangeraden vóór met risperidon wordt begonnen Als beslist wordt met risperidon te beginnen moeten behandelaren ervoor zorgen dat de patiënt daarvoor goed is voorgelicht over mogelijke voordelen en bijwerkingen. Owenby et al.the Annals of Pharmacotherapy 2011;45(1):
8 Toevoegen van een antipsychoticum Selis en Peeters [ ] toevoeging van een nieuw antipsychoticum zinvol kan zijn [ ] als gebruikelijke, beter gefundeerde behandelingen, zoals instellen op een ander antidepressivum of augmentatie met een ander middel (zoals lithium), niet werken of op praktische of medische bezwaren stuiten. Antipsychotica toevoegen: klein tot matig effect effect vooral de eerste week duidelijk daarna minder of verdwenen geen vergelijkingen met andere opties!!! Moleman Psyfar 2008;4:44-47; Selis, & Peeters, TvP 2008;50(4):
9 Sigmund
10 Geregistreerde indicaties van antipsychotica bij stemmings- en angststoornissen Quetiapine ernstige depressieve episode bij patiënten met bipolaire stoornis.en die reageerden ter voorkoming van recidief add-on bij patiënten met unipolaire depressie met suboptimale respons op monotherapie van een antidepressivum
11 13 Quetiapine farmacodynamisch profiel Hoge affiniteit (effect bij lage doses, hoe laag? mg?) α-1 blokkeerder H-1 blokkeerder (slaap; GAD?; metabole bijwerkingen) M-1 (muscarine) blokkeerder (anticholinerge bijwerkingen) Minder hoge affiniteit(effect bij doses mg?) 5HT2A blokkeerder (slaap; GAD?) metaboliet norquetiapine: heropnameremmer noradrenaline (depressie) Matige affiniteit (effect bij hoge doses, >300 mg?) dopamine-2 blokkeerder (schizofrenie/manie) α-2 blokkeerder M3 blokkeerder 5HT1A blokkeerder 5HT2C blokkeerder (metabole bijwerkingen) DUS is quetiapine een antipsychoticum???
12 Quetiapine toegevoegd aan een antidepressivum: basis voor registratie gestopt wegens bijwerkingen vooral slaperigheid en sedatie: MADRS antidepressant : SRI 89 % Bauer et al. J Aff Disorders 2010;127(1-3):
13 Quetiapine toegevoegd aan een antidepressivum: basis voor registratie Bauer et al. J Aff Disorders 2010;127(1-3):
14 Quetiapine toegevoegd aan een antidepressivum: basis voor registratie Bauer et al. J Aff Disorders 2010;127(1-3):
15 Werking van antipsychotica als add-on bij depressie I Dopamine antagonisme? alleen dan is de term antipsychoticum in dit kader juist dat hebben alle antipsychotica Histamine-1 antagonisme? dat hebben aripiprazol, olanzapine, quetiapine en risperidon voor dit effect treedt tolerantie op, werken antipsychotica daarom vooral de eerste week? gaat het dan vooral om sedatief en hypnotisch effect? Moleman Psyfar 2008;4:44-47
16 Werking van antipsychotica als add-on bij depressie II Serotonine-2 antagonisme? dat hebben alle TAFKA s werken die allemaal? Serotonine-1A agonisme? aripiprazol is een serotonine-1a agonist, maar andere niet quetiapine is een serotonine-1a antagonist buspiron is een 5HT-1A agonist, maar lijkt niet werkzaam Moleman Psyfar 2008;4:44-47
17 Werking van antipsychotica als add-on bij depressie III Serotonine-2 (5HT-2) antagonisme? Leidt tot minder serotonerge bijwerkingen van SSRIs agitatie, insomnia en seksuele disfuncties Mogelijk leidt het ook tot directe effecten bij angst en depressie Antidepressiva als mirtazapine en trazodon blokkeren ook 5HT2A-receptoren, wat mogelijk bijdraagt aan hun antidepressieve en anxiolytische eigenschappen Moleman Psyfar 2008;4:44-47; Carpenter et al. Biol Psychiatry 2002;51: ; Richtlijnherziening van de Multidisciplinaire richtlijn DEPRESSIE (eerste revisie), 2009
18 Algoritme van MDD zonder melancholische of psychotische kenmerken mirtazapine mirtazapine klassiek antidepressivum Birkenhäger & Ruhé Psyfar 2011;4:
19 Algoritme van MDD met melancholische kenmerken klassiek antidepressivum Birkenhäger & Ruhé Psyfar 2011;4:
20 Algoritme van MDD met psychotische kenmerken klassiek antidepressivum Birkenhäger & Ruhé Psyfar 2011;4:
21
22 Bipolaire stoornis algemeen I Aripiprazol, olanzapine worden onderzocht als monotherapie bij alle aspecten van de bipolaire stoornis Aripiprazol..werkt tegen manie en als preventie van manie niet als behandeling van acute bipolaire depressie of preventie van depressieve terugval (Yatham) Deze meta-analyse ondersteunt het nut van aripiprazol bij alle fasen van de bipolaire stoornis [maar geen uitspraken over preventie]. het effect bij de acute bipolaire depressie is zwak (Fountoulakis) Yatham. Journal of Affective Disorders 2011;128(Supplement 1): S21-S28. Goodwin et al. CNS Drugs 2011;25(10): Fountoulakis et al. Journal of Affective Disorders 2011;133(3)
23 Bipolaire stoornis algemeen II TAFKAs zijn geen stemmingsstabilisatoren, omdat niet bewezen is dat ze NIEUWE manische of depressieve episoden voorkomen Verschil tussen prophylaxis design (i.e. without preselection of drug responders) en relapse prevention design (Goodwin) Yatham. Journal of Affective Disorders 2011;128(Supplement 1): S21-S28. Goodwin et al. CNS Drugs 2011;25(10): Fountoulakis et al. Journal of Affective Disorders 2011;133(3)
24 Antipsychotica bij bipolaire stoornis Nieuwe antipsychotica bij bipolaire stoornis niet anders dan oude antipsychotica: (co-)medicatie bij manie en bij de onderhoudsbehandeling als dat blijkens pogingen tot staken niet te vermijden is Quetiapine uitzondering Bij depressie geldt hetzelfde als bij unipolaire depressie behalve dat bipolaire depressie moeilijker te behandelen is en een antipsychoticum dan eerder in beeld komt als het ernstig genoeg is en andere mogelijkheden geprobeerd zijn Gentile S. CNS Drugs 2007;21:367-87; Schulte & Moleman. Psyfar 2007; 2: 8-12; Dumont en Moleman Psyfar 2011;2:
25 Samenvatting en overzicht I Antipsychotica zijn GEEN antidepressiva Ze kunnen wel nuttige effecten hebben bij depressies Als dopamine antagonist Natuurlijk bij psychotische depressie en meer?
26 Samenvatting en overzicht II En door andere effecten, maar dan hebben we het NIET over antipsychotica Quetiapine heeft een metaboliet die de heropname van noradrenaline remt liever een SNRI? Alle TAFKAs (en sommige oude antipsychotica) zijn serotonine-2 antagonisten: gunstig effect op de slaap liever trazodon? Een aantal antipsychotica zijn histamine-1 antagonisten: sedatie, slaap liever mirtazapine?
De toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie. P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology
De toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology Relaties met een farmaceutisch bedrijf of sponsor Geen 3 Casus: 39-jarige man,
Nadere informatie, v26; FK Achtergrondinformatie Bipolaire Stoornis
2015041635, v26; FK Achtergrondinformatie Bipolaire Stoornis 5 Consultatiedocument Farmacotherapeutisch Kompas voor registratiehouders Graag reactie voor 30 november 2017 van de registratiehouders die
Nadere informatieVoorbij het protocol..
Voorbij het protocol.. Behandelen van een depressie die niet opknapt. Hans Warning, verpleegkundig specialist GGZ 2 Eigenlijk eerst Psycho educatie Bibliotherapie Hardlopen / activeren Probleem Oplossende
Nadere informatieAppendix Hoofdstuk 13 Tabellen wetenschappelijke onderbouwing farmacotherapie van ouderen met een bipolaire stoornis
3 4 Appendix Hoofdstuk 3 Tabellen wetenschappelijke onderbouwing farmacotherapie van ouderen met een bipolaire stoornis Zoals beschreven in hoofdstuk 3.5. Tabel Lithium bij ouderen. N leeftijd (range)
Nadere informatieEen kwestie van maatwerk
Medicamenteuze interventies ter vermindering van agressief gedrag Een kwestie van maatwerk Dr Rob Heerdink Pharmacoepidemiology & Clinical Pharmacology Utrecht Institute for Pharmaceutical Sciences Universiteit
Nadere informatieDepressie behandeling: additie en augmentatie strategieën. Leo Timmerman Opleider psychiatrie GGZ Drenthe
Depressie behandeling: additie en augmentatie strategieën Leo Timmerman Opleider psychiatrie GGZ Drenthe Relaties met een farmaceutisch bedrijf of sponsor Geeft presentaties voor: AstraZeneca Eli Lilly
Nadere informatieNieuwe ontwikkelingen in de diagnostiek en behandeling van Bipolaire Stoornissen Jelgersma Lezing LUMC 14 Februari 2012
Nieuwe ontwikkelingen in de diagnostiek en behandeling van Bipolaire Stoornissen Jelgersma Lezing LUMC 14 Februari 2012 Ralph Kupka Hoogleraar Bipolaire Stoornissen VU Medisch Centrum, Amsterdam Academische
Nadere informatieRecente ontwikkelingen op het gebied van de Bipolaire Stoornissen
Recente ontwikkelingen op het gebied van de Bipolaire Stoornissen Ralph Kupka Hoogleraar Bipolaire Stoornissen VU Medisch Centrum, Amsterdam GGZ ingeest, Amsterdam Altrecht GGZ, Utrecht Forums Ups&Downs
Nadere informatieSlaapstoornissen in de psychiatrie: het belang van behandeling
Slaapstoornissen in de psychiatrie: het belang van behandeling - Dr. Marike Lancel - Divisie Forensische Psychiatrie Slaapcentrum voor Psychiatrie Assen Het interactieve brein in slaap 12-10-2012 Slaapstoornissen
Nadere informatieAntipsychotica en monitoren van bijwerkingen
Antipsychotica en monitoren van bijwerkingen Symptomatische behandeling bij psychosen Effectiviteit: 70 a 90% Indicaties Schizofrenie Manie Depressie met psychot. kenm. Waanstoornis Psychose NAO Psycho-org.
Nadere informatiePostdatum. Geachte Dokter,
De Belgische gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel Quetiapine Krka 50 mg / 200 mg / 300 mg/400 mg tabletten met verlengde afgifte.
Nadere informatieTo sleep or not to Sleep. over slaap bij psychiatrische ziektebeelden door B.M. Klop- de Vries, psychiater
To sleep or not to Sleep over slaap bij psychiatrische ziektebeelden door B.M. Klop- de Vries, psychiater To sleep or not to sleep Een goede slaapkwaliteit is belangrijk voor ons psychisch welbevinden,
Nadere informatieTHERAPEUTIC DRUG MONITORING Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers -- Commissie Analyse en Toxicologie
SELECTIEVE SEROTONINE HEROPNAME REMMERS Geldt voor Indicatiegebied Monstermateriaal Afnametijdstip Bewaarcondities Inzending Interpretatie doelgroepen: volwassenen depressie en angststoornissen grote buis
Nadere informatieNEUROPSYCHIATRISCHE SYMPTOMEN BIJ M.PARKINSON
NEUROPSYCHIATRISCHE SYMPTOMEN BIJ M.PARKINSON - SLAAPSTOORNISSEN - STEMMINGSSTOORNISSEN - PSYCHOTISCHE SYMPTOMEN / DELIER - MCI / PDD W.Garenfeld 24092014 SLAAPSTOORNISSEN BIJ M.PARKINSON PREVALENTIE:
Nadere informatieMEDICAMENTEUZE AANPAK VAN BIPOLAIRE STOORNIS
MEDICAMENTEUZE AANPAK VAN BIPOLAIRE STOORNIS Bipolaire stoornis (vroeger manisch-depressieve stoornis genoemd) wordt gekenmerkt door recidiverende episoden van manie/hypomanie en depressie. Een globale
Nadere informatieMoleman hoofdstuk 6 Psychofarmaca bij kinderen en jeugdigen.
Moleman hoofdstuk 6 Psychofarmaca bij kinderen en jeugdigen. De psychofarmaca die bij kinderen (zes tot twaalf jaar) en jeugdigen (twaalf en ouder) worden gebruikt zijn over het algemeen afkomstig uit
Nadere informatieChronobiologie en de bipolaire stoornis
Chronobiologie en de bipolaire stoornis Rixt Riemersma-van der Lek, psychiater Polikliniek voor bipolaire stoornissen Universitair Medisch Centrum Groningen Email: r.f.riemersma@umcg.nl GGNet Symposium
Nadere informatieDE MEDICAMENTEUZE BEHANDELING VAN DE BIPOLAIRE STOORNIS BIJ JEUGDIGEN
RICHTLIJN AMSTERDAMSE GENEESMIDDELEN COMMISSIE KINDER- EN JEUGDPSYCHIATRIE DE MEDICAMENTEUZE BEHANDELING VAN DE BIPOLAIRE STOORNIS BIJ JEUGDIGEN Auteurs: Britt Hoogenboom, kinder- en jeugdpsychiater, de
Nadere informatieDE AANPAK VAN GEDRAGSSTOORNISSEN BIJ OUDEREN MET DEMENTIE IN EEN WZC
DE AANPAK VAN GEDRAGSSTOORNISSEN BIJ OUDEREN MET DEMENTIE IN EEN WZC Infomoment voor huisartsen en verplegend personeel van WZC Sint-Camillus in Wevelgem Dokters Fien Dendoncker en Jan Vanroose 25/09/2014
Nadere informatieMultidisciplinaire richtlijn probleemgedrag bij dementie (2018)
Multidisciplinaire richtlijn probleemgedrag bij dementie (2018) Spreker: Prof. dr. S.U. Zuidema Afdeling: Huisartsengeneeskunde & Ouderengeneeskunde, UMCG Geriatriedagen 2018 Disclosures: geen Richtlijn
Nadere informatieCopyright 2016 M. de Ruijter & L..Tammenga. Bijwerkingen in de GGZ
Copyright 2016 M. de Ruijter & L..Tammenga Bijwerkingen in de GGZ Ideaal middel farmacologisch eenvoudig werkingsmechanisme = therapeutische indicatie weinig tot geen andere farmacologische effecten Realiteit
Nadere informatiePsychofarmaca: het kiezen van juiste middel
Home no. 3 Juni 2017 Eerdere edities Verenso.nl Psychofarmaca: het kiezen van juiste middel Werkingsmechanismen en digitale keuzehulpen Jochem Gregoor jochemgregoor@gmail.com Antipsychotica en antidepressiva
Nadere informatiebehandeling van psychotische stoornissen
Workshop: De plaats van depotantipsychotica bij de medicamenteuze behandeling van psychotische stoornissen Dr. P.F.J. (Raphael) Schulte Opleider psychiatrie Psychiater behandelcentrum bipolaire stoornissen,
Nadere informatieANTIDEPRESSIVA PATIËNTENINFORMATIE ALGEMENE INFORMATIE OVER GEBRUIK EFFECTEN EN BIJWERKINGEN VAN ANTIDEPRESSIVA
ANTIDEPRESSIVA PATIËNTENINFORMATIE ALGEMENE INFORMATIE OVER GEBRUIK EFFECTEN EN BIJWERKINGEN VAN ANTIDEPRESSIVA 1. Wat zijn antidepressiva? Antidepressiva zijn medicijnen die veel gebruikt worden om depressies
Nadere informatieDEPRESSIE EN ANGSTSTOORNISSEN. Ciske van den Oever Poliklinisch apotheker Klinisch farmacoloog in opleiding Franciscus Gasthuis
DEPRESSIE EN ANGSTSTOORNISSEN Ciske van den Oever Poliklinisch apotheker Klinisch farmacoloog in opleiding Franciscus Gasthuis INHOUD PRESENTATIE Depressie Symptomen Behandeling Niet-medicamenteus Medicamenteus
Nadere informatieVZA Psychiatrie Workshop DVZA Apr Siska Desplenter
VZA Psychiatrie Workshop DVZA 05.02.2019 Apr Siska Desplenter Casus 26/08/2016 Casus Man, 30 jaar, 73 kg DSM: schizofrenie, paranoïde type Wisselend cannabis gebruik Expliciete vraag patiënt switch Xeplion
Nadere informatieApotheek Haagse Ziekenhuizen. SPC Individuele Bereidingen. Aripiprazol 1 mg, capsule
1. Naam van het geneesmiddel Aripiprazol 1,5 mg, capsule Aripiprazol 2 mg, capsule Aripiprazol 2,5 mg, capsule Aripiprazol 3 mg, capsule Aripiprazol 4 mg, capsule Aripiprazol 6 mg, capsule Aripiprazol
Nadere informatieAntipsychotica en seksuele bijwerkingen: van farmacologische mechanismen tot de klinische praktijk
Antipsychotica en seksuele bijwerkingen: van farmacologische mechanismen tot de klinische praktijk Dr. Marrit K. de Boer Psychiater / onderzoeker Universitair Medisch Centrum Groningen Disclosure Twee
Nadere informatieDoen bij Depressie. Module 3 Fase 4 - Behandelen. Medicamenteuze behandeling van depressie bij cliënten van verpleeghuizen.
Doen bij Depressie Module 3 Fase 4 - Behandelen Module 3 Medicamenteuze behandeling Bijlage 8 Medicamenteuze behandeling van depressie bij cliënten van verpleeghuizen Protocol gebaseerd op het Addendum
Nadere informatieLamotrigine in bipolar depression Loos, Marcus Lambertus Maria van der
Lamotrigine in bipolar depression Loos, Marcus Lambertus Maria van der IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the
Nadere informatieRichtlijn Antipsychotica. Richtlijnenmiddag 2017
Richtlijn Antipsychotica Richtlijnenmiddag 2017 Voor wie Daarvoor is de indeling volgens de DSM 5: 297.1 Waanstoornis 298.8 Kortdurende psychotische stoornis 295.40 Schizofreniforme stoornis 295.90 Schizofrenie
Nadere informatieHet protocol lichttherapie bij bipolaire stoornis
Het protocol lichttherapie bij bipolaire stoornis LOES KAARSGAREN, RAPHAEL SCHULTE, ANJA STEVENS, MARIEKE ELDERING, BENNO HAARMAN, DORIEN POSTMA, RIXT RIEMERSMA, LISETTE ROPS (KENBIS WERKGROEP CHRONOTHERAPIE)
Nadere informatieDe invloed van psychofarmaca op de slaap. Dr. Marike Lancel Onderzoeker, slaapdeskundige GGZ Drenthe
De invloed van psychofarmaca op de slaap Dr. Marike Lancel Onderzoeker, slaapdeskundige GGZ Drenthe Relaties met een farmaceutisch bedrijf of sponsor Geen De invloed van psychofarmaca op de slaap Onderwerpen:
Nadere informatieOnder de tafel of op de (keuken) tafel?
Onder de tafel of op de (keuken) tafel? 3 e PHAMOUS symposium 30 mei 2017 Thalia Herder Psychiater in opleiding (UCP/UMCG) Arts/seksuoloog NVVS in opleiding (UMCG) Potentiële) belangenverstrengeling Voor
Nadere informatieVERPLEEGKUNDIGE AANDACHTSPUNTEN BIJ HET GEBRUIK VAN PSYCHOFARMACA
VERPLEEGKUNDIGE AANDACHTSPUNTEN BIJ HET GEBRUIK VAN PSYCHOFARMACA Het voorschrijven van geneesmiddelen is = een proces en niet louter een beslissing van de arts. Hierbij is een belangrijke taak weggelegd
Nadere informatieSwitching Antipsychotica (AP)
Switching Antipsychotica (AP) Het hoe & wat Hans Oolders, psychiater Syndroom Schizofrenie Incoherentie Onsamenhangendheid Wanen Hallucinaties Desorganisatie Realiteit verstoring Sociale teruggetrokkenheid
Nadere informatieEen psychotische depressie en onvoldoende effect van farmacotherapie en elektroconvulsietherapie
gevalsbeschrijving Een psychotische depressie en onvoldoende effect van farmacotherapie en elektroconvulsietherapie Wat zijn de volgende opties? m.r. koerhuis, a. wunderink, w.a. nolen samenvatting Twee
Nadere informatieDe toepassing van de multidisciplinaire richtlijn voor depressie in de 2 e lijn
De toepassing van de multidisciplinaire richtlijn voor depressie in de 2 e lijn Frans Poolen, Altrecht A. van Schaik, B. Penninx & T. van Balkom VGCt, najaarscongres 2012 Vraagstelling In hoeverre worden
Nadere informatiePsychofarmaca bij d e de ouderen Waarom slikken zij? A D. D Hooghe Hooghe
Psychofarmaca bij de ouderen Waarom slikken zij? A. D Hooghe Psychofarmaca Benzodiazepines en aanverwanten Antidepressiva Antipsychotica Antipsychotica Assessment of antipsychotic prescribing in Belgian
Nadere informatieSamenvatting. Antipsychotica en seksueel functioneren bij mensen met schizofrenie. Rikus Knegtering
Samenvatting Antipsychotica en seksueel functioneren bij mensen met schizofrenie Rikus Knegtering Inleiding Klinische problemen bij mensen die met antipsychotische medicijnen werden behandeld vormden de
Nadere informatieFormularium psychofarmaca ouderenpsychiatrie
Formularium psychofarmaca ouderenpsychiatrie Maart 2003 Inhoud Inhoudsopgave Hoofdstuk 1: Inleiding, verantwoording, toelichting Hoofdstuk 2: Medicatie bij depressie Hoofdstuk 3: Medicatie bij bipolaire
Nadere informatieInteracties met Psychofarmaca. Drs. G. Nap, Ziekenhuisapotheker MHA Apotheek Parnassia Groep 14 november 2016
Interacties met Psychofarmaca Drs. G. Nap, Ziekenhuisapotheker MHA Apotheek Parnassia Groep 14 november 2016 Disclosure belangen spreker Gert Nap (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk
Nadere informatieKlassieke monoamineoxidaseremmers: niet geregistreerd, maar wel een plaats in de behandeling van depressies
Overdruk uit Ned Tijdschr Geneeskd 2003 4 oktober;147(40) Commentaren Klassieke monoamineoxidaseremmers: niet geregistreerd, maar wel een plaats in de behandeling van depressies w.a.nolen Universitair
Nadere informatieDepressie en psychose. Prem Adhien Apotheker/epidemioloog
Depressie en psychose Prem Adhien Apotheker/epidemioloog Docent Prem Adhien Apotheker Universiteit Utrecht: docent Farmaceutische Wetenschappen Hogeschool Utrecht: docent MPA Inhoud Begintoets Geneesmiddelgroepen
Nadere informatieChronotherapie bij stemmingsstoornissen
Chronotherapie bij stemmingsstoornissen Refereermiddag Dimence 26 september 2017 Rixt Riemersma-van der Lek Psychiater FACT Winschoten Onderzoeker UCP-UMCG Chronotherapie - Chronotherapie is in feite iedere
Nadere informatieborstvoeding Uit enkele case-reports is bekend dat trazodon in kleine hoeveelheden overgaat in de moedermelk.
Kinderwens, en : trazodon 2519 t/m 2522 NNH = Number Needed to Harm; non-sri = geen serotonineheropnameremmer; RR = Relatieve Risico; RV = Risico Verschil; SNRI =serotonine-noradrenalineheropnameremmer;
Nadere informatieBijlage II. Wetenschappelijke conclusies en redenen voor de wijziging van de bewoordingen van de vergunning voor het in de handel brengen
Bijlage II Wetenschappelijke conclusies en redenen voor de wijziging van de bewoordingen van de vergunning voor het in de handel brengen 31 Wetenschappelijke conclusies Algehele samenvatting van de wetenschappelijke
Nadere informatieSomatische zorg aan patienten met een bipolaire stoornis: wie doet wat?
Somatische zorg aan patienten met een bipolaire stoornis: wie doet wat? Ralph Kupka Hoogleraar Bipolaire Stoornissen VU Medisch Centrum, Amsterdam GGZ ingeest, Amsterdam Altrecht GGZ, Utrecht Mind the
Nadere informatieFarmacotherapeutisch rapport quetiapine (Seroquel ) bij de indicaties schizofrenie en manie
Farmacotherapeutisch rapport quetiapine (Seroquel ) bij de indicaties schizofrenie en manie 1. Samenvatting De Commissie Farmaceutische Hulp heeft een farmacotherapeutisch rapport vastgesteld voor het
Nadere informatieDe behandeling van een therapieresistente bipolaire depressie
07/03-40-Vos 30-10-2003 09:27 Pagina 703 gevalsbeschrijving De behandeling van een therapieresistente bipolaire depressie a.m. vos, g.w. akkerhuis, w.a. nolen samenvatting0een succesvolle toepassing van
Nadere informatieAntipsychotica en seksuele bijwerkingen: het afwegen van behandelingsstrategieën
Antipsychotica en seksuele bijwerkingen: het afwegen van behandelingsstrategieën Dr. Marrit K. de Boer Psychiater / onderzoeker Universitair Medisch Centrum Groningen Disclosure Twee studies die mede gefinancierd
Nadere informatieKanker en depressie. Symposium Psychosociale oncologie Sterkte met je tumor 13 april 2017 Marijn Tijssen, psychiater MUMC+
Kanker en depressie Symposium Psychosociale oncologie Sterkte met je tumor 13 april 2017 Marijn Tijssen, psychiater MUMC+ Disclosure belangen (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk
Nadere informatiePriapisme en atypische antipsychotica
g e v a l s b e s c h r i j v i n g Priapisme en atypische antipsychotica m. h. c. m. l a a n, j. w. h u m m e l e n samenvatting Een 35-jarige man ontwikkelde priapisme bij het gebruik van quetiapine,
Nadere informatieLithium bij ouderen, wat als de nierfunctie verslechtert?
Lithium bij ouderen, wat als de nierfunctie verslechtert? KenBis Maart 2017 Anna Krikke, psychiater Inleiding Inleiding Lithium, indicaties, bijwerkingen Richtlijn Renale bijwerkingen chronisch lithium
Nadere informatieUniversity of Groningen. Pharmacological treatment of psychotic depression Wijkstra, Jakob
University of Groningen Pharmacological treatment of psychotic depression Wijkstra, Jakob IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it.
Nadere informatieSlecht slapen of juist overmatig veel. Geen trek in eten meer hebben of juist extra veel eten, waardoor je afvalt of juist aankomt in gewicht.
bipolaire stoornissen bipolaire stoornissen 1/6 Antidepressiva worden veel gebruikt in Nederland. De mensen die deze middelen gebruiken, hebben vragen die ze graag aan jou als deskundige willen stellen,
Nadere informatieSeptember 2014, Jaargang 21, Nr. 6 Assortimentsnieuws
September 2014, Jaargang 21, Nr. 6 Assortimentsnieuws INTRODUCTIES NIEUWS INTRODUCTIES NIEUWS Nieuw van Sandoz Life en feminine, oftewel Lifeminine is de overkoepelende naam voor alle geneesmiddelen en
Nadere informatieLeeftijd niet nader. gespecificeerd [3] 6-17 jaar [4] gespecificeerd [6]
Antidepressiva Citalopram (Cipramil ) ASS [1,2] Clomipramine (Anafranil ) [!] OCS [1,2,4] Matige tot ernstige depressieve perioden [5] Fluoxetine (Prozac ) [!] Angststoornissen [1,2,6], 8 jaar en [5] Indeling
Nadere informatieVijftig jaar farmacotherapie van stemmingsstoornissen: zijn de verwachtingen uitgekomen?
korte bijdrage Vijftig jaar farmacotherapie van stemmingsstoornissen: zijn de verwachtingen uitgekomen? w.a. nolen samenvatting De farmacotherapie van stemmingsstoornissen bestaat ruim 50 jaar. Naast 20
Nadere informatieVerminderde insula connectiviteit als indicator voor non-respons?
Verminderde insula connectiviteit als indicator voor non-respons? Hanneke Geugies Dr. H.G. Ruhé Studiedag NNNSA 25 september 2015 Achtergrond Non-respons antidepressiva (TRD) Voornaamste oorzaak aanhoudende
Nadere informatieDetectie, monitoring, preventie, behandeling bijwerkingen psychofarmaca. Copyright 2015 M. de Ruijter & L..Tammenga
Detectie, monitoring, preventie, behandeling bijwerkingen psychofarmaca Copyright 2015 M. de Ruijter & L..Tammenga Speerpunten polikliniek bijwerkingen Kwaliteit van leven Medicatietrouw Preventie en behandeling
Nadere informatieHet werkingsmechanisme van atypische antipsychotica
N E U R O F A R M A C O L O G I E Het werkingsmechanisme van atypische antipsychotica T R E F W O O R D E N A TYPISCHE ANTIPSYCHOTICA; WERKINGS- MECHANISME; EXTRAPYRAMIDALE BIJWER- KINGEN; CLOZAPINE. door
Nadere informatieAugmentatie met atypische antipsychotica bij de behandeling van therapieresistente depressieve patiënten: een overzicht
overzichtsartikel Augmentatie met atypische antipsychotica bij de behandeling van therapieresistente depressieve patiënten: een overzicht m.a. selis, f.p.m.l. peeters achtergrond Een aanzienlijk aantal
Nadere informatieSeksualiteit, psychiatrie, psychofarmaca en zorg
Seksualiteit, psychiatrie, psychofarmaca en zorg Dr. Rikus Knegtering, psychiater Lentis Groningen UMCG-UCP, Rob Giel Onderzoekscentrum, Neuroimaging center Rijksuniversiteit Groningen Congres Amersfoort
Nadere informatieSeksuele stoornissen bij psychofarmaca. Informatiebrochure patiënten
Seksuele stoornissen bij psychofarmaca Informatiebrochure patiënten 1 INHOUD Inleiding 1. Wat zijn psychofarmaca en hoe werken ze? 2. Seksuele bijwerkingen van psychofarmaca 2.1. Angstdempende middelen
Nadere informatieSeksuele stoornissen bij psychofarmaca. Informatiebrochure patiënten
Seksuele stoornissen bij psychofarmaca Informatiebrochure patiënten INHOUD Inleiding 1. Wat zijn psychofarmaca en hoe werken ze? 2. Seksuele bijwerkingen van psychofarmaca 2.1. Angstdempende middelen 2.2.
Nadere informatieMasterclass Antidepressiva
Masterclass Antidepressiva Papendal, 09-11-2016 Hans Warning, VS psychiatrie Motto Ieder voordeel, heb ze nadeel. Je gaat het pas zien als je het doorhebt. Bron: J.C. (datum onbekend) 2 Masterclass antidepressiva
Nadere informatieInformatieavond Bipolaire stoornis. Bart van den Bergh, verpleegkundig specialist GGz Ronald Vonk, psychiater
Informatieavond Bart van den Bergh, verpleegkundig specialist GGz Ronald Vonk, psychiater Bipolaire Stoornis Bipolaire Stoornis = Manisch Depressieve Stoornis (MDS) Algemeen Ziekteverschijnselen Beloop
Nadere informatieFarmacotherapie van angst bij psychosen
Farmacotherapie voor angst en dwang bij mensen met psychosen HET RGOc-PSYCHOSE ETWERK --- 0 jaar jong!! Richard Bruggeman RGOc etwerk PSYCHOSE André Aleman Johan Arends Agna Bartels Richard Bruggeman Jooske
Nadere informatiePsychofarmacologie bij kinderen en jongeren voor niet-kinder- & jeugdpsychiaters: Is dit wel een goed idee? Dr. Daniel Neves Ramos ZNA UKJA
Psychofarmacologie bij kinderen en jongeren voor niet-kinder- & jeugdpsychiaters: Is dit wel een goed idee? Dr. Daniel Neves Ramos ZNA UKJA Casus 4 Op de wachtpost komt een oproep binnen van wanhopige
Nadere informatiePSYCHOFARMACA. Gert- Jan Hendriks, psychiater Directeur Centrum voor Angststoornissen Overwaal Hoofd Zorgprogramma Angststoornissen Pro Persona
Shared decisison making en Empowerment Gert- Jan Hendriks, psychiater Directeur Centrum voor Angststoornissen Overwaal Hoofd Zorgprogramma Angststoornissen Pro Persona PSYCHOFARMACA Shared decision making
Nadere informatieUw brief van Uw kenmerk Datum 16 april 2009 Farmatec/FZ december 2009
Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ s Gravenhage Uw brief van Uw kenmerk Datum 16 april 2009 Farmatec/FZ-2926420 9 december 2009 Ons kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer
Nadere informatiePLAATS VAN ANTIDEPRESSIVA IN DE AANPAK IN DE EERSTE LIJN VAN DEPRESSIE BIJ VOLWASSENEN
PLAATS VAN ANTIDEPRESSIVA IN DE AANPAK IN DE EERSTE LIJN VAN DEPRESSIE BIJ VOLWASSENEN In dit artikel wordt de plaats van antidepressiva in de aanpak van depressie in de eerste lijn bij volwassenen besproken.
Nadere informatieWorkshop medicatie bij angststoornissen Alejandro Goilo Joanneke van der Linde
Workshop medicatie bij angststoornissen Alejandro Goilo Joanneke van der Linde Workshop medicatie bij angst Farmacotherapie angst stoornissen in vogelvlucht Casuïstiek Dhr. A Eigen inbreng Eventueel Mw.
Nadere informatieCannabis en alcohol in de praktijk van de psychiater. Arjen Neven, psychiater a.neven@palier.nl Centrum voor Dubbele Problematiek Palier, Den Haag
Cannabis en alcohol in de praktijk van de psychiater Arjen Neven, psychiater a.neven@palier.nl Centrum voor Dubbele Problematiek Palier, Den Haag Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Nadere informatieMoet de depressiebehandeling in Nederland anders na de star*d-studie?
korte bijdrage Moet de depressiebehandeling in Nederland anders na de star*d-studie? y. paalvast, w.a. nolen samenvatting In dit artikel worden de belangrijkste resultaten van de Sequenced Treatment Alternatives
Nadere informatieModerne antidepressiva en hallucinaties
korte bijdrage Moderne antidepressiva en hallucinaties H.J. KOLTHOF ACHTERGROND Een gevalsbespreking illustreert dat hallucinaties zeldzame, maar potentieel ernstige bijwerkingen van moderne antidepressiva
Nadere informatieBipolaire stoornis en zwangerschap. Anja Stevens Dimence, kenniskring SCBS, 22 september 2016
Bipolaire stoornis en zwangerschap Anja Stevens Dimence, kenniskring SCBS, 22 september 2016 Wat willen we? Een gezond kind, maar liefst ook een gezonde moeder en vader/partner! Oftewel een gezond gezin
Nadere informatiePsychofarmaca en QT-interval. Het inschatten van risico s aan de hand van casuïstiek
Psychofarmaca en QT-interval Het inschatten van risico s aan de hand van casuïstiek Leerdoelen Na deze workshop weet u aan de hand van casus Wat het effect van verschillende psychofarmaca op het QTinterval
Nadere informatieBipolaire stemmingsstoornissen
capita selecta Bipolaire stemmingsstoornissen R.W.Kupka en E.J.Regeer Bipolaire stemmingsstoornissen komen voor bij 2-4% van de bevolking en hebben een sterk recidiverend karakter. Manische en depressieve
Nadere informatieBehandeling met antidepressiva
Behandeling met antidepressiva Onderstaande notitie is opgesteld door Theo Lijding, huisarts, medisch adviseur van lijn1, en is gebaseerd op het FTTO voorschrijven antidepressiva. In deze notitie zijn
Nadere informatieDepressie bij ouderen. Filip Bouckaert Dienst ouderenpsychiatrie
Depressie bij ouderen Filip Bouckaert Dienst ouderenpsychiatrie Diagnose DSM-IV: Minimaal twee weken vijf of meer van de volgende symptomen aanwezig, waarbij 1 van de eerste twee symptomen in ieder geval
Nadere informatieDisclosure belangen Dyllis van Dijk
Disclosure belangen Dyllis van Dijk (Potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding
Nadere informatieBewegingsstoornissen bij moderne antidepressiva
g e v a l s b e s c h r i j v i n g Bewegingsstoornissen bij moderne antidepressiva r. c o s t a, h. l. v a n samenvatting In dit artikel worden drie patiënten beschreven met bewegingsstoornissen bij het
Nadere informatieOnderdeel Obsessieve Compulsieve Stoornis
CONCEPTRICHTLIJNTEKST MDR ANGSTSTOORNISSEN Onderdeel Obsessieve Compulsieve Stoornis 5 Auteur: Richtlijnwerkgroep MDR Angststoornissen pagina 1 van 47 40 Inhoud 1 Obsessieve Compulsieve Stoornis... 4 1.1
Nadere informatieBewegingsstoornissen in de acute psychiatrie. Prof dr. Peter N van Harten
Bewegingsstoornissen in de acute psychiatrie Prof dr. Peter N van Harten Welke medicijnen geven frequent bewegingsstoornissen Antipsychotica Anti- emetica Antidepressiva Anti- epileptica Lithium Stimulantia
Nadere informatieOproep om onderzoek afbouw antidepressiva openbaar te maken
OPROEP AAN ALLE ZORGVERZEKERAARS Peter C. Groot en Jim van Os, 12 september 2018 Samenvatting Verantwoord kunnen stoppen met antidepressiva is belangrijk. Zorgverzekeraars hebben hier onderzoek naar gedaan
Nadere informatieAls het niet over gaat
Als het niet over gaat Begeleiding van chronisch psychiatrisch patiënten in de huisartsenpraktijk Marian Oud en Ingrid Houtman kaderartsen ggz Na deze workshop heb je: Leerdoelen kennis van de componenten
Nadere informatieZwangerschap en bipolaire stoornis avontuur voor patient en behandelaar. Anja Stevens
Zwangerschap en bipolaire stoornis avontuur voor patient en behandelaar Anja Stevens 14 december 2013 Inhoud Inleiding Kinderwens Zwangerschap Bevalling Kraambed en daarna Zwangerschapsplan Vaders Take
Nadere informatieRichtlijnen revisited wie regisseert wat
Richtlijnen revisited wie regisseert wat depressie pascal sienaert upc ku leuven - campus kortenberg pascal.sienaert@upckuleuven.be 15 20 lifetime prevalentie kans dat iemand in de loop van het leven de
Nadere informatieEvidencebased behandelingen van therapieresistente bipolaire depressie*
Evidencebased behandelingen van therapieresistente bipolaire depressie* Pascal Sienaert, Lore Lambrichts, Annemieke Dols en Jürgen De Fruyt + Gerelateerd artikel Ned Tijdschr Geneeskd. 2013; 157:A6578
Nadere informatieMedicatie bij Probleemgedrag
Medicatie bij Probleemgedrag Reehorst 10-6-2016 Dr. Martin Kat psychiater M.C.Alkmaar afd. Klin. Geriatrie/ Amsterdam/ CCE psykat@hetnet.nl inhoud Probleemgedrag en de ouderenpsychiatrie Wat doet medicatie
Nadere informatieHoofdstuk 2 Behandeling
Een onderdeel van de taken van de psychiatrische verpleegkundige is mee werken aan de behandeling. Mijn vragen zijn, welke behandelingen kunnen er worden toegepast, wat kunnen we nog meer inzetten dan
Nadere informatieDe medicamenteuze behandeling van depressie. J.F.J. Lüers, apotheker Dr. L. Timmerman, psychiater. Oktober
De medicamenteuze behandeling van depressie J.F.J. Lüers, apotheker Dr. L. Timmerman, psychiater Oktober 2013 www.fto.nl De medicamenteuze behandeling van depressie Colofon & Inhoudsopgave Redactieraad
Nadere informatieIs moclobemide bij therapieresistente depressie een alternatief voor tranylcypromine?
Is moclobemide bij therapieresistente depressie een alternatief voor tranylcypromine? Enige ervaringen door J. Vink, W.A. Nolen en M. Verbraak Gepubliceerd in 1994, no. 9 Samenvatting Verslag wordt gedaan
Nadere informatiein gesprek over: Medicijnen tegen depressies
in gesprek over: Medicijnen tegen depressies Colofon Auteur: P.F. Bouvy Redactie: E.A.M. Knoppert-van der Klein (eindredacteur) E. van Meekeren A.W.M.M. Stevens M.A.V. van Verschuer Publicatie: Nederlandse
Nadere informatiein gesprek over: Medicijnen tegen depressies
in gesprek over: Medicijnen tegen depressies Colofon Auteur: P.F. Bouvy Redactie: W. Smith-van Rietschoten (eindredacteur) J.L.M. van der Beek E.A.M. Knoppert-van der Klein R.B. Laport C.R. van Meer E.
Nadere informatieStadiëring en interepisodisch functioneren bij Bipolaire Stoornissen
Stadiëring en interepisodisch functioneren bij Bipolaire Stoornissen Ralph Kupka hoogleraar Bipolaire Stoornissen VU Medisch Centrum Academische Zorglijn Bipolair, GGZinGeest Altrecht Bipolair Stabiel
Nadere informatieEen (hypo)manie tijdens de afbouw van venlafaxine bij twee patiënten met een bipolaire stoornis
gevalsbeschrijving Een (hypo)manie tijdens de afbouw van venlafaxine bij twee patiënten met een bipolaire stoornis l.m. tak, a.w.m.m. stevens samenvatting In de literatuur wordt gewaarschuwd voor het risico
Nadere informatieIs herziening nodig van de richtlijn angststoornissen voor wat betreft de obsessieve compulsieve stoornis?
overzichtsartikel Is herziening nodig van de richtlijn angststoornissen voor wat betreft de obsessieve compulsieve stoornis? w.j.b. van ingen schenau, p.w. wisman achtergrond In december 2003 is de Multidisciplinaire
Nadere informatie