Hoofdstuk 2 Behandeling
|
|
- Marcella Visser
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Een onderdeel van de taken van de psychiatrische verpleegkundige is mee werken aan de behandeling. Mijn vragen zijn, welke behandelingen kunnen er worden toegepast, wat kunnen we nog meer inzetten dan medicatie? Welke rol speelt de verpleegkundige hierin? 2.1 Welke behandelingen zijn effectief? Zowel antidepressiva als psychotherapie zijn bewezen werkzaam bij de depressieve stoornis en daarom kunnen beide interventies geïndiceerd worden geacht. Daarnaast kunnen nog andere interventies worden overwogen, zoals steunende begeleiding. De beschikbaarheid van twee verschillende therapievormen biedt de mogelijkheid te kiezen, waarbij zowel de ernst van de depressie als de voorkeur van de zorgvrager van belang zijn ( APA, 2000). Ervaring leert dat de effectiviteit van een behandeling ook mede bepaald wordt door de mate waarin deze behandeling aansluit bij de wensen van de zorgvrager. (zie bijlage 1) Bij zorgvragers met een ernstige depressieve stoornis komt een antidepressivum als enige therapie als eerste stap in de behandeling in aanmerking, in het bijzonder bij de depressieve stoornis met melancholische of psychotische kenmerken. Een combinatie van psychotherapie met een antidepressivum komt bij zorgvragers met een lichte tot matige depressieve stoornis in aanmerking bij onvoldoende respons op enige therapie, d.w.z alleen psychotherapie of alleen medicatie. Daarnaast komt de combinatie in aanmerking voor zorgvragers met een ernstige depressieve stoornis als er een duidelijk psychosociaal of interpersoonlijk focus is. 2.2 Indicatie voor behandeling met antidepressiva. Als verpleegkundige verstrek je, op voorschrift van een psychiater, medicatie aan de depressieve zorgvrager. Het is een van de taken van de verpleegkundige, als mede het observeren naar het effect van de medicatie. In de richtlijn staat een traject omschreven van de te maken keuzen uit de verschillende antidepressiva. Antidepressiva zijn geïndiceerd bij zorgvragers met een ernstige episode van de depressieve stoornis, vooral de depressieve stoornis met melancholische of psychotische kenmerken. Bij een behandeling met een antidepressivum hoort een adequate voorlichting en een frequente controle, in het begin zeker om de week. 2.3 Eerste keuze middelen: Bij deze vraag spelen diverse factoren mee: naast eventuele verschillen tussen antidepressiva in effectiviteit en in tolerantie, ook verschillen in mogelijkheden om adequaat te behandelen. De antidepressiva kunnen worden onderscheiden in de; tricyclische antidepressiva = TCA (klassiek) imipramine en amitriptyline (die de heropname remmen van zowel serotonine als - noradrenaline ofwel gemengde heropnameremmers) clomipramine (dat vooral de heropname remt van serotonine) nortriptyline (dat selectief de heropname van noradrenaline remt). niet-tricyclische antidepressiva = SSRI`S (selectieveserontonineheropnameremmers) citalopram fluoxetanine fluvoxamine paroxetine
2 sertraline venlafaxine (dat in lage dosering vooral een SSRI is, maar in hoge dosering een gemengde heropnameremmer) mirtazapine (een presynaptische alfa-2- antagonist en serotonine-2- antagonist) trazodon (een serotonineheropnameremmer en serotonine-2-antagonist) mono-amine-oxidase-remmers = MAO- remmers moclobemide (de MAO-remmers omvatten de reversibele, selectieve MAO-Aremmer, RIMA) ranylcypromine en fenelzine (irreversibele, niet selectieve (klassieke) MAOremmers, deze zijn niet in Nederland gerigistreerd). De verschillen in werkzaamheid (en effectiviteit) tussen de diverse antidepressiva zijn doorgaans klein. De conclusie in de richtlijn is; als de effectiviteit het keuzencriterium is, moet er onderscheid gemaakt worden tussen ambulante en klinische opgenomen zorgvrager. Bij klinisch opgenomen zorgvragers met een depressieve stoornis zijn de TCA`s middelen van eerste keus; het is aannemelijk dat venlafaxine een goed alternatief is. De SSRI`s en waarschijnlijk ook mitrazapine zijn minder effectief dan de TCA`s, en daarom geen middelen van eerste keus. Wat betreft voortijdig staken van de behandeling (deels op basis van verschillen in tolerantie) hebben SSRI`s zeer geringe voordelen boven de TCA`s. De TCA`s zijn onveiliger bij overdosering dan de SSRI`s. Het suiciderisico van een geslaagde suïcide meer bepaald wordt door het al of niet adequaat behandelen van de depressieve stoornis dan door het antidepressivum waarmee behandeld wordt (Isometsa e.a., 1994). Bovendien is een overdosis met alleen antidepressivum een zeldzame methoden in vergelijking met andere methodes. Omdat een depressieve stoornis meestal een recidiverend beloop heeft (zie hoofdstuk 1.3) wordt na respons de behandeling voortgezet om een terugval te voorkomen. Bij zorgvragers met een eerste episode van een depressieve stoornis dient na herstel tijdens behandeling met een antidepressivum, de behandeling gedurende 6 maanden te worden voortgezet. Daarbij heeft de aanbeveling dezelfde dosis voor te schrijven die in de acute behandeling effectief was. Bij zorgvragers met een recidief episode van een depressieve stoornis dient na herstel tijdens behandeling met een antidepressivum de behandeling gedurende tenminste een jaar te worden voortgezet en kan overwogen worden de behandeling gedurende 3-5 jaar en eventueel langer voortzetten. Beleid bij een depressieve stoornis die na 4 weken niet respondeert op de eerste stap in de medicamenteuze behandeling. Bij geen respons op een antidepressivum is verhoging tot boven de staandaarddosering binnen 4 weken geen reële optie, maar daarna wel te overwegen. Bij geen respons op een SSRI is aan te bevelen om wanneer een zorgvrager in de eerste stap na 4 weken niet reageren op behandeling met een SSRI de dosis te verhogen, waarbij rekening moet worden gehouden met grotere kans op bijwerkingen. Na 6 (tot maximaal 10) weken kan een keuze gemaakt worden uit de volgende opties: overschakeling naar een andere antidepressivum: een andere SSRI een TCA, -venlafaxine of mirtazapine. Eventueel toevoeging van mirtazapine Eventueel toevoeging van lithium Bij geen respons op een TCA na 4-6 weken verder te doseren op geleide van de plasmaspiegel. Na 6 (tot maximaal 10) weken kan een keuze gemaakt worden uit de volgende opties:
3 - eventueel overschakeling naar een ander antidepressivum: een niet TCA - toevoeging van lithium - overschakeling naar een klassieke MAO-remmer - electroconvulsietherapie Bij psychotische depressie is starten met alleen een TCA (onder geleide van de bloedspiegel) een verantwoorde eerste stap. Na 4 weken kan dan bij onvoldoende resultaat met alleen een TCA als volgende stap een antipsychoticum worden toegevoegd. Als alternatief kan echter ook meteen gestart worden met de combinatie. Wanneer de combinatie niet voldoet is starten met ECT de aangewezen volgende stap. met benzodiazepinen. Bij zorgvragers met een depressieve stoornis is het verantwoord, zeker wanneer angstsymptomen of slaapklachten aanwezig zijn, om in het begin benzodiazepinen toe te voegen. Wanneer benzodiazepinen worden toegevoegd verdient het gezien de risico`s van ontwikkelen van tolerantie en afhankelijkheid om deze na 4-6 weken, nadat de gecombineerde behandeling effectief is gebleken, af te bouwen en de behandeling alleen met antidepressiva voort te zetten. 2.4 Psychotherapie: Volgens onderzoeken (multidisciplinaire richtlijn depressie 2005) blijkt dat verpleegkundigen een bijdragen leveren vanuit de cognitieve therapie (klinisch) of voeren deze zelf uit in de ambulante praktijk (Sociaal-psychiatrische verpleegkundigen). Ook Interpersoonlijke psychotherapie (IPT) Het gaat hier om specialistisch handelen dat niet verwacht kan worden van basis-verpleegkundigen. Verpleegkundigen die dit wel uitvoeren, moeten specifiek scholing hebben gevolgd. Wel lijkt het mij goed dat je als psychiatrische verpleegkundige inzicht hebt in de psychotherapie, zodat je dit wellicht mee kan inzetten in je benadering naar de depressieve zorgvrager toe. 2.5 Gedrags therapie volgens Lewinsohn: Volgens Lewinsohn maakt depressie dat de betrokkene een blindevlek krijgt voor activiteiten die hem plezier bezorgen. De depressieve doet alleen nog maar de dingen die hij moet doen en komt niet meer tot de dingen die plezier verschaffen of die hij wil doen. Het weer oppakken van deze activiteiten zorgt dat de stemming verbetert. De depressieve zorgvrager krijgt weer plezier in zijn leven. Niet meteen zoals vroeger, maar toch, de plezierige activiteiten zorgen voor een paradox, namelijk ze voelen zich niet meer zo moe en uitgeput. Depressieve mensen voelen zich door niets doen nog vermoeider. Plezierige activiteiten maken dat de motivatie toeneemt om nog meer te gaan doen, en ze bezorgen de naaste omgeving van de depressieve zorgvrager een genoegen, waarvoor de zorgvrager iets terugkrijgt. Als verpleegkundige kan je beginnen met te vragen aan de depressieve zorgvrager de activiteiten te registreren (of samen) die hij dagelijks onderneemt en ook de stemming dient te worden geregistreerd, hiervoor kan men een soort dagboek maken. Het doel hiervan is dat de depressieve zorgvrager leert welke activiteiten en situaties de depressie verergeren en welke tot een verbetering leiden. Wanneer een depressieve zorgvrager niet de discipline kan opbrengen om het dagboek bij te houden, kan men een afspraak maken om elke dag op een vast tijdstip1 plezierige en 1 onplezierige activiteit te laten ondernemen, en daarna op papier schrijft de stemming noteert. De depressieve zorgvrager ontdekt dat zijn stemming wel degelijk situatie gebonden en beïnvloedbaar is. De volgende stap is dat de verpleegkundige samen met de depressieve zorgvrager een
4 dag-en weekplanning maakt, of liever een programma waarin van uur tot uur staat wat de depressieve zorgvrager doet. Wel is het belangrijk dat men met een licht programma begint, dus niet met te veel, en zeker niet met te moeilijke activiteiten en op realistische tijden. De zorgvrager moet het echt willen en kunnen. Het programma moet voldoende activiteiten bevatten waarbij de zorgvrager plezier ervaart. Men kan bij het opstellen eerst beginnen met noodzakelijke routinematige activiteiten, (lichamelijke verzorging-ontbijten-opruimen-lunchen enz.) om vervolgens activiteiten in te vullen die in het dagboek als meest plezierig werden beoordeeld (bv. Wandelen, tijdschrift lezen, compliment krijgen, praatje maken) Na elke onplezierige dient een plezierige activiteit te komen. Als hulpmiddel kan men een lijst maken met activiteiten en aan de zorgvrager vragen punten te geven, een vijf voor erg plezierige activiteit en een 0 voor de meest onplezierige. Het gaat er niet om dat de activiteit goed of perfect is gedaan, het gaat primair om de poging. Beter slecht dan niet. De taak van de verpleegkundige is steeds met de zorgvrager terug en vooruit te blikken. Zijn de doelen behaald? Zo nee, wat was hiervan de oorzaak? Waren de doelen te hoog? Moeten ze bijgesteld worden? Waren er barrières? Welke doelen kunnen de komende week/weken worden opgesteld. Belangrijk is dat de verpleegkundige de depressieve zorgvrager te prijzen voor elke stap voorwaarts. Dit is nodig om te motor op gang te krijgen en, als deze eenmaal loopt, op gang te houden. 2.6 cognitieve therapie: Mensen houden er zonder, zonder er bewust van te zijn, er talrijke negatieve gedachten op na die ons geluk bij tijd en wijlen in de weg staan. Voorbeeld; het is verschrikkelijk als niet iedereen in mijn naaste omgeving van mij houdt, Als ik het moeilijk heb, moeten anderen spontaan dus zonder dat ik daarvoor hoef te bedelen - me helpen. Dergelijke gedachten kunnen in het intermenselijke verkeer leiden tot teleurstellingen, ergernissen, misverstanden en ruzies. Als de negatieve gevoelens de overheersende rol gaan spelen in ons leven, kunnen ze zelfs depressies lijden, of bestaande depressie verergeren. Alles wat we meemaken zien we dan van een negatieve kant. Cognitieve therapie verloopt in drie stappen; A. het opsporen van automatische negatieve gedachten; B. het leren uitdagen en bekritiseren van deze negatieve gedachten en leren ze te vervangen door alternatieve, meer rationele gedachten; C. het opsporen van belangrijke depressieve schema`s, ofwel de vaste gedachtenpatronen achter de automatische negatieve gedachten. Stap 1: A gebeurtenis = B gedachte C gevoel (Voorbeeld) bekende groet niet of knoopt geen praatje aan = Hij wil mij niet spreken; ik ben de moeite niet waard = rot, miserabel Vaak ervaart iemand alleen een gevoel, zoals verdriet of schuld, en weet niet meer precies waar het vandaan komt. De gedachtengang gaat te snel. De kunst als hulpverlener is de gedachten niet voor te zeggen, maar de zorgvrager zelf te leren ontdekken, door vragen te stellen b.v wat dacht u toen u zich boos/schuldig voelde?, wat ging er door u heen, wat dacht u toen over u zelf?. Stap 2: Gevoelens kunnen worden aangepakt door de negatieve gedachten uit te dagen of te relativeren.vaak hebben negatieve gedachten minder bewijsgrond dan de persoon in kwestie denkt. Het uitdagen van gedachten houdt in dat de ander moet na gaan of zijn gedachten wel kloppen. Is het 100% waar wat hij denkt? Om het kritische onderzoek van de eigen gedachten te bevorderen, kan de hulpverlener de
5 zorgvrager vragen zijn gedachten niet op voorhand als waarheden of feiten, maar als veronderstellingen beschouwen. Stap3 Het opzoek gaan naar schema`s of vaste patronen achter de gedachten van de zorgvrager. Dit doet men door resultaten van het werk van de afgelopen tijd naast elkaar te leggen en te zoeken naar steeds terugkerende thema`s. Schema`s zijn hebben altijd betrekking op geluk en het vermijden van gevoelens van ongemak en pijn. Tijdens depressieve episodes lijken mensen van vroegere positieve schema`s overgeschakeld te zijn naar negatieve schema`s. Cognitieve therapie probeert de in het lange-termijn-geheugen opgeslagen maar ondergeschofte positieve schema`s op te sporen en weer opnieuw te activeren. Dit laatste gebeurt pas als de negatieve schema`s zijn opgespoord en opgeruimd. 2.7 IPT: De interpersoonlijk therapie is vooral geschikt voor het behandelen van milde tot matige vorm van depressie. Het is een behandelvorm waarmee ook (sociaal) verpleegkundigen mee kunnen werken. IPT berust niet op een therorie, maar is gebaseerd op het gedachtengoed van verscheidene vooraanstaande theoretici, zoals Freud, Fromm en Bowlby. Een belangijk uitgangspunt van IPT is dat depressie een ziekte is. De ziekterol geeft de zorgvrager bepaalde rechten, b.v om niet te hoeven presteren, Tegelijkertijd betekent het medische model dat de zorgvrager plichten heeft, b.v om mee te werken aan de behandeling. De behandeling richt zich vooral op wat zich op dit moment tussen de zorgvrager en zijn naaste omgeving afspeelt. De rol van persoonlijkheid (strekken) bij het ontstaan van depressie weliswaar onderkend, maar de behandelaar doet hier verder niets mee. In plaats van te streven naar persoonlijkheidsveranderingen, stelt hij zich ten doel depressieve symptomen te verminderen en de zorgvrager te leren met huidige sociale problemen om te gaan (Hoogduin e.a. 1992) De grondleggers van IPT, Klerman en Weissman, gaan ervan uit dat, masst persoonlijkheidstrekken, de volgende factoren een centrale rol vervulle bij het ontstaan van depressie; kinderen van ouders met een depressie lopen een groot risico voor het ontwikkelen van psychiatrische stoornissen, met name depressies ingrijpende levensgebeurtenissen en met name relatieproblemen spelen een belangrijke rol bij het ontstaan van depressies depressieve zorgvragers ontlokken hun omgeving vaak negatievereacties derpessieve zorgvragers worden door hun omgeving negatief beoordeeld en vaak vermeden depressies veroorzaken verminderde prestaties op het werk en leiden tot conflicten met anderen, emotionele afhankelijkheid, communicatieproblemen en terugtrekking uit contacten met de familie en belangrijke anderen (Mentjox e.a 1996) De behandeling begint met een gedegen onderzoek van de symptomen en de ziektegeschiedenis. Zowel voor als tijdens de behandeling krijgt de zorgvrager voorlichting over de aard van de stoornis, de behandeling en het te verwachten resultaat. Vooral gedurende de eerste drie a vier zittingen, de eerste fase van de behandeling, staat voorlichting centraal. Aan het eind van de eerste fase wordt samen met de zorgvrager een inventarisatie gemaakt van de meest belangrijke interpersoonlijke problemen. Volgens IPT liggen deze altijd op een van de vier volgende gebieden: rouw, met name vanwege verlies van een dierbaar persoon rolconflicten, met name met personen die op dat moment voor de zorgvrager belangrijk zijn
6 rolveranderingen (transities), dit wil zeggen fundamentele verandering in het leven, zoals de overgang van zelfstandige ouder naar afhankelijke ouder interpersoonlijke tekorten, dit wil zeggen tekorten in contacten met anderen, met name op het gebied van sociale en communicatieve vaardigheden. De nadruk ligt steeds op de huidige interpersoonlijke problemen, problemen uit vroegere periodes worden alleen besproken als deze zich steeds blijken te herhalen in actuele gedragingen en houdingen (Hoogduin e.a., 1992) Het past echter niet binnen de IPT om deze diepgaand uit te werken. De belangrijkste therapetuische technieken zijn geruststelling, het bieden van steun, probleem verheldering en het bevorderen en aanleren van interpersoonlijke communicatie en gedrag. Waar nodig gebruikt IPT de stof van cognitieve therapie, zoals het corrigeren van negatieve percepties en gedachten. 2.8 Reminiscentie en life review: Nog niet zo lang geleden dacht men dat het ophalen van herinneringen of remeniceren een teken was van regressie of wel geestelijke achteruitgang. In 1963 schreef een gerontoloog (Butler) een artikel dat reminiceren in een gunstig daglicht stelde. Hij betoogde dat het praten over vroeger helpt om de belangrijkste 'ontwikkelingstaak' van de laatste levensfase, namelijk opmaken van de balans van het leven, tot een geod einde te brengen. Op oudere leeftijd staat volgens hem het thema integratie versus wanhoop op de voorgrond. In de herfst van zijn leven dient elk mens de balans van zijn leven op te maken en de vraag te beantwoorden of hij het leven dat achter hem ligt aanvaardt. Alle stukjes van zijn leven dient hij in elkaar te schuiven en bij deze dialoog met zichzelf tot een geheel te maken (integreren), om uiteindelijk te kunnen zeggen: mijn leven is goed zoals het geweest is. Wanneer hij verbitterd of ontevreden omkijkt, is de kans groot dat hij in een depressie vervalt of andere psychische klachten ontwikkelt. Ophalen van herinneringen blijkt een goede interventie te zijn bij de behandeling van een depressie. De gemakkelijkste en minst pretentieuze vorm van terug blikken op het leven is reminiscentie. Bij deze benadering ligt het accent op prettige herinneringen. Het ophalen van plezierige herinneringen verbetert vaak de stemming van de oudere. De oudere leert zichzelf beter te begrijpen en krijgt een positiever beeld van zichzelf. Al pratend ontdekt hij dat zijn leven wel degelijk mooie momenten heeft gekend, dat hij dingen heeft gepresteerd, dat hij voor anderen iets heeft betekend. Hij ontdekt dat zijn leven ertoe doet en en dat zijn huidige sombere kijk op het leven een moment opname is. Voor reminiscentie zijn in principe alle herinneringen met een positieve gevoelsassociaties waardevol. Reminiscentie past men het beste toe aan de hand van te werken met hoofdthema's. Dit geeft zowel de hulpverlener als de oudere een zeker houvast. Een mogelijke indeling is; Kindertijd, uitgaan en trouwen, gezinsleven, kinderen en kleinkinderen, belangrijke personen,opleiding en werk, maatschappelijke gebeurtenissen, gezondheid, verhuizing/verandering woonomgeving, levensbeschouwing. Sommige ouderen zijn afwerend als men hen voorstelt te praten over prettige herinneringen. Ze zijn ervan overtuigd dat hun leven niets prettigs heeft gebracht. Als men de proef op de soms neemt, blijkt dat toch vaak mee te vallen. Als het nietlukt prettige herinneringen op te halen, of als men er somberder van wordt, kan men besluiten om het te stoppen. Een meer specifieke, therapeutische vorm van reminisceren is life review. Het ophalen van herinneringen gebeurt hier op een meer directieve en gestructureerde manier. Bij life review probeert men ook de minder plezierige ervaringen, onopgeloste problemen of grote tegenslagen, naar boven te halen. De bedoeling hiervan is niet alleen dat de vroegere gevoelens opnieuw worden beleefd ( en eventueel alsnog worden verwerkt), maar ook dat ze opnieuw worden geëvalueerd.
7 Men kan de vroeger als negatief ervaren probleem, met een zekere afstand en tegen een ander licht, in een breder perspectief plaatsen. De hulpverlener zal steeds stimuleren om vroegere ervaringen positief te herwaarderen. Vroegere ervaringen, tegenslagen en teleurstellingen kunnen de eigenwaarde opvijzelen als de oudere kan zeggen Ik heb de kracht gehad om overeind te blijven en dit allemaal te doorstaan. Bij matig tot ernstig depressieve oudere begint men meestal met een terugblik op de positieve ervaringen, door deze te laten vertellen en herbeleven kan de hulpverlener het stemmingsniveau verhogen en de oudere helpen ook de minder prettige ervaringen onder ogen te zien. Men kan life review toepassen aan de hand van hoofthema`s: kindertijd adolescentie familie en ouderlijk huis volwassenheid en terugblik op het hele leven. 2.9 Psycho-educatie: zorgvragers en naasten krijgen informatie over diagnose en ziektebeeld, behandeling en neveneffecten van de behandeling, inpassing in het dagelijks functioneren, en over de prognose. Zo kunnen zorgvrager en omgeving de situatie beter begrijpen en er beter mee omgaan. Tevens wordt de zorgvrager ontvankelijker voor de behandeling en raakt hij gemotiveerd om bepaalde leefregels na te volgen; bovendien wordt de zelfredzaamheid gestimuleerd. Psycho-educatie is voor iedere psychiatrische zorgvrager. Vooral chronische zorgvragers en ouderen hebben vaak een langerdurende variant nodig. Psycho-educatie is gecontraindiceerd als de zorgvrager zich onvoldoende kan concentreren. Bij comorbiditeit, bijvoorbeeld een persoonlijkheidsstoornis, is psycho-educatie voor het netwerk vooral van groot belang om te leren hoe een signalerende en kalmerende taak uit kan worden gevoerd. Psycho-educatie kan in diverse varianten worden aangeboden: psycho-educatie als ondersteuning van de totale behandeling van alle disciplines psycho-educatie als opzichzelfstaande interventie voor individuele patiënten en hun ondersteunend netwerk psycho-educatie als cursus of als groepsgewijze interventie voor patiënten en/ of hun ondersteunend netwerk; monodisciplinair of multidisciplinair
, v26; FK Achtergrondinformatie Bipolaire Stoornis
2015041635, v26; FK Achtergrondinformatie Bipolaire Stoornis 5 Consultatiedocument Farmacotherapeutisch Kompas voor registratiehouders Graag reactie voor 30 november 2017 van de registratiehouders die
Nadere informatieVraagstelling: Welke verpleegkundige interventies worden ingezet bij depressie, binnen afdeling De Schans.
Vraagstelling: Welke verpleegkundige interventies worden ingezet bij depressie, binnen afdeling De Schans. Hypothese: De verpleegkundige interventies die worden ingezet bij depressie, op afdeling De Schans,
Nadere informatieDoen bij Depressie. Module 3 Fase 4 - Behandelen. Medicamenteuze behandeling van depressie bij cliënten van verpleeghuizen.
Doen bij Depressie Module 3 Fase 4 - Behandelen Module 3 Medicamenteuze behandeling Bijlage 8 Medicamenteuze behandeling van depressie bij cliënten van verpleeghuizen Protocol gebaseerd op het Addendum
Nadere informatieGrip op je Depressie. Cursus voor mensen met depressieve klachten
Grip op je Depressie Cursus voor mensen met depressieve klachten In deze folder vindt u informatie over de cursus Grip op je Depressie, die verzorgd wordt door de afdeling Medische Psychologie van het
Nadere informatieBehandeling bij psychose
Behandeling bij psychose Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Dienst kwaliteit E-mail: info@jessazh.be Tel: 011 33 55 11 Jessa Ziekenhuis vzw Maatschappelijke
Nadere informatieInterpersoonlijke psychotherapie
Interpersoonlijke psychotherapie in een groep een behandelprotocol voor depressie Dina Snippe, Opleider-supervisor IPT en groepspsychotherapie Cora Versteeg, supervisor IPT en groepspsychotherapeut i.o.
Nadere informatieInterpersoonlijke groepstherapie
Psychiatrie Interpersoonlijke groepstherapie www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl PSY004 / Interpersoonlijke groepstherapie / 16-10-2013 2 Interpersoonlijke
Nadere informatieDe toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie. P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology
De toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology Relaties met een farmaceutisch bedrijf of sponsor Geen Antidepressivum, antipsychoticum
Nadere informatieDepressie bij ouderen
Depressie bij ouderen 2 Depressie bij ouderen komt vaak voor, maar is soms moeilijk te herkennen. Deze folder geeft informatie over de kenmerken en de behandeling van een depressie bij ouderen. Wat is
Nadere informatieBehandeling met antidepressiva
Behandeling met antidepressiva Onderstaande notitie is opgesteld door Theo Lijding, huisarts, medisch adviseur van lijn1, en is gebaseerd op het FTTO voorschrijven antidepressiva. In deze notitie zijn
Nadere informatieBrijder Verslavingszorg Hoofddorp
Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,
Nadere informatieDe behandeling van chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie)
Improving Mental Health by Sharing Knowledge De behandeling van chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie) Jan Spijker, Annemein Kemps, Henny Sinnema VGCT najaarscongres 2013 INHOUD
Nadere informatieVoorbij het protocol..
Voorbij het protocol.. Behandelen van een depressie die niet opknapt. Hans Warning, verpleegkundig specialist GGZ 2 Eigenlijk eerst Psycho educatie Bibliotherapie Hardlopen / activeren Probleem Oplossende
Nadere informatieDepressie. Informatiefolder voor cliënt en naasten. Zorgprogramma Doen bij Depressie UKON. Versie 2013-oktober
Depressie Informatiefolder voor cliënt en naasten Zorgprogramma Doen bij Depressie Versie 2013-oktober Inleiding Deze folder bevat informatie over de klachten die bij een depressie horen en welke oorzaken
Nadere informatieDepressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie,
Depressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie, 21-6-2017 Jan Spijker, psychiater, hoogleraar Chronische Depressie, Radboud Universiteit Nijmegen hoofd programma depressie Pro Persona, Nijmegen Indeling
Nadere informatieDepressieve stoornissen in de huisartsenpraktijk stapsgewijs inzicht via de nieuwe multidisciplinaire richtlijn
Depressieve stoornissen in de huisartsenpraktijk stapsgewijs inzicht via de nieuwe multidisciplinaire richtlijn Mark Scherders, psychiater, Catharina Ziekenhuis Eindhoven Kees Klop, psychiater, Máxima
Nadere informatieBehandeling van ouderen in de eerste lijn
Behandeling van ouderen in de eerste lijn Lucinda Meihuizen, GZ psycholoog Bestuurslid sectie ouderenpsychologen NIP Zorgpartners Midden-Holland en Samenwerkende psychologen Alphen a/d Rijn Agenda workshop
Nadere informatieANTIDEPRESSIVA PATIËNTENINFORMATIE ALGEMENE INFORMATIE OVER GEBRUIK EFFECTEN EN BIJWERKINGEN VAN ANTIDEPRESSIVA
ANTIDEPRESSIVA PATIËNTENINFORMATIE ALGEMENE INFORMATIE OVER GEBRUIK EFFECTEN EN BIJWERKINGEN VAN ANTIDEPRESSIVA 1. Wat zijn antidepressiva? Antidepressiva zijn medicijnen die veel gebruikt worden om depressies
Nadere informatieDepressie. Informatiefolder voor zorgteam. Zorgprogramma Doen bij Depressie UKON. Versie 2013-oktober
Depressie Informatiefolder voor zorgteam Zorgprogramma Doen bij Depressie Inleiding Deze folder is bedoeld voor afdelingsmedewerkers die betrokken zijn bij de zorg voor een cliënt bij wie een depressie
Nadere informatieDepressie tijdens de zwangerschap uit de taboesfeer
Depressie tijdens de zwangerschap uit de taboesfeer Depressie en angstklachten tijdens de zwangerschap komen regelmatig voor. Toch wordt dit onderwerp nog vaak als taboe ervaren en is niet duidelijk welke
Nadere informatieGrip op je Depressie. Cursus voor mensen met depressieve klachten
Grip op je Depressie Cursus voor mensen met depressieve klachten In deze folder vindt u informatie over de cursus Grip op je Depressie, die verzorgd wordt door de afdeling medische psychologie van het
Nadere informatieEFFECTIEF OMGAAN MET SUÏCIDALITEIT BIJ PATIËNTEN MET SCHIZOFRENIE OF EEN AANVERWANTE PSYCHOTISCHE STOORNIS
EFFECTIEF OMGAAN MET SUÏCIDALITEIT BIJ PATIËNTEN MET SCHIZOFRENIE OF EEN AANVERWANTE PSYCHOTISCHE STOORNIS Dr. Berno van Meijel Lector GGZ-verpleegkunde Hogeschool INHOLLAND Congres Zorg voor mensen met
Nadere informatieInterpersoonlijke psychotherapie
Interpersoonlijke psychotherapie in een ambulante groep een behandelprotocol voor depressie Dina Snippe, psychotherapeut Opleider-supervisor NVGP en NVIPT De genezing van de krekel Geacht somber gevoel,
Nadere informatieGedragsactivatie Effectieve cognitieve gedragstherapie bij depressie. Katelijne Robbertz klinisch psycholoog/psychotherapeut
Gedragsactivatie Effectieve cognitieve gedragstherapie bij depressie Katelijne Robbertz klinisch psycholoog/psychotherapeut Wat is het? Een therapievorm die de patiënt met depressie leert om een koppeling
Nadere informatieBipolaire stoornissen
Bipolaire stoornissen PuntP kan u helpen volwassenen Sommige mensen hebben last van stemmingsschommelingen die niet in verhouding staan tot wat er in hun persoonlijke omgeving gebeurt. De stemming lijkt
Nadere informatieVraag 1 Lees de tekst Internaliserend gedrag en co-morbiditeit en beantwoord daarna de vraag.
Feedbackvragen Casus Martijn Vraag 1 Lees de tekst Internaliserend gedrag en co-morbiditeit en beantwoord daarna de vraag. Bij Martijn is sprake van sociaal isolement, somberheid, niet eten. Dat duidt
Nadere informatieDepressie bij verpleeghuiscliënten
Doen bij Depressie zorgprogramma Informatiefolder voor cliënt en naasten Depressie bij verpleeghuiscliënten Folder 3 Inleiding Deze folder bevat informatie over de klachten die bij een depressie horen
Nadere informatieDe toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie. P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology
De toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology Relaties met een farmaceutisch bedrijf of sponsor Geen 3 Casus: 39-jarige man,
Nadere informatieAl een paar maanden voel ik me somber en lusteloos. Ik heb echt nergens zin in.
Depressie Introductie Iedereen is wel eens somber of heeft een dipje. Dat hoort bij het leven. Mensen die lijden aan een depressie zijn echter voor langere tijd somber. Ze hebben geen interesse in de mensen
Nadere informatieCognitieve gedragstherapiegroep voor mensen met een bipolaire stoornis
Psychiatrie Cognitieve gedragstherapiegroep voor mensen met een bipolaire stoornis www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl PSY002 / Cognitieve gedragstherapiegroep
Nadere informatiePersonaCura. Uw specialist in persoonlijkheid & gedrag bij senioren
PersonaCura Uw specialist in persoonlijkheid & gedrag bij senioren Inleiding We willen allemaal oud worden, maar het liever niet zijn. Ouder worden betekent immers omgaan met verlies van gezondheid, van
Nadere informatieNVAB-richtlijn blijkt effectief
NVAB-richtlijn blijkt effectief Nieuwenhuijsen onderzocht de kwaliteit van de sociaal-medische begeleiding door bedrijfsartsen van werknemers die verzuimen vanwege overspannenheid, burn-out, depressies
Nadere informatieBehandeling bij psychose
Versie Mei 2018 - objectid 15724 vzw Jessa Ziekenhuis Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt, www.jessazh.be Contactgegevens Afdelingspsychiaters Dr. Sven Estercam Dr. Emmanuel Maes Dr. Gert Neirinck Hoofdverpleegkundige
Nadere informatieInformatieavond Bipolaire stoornis. Bart van den Bergh, verpleegkundig specialist GGz Ronald Vonk, psychiater
Informatieavond Bart van den Bergh, verpleegkundig specialist GGz Ronald Vonk, psychiater Bipolaire Stoornis Bipolaire Stoornis = Manisch Depressieve Stoornis (MDS) Algemeen Ziekteverschijnselen Beloop
Nadere informatieBehandelaanbod in groepen. Informatie voor verwijzers
Behandelaanbod in groepen Informatie voor verwijzers In deze folder vindt u informatie over het behandelaanbod in groepen bij SymforaMeander. Aanmelden van patiënten U kunt uw patient op de volgende manieren
Nadere informatieDepressie bij ouderen Herstel als voorwaarde voor rehabilitatie?
Depressie bij ouderen Herstel als voorwaarde voor rehabilitatie? Rob Kok, psychiater, epidemioloog Parnassia Bavo Groep Den Haag Waarom rehabilitatie? Eerherstel van wie? Over welke ouderen hebben we het
Nadere informatieInformatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieThe Glue of (ab)normal Mental Life: Networks of Interacting Thoughts, Feelings and Behaviors A.O.J. Cramer
The Glue of (ab)normal Mental Life: Networks of Interacting Thoughts, Feelings and Behaviors A.O.J. Cramer Wat is een psychische stoornis? Als we de populaire media en sommige stromingen in de gedragswetenschappen
Nadere informatieStappenplan depressie
Stappenplan depressie Vroegtijdige opsporing en behandeling van depressie bij zelfstandig wonende ouderen Stap 1: Screenen op depressie in de eerste lijn (kruis aan) GDS-2 1. Heeft u zich de afgelopen
Nadere informatieOnderwerpen/deelprojecten regionaal uitvoeringsprogramma depressiepreventie 2008 t/m 2011 Gelderse Roos
Bijlage 2 Onderwerpen/deelprojecten regionaal uitvoeringsprogramma depressiepreventie 2008 t/m 2011 Gelderse Roos A1 Uitbrengen jaarkrant A2 Advertentie huis aan huis bladen A3 Consultatie B1 Brochures
Nadere informatiehoe we onszelf zien, hoe we dingen doen, hoe we tegen de toekomst aankijken. Mijn vader en moeder luisteren nooit naar wat ik te zeggen heb
hoofdstuk 8 Kernovertuigingen Kernovertuigingen zijn vaste gedachten en ideeën die we over onszelf hebben. Ze helpen ons te voorspellen wat er gaat gebeuren en te begrijpen hoe de wereld in elkaar zit.
Nadere informatieMeer informatie MRS 0610-2
Meer informatie Bij de VGCt zijn meer brochures verkrijgbaar, voor volwassenen bijvoorbeeld over depressie en angststoornissen. Speciaal voor kinderen zijn er brochures over veel piekeren, verlatingsangst,
Nadere informatieborstvoeding Uit enkele case-reports is bekend dat trazodon in kleine hoeveelheden overgaat in de moedermelk.
Kinderwens, en : trazodon 2519 t/m 2522 NNH = Number Needed to Harm; non-sri = geen serotonineheropnameremmer; RR = Relatieve Risico; RV = Risico Verschil; SNRI =serotonine-noradrenalineheropnameremmer;
Nadere informatieKennislacunes NHG-Standaard Depressie
Kennislacunes Kennislacunes 1. Het nut van screening naar depressie bij mensen met een chronische somatische aandoening in de (noot 15-16). 2. De 4DKL als instrument om het verloop van de (ernst van de)
Nadere informatiePERSOONLIJKHEIDSSTOORNIS
PERSOONLIJKHEIDSSTOORNIS PATIËNTENINFORMATIE ALGEMEEN Wat is een persoonlijkheidsstoornis? Ieder mens heeft een persoonlijkheid. Een persoonlijkheid is de optelsom van hoe u als persoon bent, hoe u zich
Nadere informatieDokter, ik heb kanker..
Dokter, ik heb kanker.. huisartsen-duodagen noordwest utrecht november 2006 Anette Pet Klinisch psycholoog-psychotherapeut Hoofd Patiëntenzorg Welmet Hudig Theoloog Therapeut Het Helen Dowling Instituut
Nadere informatieSTAPPENPLAN DEPRESSIE IN DE EERSTE LIJN
STAPPENPLAN DEPRESSIE IN DE EERSTE LIJN Vroegtijdige opsporing en behandeling van bij zelfstandig wonende ouderen. STAP 1: Screenen op in de eerste lijn (kruis aan). GDS-2 1. Hebt u zich de afgelopen maand
Nadere informatieDementie per leeftijdscategorie 6-1-2010. Dementie Dementiesyndroom. = ontgeesting. Omvang dementie in Nederland. Matthieu Berenbroek
Dementie Dementiesyndroom de-mens = ontgeesting Matthieu Berenbroek Fontys Hogeschool Verpleegkunde Omvang dementie in Nederland 2005 180.000 / 190.000 dementerenden 2050 400.000 dementerenden Bron CBO
Nadere informatieZorgprogramma Angststoornissen
Zorgprogramma Angststoornissen Doelgroep Het Zorgprogramma Angststoornissen is bedoeld voor volwassenen die een angststoornis hebben. Mensen met een angststoornis hebben last van angsten zonder dat daar
Nadere informatieInfospot. De antidepressiva. April - Mei - Juni 2014
Infospot De antidepressiva April - Mei - Juni 2014 Infospot - De antidepressiva - April - Mei - Juni 1 Inhoud Inleiding 3 I. Gebruik van de antidepressiva 4 II. Resultaten Farmanet 4 1. Aantal patiënten
Nadere informatieDepressie bij ouderen
Depressie bij ouderen Bij u of uw familielid is een depressie vastgesteld. Hoewel relatief veel ouderen last hebben van depressieve klachten, worden deze niet altijd als zodanig herkend. In deze folder
Nadere informatieStemmingsstoornissen. Van DSM-IV-TR naar DSM-5. Johan van Dijk, klinisch psycholoog-psychotherapeut Max Güldner, klinisch psycholoog-psychotherapeut
Stemmingsstoornissen Van DSM-IV-TR naar DSM-5 Johan van Dijk, klinisch psycholoog-psychotherapeut Max Güldner, klinisch psycholoog-psychotherapeut Inhoud Veranderingen in de DSM-5 Nieuwe classificaties
Nadere informatieBehandelaanbod in groepen. Informatie voor verwijzers
Behandelaanbod in groepen Informatie voor verwijzers In deze folder vindt u informatie over het behandelaanbod in groepen bij SymforaMeander. Aanmelden van patiënten U kunt uw patient op de volgende manieren
Nadere informatieRichtlijn depressie. Voor bedrijfsartsen en verzekeringsartsen
Richtlijn depressie Voor bedrijfsartsen en verzekeringsartsen 10 APRIL 2018 Indeling Presentatie Bespreking richtlijn depressie Werkwijzer poortwachter Een casus met een re-integratieverslag 10 APRIL 2018
Nadere informatiePraktische opdracht ANW Depressies
Praktische opdracht ANW Depressies Praktische-opdracht door een scholier 1714 woorden 27 februari 2002 7,9 16 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding: Deze brochure gaat over depressies. Op het moment hebben
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie een effectieve psychotherapie
Cognitieve gedragstherapie een effectieve psychotherapie Informatie voor mensen die hun probleem willen aanpakken 2 3 Cognitieve gedragstherapie Een effectieve psychotherapie In deze brochure kunt u lezen
Nadere informatie4/16/2013. Geheel meer dan de som der delen. D r. A n u s c hka Sto r ms. Inhoud. 1/ Taak psychiater bij pijn? 2/ Hoe bekijkt een psychiater pijn?
Geheel meer dan de som der delen D r. A n u s c hka Sto r ms 22 maart 2013 Inhoud 1/ Taak psychiater bij pijn? 2/ Hoe bekijkt een psychiater pijn? 1 Casus 1 Tijdens wachtdienst telefoon van spoedgevallen:
Nadere informatie4.3.1 Diagnostische Checklist voor cliënten zonder dementie: DSM-5 criteria
4.3.1 Diagnostische Checklist voor cliënten zonder dementie: DSM-5 criteria Stappen 1 t/m 4 betreffen Depressie, stappen 5 en 6 betreffen Apathiesyndroom STAP 1. Bepaal of de volgende hoofdsymptomen voorkomen.
Nadere informatiePersoonlijkheidsstoornis Cluster C
Persoonlijkheidsstoornis Cluster C Deze folder geeft informatie over de diagnostiek en behandeling van cluster C persoonlijkheidsstoornissen. Wat is een cluster C Persoonlijkheidsstoornis? Er bestaan verschillende
Nadere informatieDepressie bij verpleeghuiscliënten
Doen bij Depressie zorgprogramma Informatiefolder voor afdelingsmedewerkers Depressie bij verpleeghuiscliënten Folder 4 Inleiding Deze folder is bedoeld voor afdelingsmedewerkers die betrokken zijn bij
Nadere informatieInFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieSTAPPENPLAN ANGST IN DE EERSTE LIJN
STAPPENPLAN ANGST IN DE EERSTE LIJN Doel Vroegtijdige opsporing en behandeling van angst bij zelfstandig wonende ouderen. STAP 1: Screenen op angst in de eerste lijn (kruis aan). Voelde u zich de afgelopen
Nadere informatieBipolaire stoornissen PUNTP KAN U HELPEN
Bipolaire stoornissen PUNTP KAN U HELPEN Er zijn altijd situaties die ons erg boos, blij of verdrietig maken: emotionele pieken en dalen horen bij het leven. Maar het kan voorkomen dat u last heeft van
Nadere informatieDoen bij Depressie Alzheimer café Maarheeze, 11 juni 2014. Dr. Roeslan Leontjevas
Doen bij Depressie Alzheimer café Maarheeze, 11 juni 2014 Dr. Roeslan Leontjevas Doen bij Depressie: effectief depressie aanpakken Dr. Roeslan Leontjevas - psycholoog - onderzoek aan Radboud Universitair
Nadere informatiePatiëntenbrochure. Antidepressiva. Afbouwen of doorgaan?
Patiëntenbrochure Antidepressiva Afbouwen of doorgaan? Antidepressiva Afbouwen of doorgaan? Heeft u - in overleg met uw (huis)arts - besloten te stoppen met het gebruik van de antidepressiva? Of overweegt
Nadere informatieAls je dip een depressie wordt. Dokter op dinsdag 11 december 2012 L.Breuning, psychiater
Als je dip een depressie wordt. Dokter op dinsdag 11 december 2012 L.Breuning, psychiater Wanneer is een dip een depressie Dip hoort bij het leven Depressie is een ziekte Ziekte die (nog) niet aan te tonen
Nadere informatie[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster
[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9
Nadere informatieGGzE centrum psychotische stoornissen. Act. Zorg bij de eerste psychose. Informatie voor cliënten >>
GGzE centrum psychotische stoornissen Act Zorg bij de eerste psychose Informatie voor cliënten >> Uw klachten de baas en het dagelijks leven weer oppakken GGzE centrum psychotische stoornissen geeft behandeling
Nadere informatieProtocol ADHD bij verslaving 139
Bijlage 12 Checklist Coaching Protocol ADHD bij verslaving 139 CHECKLIST ADHD-COACH Naam Cliënt: Naam Coach: Geboortedatum cliënt dag maand jaar De start van dit coordinerende coachingstraject vindt plaats
Nadere informatieWat is palliatieve zorg? Waar denk je aan bij palliatieve zorg?
Wat is palliatieve zorg? Waar denk je aan bij palliatieve zorg? 2 Definitie Palliatieve zorg (WHO 2002) Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van leven verbetert van patiënten en hun naasten,
Nadere informatieEENDAAGSE GROEPSPSYCHOTHERAPEUTISCHE DAGBEHANDELING
1 2 EENDAAGSE GROEPSPSYCHOTHERAPEUTISCHE DAGBEHANDELING 3 INFORMATIE OVER PSYMENS PsyMens is een kleinschalige GGZ instelling met vestigingen in Utrecht, Nieuwegein, Woerden en Amersfoort. Wij bieden een
Nadere informatieAardbevingen en psychische klachten
Aardbevingen en psychische klachten (Karin Folkers, Klinisch Psycholoog) Jantien Mast, Verpleegkundig Specialist Peter Pijper en Coosje Klootwijk, verpleegkundigen Bouke Koopmans, psychiater Loppersum,
Nadere informatieUMC St Radboud. Mindfulness voor mensen met MS
UMC St Radboud Mindfulness voor mensen met MS Patiënteninformatie De diagnose MS is ingrijpend voor u en uw omgeving. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat bij ziekte angst, depressie en andere psychologische
Nadere informatieDoen bij Depressie. Module 2 voor cognitief beperkte cliënten Fase 4 - Behandelen
Bijlage 7 Doen bij Depressie Module 2 voor cognitief beperkte cliënten Fase 4 - Behandelen Leidraad voor individuele ondersteuning en mediatieve therapie bij depressieve cliënten met ernstige cognitieve
Nadere informatieDe toepassing van de multidisciplinaire richtlijn voor depressie in de 2 e lijn
De toepassing van de multidisciplinaire richtlijn voor depressie in de 2 e lijn Frans Poolen, Altrecht A. van Schaik, B. Penninx & T. van Balkom VGCt, najaarscongres 2012 Vraagstelling In hoeverre worden
Nadere informatieSlachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg
Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt
Nadere informatieGeneralistische Basis GGZ en Specialistische GGZ
Generalistische Basis GGZ en Specialistische GGZ Informatie voor huisartsen Organisatie voor geestelijke gezondheidszorg GGZ Rivierduinen biedt vele vormen van geestelijke gezondheidszorg voor alle leeftijden;
Nadere informatieDé 14 fundamentele stappen naar geluk
Dé 14 fundamentele stappen naar geluk Van de Amerikaanse psycholoog Michael W. Fordyce 1. Wees actief en ondernemend. Gelukkige mensen halen meer uit het leven omdat ze er meer in stoppen. Blijf niet op
Nadere informatieMotiverende gespreksvoering
Motiverende gespreksvoering Naam Saskia Glorie Student nr. 500643719 SLB-er Yvonne Wijdeven Stageplaats Brijder verslavingszorg Den Helder Stagebegeleider Karin Vos Periode 04 september 2013 01 februari
Nadere informatieMEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave
Nadere informatiePersoonlijkheidsstoornissen Kortdurend Behandelaanbod
Persoonlijkheidsstoornissen Kortdurend Behandelaanbod U bent niet de enige Een op de tien Nederlanders heeft te maken met een persoonlijkheidsstoornis of heeft trekken hiervan. De Riagg Maastricht is gespecialiseerd
Nadere informatieMedicatie bij Probleemgedrag
Medicatie bij Probleemgedrag Reehorst 10-6-2016 Dr. Martin Kat psychiater M.C.Alkmaar afd. Klin. Geriatrie/ Amsterdam/ CCE psykat@hetnet.nl inhoud Probleemgedrag en de ouderenpsychiatrie Wat doet medicatie
Nadere informatieHet verlies van een dierbare
Het verlies van een dierbare Het Zorgpad Stervensfase is gebaseerd op de Liverpool Care Pathway for the dying patient (LCP). De LCP is door het Erasmus MC Rotterdam en het IKNL locatie Rotterdam integraal
Nadere informatieDIPJE OF DEPRESSIE ONZEKER OF ANGSTSTOORNIS. Maaike Nauta Leonieke Vet. Klinische Psychologie RuG. Accare UC Groningen
DIPJE OF DEPRESSIE ONZEKER OF ANGSTSTOORNIS Maaike Nauta Leonieke Vet Klinische Psychologie RuG Accare UC Groningen Dit lukt me nooit Anderen vinden het niks Ik zie er niet uit Ze vinden me saai Maar wanneer
Nadere informatieInFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Behandeling van psychose De rol van andere interventies
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieInformatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieDe Week gaat van start met de Breingeindag op maandag 26 maart 2012 in t Veerhuis te Nieuwegein.
Op zoek naar waardevolle contacten De werkgroep Week van de Psychiatrie organiseert van 26 tot en met 31 maart 2012 de 38e Week van de Psychiatrie. Het thema van de Week van de Psychiatrie 2012 is Contact
Nadere informatieTerrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag?
Terrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag? Publieksversie Ga zo veel mogelijk door met uw normale dagelijkse activiteiten. Dat geeft u het gevoel dat u de baas bent over de situatie. Dit is ook
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie bij problematisch alcoholgebruik
Cognitieve gedragstherapie bij problematisch alcoholgebruik Informatie voor mensen die hun probleem willen aanpakken 2 Kortdurende motiverende interventie en cognitieve gedragstherapie Een effectieve behandeling
Nadere informatieATTRIBUEREN OF TOESCHRIJVEN
ATTRIBUEREN OF TOESCHRIJVEN De meeste mensen, en dus ook leerlingen, praten niet alleen met anderen, maar voeren ook gesprekken met en in zichzelf. De manier waarop leerlingen over, tegen en in zichzelf
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie bij het leren omgaan met lichamelijke klachten
Meer informatie Bij de VGCt zijn meer brochures verkrijgbaar, voor volwassenen bijvoorbeeld over depressie, angststoornissen en alcoholverslaving. Speciaal voor kinderen zijn er brochures over veel piekeren,
Nadere informatieDepressie bij ouderen
Depressie bij ouderen Bij u, uw partner of familielid is een depressie vastgesteld. In deze folder kunt u lezen wat een depressie is en waar u voor verdere vragen en informatie terecht kunt. Vanwege de
Nadere informatieSlecht nieuws goed communiceren
Slecht nieuws goed communiceren M A N U K E I R S E F A C U L T E I T G E N E E S K U N D E, K U L E U V E N Waarheid is een van de meest krachtige medicamenten waarover men beschikt, maar men moet nog
Nadere informatieOndersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter)
Ondersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter) De diagnose kanker kan grote impact op u en uw naaste(n) hebben. De ziekte en de behandeling kunnen niet alleen lichamelijke klachten met zich meebrengen,
Nadere informatieouderenpsychiatrie Het mooie van oud worden, is dat het zo lang duurt Lotte van Elburg en Hester Geerlinks
ouderenpsychiatrie Het mooie van oud worden, is dat het zo lang duurt Lotte van Elburg en Hester Geerlinks INTER-PSY GGz Assen Delfzijl Drachten Groningen Hoogezand Meppel Muntendam Oosterwolde Oude Pekela
Nadere informatieVERWERKING NA EEN INGRIJPENDE GEBEURTENIS 1
SOCIAAL WERK VERWERKING NA EEN INGRIJPENDE GEBEURTENIS 1 U bent recent betrokken geweest bij een gebeurtenis waarbij u geconfronteerd werd met een aantal ingrijpende ervaringen. Met deze korte informatie
Nadere informatieInterpersoonlijke psychotherapie in een ambulante groep
Interpersoonlijke psychotherapie in een ambulante groep Interpersoonlijke psychotherapie in een ambulante groep Een behandelprotocol voor depressie Dina Snippe Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Bohn
Nadere informatieWerkafspraak SSRI in de zwangerschap oktober 2014
Werkafspraak SSRI in de zwangerschap oktober 2014 Doel: Praktische leidraad voor psychiaters, verloskundigen, gynaecologen, kinderartsen, ziekenhuisapothekers en andere disciplines betrokken bij adviseren
Nadere informatieSheets Voor ouderavonden tijdens de Doepressiecursus Door Henk Bouman & Yvonne Stikkelbroek
Sheets Voor ouderavonden tijdens de Doepressiecursus Door Henk Bouman & Yvonne Stikkelbroek Ouderbijeenkomst 1 Wat is een depressie? Hoe vaak komt het voor? Gevolgen? De Doepressiecursus (theorie, uitgangspunten)
Nadere informatieGGzE Centrum Bipolair. Centrum Bipolair. Specialistisch behandelcentrum voor mensen met een bipolaire stoornis. cliënten >>
GGzE Centrum Bipolair Centrum Bipolair Specialistisch behandelcentrum voor mensen met een bipolaire stoornis cliënten >> De bipolaire stoornis komt voor bij ongeveer 1 à 2 procent van de bevolking. Het
Nadere informatie